Nte Ini Emi Ẹdide Ufan Akpan̄wamde Mbufo Ẹbiere Nnennen Se Ẹkpenamde

1-2. Ini erenowo ye n̄wan ẹdide ufan, esitie ndusụk mmọ didie ke idem?

INI erenowo ye n̄wan ẹsụk ẹdide ufan, ima ekeme ndifiop etieti. Kpukpru ini osụk ebiet ẹsịn mmọ n̄kpanịn̄inịn̄i; owo ituakke-tuak ẹsak. Ekpedi emenyene ufan erenowo m̀mê n̄wan, imenịm ke omoyom ufan mbufo enenem mbufo mbiba. Esinem ediwak irenowo ye iban emi ẹdide ufan ntre n̄ko. Sista Tsiona ke Ethiopia ọdọhọ ete: “Kiet ke otu ini emi uwem ekenemde mi akan edi ini ami ye ebe mi ikọtọn̄ọde-tọn̄ọ ufan. Ima isineme mme akpan n̄kpọ, ima inyụn̄ inyene ini imam ye mbubru. Ama enem mi ini n̄kọdiọn̄ọde ke mmokụt owo emi mmade, enye onyụn̄ ama mi.”

² Edi Brọda Alessio ke Netherlands ọdọhọ ete: “Ini n̄kọtọn̄ọde-tọn̄ọ ufan ye n̄wan mi, ama enem mi nte n̄kenen̄erede ndiọn̄ọ enye. Edi ima inyene mme mfịna n̄ko.” Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme ndusụk mfịna emi ẹkemede ndidu utọ ini oro ye mme item Bible emi ẹkemede ndin̄wam erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkụt ibuot. Iyeneme n̄ko nte mbon en̄wen ke esop ẹkemede ndin̄wam mmọ.

NTAK EMI ERENOWO YE N̄WAN ẸSIDIDE UFAN?

3. Nso isinam erenowo ye n̄wan ẹdi ufan? (Mme N̄ke 20:25)

³ Ini emi erenowo ye n̄wan ẹdide ufan esinem, edi idịghe ini mbubru-o sia ekeme ndibe ke ufan oro ẹdụk ndọ. Ke usen ndọ, erenowo ye n̄wan ẹsin̄wọn̄ọ ke iso Jehovah ẹte ke adan̄a nte idude uwem, iyama inyụn̄ ikpono kiet eken. Mbemiso in̄wọn̄ọde n̄kpọ ekededi, ọfọn itịm ikere kan̄a. (Kot Mme N̄ke 20:25.) Ata akpanikọ edi oro, akpan akpan ye un̄wọn̄ọ ndọ. Ini erenowo ye n̄wan ẹdide ufan esin̄wam mmọ ẹdiọn̄ọ kiet eken ẹnyụn̄ ẹbiere se idifọnde ye mmọ mbiba. Ndusụk ini mmọ ẹsibiere ndidọ idemmọ; ndusụk ini ẹbiere nditre ndidi ufan. Erenowo ye n̄wan ẹkpetre ndidi ufan, iwọrọke ke enyene se mmọ mîkanamke ọfọn. Utu ke oro, ini ufan oro ama anam ufọn esie, oro edi, an̄wam mmọ ẹkụt m̀mê edi se idọde idem mmimọ.

4. Ntak emi ọfọnde idiọn̄ọ ntak emi erenowo ye n̄wan ẹsidide ufan?

⁴ Ntak emi ọfọnde ẹdiọn̄ọ se isinamde erenowo ye n̄wan ẹdi ufan? Mbon emi mîdọhọ ndọ ẹma ẹdiọn̄ọ ntak emi erenowo ye n̄wan ẹsidide ufan, mmọ ididahake ikedi ufan ye owo emi mmọ mîduakke ndidọ. Edi idịghe mbon emi mîdọhọ ndọ kpọt ẹkpediọn̄ọ oro, akpana kpukpru nnyịn idiọn̄ọ. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk owo ẹsikere ke erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ana ẹdọ idemmọ ọkpọkọm edi didie. Utọ n̄kpọ oro esitie didie nditọete emi mîdọhọ ndọ? Sista Melissa ke United States, emi mîdọhọ ebe ọdọhọ ete: “Erenowo ye n̄wan ẹma ẹdi ufan, ndusụk nditọete ẹsikere ke ana mmọ ẹdọ idemmọ. Ama etie ntre, ọkpọkọm erenowo ye n̄wan oro ẹdiọn̄ọ ke mmimọ ikpọdọ idem mmimọ idifọnke, ndịk idiyakke mmọ ẹtre. Mbon eken emi mîdọhọ ndọ ẹma ẹkụt ntre, mmọ ẹte utu ke utọ oro yak itie ke idem mmimọ. Utọ n̄kpọ emi esikama editịmede esịt utọ oro idụhe.”

