Kọri Edu Esịtekọm
ABIAUSỌBỌ kiet ke Stet New York ama anyan̄a uwem Marie ke mbabuat idaha. Edi Marie emi ekedide isua 50 ikọkọmke dọkta oro m̀mê ndikpe okụk esie. Nso uwụtn̄kpọ unana esịtekọm!
Bible obụk nte ke ini kiet, ke odụkde obio in̄wan̄ kiet, Jesus ama osobo ye irenowo duop ẹmi ẹkedọn̄ọde enyene-ndịk udọn̄ọ akpamfia. Mmọ ẹma ẹfiori ẹkot enye ke ọkpọsọn̄ uyo ẹte: “Jesus, Andikpep, tua nnyịn mbọm.” Jesus ama owụk ete: “Ẹka ẹkewụt oku idem mbufo.” Mbon akpamfia oro ẹma ẹnyịme ndausụn̄ esie, ndien ke adan̄aemi mmọ ẹsụk ẹdude ke usụn̄, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndikụt nnyụn̄ n̄kop nsọn̄idem oro ẹkenamde mmọ ẹfiak ẹnyene.
Usụkkiet ke otu mbon akpamfia oro ẹkekọkde do ẹma ẹnyọn̄ eke mmọ. Edi owo akpamfia enye eken, owo Samaria, ama afiak okoyom Jesus. Akani owo akpamfia emi ama otoro Abasi, ndien ke okụtde Jesus, enye ọduọ enye ke ukot, ọkọm enye. Jesus ama ọbọrọ enye ete: “Nte ikanamke owo mboduop ẹsana? Owo usụkkiet enye? Nte owo baba kiet idụhe ndifiak nditoro Abasi, ke mîbọhọke esen owo emi?”—Luke 17:11-19.
Ẹnyene akpan ukpepn̄kpọ ẹto mbụme oro: “Owo usụkkiet enye?” Ukem nte Marie, mbon akpamfia usụkkiet oro ẹma ẹnam akwa ndudue—mmọ ikowụtke esịtekọm. Utọ unana esịtekọm oro enen̄ede atara asuana mfịn. Nso idi ntak kaban̄a emi?
Akpan Ntak Unana Esịtekọm
Unana esịtekọm ọtọn̄ọ akpan akpan oto ibụk. Kere ban̄a akpa ete ye eka nnyịn, Adam ye Eve. Jehovah okobot mmọ ye mme edu Abasi onyụn̄ ọnọ mmọ kpukpru n̄kpọ kaban̄a inemesịt mmọ, esịnede ediye in̄wan̄ ebietidụn̄, mfọnmma n̄kann̄kụk, ye eti utom oro ọnọde uyụhọ. (Genesis 1:26-29; 2:16, 17) Edi, ke Satan ọdiọn̄de-diọn̄ esịn udọn̄ ọnọ udọn̄ idemmọ, nte n̄wan ye ebe mmọ ẹma ẹsọn̄ ibuot ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ emiom emiom ẹban̄a mfọnido Jehovah.—Genesis 3:1-5; Ediyarade 12:9.
Kere n̄ko ban̄a nditọ Israel eset, ẹmi Abasi ekemekde ete ẹdi akpan inyene imọ. Kpukpru mme ete ye eka nditọ Israel ẹkewụt esịtekọm didie ntem ke okoneyo Nisan 14, 1513 M.E.N.! Ke akpan okoneyo oro, angel Abasi ama ada n̄kpa ọsọk “kpukpru akpan ke isọn̄ Egypt” edi ebe mme ufọk nditọ Israel oro ẹkenịmde idiọn̄ọ nte enende. (Exodus 12:12, 21-24, 30) Ndien ke ẹma ẹkenyan̄a ẹsio ke ubọk udịmekọn̄ Pharaoh ke Ididuot Inyan̄, ye esịt oro ọyọhọde ye ekọm, ‘Moses ye nditọ Israel ẹkwọ ikwọ ẹnọ Jehovah.’—Exodus 14:19-28; 15:1-21.
