Edinam Ndọ Oro Enyenede Ukpono ke Enyịn Abasi ye ke Enyịn Owo
“Usọrọ ndọ ada itie ke Cana . . . Ẹkot Jesus ye mbet esie n̄ko ẹte ẹdi usọrọ ndọ emi.”—JOHN 2:1, 2.
1. Mbụk Jesus ndika Cana aban̄a nso?
JESUS, eka esie, ye ndusụk mbet esie ẹma ẹfiọk ke ndọ oro ikọt Abasi ẹnamde ukpono ukpono esidat owo esịt. Christ ama akam anam ndọ kiet edi n̄wọrọnda ke ndikanam akpa utịben̄kpọ esie oro ẹwetde ke Bible do, anamde ndọ oro enen̄ede enem. (John 2:1-11) Eyedi esinem fi ndidụk edinam ndọ mme Christian oro ẹyomde ndinam n̄kpọ Jehovah nte mme ọdọ ndọ oro ẹkopde inemesịt. Mîdịghe eyedi afo ke anam ndutịm ndidọ okwo m̀mê ndin̄wam ufan fo okụt unen ke edinam ndọ esie. Nso ikeme ndin̄wam owo okụt unen ke edinam ndọ esie?
2. Nso ke Bible etịn̄ aban̄a edinam ndọ?
2 Mme Christian ẹkụt ke item oro ẹdude ke Ikọ Abasi oro ẹkedade odudu spirit ẹwet ẹsinen̄ede ẹn̄wam mbon oro ẹdiomide ndidọ ndọ. (2 Timothy 3:16, 17) Edi akpanikọ ke Bible iwetke kpukpru n̄kpọ oro Christian enyenede ndinam ke ini oyomde ndidọ ndọ. An̄wan̄a ntak edide ntre sia edi kwa idụt kwa usem; n̄kpọ ẹsinyụn̄ ẹkpụhọde nte ini akade. Ke uwụtn̄kpọ, akpan usụn̄ unam ndọ ikodụhe ke Israel eset. Ke usen ndọ, ebendọ ama esida n̄wanndọ ọnyọn̄ ufọk esie m̀mê ufọk ete esie. (Genesis 24:67; Isaiah 61:10; Matthew 1:24) An̄wan̄wa edinam emi okowụt ke ẹdọ ndọ, ndien owo ikesinamke ediwak n̄kpọ oro ẹsinamde mfịn ke ediwak edinam ndọ.
3. Jesus eketiene an̄wam ke ewe edinam ke Cana?
3 Nditọ Israel ẹkeda edinam oro nte edidọ ndọ. Ke oro ebede, mmọ ẹma ẹkeme ndinam usọrọ ndọ nte enye oro ẹbụkde ke John 2:1. Ediwak edikabade Bible ẹkabade ufan̄ikọ oro ntem: “Ẹma ẹnam ndọ ke Cana.” Edi, nnennen edikabade akpasarade ikọ John 2:1 edi “usọrọ ndọ” m̀mê “akwa usọrọ ndọ.”a (Matthew 22:2-10; 25:10; Luke 14:8) Mbụk Bible oro owụt ke Jesus ama odụk usọrọ ndọ mme Jew onyụn̄ etiene anam usọrọ ndọ oro enem. Nte ededi, akpan n̄kpọ oro inyenede ndifiọk edi ke nte ẹkesinamde ndọ ke eyo Jesus okpụhọde ye nte ẹsinamde ndọ mfịn.
