Mbụk Eyouwem

Nditie Mbet Obio Ubọn̄ Oro ‘Mîdịghe Ubak Ererimbot Emi’

Nte Nikolai Gutsulyak obụkde

Ke ufan̄ ọfiọn̄ kiet ye ubak, n̄kodu ke otu mbon n̄kpọkọbi emi ẹkesịnde ntịme ẹnyụn̄ ẹsọn̄de ibuot. Ke mbuari, ikpọ ọtọmbe emi ẹketopde ẹma ẹdemede mi ke idap. Mbonekọn̄ ye ubomisọn̄ ekọn̄ ẹma ẹbụn̄ọ ẹdụk ufọk-n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ en̄wan ye mbon n̄kpọkọbi. Ayak nsịn̄ ẹkpekewot mi.

N̄KASAN̄A didie ndidu ke utọ idaha emi? Mbọk ẹkpan̄ utọn̄. N̄kpọ emi eketịbe ke 1954. N̄kedi isua 30 ini oro. Ukem nte ediwak Mme Ntiense Jehovah eken oro ẹkedụn̄de ke idak ukara Soviet Union, ẹkesịn mi ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak emi n̄kadade san̄asan̄a ke mme mbubehe ukaraidem ye ke ntak edikwọrọ Obio Ubọn̄ Abasi nnọ mbon en̄wen. Nnyịn Mme Ntiense ikedi irenowo 46 ye iban 34 ke ufọk-n̄kpọkọbi oro. Ẹkesịn nnyịn ke itienna ufen emi ekperede ekpri obio Kengir ke ufọt ufọt Kazakhstan. Nnyịn ikodu ye ediwak tọsịn mbon n̄kpọkọbi eken.

Joseph Stalin, andikara Soviet Union ama akpa ke 1953. Ediwak mbon n̄kpọkọbi ẹkekere ke obufa ukara Moscow ekeme ndinam n̄kpọ mban̄a idiọk idaha mmimọ ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke akpatre, idiọkesịt mbon n̄kpọkọbi emi ama anam mmọ ẹtọn̄ọ ntịme ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke ini ntịme emi, nnyịn Mme Ntiense ima inam mbon ntịme emi ye mbonekọn̄ ẹfiọk ke nnyịn isisịnke ntịme. Ama oyom inyene mbuọtidem ke Abasi man ikeme ndida san̄asan̄a.

Ntịme Ọtọn̄ọ!

Ke May 16, ntịme ama ọtọn̄ọ ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke usen iba ẹma ẹkebe, se iwakde ibe mbon n̄kpọkọbi 3,200 ẹma ẹtre utom, ẹte ke iyom ẹnam n̄kpọ amana ọfọn ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹnọ mbon oro ẹkọbide ke ntak emi mmọ mîkadaha ye ukara se idide unen mmọ. N̄kpọ ẹketịbe usọp usọp. Akpa kan̄a, mbon ntịme emi ẹma ẹnyịk mme ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ẹsion̄o. Ekem mmọ ẹma ẹtịbi ndudu ke ọkọ ẹnyụn̄ ẹwụri mme ibibene oro ẹkebaharede ubet irenowo ye eke iban, man kpukpru mbon n̄kpọkọbi ẹdụn̄ ubet kiet. Ke ini idem eketiede mmọ urua urua, ndusụk mbon n̄kpọkọbi ẹma ẹnam ndọ, ndien mme oku ufọkabasi oro ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹkesidian ndọ emi. Ke otu mbon n̄kpọkọbi 14,000 oro ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi, ata ediwak ke otu oro ẹma ẹtiene ẹbuana ke ntịme emi.

Mbon ntịme emi ẹma ẹtịm kọmiti n̄kpọkọbi oro edisinyenede nneme ye mbonekọn̄. Edi ikebịghike, eneni ama ọtọn̄ọ ke otu mme andibuana ke kọmiti emi, ndien mbon oro ẹkenyenede odudu ẹkan ẹkekara ufọk-n̄kpọkọbi. Kpukpru n̄kpọ eketie ekọn̄ ekọn̄. Mme adausụn̄ ke ntịme emi ẹma ẹtịm mme itieutom ukpeme, itieutom mbonekọn̄, ye itieutom usuanetop, man ẹkụt ke n̄kpọ asan̄a nte mmọ ẹkeyomde. Mme adausụn̄ emi ẹma ẹwụk mme n̄kpọ utịn̄ikọ ẹkanade man ẹda ẹnọ etop oro anamde owo ndịk, man ẹtetịm ẹsịn nsọk ẹnọ ntịme. Mbon ntịme emi ikayakke mbon efen ẹfehe ẹbọhọ, ẹma ẹsinọ mbon oro ẹbiọn̄ọde mmọ ufen, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke imọn̄ iwot owo ekededi oro mînamke se mmimọ idọhọde. Ẹma ẹsuan mme ufụmikọ nte ke ẹwowot ndusụk mbon n̄kpọkọbi.