Kpa ye oro, urua ifan̄ kpọt ke ẹma ẹkekpọn̄ Egypt, ‘ofụri udịm nditọ Israel ẹsụk Moses uyo.’ Mmọ ẹkesọp ẹdi mbon unọmọ unana esịtekọm didie ntem! Mmọ ẹma ẹtaba ‘nditie ke ọtọ eso unam, nnyụn̄ ndia udia nyụhọ,’ emi mmọ ẹkedarade ke Egypt, isọn̄ ufụn mmọ. (Exodus 16:1-3) Nte an̄wan̄ade, ibụk ọbọbiọn̄ọ edikọri ye ediwụt esịtekọm.
Ke ẹdide mme andito ubon anamidiọk Adam, kpukpru owo ẹmana ye udọn̄ ibụk ye ntụhọ unana esịtekọm. (Rome 5:12) Unana esịtekọm n̄ko edi ubak edu ibụk emi akarade mbon ererimbot emi. Ukem nte ofụm emi nnyịn in̄wekde, edu oro odu ke kpukpru itie, ndien enye otụk nnyịn. (Ephesus 2:1, 2) Do, oyom nnyịn ikọri edu esịtekọm. Didie ke nnyịn ikpanam oro?
Nditie N̄kere N̄kpọ Edi Akpan N̄kpọ!
Webster’s Third New International Dictionary akabade esịtekọm nte “idaha idatesịt: edinyene ufiop ufiop ye ufan ufan edu ye andinam ufọn emi onụkde owo ndisio usiene mfọn.” Owo ikemeke ndikpọkpọhọde m̀mê ndikọkọbi ntụk eto eto; enye enyene ndidemede ye unana edinyenyịk nto owo ke esịt. Esịtekọm akan ikpîkpu ediwụt nti edu m̀mê orụk edikere mban̄a; enye ọtọn̄ọ oto esịt.
Didie ke nnyịn ikeme ndikpep ndiwụt esịtekọm ke esịt? Bible abuan ekese ntụk nnyịn ye se nnyịn imekde ndikere. (Ephesus 4:22-24) Ndikpep ndiwụt esịtekọm ọtọn̄ọ ye nditie n̄kere mme mfọnido oro nnyịn ibọde ye idatesịt. Ke n̄kemuyo ye emi, Dr. Wayne W. Dyer, emi anamde utom ke ikpehe nsọn̄idem ekikere, ọdọhọ ete: “Afo ukemeke ndikop nte etiede fi ke idem (ntụk) ye unana edibem iso n̄kere n̄kpọ.”
Da, ke uwụtn̄kpọ, n̄kpọ aban̄ade idaha ediyọhọ ye ekọm kaban̄a n̄kpọ obot oro ẹkande nnyịn ẹkụk. Ke ini afo esede enyọn̄ oro ọyọhọde ye ntantaọfiọn̄ ke okoneyo oro enyọn̄ an̄wan̄ade, esitie fi ke idem didie kaban̄a se afo okụtde? Edidem David ama etịn̄ uten̄e emi enye okokopde ete: “Ke adan̄aemi nsede enyọn̄, utom nnuenubọk fo, ọfiọn̄ ye ntantaọfiọn̄ emi afo owụkde; nso n̄kpọ edi owo eke afo etide enye? Nso n̄kpọ edi eyen owo eke afo edide edise enye?” Ndien ke ndobo okoneyo, mme ntantaọfiọn̄ ẹma ẹtịn̄ ikọ ẹnọ David, onụkde enye ewet ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi, ikpaenyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde.” Ntak emi enyọn̄ oro ọyọhọde ye ntantaọfiọn̄ okotụkde David ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ntre? Enye ke idem esie ọbọrọ ete: “Mmese ofụri utom fo; mmetie n̄kere se ubọk fo ẹkenamde.”—Psalm 8:3, 4; 19:1; 143:5.