4. Nso orụk ndọ ke ndusụk Christian ẹsimek ndinam, ndien ntak-a?
4 Ke ediwak idụt mfịn, mme Christian oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹnyene ndinam ndusụk n̄kpọ oro ibet oyomde. Ndondo oro mmọ ẹnamde ntre, mmọ ẹkeme ndinam ndọ mmọ ke usụn̄ ekededi oro ekemde ye ibet. Emi ekeme ndidi ekpri edinam oro mîwakke n̄kukọhọ, emi andidian ndọ edide ebiereikpe, andikara obio, m̀mê ọkwọrọikọ oro ukara ọnọde odudu adian ndọ. Ndusụk owo ẹsimek ndinam ndọ mmọ ntem, eyedi ẹkotde iman m̀mê mme ufan ifan̄ oro ẹdide Christian ẹditiene ẹsịn ubọk ke n̄wed nte mme ntiense mmimọ m̀mê ẹditiene ẹdara ye mmimọ ke akpan edinam emi. (Jeremiah 33:11; John 3:29) Mme Christian en̄wen ẹkeme ndibiere ntre n̄ko ke mmimọ idinamke akamba usọrọ ndọ oro ediyomde ẹda ini ẹtịm ẹnyụn̄ ẹbiat ediwak okụk. Utu ke oro, mmọ ẹkeme ndidiomi ndinam ekpri udia ndia ye iman ye mme ufan ifan̄. Se ededi oro imekde ndinam ke afan̄ emi, ikpenyene ndifiọk ke mme Christian en̄wen oro ẹma ẹkekọri ẹsịm ọyọhọ idaha ẹkeme ndimek ndinam ekemmọ ke usụn̄ en̄wen.—Rome 14:3, 4.
5. Ntak emi ediwak mme Christian ẹsiyomde ẹnọ utịn̄ikọ ndọ ke ndọ mmimọ, ndien utịn̄ikọ oro esiban̄a nso?
5 Ata ediwak mme Christian oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹsima ẹnọ utịn̄ikọ a-Bible ke ndọ mmọ.b Mmọ ẹfiọk ke Jehovah ọkọtọn̄ọ ndọ onyụn̄ ọnọ ọniọn̄ ọniọn̄ item ke Ikọ esie, oro ẹwụtde nte ndọ ekemede ndikụt unen nnyụn̄ nnọ mme ọdọ ndọ inemesịt. (Genesis 2:22-24; Mark 10:6-9; Ephesus 5:22-33) Ndien ata ediwak mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹsiyom mme ufan mmọ ẹdide mme Christian ye mme iman mmọ ẹtiene ẹdara ye mmimọ ke usen ndọ. Edi, didie ke ikpese nsio nsio n̄kpọ oro ibet oyomde, nsio nsio ido unam ndọ, ye idem nsio nsio ido edinam n̄kann̄kụk? Ibuotikọ emi eyeneme nte ẹsinamde ndọ ke nsio nsio ebiet. Ndusụk ẹkeme ndinen̄ede n̄kpụhọde ye se afo ọfiọkde m̀mê se ẹsinamde ke edem mbufo. Nte ededi, afo emekeme ndikụt ndusụk edumbet oro ẹkpetienede m̀mê mme n̄kpọ oro ẹdide akpan n̄kpọ ẹnọ mme asan̄autom Abasi.
Ndọ Oro Enyenede Ukpono Enyene Ndikem ye Ibet
6, 7. Ntak emi ikpanamde mme n̄kpọ oro ibet ọdọhọde ẹnam mbemiso ẹdọ ndọ, ndien didie ke ikeme ndinam emi?
6 Kpa ye oro edide Jehovah ọkọtọn̄ọ ndọ, ukara ẹsibiere ndusụk n̄kpọ oro anade mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹnam. Emi odot. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹnọ Caesar mme n̄kpọ eke ẹnyenede Caesar, edi ẹnọ Abasi mme n̄kpọ eke ẹnyenede Abasi.” (Mark 12:17) Apostle Paul eketeme kpasụk ntre ete: “Yak kpukpru ukpọn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mme odudu eke ẹkponde ẹkan, koro odudu idụhe ke mîtoho Abasi; mme odudu oro ẹdude ke emi edi Abasi enịm mmọ ke ukeuke itie mmọ.”—Rome 13:1; Titus 3:1.