ẸNEN̄EDE ẸDIỌN̄Ọ IDEM MBUFO

5-6. Nso ke erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpedomo ndidiọn̄ọ mban̄a kiet eken? (1 Peter 3:4)

⁵ Ekpedi emenyene ufan, nso idin̄wam fi ebiere m̀mê akpana ọdọ enye? Ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ kiet eken. Mbemiso ẹtọn̄ọde ufan, anaedi ama ọdiọn̄ọ ndusụk n̄kpọ aban̄a enye. Edi idahaemi emenyene ifet ndidiọn̄ọ “ndedịbe owo eke esịt.” (Kot 1 Peter 3:4.) Ifet edi emi afo ndinen̄ede ndiọn̄ọ nte enye ekperede Jehovah eketre, edu esie, ye nte enye esikerede n̄kpọ. Nte ini akade, akpana ekeme ndibọrọ utọ mbụme nte: ‘Ndi owo emi ọyọfọn ye ami n̄kpọdọ enye?’ (N̄ke 31:26, 27, 30; Eph. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Ndi nyekeme ndima enye nnyụn̄ n̄kpere enye nte enye oyomde, enye onyụn̄ ama mi onyụn̄ ekpere mi nte nyomde? Ndi nyekeme ndimen iso mfep ke n̄kpri n̄kpri ndudue esie, enye onyụn̄ anam ukem oro ọnọ mi?’b (Rome 3:23) Nte ẹsụk ẹdomode ndinen̄ede ndiọn̄ọ kiet eken, ẹti ẹte ke se idinamde ẹdiọn̄ọ m̀mê ẹmenen̄ede ẹkem idịghe se mbufo ẹdade ẹbiet kiet eken, akam edi se mbufo ẹsinamde ke se ẹdade ẹkpụhọde ye kiet eken.

⁶ Nso ye nso efen ke ọkpọdiọn̄ọ aban̄a owo enye eken nte ẹsụk ẹdide ufan? Mbemiso ima ekịmde fi enyịn, edi se ẹnemede ndusụk akpan n̄kpọ, utọ nte se enye oyomde ndida uwem esie nnam. Ndi enye enyene udọn̄ọ? Ndi enye akama isọn? Ndi enyene owo emi enye esisede aban̄a? Ndi enyene ndiọi n̄kpọ emi ẹketịbede ẹnọ enye ke ini edem, emi ẹnamde enye esikere n̄kpọ, etịn̄ ikọ, onyụn̄ anam n̄kpọ nte anamde idahaemi? Idịghe kpukpru n̄kpọ ke ẹdineme ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ. (Men John 16:12 domo.) Owo enye eken okpobụp fi ndusụk mbụme emi ẹdide n̄kpọ idemowo, afo onyụn̄ ekere ke abak akaha nditịn̄, dọhọ enye ke abak akaha. Edi nte ini akade, enye oyoyom ndidiọn̄ọ mme n̄kpọ oro man an̄wam enye ọdiọn̄ọ se enye edibierede. Ntre ini eyedi emi edidide se etịn̄de ọnọ enye, onyụn̄ etịn̄de ofụri akpanikọ.

7. Nso idin̄wam erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ kiet eken? (Se n̄ko ekebe emi, “Se Akpanamde Edieke Ebiet Emi Ufan Fo Odude Oyomde Usụn̄.”) (Se mme ndise n̄ko.)