Solomon eyen David ama owụt esịtekọm n̄ko aban̄a ufọn edikere mban̄a mme utịben̄kpọ obot. Ke uwụtn̄kpọ, kaban̄a ufọn oro enyọn̄ oro ọyọhọde ye edịm anamde ke ndifiak mbịt isọn̄ nnyịn, enye ama ewet ete: “Kpukpru akpa mmọn̄ ẹwet ẹdụk ke inyan̄; edi inyan̄ iyọhọke; ke ebiet emi mme akpa ẹtode, do ke mmọ ẹtọn̄ọ ntak ẹka.” (Ecclesiastes 1:7) Ntre ke edi nte ke edịm ye mme akpa mmọn̄ ẹma ẹkebịt isọn̄, mmọn̄ mmọ ẹfiak ẹto inyan̄ibom ẹwọn̄ọde ẹdụk ikpaenyọn̄. Isọn̄ emi ekpetie didie ke edinam asana ye edisan̄a n̄kanade eke mmọn̄ emi mîkpodụhe? Enyene ndidi Solomon okowụt esịtekọm didie ntem ke ekekerede mme ekikere ẹmi!
Owo emi ọyọhọde ye esịtekọm n̄ko okpono itie ebuana esie ye mbonubon, mme ufan, ye mme ọdiọn̄ọ. Mme edu mfọnido mmọ ẹmụm ntịn̄enyịn esie. Nte enye ekerede ye idatesịt aban̄a mfọn mmọ, esịt esie ọyọhọ ye ekọm.
Ndiwụt Esịtekọm
Nso mfefere ikọ ke “sọsọn̄ọ” edi ntem! Edi ata mmemmem n̄kpọ nditịn̄ utọ ikọ oro. Ndien mme ifet ndinam ntre ẹyọyọhọ. Sọsọn̄ọ emi esịnede ufiop onyụn̄ otode ofụri esịt oro ikọmde owo emi omụmde usụn̄ akama ọnọ nnyịn m̀mê emende se ibọhọde nnyịn iduọ edemerede udọn̄ didie ntem! Ndikop ikọ oro ekeme ndinam utom ewetn̄wed ufọkurua m̀mê ọnọ udia ke itie unyamudia m̀mê owo emi esidade leta ọsọk mme owo efere onyụn̄ enen̄ede ọnọ uyụhọ.
Ndinọ mme kad ẹwetde sọsọn̄ọ edi eti usụn̄ ndiwụt esịtekọm ke mme edinam mfọnido. Ediwak kad ẹmi ẹdude ke mme ufọkurua ẹtịn̄ mme ekikere ẹmi ke inem inem usụn̄. Edi nte ikpedịghe ọkpọkpọ ediwụt ima ndidian mme ikọ esịtekọm ke ubọkn̄wed fo? Idem ndusụk owo ẹkam ẹmek ndikpọn̄ kad emi ẹmịn̄de-mịn̄, ẹnọde n̄wed oro mmọ ke idemmọ ẹwetde.—Men Mme N̄ke 25:11 domo.
Eyedi mbon oro ẹtịmde ẹdot esịtekọm nnyịn ẹdi mmọ oro ẹkperede nnyịn ẹkan ke ufọk. Bible etịn̄ aban̄a enyene-ido an̄wan ete: “Ebe esie n̄ko onyụn̄ otoro enye.” (Mme N̄ke 31:28) Nte mme ikọ ekọm ofụri esịt emi ebe etịn̄de ye n̄wan esie inamke emem ye uyụhọ odu ke ufọk? Nte ebe n̄ko inemke esịt ndinyọn̄ ndibọ ufiop ufiop idara idara ekọm otode n̄wan esie ke ufọk? Idahaemi, mfịghe ndọ ẹwak, ndien ke ini mfịghe ẹtọtde, iyatesịt ọsọp obụmede. Enye emi enyenede edu esịtekọm eben̄e idem ndinam ufan̄ odu onyụn̄ ọsọp ndifụmi mme ndudue nnyụn̄ ndahado.