7 Ke ata ediwak idụt, Caesar, m̀mê ukara ẹsibiere owo oro odotde ndidọ ndọ. Ntem, ke ini Christian iba oro ẹsịmde mme n̄kpọ oro N̄wed Abasi oyomde, ẹbierede ndidọ ndọ, mmọ ẹnyene nditịn̄ enyịn nnam mme n̄kpọ oro ibet n̄kann̄kụk ẹyomde kaban̄a ndọ. Emi ekeme ndisịne edibọ n̄wed unyịme ndidọ ndọ, edidian ndọ ke iso owo oro adade ke ibuot ukara, ye edisịn ndọ ke n̄wed. Ke ini Caesar Augustus okowụkde ete ẹwet enyịn̄ mme owo “ẹsịn ke n̄wed,” Mary ye Joseph ẹma ẹnam ewụhọ oro ke ndika Bethlehem ‘n̄kesịn enyịn̄ ke n̄wed.’—Luke 2:1-5.
8. Mme edinam ndọ ewe ke Mme Ntiense Jehovah ẹfep, ndien ntak-a?
8 Ke ini eren ye n̄wan oro ẹdide Christian ẹdọde ndọ ke usụn̄ oro ẹnyịmede onyụn̄ ekemde ye ibet, Abasi ada mmọ nte ebe ye n̄wan. Ntem, Mme Ntiense Jehovah isifiakke idian owo ke ndọ ke mmọ ẹma ẹkedọdọ ndọ, isinyụn̄ ifiakke ida un̄wọn̄ọ ndọ utọ nte ke ini mmọ ẹnamde editi ke usen oro ndọ mmọ ọyọhọde isua 25 m̀mê 50. (Matthew 5:37) (Ndusụk ufọkabasi ẹsifụmi ndọ ukara oro ekemde ye ibet, ẹdọhọde ke idịghe ndọ edi oro ibọhọke oku m̀mê ọkwọrọ ederi adian mmọ ndọ ke ufọkabasi m̀mê ọdọhọ ke mmọ ẹdi ebe ye n̄wan.) Ukara ediwak idụt ẹsinọ asan̄autom Mme Ntiense Jehovah odudu ndidian ndọ. Edieke ẹnọde asan̄autom Jehovah utọ odudu oro, enye ekeme ndidian ndọ nnyụn̄ nnọ utịn̄ikọ ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Emi edi itie utuakibuot akpanikọ n̄kann̄kụk onyụn̄ edi nnennen itie oro ẹkpenọde utịn̄ikọ ndọ, kpa ndutịm oro Jehovah Abasi ọkọtọn̄ọde.
9. (a) Nso ke mme Christian oro ẹnamde ndọ ukara ẹkeme ndimek ndinam? (b) Ke nso usụn̄ ke mbiowo ẹkeme nditiene mbuana ke ndutịm ndọ?
9 Ke mme idụt en̄wen, ibet esiyom eren ye n̄wan ẹnam ndọ mmọ ke ọfis ukara, utọ nte ufọkmbono ukara, m̀mê ke iso owo oro esidiande ndọ ke ibuot ukara. Ke mme Christian ẹma ẹkenam ndọ nte ibet oyomde, mmọ ẹsiwak ndika Ufọkmbono Obio Ubọn̄ n̄kokop utịn̄ikọ ndọ kpa usen oro m̀mê ke ndan̄nsiere. (Ke ẹma ẹkenam ndọ ukara, mmọ idiyakke ediwak usen ẹbe mbemiso ẹnọ utịn̄ikọ Bible, koro mmọ ẹdọdọ ndọ nte odotde ke isọ Abasi ye ke iso owo, esịnede esop Christian.) Edieke eren ye n̄wan oro ẹnamde ndọ ukara ẹdimade ẹnọ utịn̄ikọ ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ekededi, mmọ ẹkpenyene ndibabak mben̄e mbiowo oro ẹnamde Kọmiti Utom Esop, emi ẹsede ẹban̄a Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro. Mbiowo emi ẹyedụn̄ọde ẹse m̀mê eren ye n̄wan emi ẹwọrọ eti etop, ẹnyụn̄ ẹkụt n̄ko ẹte ke usen ndọ oro ituahake ye mme mbono esop m̀mê mme n̄kpọ oro ẹkediomide ndida Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nnam. (1 Corinth 14:33, 40) Mmọ ẹyedụn̄ọde n̄ko ẹse nte mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ mi ẹyomde nditịm Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹnyụn̄ ẹbiere m̀mê oyoyom ẹtọt esop ke ẹmọn̄ ẹda ufọkmbono oro ẹnam ndọ.