⁷ Akpanam didie ọdiọn̄ọ utọ owo emi owo enye eken enen̄erede edi? Ata eti usụn̄ kiet edi mbufo ndisineme nneme. Ẹbụp idem mbufo mbụme, ẹtịn̄ nte etiede mbufo ke idem, ẹtịn̄ akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpan̄ utọn̄ ke se owo enye eken etịn̄de. (N̄ke 20:5; Jas. 1:19) Se idin̄wamde mbufo ẹkeme ndinam ntre edi mbufo ndinam se idinamde nneme ada nneme edi, utọ nte nditie kiet ndia udia, ndisan̄a kiet mbọ ofụm ke itie emi mîdịbeke-dịbe, ndinyụn̄ nsan̄a kiet n̄kwọrọ ikọ. Ini en̄wen emi ẹkemede ndidiọn̄ọ n̄kpọ mban̄a idem mbufo edi ini ẹdude ye mme ufan ye mbonubon mbufo. N̄kpọ en̄wen emi ẹkemede ndinam edi ndidiomi ndinam mme n̄kpọ emi ẹdinamde mbufo ẹkụt nte owo enye eken esinamde n̄kpọ ke nsio nsio idaha ye nsio nsio owo. Se se Aschwin ke Netherlands okodomode ndinam mi ini enye ye Alicia n̄wan esie ẹkedide ufan. Enye ọdọhọ ete: “Ima isinam nsio nsio n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn inen̄ede idiọn̄ọ kiet eken. Ndusụk n̄kpọ oro ẹkedi n̄kpri n̄kpri n̄kpọ, utọ nte ndidian ubọk ntem udia m̀mê ndidian ubọk nnam mme utom eken. Ke utọ ini oro, ima ikeme ndikụt nti edu nnyịn ye mme n̄kpọ emi nnyịn mîsinamke ọfọn.”

8. Erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpesitie kiet ẹkpep Ikọ Abasi, nso ufọn ke mmọ ẹkeme ndidia?

⁸ Mbufo ndineme Ikọ Abasi ekeme n̄ko ndin̄wam mbufo ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ kiet eken. Ẹkpedọ idem mbufo, eyedi se ẹnyenede ini ẹnam Utuakibuot Ubon man Abasi enen̄ede odu ke ndọ mbufo. (Eccl. 4:12) Ntre ini ẹsụk ẹdide ufan mi, ẹmekeme ndisio ini ntie kiet n̄kpep Ikọ Abasi. Imọdiọn̄ọ ke erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan idịghe ebe ye n̄wan kan̄a, ke brọda oro inyụn̄ idịghe ibuot inọ sista oro kan̄a. Edi ẹkpesiwak nditie kiet n̄kpep Ikọ Abasi, ẹyekeme ndidiọn̄ọ nte kiet eken enen̄erede ama Abasi eketre. Ebe ye n̄wan kiet ke United States emi ẹkerede Max ye Laysa ẹma ẹkụt ufọn en̄wen emi n̄kpọ emi ekemede ndinam nnọ mmọ. Max ọdọhọ ete: “Ini itọn̄ọde-tọn̄ọ ufan, ima isikpep mme n̄wed emi ẹban̄ade erenowo ye n̄wan ndidi ufan, ndọ, ye nte uwem ekpetiede ke ufọk. Mme n̄wed oro ẹma ẹnam ineme ediwak akpan n̄kpọ emi ọkpọkọsọn̄de owo nnyịn ekededi ndimen ndi yak ineme.”

MME N̄KPỌ EN̄WEN EMI ẸKPEKEREDE ẸBAN̄A

9. Nso ye nso ke erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpekere ini mmọ ẹbierede owo emi mmọ ẹdidọhọde ke mmimọ idi ufan?

⁹ Anie ke ẹkpedọhọ ke ẹdi ufan? Afo ye ufan fo ẹdibiere enye oro. Ini ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ ufan, ẹmekeme ndibiere nditịn̄ nnọ owo ifan̄ kpọt. (N̄ke 17:27) Ẹkpenam ntre, mbụme ye nsịn̄ede idikponke ikakaha. Edi mbufo mîtịn̄ke inọ owo ndomokiet, ẹyedian̄ade ẹkpọn̄ mbon en̄wen ke ntak emi mbufo mîyomke mme owo ẹdiọn̄ọ. Afia edi oro sia idiọkn̄kpọ ekeme ndinyọni ndụk. Ntre okposụk ọfọn ẹdọhọ mbon emi ẹdiọn̄ọde ke ẹyenọ mbufo eti item ẹnyụn̄ ẹn̄wam mbufo. (N̄ke 15:22) Ke uwụtn̄kpọ, ẹmekeme nditịn̄ nnọ ndusụk owo ke ubon mbufo, mme ufan mbufo emi ẹnen̄erede ẹsọn̄ idem ke esop, m̀mê mbiowo.

10. Erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpenam nso man mmọ idiyat Jehovah esịt? (Mme N̄ke 22:3)

¹⁰ Ẹkpenam nso man mbufo idiyat Jehovah esịt? Nte owo enye eken enen̄erede odụk fi esịt afo onyụn̄ enen̄ede odụk enye, ntre ke edinen̄ede ọdọn̄ mbufo ndikpere kiet eken. Nso idin̄wam mbufo ẹkûnam se iyatde Jehovah esịt? (1 Cor. 6:18) Ẹkûsuneme oburobụt nneme, ẹkûdu ikpọn̄, ẹkûnyụn̄ ẹn̄wọn̄ mmịn awak akaha. (Eph. 5:3) Mme n̄kpọ oro ẹkeme ndinam idem adaha mbufo, ẹte idiọn̄ọ, ẹmekenam oburobụt n̄kpọ. Ọkpọfọn yak edi ke ini ke ini, mbufo ẹneme nte mbufo ẹdinamde n̄kpọ man mbufo idinam se idiyatde Jehovah esịt. (Kot Mme N̄ke 22:3.) Kop se ikan̄wamde Dawit ye Almaz ke Ethiopia. Mmọ ẹdọhọ ẹte: “Ikesiwak ndidu ye mme ufan nnyịn m̀mê ke itie emi mme owo ẹwakde. Akananam nnyịn ikesidụhe sụk nnyịn mbiba ikpọn̄ ke moto m̀mê ke ufọk. Nte ikasan̄ade ifep mme n̄kpọ emi ẹkpekesịnde nnyịn ke idomo ekedi oro.”

11. Nso ke erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpekere ẹban̄a ini mmọ ẹbierede ndinam n̄kpri n̄kpọ ndiwụt ke imama kiet eken?

¹¹ Ndi erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkeme ndinam n̄kpri n̄kpọ ndiwụt ke imama kiet eken? Nte mbufo ẹnen̄erede ẹkpere kiet eken ẹka, edieke ẹnamde ndusụk mme n̄kpọ oro ke usụn̄ emi mîdeheke, idiọk idụhe. Edi edieke ẹyakde idem adaha mbufo, eyenen̄ede ọsọn̄ mbufo ndikere se ididade esuene isọk owo enye eken. (Ikwọ Sol. 1:2; 2:6) N̄kpọ en̄wen edi ke ẹma ẹnam mme n̄kpọ ntre ndiwụt ke ẹmema idem mbufo, mbufo mîkpemeke, ekeme ndibe ndụk oburobụt ido. (N̄ke 6:27) Ntre, ini mbufo ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ ufan, ẹneme nte Jehovah oyomde mbufo ẹnam n̄kpọ ye kiet eken. Ẹneme se ẹdinamde, ini emi ẹditọn̄ọde ndinam, ye se mbufo mîdinamke.c (1 Thess. 4:3-7) Afo ye ufan fo ẹbụp idem mbufo ẹte: ‘Edieke inamde n̄kpri n̄kpọ ndiwụt ke imama idem nnyịn, mbon edem nnyịn ẹditịn̄ nso? Ndi mme n̄kpọ emi ẹkeme ndinam idem adaha mi m̀mê ufan mi?’

12. Erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpesinyene mfịna ẹnyụn̄ ẹtọhọ, nso ke mmọ ẹkpekere ẹban̄a?

¹² Ẹkpenam didie n̄kpọ mfịna ye utọk ẹkpedu? Ẹkpenam didie ekpedi ke ini ke ini mbufo ẹsitọhọ? Ndi oro ọwọrọ ke ufan mbufo oro idinaha ibuot? Inen̄ekede idi ntre. Idụhe erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan m̀mê emi ẹma ẹkenam ndọ, emi mîsinyeneke mfịna ndusụk ini. Ndọ emi owo iba ẹnen̄erede ẹdiana kiet edi ndọ emi mmọ mbiba ẹkemede ndidian ubọk n̄kan mfịna mmọ. Ntre, nte mbufo ẹnamde n̄kpọ idahaemi mfịna ama odu ekeme ndinam ẹkụt m̀mê ọyọfọn ẹdọ idem mbufo. Afo ye ufan fo ẹbụp idem mbufo ẹte: ‘Ndi imesikeme ndineme mfịna emem emem, ukpono ukpono? Ndi imesisọp inyịme ndudue nnyịn inyụn̄ idomo ndinam n̄kpọ mban̄a? Ndi imesisọp ikpe kiet eken ubọk, ifen kiet eken, inyụn̄ ikọn̄ke iyịre ke ekikere nnyịn?’ (Eph. 4:31, 32) Edi ekpedi ẹmesiwak nditọhọ mîdịghe mfan̄a ye nnyịmeke okpon akaha ini ẹdide ufan mi, itiehe nte ẹyekpụhọde ẹma ẹnam ndọ-o. Edieke okụtde ke owo enye eken idifọnke ye afo, se idifọnde ikan ye mbufo mbiba edi nditre ufan oro.d

13. Nso ye nso ikeme ndin̄wam erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹbiere m̀mê mmimọ ikpedi ufan ibịghi didie?

¹³ Ẹkpedi ufan ẹbịghi adan̄a didie? Ndisọsọp mbiere n̄kpọ owo idaha ini ikere ọfọn esiwak ndisan̄a ye mfịna. (N̄ke 21:5) Ntre, ọkpọfọn ẹdi ufan ebịghi ekem se enen̄erede ọdiọn̄ọ owo enye eken. Edi inyụn̄ ifọnke ebebịghi akan nte ekpedide. Bible ọdọhọ n̄ko ete: “Idotenyịn emi ebịghide ndidi anam esịt ọdọn̄ọ.” (N̄ke 13:12) N̄kpọ efen edi ke nte ufan mbufo enen̄erede ebịghi, ntre ke ekeme ndinen̄ede mmem utom mbufo ndidụk afia edinam idan̄. (1 Cor. 7:9) Ntre, utu ke ndinen̄ede n̄kere m̀mê ekpedi ufan ẹbịghi adan̄a didie, emekeme ndibụp idemfo ete: ‘Nso isụhọ se ndiọn̄ọde mban̄a owo enye eken man n̄keme ndibiere m̀mê nyọdọ enye?’

DIDIE KE MBON EN̄WEN ẸKEME NDIN̄WAM ERENOWO YE N̄WAN EMI ẸDIDE UFAN?

14. Tịn̄ mme n̄kpọ emi mbon en̄wen ẹkemede ndinam n̄n̄wam erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan. (Se ndise n̄ko.)

¹⁴ Ikpọdiọn̄ọ erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan, didie ke ikeme ndin̄wam mmọ? Imekeme ndikot mmọ ufọk ẹditiene nnyịn ẹdia udia m̀mê ẹtiene nnyịn ẹdụk Utuakibuot Ubon. Ikpenyene se inamde inem idem esịt, imekeme ndikot mmọ. (Rome 12:13) Utọ ini oro ekeme ndin̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ kiet eken. Mmọ ẹkeme ndiyom owo odu ye mmimọ man mmimọ ididu ikpọn̄, ẹyom owo emi edin̄wamde imen mmọ ika n̄kpọ, mîdịghe ẹyom ebiet emi mmọ ẹkemede ndidu ikpọn̄ nneme nneme owo iba kpọt. Ekpedi ntre, ndi imekeme ndin̄wam? (Gal. 6:10) Kop se Alicia emi ima iketetịn̄ iban̄a etịn̄de aban̄a se mbon en̄wen ẹkenamde ẹnọ enye ye Aschwin, emi mmọ ẹkemade. Enye ọdọhọ ete: “Ama enem nnyịn nte ndusụk nditọete ẹkedọhọde nnyịn ke ikpoyom itie se idude nnyịn mbiba kpọt edi itie oro itiehe ikpọn̄ ikpọn̄, ke imekeme ndidi edem mmimọ.” Owo iba emi ẹdide ufan ẹkpedọhọ fi edidu ye mmimọ, da ke edi eti usụn̄ ndin̄wam mme ufan fo. Edi kpeme mbọk, kûdaha ukpọn̄ mmọ ufre enyịn ofụri ofụri, nyụn̄ diọn̄ọ n̄ko ini emi ọkpọnọde mmọ ufan̄ yak ẹneme nneme owo iba kpọt.​—Phil. 2:4.