Sia mbon ntịme emi ẹfiọkde ke usen kiet mbonekọn̄ ẹyedi ẹdin̄wana ye mmimọ, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹtịm idem man ẹkpekeme ndinyan̄a idem. Man ẹkụt ẹte ke ata ediwak mbon n̄kpọkọbi ẹkeme ndin̄wana en̄wan, mme adausụn̄ emi ẹma ẹwụk kpukpru mbon n̄kpọkọbi ẹte ẹkama n̄kpọekọn̄. Man ẹkeme ndinam emi, mbon n̄kpọkọbi ẹma ẹsion̄o ukwak ke mme window ẹda ẹnam ikwa ye mme n̄kpọ un̄wana ekọn̄ eken. Mmọ ẹma ẹkam ẹnyene mme ikan̄ ye mme bọmb.

Ẹnyịk Mme Ntiense Nditiene Mbuana

Mbon ntịme iba ẹma ẹdi ẹbịne mi. Kiet ke otu mmọ ama osio ikwa emi ẹbande ẹma idahaoro anyan mi ke iso onyụn̄ ọdọhọ ete, “Bọ ikwa emi kama nte n̄kpọ n̄kpemeidem!” Mma mbọn̄ akam nnọ Jehovah sụn̄sụn̄ nte enye okûyak idem enyek mi. Mma mbọrọ enye nte: “Ami ndi Christian, kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Owo idaha mi ye Mme Ntiense eken idisịn mi ke ntak oro in̄wanade ye mme owo, edi edi ke ntak oro in̄wanade ye odudu spirit oro enyịn mîkwe. Nnyịn ida mbuọtidem ye idotenyịn Obio Ubọn̄ Abasi nnyịn in̄wana ye mmọ.”—Ephesus 6:12.

Ama akpa mi idem ndikụt nte owo oro otopde ibuot ndiwụt ke se ntịn̄de an̄wan̄a imọ. Nte ededi, owo enye eken ama amia mi idiọk idiọk. Ekem mmọ ẹdaha. Mbon ntịme emi ẹma ẹsan̄a ke ubet n̄kpọkọbi kiet kiet ẹdomo ndinyịk Mme Ntiense ẹtiene mmimọ ẹsịn ntịme. Edi kpukpru nditọete nnyịn ikenyịmeke.

Kọmiti mbon ntịme emi ẹma ẹneme ẹban̄a edida san̄asan̄a Mme Ntiense Jehovah ke mbono mmọ. Mmọ ẹkedọhọ ẹte: “Kpukpru mbon ufọkabasi—Pentecostal, Adventist, Baptist, ye mbon eken—ẹtiene ẹbuana ke ntịme emi. Mme Ntiense Jehovah kpọt ẹsịn nditiene mbuana. Nso ke nnyịn ikpanam mmọ?” Owo kiet ama ọnọ ekikere ete ẹtop Ntiense kiet ẹsịn ke usan̄uyo ufọk-n̄kpọkọbi man ẹsịn nnyịn ndịk ke idem. Edi akani owoekọn̄ kiet, kpa owo n̄kpọkọbi oro kpukpru owo ẹsikponode, ama adaha ada onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ndinam ntre ifọnke. Ẹyak itan̄ kpukpru mmọ ikọdọn̄ ke ubet n̄kpọkọbi kiet oro ekperede inuaotop ufọk-n̄kpọkọbi. Ke ntem, edieke mbonekọn̄ ẹdade ubomisọn̄ ekọn̄ mmọ ẹdi ndin̄wana ye nnyịn, Mme Ntiense emi ke ẹdibem iso ẹwot. Ndien owo ididọhọke ke nnyịn ikowot mmọ.” Mbon eken ẹma ẹnyịme.