10. Edieke anade ẹnam ndọ ukara, didie ke emi editụk nte ẹnọde utịn̄ikọ ndọ?
10 Ebiowo oro ọnọde utịn̄ikọ ndọ ekpenyene ndisịn ukeme nnam utịn̄ikọ oro etie ufiop ufiop, nnam enye ọbọbọp ke n̄kan̄ eke spirit, onyụn̄ enyene uku. Edieke edide mme ọdọ ndọ ẹkenam ndọ ke iso ukara, ebiowo oro ayanam an̄wan̄a ke mmọ ẹma ẹdọ ndọ nte ekemde ye ibet Caesar. Edieke mmọ mîkadaha un̄wọn̄ọ ndọ ke ini ẹkenamde ndọ ukara, mmọ ẹkeme ndinam ntre ke ini utịn̄ikọ ndọ.c Edieke edide mbufa mme ọdọ ndọ emi ẹma ẹdada un̄wọn̄ọ ndọ ke ini ẹkenamde ndọ oro ke iso ukara edi ẹyom ndifiak nda un̄wọn̄ọ ke iso Jehovah ye ke iso esop, mmọ ẹdinam ntre ke usụn̄ oro owụtde ke mmimọ ima idada un̄wọn̄ọ oro, ntem owụtde ke ẹma ‘ẹdadian mmọ ọtọkiet.’—Matthew 19:6; 22:21.
11. Didie ke eren ye n̄wan ẹsidọ ndọ ke ndusụk ebiet, ndien didie ke ẹsinọ utịn̄ikọ ndọ ke utọ ndọ emi?
11 Ke ndusụk ebiet, ekeme ndidi ibet ididọhọke ke akpana mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹnam edinam ndọ ekededi, idem ke iso owo oro adade ke ibuot ukara. Ẹbat ke eren ye n̄wan ẹdọ ndọ ke ini mmọ ẹmende babru usịn ndọ ke n̄wed oro mmọ ẹma ẹkesịn ubọk ẹsọk owo oro adade ke ibuot ukara. Ekem ẹyenọ mmọ n̄wed ndọ. Usen emi ẹnọde eren ye n̄wan oro n̄wed ndọ ke ẹda mmọ nte ebe ye n̄wan. Nte ima ikeneneme, eren ye n̄wan oro ẹdọde ndọ ke utọ usụn̄ emi ẹkeme ndidọhọ ẹnọ utịn̄ikọ a-Bible ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke ndondo oro ẹma ẹkenọ mmọ n̄wed ndo. Eyenete oro ama ọkọkọri esịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit, emi mmọ ẹmekde ẹte ọnọ utịn̄ikọ oro, ayasian kpukpru owo oro ẹdụkde utịn̄ikọ oro ke n̄wed ndọ oro eren ye n̄wan emi ẹkebọde owụt ke mmọ ẹdọdọ ndọ. Un̄wọn̄ọ ekededi oro mmọ ẹdidade enyene ndidu ke n̄kemuyo ye se inemede ke ikpehe ekikere 10 ọkọrọ ye ikọ idakisọn̄ esie. Mbon oro ẹkopde utịn̄ikọ ndọ oro ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹyedara ye mme ọdọ ndọ emi ẹnyụn̄ ẹbọ ufọn ẹto item N̄wed Abasi oro ẹnọde.—Ikwọ Solomon 3:11.