Oyom mme uyen n̄ko ẹnyene udọn̄ editịn̄ mme ikọ esịtekọm ẹmi ẹtode esịt nnọ mme ete ye eka mmọ. Edi akpanikọ, mme ete ye eka idịghe mfọnmma, edi oro idịghe ntak ndinana esịtekọm mban̄a se mmọ ẹnamde ẹnọ fi. Owo ikemeke ndidep ima ye ntịn̄enyịn oro mmọ ẹnọde toto ke emana fo. Edieke mmọ ẹkpepde fi ifiọk Abasi, afo emenyene udiana ntak ndiwụt esịtekọm.
“Nditọ ẹdi udeme Jehovah,” ntre ke Psalm 127:3 ọdọhọ. Ntre mme ete ye eka ẹkpenyene ndiyom mme ifet editoro nditọ mmọ utu ke ndikọbọ ndiyịre mmọ ke se mîdịghe akpan n̄kpọ. (Ephesus 6:4) Ndien nso ifet ke mmọ ẹnyene ntem ndin̄wam n̄kpri owo ẹmi ẹdude ke idak mmọ ndikọri edu esịtekọm!—Men Mme N̄ke 29:21 domo.
Ndiwụt Esịtekọm Nnọ Abasi
Jehovah Abasi edi Andinọ “kpukpru nti edinọ ye enọ eke ẹfọnde ẹma.” (James 1:17) Enọ uwem enen̄ede edi akpan n̄kpọ, koro kpukpru n̄kpọ oro nnyịn iduakde m̀mê ikpaduakde mîdinyeneke ufọn edieke nnyịn itabade uwem. N̄wed Abasi eteme nnyịn nditi nte ke “obube mmọn̄ uwem odu ye [Jehovah Abasi].” (Psalm 36:5, 7, 9; Utom 17:28) Man ikọri esịtekọm inọ Abasi, oyom nnyịn itie ikere mme enọ ntatubọk esie ẹmi ẹmụmde uwem ikpọkidem ye eke spirit nnyịn ẹkama. (Psalm 1:1-3; 77:11, 12) Utọ esịt oro oyonụk nnyịn ndiwụt idatesịt ke ikọ ye ke edinam.
Akam edi in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ kiet ndiwụt esịtekọm nnyịn nnọ Abasi. David andiwet psalm ama atan̄a ete: “Afo, O Jehovah Abasi mi, amanam utịbe ido fo, ye ekikere fo eke ekerede nnyịn, ẹwak: idịghe nte etịn̄de mmọ ẹnọ fi: mmoyom ndisiak nnyụn̄ mbụk mmọ, edi mmọ ẹkan nte ẹbatde.” (Psalm 40:5) Akpakam onụk nnyịn ukem ntre.
David ama ebiere n̄ko ndiwụt Abasi esịtekọm esie ebe ke mme ikọ emi enye eketịn̄de ọnọ mbon efen. Enye ọkọdọhọ ete: “Nyọkọm Jehovah ke ofụri esịt mi; nyobụk kpukpru mme utịben̄kpọ fo.” (Psalm 9:1) Nditịn̄ nnọ mbon efen mban̄a Abasi, nditịn̄ nte etiede nnyịn ke idem ebe ke ndibuana akpanikọ otode Ikọ esie ye mmọ, nte eyịghe mîdụhe edi mfọnn̄kan usụn̄ ndiwụt enye esịtekọm nnyịn. Ndien emi ayan̄wam nnyịn ndiwụt esịtekọm n̄kan ke mme idaha eken ke uwem.
“Owo eke awade uwa ekọm oyokpono mi: ama onyụn̄ edi owo eke etịmde ndinịm ido, nyowụt enye edinyan̄a,” Jehovah ọdọhọ. Akpakam afo okụt idatesịt oro otode ndiwụt esịtekọm ofụri esịt nnọ enye.—Psalm 50:23; 100:2.
[Ndise ke page 7]
Uwem edi enọ otode Abasi. Kụt ete imadian ọkpọkpọ ntụk