Ẹdọn̄ Mmọ ke Ata Idiọk Itie

Ikebịghike, mbon n̄kpọkọbi ẹma ẹsan̄a ẹkanade ufọk-n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹfiori ẹte, “Mme Ntiense Jehovah, ẹwọrọ mi!” Ekem mmọ ẹnam nnyịn owo 80 isan̄a ika ufọk mbon ukpeme oro akadade ekpere inuaotop. Mmọ ẹma ẹdụri n̄kpana ẹsion̄o ke ubet oro man ufan̄ odu, ẹnyụn̄ ẹdọhọ nnyịn ibe idụk. Ubet oro akakabade edi ufọk-n̄kpọkọbi nnyịn.

Nditọete iban ẹma ẹkịm mbak ọfọn̄ ẹdian kiet man ikeme ndidịp idem esisịt, ndien ọfọn̄ oro ke nnyịn ikada ibahade ubet oro ke itie iba—eke iren ye eke iban. (Nte ini akakade, Ntiense kiet emi otode Russia ama ewet ndise ubet emi, nte ẹwụtde ke idak emi.) Ke adan̄aemi ikosụk idude ke mfafaha ubet emi, nnyịn ima isibọn̄ akam ọtọkiet iben̄e Jehovah ọnọ nnyịn ọniọn̄ ye “odudu eke ebede ukeme owo.”—2 Corinth 4:7.

Ke ofụri ini oro, ẹkedọn̄ nnyịn ke ata idiọk itie—ke ufọt mbon ntịme oro ye mbonekọn̄ Soviet Union. Owo nnyịn ndomokiet ikọfiọkke n̄kpọ efen oro mbonekọn̄ ye mbon ntịme oro ẹdinamde. Anam-akpanikọ eyenete kiet oro ọsọn̄de ọkọdọhọ ete: “Ufọn idụhe ndikere se mmọ ẹdinamde. Jehovah idikpọn̄ke nnyịn.”

Ndima nditọete nnyịn iban—n̄kpri ye ikpọ—ẹma ẹnen̄ede ẹme ime. Owo kiet ekedi n̄kpọ nte isua 80 onyụn̄ enen̄ede oyom un̄wam. Ndusụk mmọ ẹma ẹdọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹyom usọbọ. Ke ofụri ini oro, akana ẹnịm usụn̄ ubet n̄kpọkọbi nnyịn in̄wan̄ man mbon ntịme oro ẹkeme ndida n̄kụt kpukpru se nnyịn inamde. Ke okoneyo, mbon n̄kpọkọbi oro ẹkamade ikan̄ ẹsidi ubet oro ẹkesịnde nnyịn. Ndusụk ini ima isikop mmọ ẹdọhọde, “Obio Ubọn̄ Abasi odụk idap.” Ke usenubọk, edieke mmọ ẹyakde nnyịn ika ubet udia udia, nnyịn ima isitie ọtọkiet ibọn̄ akam ite Jehovah ekpeme nnyịn osio ke ubọk mbon afai emi.

Ke ubet nnyịn, ima idomo ndin̄wam kiet eken ke n̄kan̄ eke spirit. Ke uwụtn̄kpọ, eyenete kiet ama esinọ mbụk Bible ediwak ini, ke uyo oro nnyịn kpọt idikopde. Ekem enye ayada nneme emi edibuan ye mme idaha nnyịn. Akani eyenete kiet ama esima nditịn̄ n̄kpọ mban̄a udịmekọn̄ Gideon. Enye ama eti nnyịn ete: “Irenowo 300 oro ẹkamade ndido ikwọ ẹma ẹda enyịn̄ Jehovah ẹn̄wana ye udịmekọn̄ 135,000. Edi n̄kpọ ikanamke irenowo 300 oro.” (Judges 7:16, 22; 8:10) Ikọ emi ye mme uwụtn̄kpọ eken ke Bible ẹma ẹsọn̄ọ nnyịn idem ke n̄kan̄ eke spirit. Ikebịghike tọn̄ọ n̄kedi Ntiense, edi mma nnen̄ede mbọ nsịnudọn̄ nto ọkpọsọn̄ mbuọtidem nditọete emi ẹkekponode Jehovah ke ediwak isua. Mma mfiọk ke Jehovah ama enen̄ede odu ye nnyịn.

