Nte Umia Mbuba Edi Ukpọhọde Edikụt Unen?

“IDỤHE n̄kpọ efen oro edide akpan n̄kpọ akan ndinyene edikan.” Mfịn ediwak owo ẹdu uwem ẹkekem ye mme ikọ emi, oro ẹsiwakde ndidọhọ ke edi ikọ Vince Lombardi, owo America emi edide andinọ mbon mbre bọl ndausụn̄. Idahaemi, n̄kani idụt Communist ẹtiene ẹbuana ke nditoro edumbet umia mbuba. Ẹdọhọ ke umia mbuba emi ẹdade edisịn ke unyamurua mmọ edi se ẹyomde man ẹnyene uforo. Ke Edem Usiahautịn ediwak ete ye eka ẹnam nditọ mmọ ẹdomo idem ye nditọ eken ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ẹka ufọkn̄wed oro owo enyenede emi ọnọde mmọ ukpep ke ekpri ini man ẹkpep mmọ usụn̄ ndibe udomo ube ndụk akamba ufọkn̄wed. Mme ete ye eka oro ẹnyenede udọn̄ ẹban̄a n̄kpọ emi ẹnịm ke akpanikọ nte ke ndidụk ufọkn̄wed oro ọwọrọde etop edi ukpọhọde ini iso oro enyenede uforo.

Ediwak owo ẹsọn̄ọ ẹnịm ke akpanikọ nte ke umia mbuba edi ukpọhọde edikụt unen. Nte ekemde ye se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ, mme owo ẹnyene uforo ẹbe ke ndimia mbuba ye kiet eken. Mbahade 65.9 eke ikie ke otu ikpọ owo ke ikpọ itieutom ẹmi Mme N̄ka Ẹsede N̄kpọ Ẹban̄a Ndutịm Uforo ke Japan ẹkenamde ndụn̄ọde ẹkedọhọ ete, “Umia mbuba kaban̄a edimenede itie ke utom edi ebiet edinyene odudu ọnọ itieutom mbon Japan.” Ndien etie nte ke itieutom mbon Japan omokụt unen ke ndusụk ini. Nte ededi, ndi umia mbuba enen̄ede edi ukpọhọde edikụt unen?

Nte Enen̄ede Ọnọ Ufọn?

Mme owo oro ẹmiade mbuba ye mbon en̄wen ẹwụt edu ibụk, edu ami-ndi-akpa. Mmọ ẹkop inemesịt ke ini n̄kpọ ọdiọkde ye mbon en̄wen, ẹkerede ke emi eyenam se mmọ ẹnamde ọfọn akan. Kaban̄a ufọn ibụk idemmọ, mmọ ẹkeme ndida mme n̄kari n̄kari usụn̄ oro ẹnọde mbon en̄wen unan. Utọ edibịne edikụt unen oro ebe ke umia mbuba edida okosụn̄ọ ke nso? Yasuo, emi akayakde idem enyịni ke mbuba edidi ọwọrọiso owo ke usiakifia esie, afiak eti akani usụn̄uwem esie onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ke edu umia mbuba ye ekikere edimenede itie ke utom ẹma ẹkedia mi idem, mma ndomo idem ye mbon en̄wen nnyụn̄ mbat idem ke akamba. Ke ini ẹnọde mme owo oro itie oro okponde akan okịm, ami nyeseme kpukpru usen mban̄a anam ndutịm usiakifia. Ke editịm ntịn̄ ami n̄kenyeneke ata ufan.”

Edu umia mbuba ekeme n̄ko ndida n̄kosịm n̄kpa unana idotenyịn. Didie? Mainichi Daily News eke Japan abuan karoshi, m̀mê n̄kpa otode ekikak utom, ye edu ẹkotde type A. Type A etịn̄ aban̄a usụn̄ udu uwem emi ọyọde mfịghe ebe ke ebeubọk unam utom, umia mbuba, ye nsọn̄ido. Mbon America oro ẹkpepde n̄kpọ ẹban̄a udọn̄ọ esịt, Friedman ye Rosenman, ẹkebuan edu ẹkotde type A mi ye udọn̄ọ esịt emi otode ntak unana iyịp. Ih, edu umia mbuba ekeme ndikama n̄kpa.

Umia mbuba ke itieutom ekeme ndida n̄kosịm mfịna ikpọkidem ye eke ekikere n̄ko. Uwụtn̄kpọ kiet edi eke Keinosuke, emi ekedide akwa anyamurua ọnọ kiet ke otu ikpọ ufọkurua unyam moto ke Japan. Enye ama ọwọrọ etop ke ndikanyam moto 1,250. Ẹma ẹdiọn̄ eto esịn ndise esie ẹnyụn̄ ẹkọn̄ ke ubet oro mme esenyịn utom ẹsidude ke ibuot itieutom usiakifia oro. Okposụkedi enye mîkamaha ndida mme nsan̄a esie nte usụn̄ ndida nnyene edimenede itie ke itieutom, usiakifia oro ama onụk enye ndimia mbuba. Nte utịp, ke isua kiet enye ama enyene unan ke akpa ye nsia. Ke ukem isua oro, ẹma ẹmen ikpọ owo 15 ke usiakifia esie eka ufọkibọk, ndien kiet ama owot idem.

Ke ufọk, edu editie n̄ka n̄ka esinụk mme owo ndikaiso ndomo idem ke ndiwụt se mmọ ẹnyenede. (1 John 2:16) Emi ada ufọn ọsọk ndutịm unyamurua kpọt, ọkọde okụk ọnọ ikpọ mbonurua isọn̄.​—⁠Men Ediyarade 18:11 domo.

Okposụkedi ndomoidem ye edu umia mbuba ekemede ndinam utom ọfọn, idịghe n̄kpọ n̄kpaidem Edidem Solomon ọkọdọhọde ete: “Ndien nse ofụri ọkpọsọn̄ utom, ke kpukpru utom eke ọwọrọde unen, nte ke enye edi ntak emi mbọhọidụn̄ owo ofụbede ufụp ye owo. Emi n̄ko onyụn̄ edi ikpîkpu n̄kpọ ye idomo eke mîwọrọke usụn̄.” (Ecclesiastes 4:4) Ntre didie ke nnyịn ikeme ndinyene ifụre ekikere ke adan̄aemi idụn̄de ke amia-mbuba n̄kaowo? Man ifiọk emi, ẹyak nnyịn ibemiso ifiọk ebiet emi ekikere umia mbuba ọkọtọn̄ọde.