Ndọ Ido Obio ye Ndọ Ukara
12. Nso idi ndọ ido obio, ndien nso ke oyom ẹnam ke ẹma ẹkenam orụk ndọ emi?
12 Ke ndusụk idụt, iren ye iban ẹsinam ndọ oro ẹkotde ndọ ido obio (m̀mê, ndọ ekpụk). Emi idịghe eren ye n̄wan ndidụn̄ ọtọkiet, inyụn̄ idịghe orụk ndọ oro ndusụk itie ke obio ẹkemede ndinyịme edi oro mîkemke ye ibet.d Nnyịn itịn̄ iban̄a ndọ ido obio oro ẹnamde ekekem ye ido edinam oro kpukpru owo ke ekpụk m̀mê n̄kann̄kụk ẹnyịmede. Emi ekeme ndibuana edikpe nnyụn̄ mbọ ọyọhọ okụk ndọ, emi owụtde ke eren ye n̄wan ẹdọ ndọ nte ekemde ye ibet ye N̄wed Abasi. Ukara ada orụk ndọ ido obio emi nte se inende, se ikemde ye ibet, emi owo mînyụn̄ ikemeke ndidianade nte ẹmama. Ke oro ebede, mme ọdọ ndọ ẹkeme ndisịn ndọ ido obio emi ke n̄wed ẹnyụn̄ ẹbọ n̄wed ndọ. Edisịn ndọ ido obio ke n̄wed idiyakke owo ekededi adaha ada ke ini iso ọdọhọ ke mmọ ikenen̄ekede idọ ndọ, ntre emi eyekpeme ebe ye n̄wan m̀mê ekpeme n̄wan ye nditọ ke ini ebe esie akpade. Esop ẹyesịn udọn̄ ẹnọ owo ekededi oro akanamde ndọ ido obio esịn ndọ esie ke n̄wed usọp usọp nte ekekeme. Nte enemde, etie nte ẹma ẹsisịn ndọ ye emana ke n̄wed ke idak Ibet Moses.—Matthew 1:1-16.
13. Ke ẹma ẹkenam ndọ ido obio, didie ke ẹkpenọ utịn̄ikọ ndọ?
13 Eren ye n̄wan oro ẹnamde ndọ ido obio oro ekemde ye ibet ẹkabade ẹdi ebe ye n̄wan ke ini ndọ oro adade itie. Nte ima ikeneneme, mme Christian oro ẹnamde orụk ndọ oro ekemde ye ibet do ẹkeme ndiyom ẹnọ utịn̄ikọ ndọ, esịnede edida un̄wọn̄ọ ndọ, ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ke ini ẹnamde oro, andinọ utịn̄ikọ ndọ ekpenyene ndinam mme owo ẹfiọk ke eren ye n̄wan oro ẹma ẹnanam ndọ nte ekemde ye ibet Caesar. Ẹdinọ utịn̄ikọ ndọ kiet kpọt. Ndọ kiet kpọt ke ẹnam, oro edi, ndọ ido obio emi enende onyụn̄ ekemde ye ibet, ẹnyụn̄ ẹnọ utịn̄ikọ N̄wed Abasi kiet. Ekpenen̄ede ọfọn ẹnọ utịn̄ikọ kpa usen oro ẹnamde ndọ ido obio, mîdịghe ẹnọ usọp usọp nte ẹkekeme ke oro ebede, ndien emi eyetịp esịn ke ndọ Christian ndinyene ukpono ke n̄kann̄kụk.
14. Nso ke Christian akpanam edieke ibet enyịmede ẹnam ndọ ido obio m̀mê ndọ ukara?
14 Ke ndusụk idụt oro ẹdade ndọ ido obio nte ndọ oro ekemde ye ibet, ndutịm odu n̄ko kaban̄a ndọ ukara. Ẹsinam ndọ ukara ke iso owo oro adade ke ibuot ukara, ndien enye ekeme ndisịne edida un̄wọn̄ọ ndọ ye edisịn ubọk ke n̄wed ndọ. Ndusụk Christian ẹsima ndinam ndọ ukara utu ke ndọ ido obio. Ibet idọhọke ẹnam mbiba, ekededi enen onyụn̄ ekem ye ibet. Se inemede ke ikpehe ekikere 9 ye 10 iban̄a utịn̄ikọ ndọ ye edida un̄wọn̄ọ ndọ abuana ndọ ukara n̄ko. Akpan n̄kpọ edi ke eren ye n̄wan ẹdọ ndọ ke usụn̄ oro enyenede ukpono ke enyịn Abasi ye ke enyịn owo.—Luke 20:25; 1 Peter 2:13, 14.