En̄wan Asiaha

Nte ini ẹkebede, ẹma ẹnen̄ede ẹsịn editịm ke ufọk-n̄kpọkọbi. Nneme oro mbon ntịme emi ẹkenyenede ye ukara ama etetịm ọsọn̄ odudu. Mme adausụn̄ ke ntịme emi ẹma ẹsọn̄ọ ẹdọhọ ke ana mbon ukara Moscow ẹnọ andida ke ibuot mmọ edi edisobo ye mmimọ. Edi mbon ukara oro ẹma ẹdọhọ mbon ntịme emi ẹkọn̄ọ mfan̄, ẹduọn̄ọ n̄kpọekọn̄ mmọ ẹnyụn̄ ẹkenam utom mmọ. Mbon ukara Moscow ikanamke se mbon ntịme ẹkedọhọde mmọ ẹnam, mbon ntịme ikonyụn̄ inamke se mbon ukara ẹkedọhọde mmọ. Ntre, mbonekọn̄ ẹma ẹdi ẹdikanade ufọk-n̄kpọkọbi ẹkụk, ẹben̄e idem en̄wan. Mbon ntịme emi ẹma ẹben̄e idem n̄ko ndin̄wana ekọn̄, ẹbon mme n̄kpọ ubiọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹbon ediwak n̄kpọekọn̄. Kpukpru owo ẹma ẹfiọk ke en̄wan ekeme ndisiaha ini ekededi.

N̄kpọsọn̄ uyom ikpọ ọtọmbe ẹma ẹdemede nnyịn ke idap ke June 26. Mme ubomisọn̄ ekọn̄ ẹma ẹwụri ọkọ ẹbe ẹdụk ufọk-n̄kpọkọbi. Ediwak mbonekọn̄ ẹma ẹtiene mme ubomisọn̄ ekọn̄ emi ke edem, ẹtop ikan̄ ntịme ntịme. Mbon n̄kpọkọbi—irenowo ye iban—ẹma ẹfen̄e ẹbịne ubomisọn̄ ekọn̄ oro ẹkewatde ẹdi, ẹfiori n̄kpo, ẹnyụn̄ ẹtomo itiat, n̄kpri bọmb, ye se ededi oro okodụkde mmọ ubọk, ẹtọ ubomisọn̄ emi. Ke emi ebede, ẹma ẹtọn̄ọ anafai en̄wan ndien ẹma ẹkụk nnyịn Mme Ntiense ẹdọn̄ ke ufọt. Didie ke Jehovah edibọrọ akam nnyịn?

Inikiet inikiet, mbonekọn̄ ẹma ẹfehe ẹdụk mme ubet ufọk-n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹfiori ẹte: “Ndisana owo, ẹwọn̄ọ ẹdi! Ẹsọsọp ẹwọrọ ẹka edem ọkọ!” Akwa owoekọn̄ ama ọdọhọ mbonekọn̄ emi ete ẹkûtop nnyịn, edi yak mmọ ẹtie ẹkpeme nnyịn. Nnyịn iketie ke mbiet emi okodude ke edem ufọk-n̄kpọkọbi ke ini en̄wan oro okosụk akade iso. Nnyịn ima ikop nte ẹduọkde mme bọmb, ẹtopde ikan̄, ẹfioride n̄kpo, ẹnyụn̄ ẹkụnide ke esịt ufọk-n̄kpọkọbi. Ekem nnyịn ikokopke uyom n̄kpọ ndomokiet aba. Ndien, ke usenubọk, ima ikụt mbonekọn̄ ẹbiomde okpo owo ẹwọn̄ọ ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ẹma ẹsian nnyịn ke ediwak owo ẹma ẹda unan ndusụk ẹnyụn̄ ẹkpan̄a.

Mbemiso eyo usen oro okụt, akwa owoekọn̄ kiet oro n̄kọfiọkde ama asan̄a ekpere nnyịn onyụn̄ obụp mi ete: “Nikolai, anie akanyan̄a mbufo? Ndi nnyịn m̀mê Jehovah?” Nnyịn ima inen̄ede ikọm enye ke ndikanam ibọhọ en̄wan oro, inyụn̄ idian do ite: “Nnyịn imenịm ke ata ọkpọsọn̄ Abasi, Jehovah akada fi anyan̄a nnyịn, nte enye akadade mme owo anyan̄a mme asan̄autom esie ke ini oro ẹkewetde Bible.”—Ezra 1:1, 2.