15. Nso efen ke mbon emi ẹdide ufan owo iba emi ẹdide ufan ẹkeme ndinam n̄n̄wam mmọ? (Mme N̄ke 12:18)

¹⁵ Usụn̄ en̄wen emi ikemede ndin̄wam erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan edi ke se itịn̄de ye se nnyịn mîkpetịn̄ke. Ndusụk ini ekeme ndidi se idade ukpọhọde ikọbi inua nnyịn. (Kot Mme N̄ke 12:18.) Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidọn̄ nnyịn ndidọhọ mbon en̄wen ke owo ntem ye owo ntem ẹdidi ufan. Edi ekeme ndidi owo iba oro ẹyom ndidọhọ mbon en̄wen ke idemmọ. Ikpanaha iban̄a mmọ, mîdịghe edi mmọ ẹkenam n̄kpọ emi edide mmọ ẹkpebiere ke idemmọ, nnyịn idọhọ m̀mê ẹkpenam didie ẹnam ntre. (N̄ke 20:19; Rome 14:10; 1 Thess. 4:11) N̄kpọ en̄wen edi ke owo iba emi ẹdide ufan idimaha yak itịn̄ ikọ m̀mê ibụp mmọ mbụme emi ọwọrọde ke akpana mmọ ẹdọ idemmọ, mîdịghe ke imọdiọn̄ọ ke ẹyedọ idemmọ. Kop se Sista Elise ye ebe esie ẹtịn̄de mi. Mmọ ẹdọhọ ẹte: “Ama esinyene nte eketiede nnyịn ke idem ini mme owo ẹkesibụpde nnyịn m̀mê iduak ndinam ndọ nnyịn didie ke ini edide nnyịn mbiba inemeke nneme ikesịm n̄kan̄ oro kan̄a.”

16. Erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpetre ufan, ikpanam n̄kpọ didie?

¹⁶ Edieke erenowo ye n̄wan emi ẹkedide ufan ẹbierede nditre ufan oro, ikpanam n̄kpọ didie? Yak ikpọn̄ ndidụn̄ọde se mîbeheke nnyịn. Yak ikûdọhọ ke owo enye emi m̀mê enye eken akabiat n̄kpọ. (1 Pet. 4:15) Sista Lea ọdọhọ ete: “Mma n̄kop nte mme owo ẹdọhọde ẹte ke emi ye oko akanam ami ye brọda kiet emi ikedide ufan ikûdi ufan aba. N̄kpọ oro ama abiak mi etieti.” Nte ima iketetịn̄, owo iba emi ẹkedide ufan ẹma ẹdian̄ade, iwọrọke ke mmọ ẹma ẹnam ndudue ke se ẹkebierede. Ediwak ini esiwọrọ ke ini ufan mmọ oro ama anam ufọn ọnọ mmọ, an̄wam mmọ ẹkụt m̀mê edi se idọde idem mmimọ. Edi ekeme ndinam nte mmọ ẹkedian̄arede oro abiak mmọ etieti onyụn̄ anam etie mmọ ikpọn̄ ikpọn̄ ke idem. Ntre imekeme ndiyom nsio nsio usụn̄ se ikemede ndin̄wam mmọ.​—N̄ke 17:17.

17. Nso ke erenowo ye n̄wan emi ẹdide ufan ẹkpeka iso ẹnam?

¹⁷ Se inemede anam ikụt ke ini emi erenowo ye n̄wan ẹdide ufan enyene udeme mfịna esie. Edi inem odu n̄ko-o. Jessica ọdọhọ ete: “Yak ntịn̄ akpanikọ, ini ami ye ebe mi ikedide ufan ama esịne utom etieti. Edi enem mi nte ikadade ini oro isịn idem inen̄ede idiọn̄ọ kiet eken.” Ekpedi emenyene ufan, ẹka iso ẹsịn idem ẹdomo ndidiọn̄ọ kiet eken. Ẹkpenam ntre ẹyedia ufọn. Ufan mbufo oyonyụn̄ an̄wam mbufo ẹbiere se idifọnde ye mbufo mbiba.