Ka Iso Nam Ndọ Enyene Ukpono
15, 16. Didie ke ẹkpekpono ndọ?
15 Ke ini mfịna ekedemerede ke ndọ edidem Persia, Memucan, akpan andinọ edidem item, ama ọnọ item oro ekemede ndinyene ufọn, oro edi, yak ‘kpukpru iban ẹnọ mme ebe mmọ ukpono.’ (Esther 1:20) Ufọn idụhe andikara ekededi ndinọ mme ọdọ ndọ emi ẹdide Christian utọ item oro; ibanndọ Christian ẹfọfiọk ke ana ikpono mme ebe mmimọ. Kpasụk ntre, mme ebe ẹdide Christian ẹnyene ndinọ iban mmọ ukpono nnyụn̄ ntoro mmọ. (Mme N̄ke 31:11, 30; 1 Peter 3:7) Nnyịn ikpanamke ubịghi ndiwụt ukpono ke ndọ nnyịn. Ikpowụt ukpono toto ke ntọn̄ọ, ih, ọtọn̄ọde ke usen ndọ.
16 Idịghe eren ye n̄wan, oro edi ebe ye n̄wan kpọt ẹnyene ndiwụt ukpono ke usen ndọ. Edieke ẹdọhọde ebiowo Christian edinọ utịn̄ikọ ndọ, enye ekpenyene ndinam ntre ye ukpono. Enye ekpenyene nditịn̄ ikọ nnọ mme ọdọ ndọ. Etịn̄ikọ oyowụt ke imokpono mme ọdọ ndọ, edieke enye mîdaha utịn̄ikọ ndọ inam n̄kpọ ndyọ inyụn̄ itịn̄ étè étè ikọ. Enye ikpetịn̄ke mme ata ọkpọkpọ n̄kpọ oro ẹban̄ade mme ọdọ ndọ oro ẹdinamde mmọ ye mme andikpan̄ utọn̄ bụt. Utu ke oro, enye oyodomo ndinam utịn̄ikọ etie ufiop ufiop onyụn̄ ọbọbọp, owụkde ntịn̄enyịn ke Anditọn̄ọ ndọ ye nti item oro Enye ọnọde aban̄a ndọ. Ke akpanikọ, ebiowo ndinọ utịn̄ikọ ndọ ke usụn̄ oro enyenede uku eyetịp esịn ke ndọ oro ndinọ Jehovah Abasi ukpono.
17. Ntak emi anade ndọ Christian ekem ye ibet?
17 Eyedi afo omokụt ediwak akpan n̄kpọ ke ibuotikọ emi, oro ẹban̄ade mme n̄kpọ oro ẹnamde ndọ ekem ye ibet. Ekeme ndidi owo isinamke ndusụk mme n̄kpọ emi ke edem mbufo. Kpa ye oro, oyom kpukpru nnyịn ifiọk adan̄a nte edide akpan n̄kpọ ndinam ndọ nnyịn nte Mme Ntiense Jehovah ke usụn̄ oro owụtde ukpono ọnọ mme ibet n̄kann̄kụk, ye mme ibet oro Caesar enịmde. (Luke 20:25) Paul eketeme nnyịn ete: “Ẹnọ kpukpru owo se idide udeme mmọ, ẹkpe tax ẹnọ owo eke oyomde ndibọ tax; ẹda utomo ẹnọ owo eke oyomde ndibọ utomo; . . . ẹkpono owo eke odotde ukpono.” (Rome 13:7) Ih, odot mme Christian, ọtọn̄ọde ke usen ndọ, ẹwụt ukpono ẹnọ ndutịm ukara oro Abasi ayakde odu ke emi.
18. Ewe n̄kpọ oro esiwakde ndisan̄a ye ndọ Christian ke idineme, ndien ẹdineme ke ewe ibuotikọ?
18 Ediwak ndọ Christian ẹsisan̄a ye mboho otuowo—edide usọrọ ndọ, ndia, m̀mê edikama isen. Ti ke Jesus ama emek ndidụk kiet ke otu utọ mboho oro. Edieke ẹdiomide utọ mboho oro, didie ke item Bible ekeme ndin̄wam nnyịn ikụt ite ke mboho emi n̄ko okpono Abasi inyụn̄ ibiatke enyịn̄ mbufa mme ọdọ ndọ emi ye esop Christian? Ibuotikọ oro etienede eyeneme n̄kpọ emi.e
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Ikọ emi ekeme ndiwọrọ usọrọ oro mîdịghe eke ndọ.—Esther 9:22.
b Mme Ntiense Jehovah ẹsikama n̄wed utịn̄ikọ oro ibuotikọ edide “Ndọ Oro Enyenede Ukpono ke Enyịn Abasi” ẹnọ utịn̄ikọ ndọ mmọ, ndien enye edi utịn̄ikọ a-minit 30. Utịn̄ikọ emi esisịne nti item N̄wed Abasi oro ẹdude ke n̄wed Ukpọhọde Inemesịt Ubon ọkọrọ ye ke mme n̄wed eken oro Mme Ntiense Jehovah ẹsiode. Utịn̄ikọ emi esinyene ufọn ọnọ ebendọ ye n̄wanndọ ye kpukpru owo oro ẹdụkde edinam ndọ oro.
c Ibọhọke ibet n̄kann̄kụk ọdọhọ ẹda un̄wọn̄ọ ndọ en̄wen, mme un̄wọn̄ọ ndọ oro ẹnọde Abasi ukpono mi ke ẹdida. Se ebendọ editịn̄de edi emi: “Ami [enyịn̄ ebendọ] mmada fi [enyịn̄ n̄wanndọ] ndidi n̄wanndọ mi, ndima nnyụn̄ n̄kpeme nte ekemde ye edisana ibet oro odude ke Edisana N̄wed Abasi ọnọ mme ebe Christian, ke adan̄a nte nnyịn mbiba ididude uwem ọtọkiet ke isọn̄ nte ekemde ye ndutịm ndọ Abasi.” Se n̄wanndọ editịn̄de edi emi: “Ami [enyịn̄ n̄wanndọ] mmada fi [enyịn̄ ebendọ] ndidi ebendọ mi, ndima nnyụn̄ n̄kpeme nnyụn̄ ntịm n̄kpono, nte ekemde ye edisana ibet oro odude ke Edisana N̄wed Abasi ọnọ iban Christian, ke adan̄a anyanini nte nnyịn mbiba ididude uwem ọtọkiet ke isọn̄ nte ekemde ye ndutịm ndọ Abasi.”
d Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke May 1, 1962, page 287, eneme aban̄a ndọ ido obio.
e Se n̄ko ibuotikọ oro “Nam Usen Ndọ Fo Enen̄ede Enem Onyụn̄ Enyene Uku,” ke page 28.
Nte Afo Emeti?
• Ntak emi ikpanamde ndọ nnyịn ekem ye ibet ye N̄wed Abasi?
• Edieke eren ye n̄wan ẹdide Christian ẹnamde ndọ ukara, nso ke mmọ ẹkpebiere ndinam usọp usọp ke oro ebede?
• Ntak emi ẹsinọde utịn̄ikọ ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄?
[Ndise ke page 18]
Ke ndọ nditọ Israel eset, ebendọ ama esida n̄wanndọ ọnyọn̄ ufọk esie m̀mê ufọk ete esie
[Ndise ke page 21]
Ke mme Christian ẹma ẹkenam ndọ ido obio, mmọ ẹkeme ndiyom ẹnọ utịn̄ikọ ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