Akwa owoekọn̄ oro n̄ko asian nnyịn nte mbonekọn̄ ẹkesan̄ade ẹfiọk mbon oro nnyịn idide ye itie oro nnyịn ikodude. Enye ọkọdọhọ ke kiet ke otu ini oro mbonekọn̄ ye mbon ntịme oro ẹkenyenede nneme, mbonekọn̄ ẹma ẹdori mbon ntịme oro ikọ, ẹte ke mmọ ẹma ẹwot mbon n̄kpọkọbi oro mîkadaha ye mmọ. Mbon ntịme oro ẹma ẹdọhọ ke mmimọ ikowotke Mme Ntiense Jehovah, okposụkedi mmọ mîketieneke mmimọ isịn ntịme. Utu ke oro, ke mmimọ ikọnọ mmọ ufen ke ndikọdọn̄ mmọ ke ubet n̄kpọkọbi kiet. Ikpọ mbonekọn̄ emi ẹma ẹkpi ikọ mmọ oro ẹsịn ke edọn̄.

Ima Isọn̄ọ Ida Inọ Obio Ubọn̄

Aleksandr Solzhenitsyn, ewet n̄wed eyen Russia oro ẹtịmde ẹdiọn̄ọ ama ewet ke n̄wed esie oro ẹkotde The Gulag Archipelago, aban̄a ntịme emi ikosobode mi. Enye ọkọdọhọ ke ntịme emi ọkọtọn̄ọ koro, “nnyịn iyom ubọhọ-ufụn, . . . edi anie ekeme ndinọ nnyịn?” Ama ọdọn̄ nnyịn Mme Ntiense Jehovah oro ikodude ke ufọk-n̄kpọkọbi oro nditiene mbọhọ ufụn. Nte ededi, ubọhọ-ufụn oro nnyịn iyomde idịghe eke ufọk-n̄kpọkọbi kpọt, edi edi enye oro Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edinọde. Ke ini ikodude ke ufọk-n̄kpọkọbi, nnyịn ima ifiọk ke ana iben̄e Abasi ọnọ nnyịn odudu man ikeme ndisọn̄ọ nda nnọ Obio Ubọn̄ esie. Jehovah ama ọnọ nnyịn kpukpru n̄kpọ oro ikoyomde. Enye ama anam nnyịn ikan ye unana edikama ikwa m̀mê n̄kpri bọmb.—2 Corinth 10:3.

Jesus Christ ọkọdọhọ Pilate ete: “Obio ubọn̄ mi idịghe ubak ererimbot emi. Edieke obio ubọn̄ mi ekpedide ubak ererimbot emi, mme asan̄autom mi ẹkpen̄wana.” (John 18:36) Ke ntre, nte mme anditiene Christ, nnyịn isitieneke ibuana ke en̄wan ukara. Nnyịn ima ikop inemesịt nte ke mme owo ẹma ẹkụt nte nnyịn ikọsọn̄ọde ida inọ Obio Ubọn̄ Abasi ke ini ntịme ye ke oro ebede. Solzhenitsyn ama ewet aban̄a nte nnyịn ikanamde n̄kpọ ini oro ete: “Mme Ntiense Jehovah iketreke ndinịm ibet mmọ edi ẹma ẹsịn ndibon n̄kpọ ubiọn̄ọ m̀mê ndinịm mbon ukpeme.”

Isua 50 ẹbe tọn̄ọ ntịme oro eketre. Nte ededi, mmesiti utọ ini oro nnyụn̄ n̄kọm Abasi koro mma n̄kpep ediwak n̄kpọ, utọ nte edibet Jehovah ye edinen̄ede mbuọt idem ye enye. Ih, nte ndima Ntiense oro ẹkedude ke ini ukara Soviet Union, mmokụt ke Jehovah enen̄ede ọnọ ubọhọ-ufụn, ukpeme, onyụn̄ anyan̄a mbon oro ẹtiede ẹbet Obio Ubọn̄ oro ‘mîdịghe ubak ererimbot emi.’

[Mme ndise ke page 8, 9]

Itienna ufen ke Kazakhstan emi nnyịn ikodude

[Ndise ke page 10]

Ndise n̄kan̄ iban ke ubet oro ẹkedọn̄de Mme Ntiense

[Ndise ke page 11]

Ami ye nditọete nnyịn ke ini ẹkesiode nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi