Η Επίσκεψη του Πάπα στο Μεξικό—Θα Ωφελήσει την Εκκλησία;
Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στο Μεξικό
«Ο ‘ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗΣ που Κάνει Ευαγγελιστικό Έργο’ Αποβιβάζεται στο Μεξικό» ήταν στις 7 Μαΐου 1990 ο τίτλος της αγγλικής εβδομαδιαίας εφημερίδας του Βατικανού Λ’Οσερβατόρε Ρομάνο (L’Osservatore Romano). Αυτή ήταν η δεύτερη επίσκεψη του Ιωάννη Παύλου Β΄ στο Μεξικό σε διάστημα 11 μόνο χρόνων. Ποιο άγγελμα έφερε ο πάπας; Ποιες ήταν οι προσδοκίες του μεξικανικού λαού και της Καθολικής Εκκλησίας του Μεξικού; Ποια θα ήταν τα οφέλη για το μεξικανικό λαό;
Σύμφωνα με μερικές πληροφορίες του Τύπου, τα εκατομμύρια των φτωχών και καταπιεσμένων έλπιζαν ότι ο πάπας θα επηρέαζε τη συνείδηση της άρχουσας τάξης και θα δημιουργούσε καλύτερες συνθήκες για την εργαζόμενη τάξη. Ένα άρθρο στη μεξικανική ημερήσια εφημερίδα Ελ Ουνιβερσάλ (El Universal) είχε τον τίτλο: «Η Χριστιανοσύνη και οι Φτωχοί του Μεξικού». Αναφερόταν σε μια ανοιχτή επιστολή προς τον Ιωάννη Παύλο Β΄ από μια μεγάλη και ποικίλη ομάδα Μεξικανών Καθολικών. Η επιστολή ανέφερε εν μέρει: «Αυτός ο λαός, που είναι κατατρεγμένος και προσπαθεί να οργανωθεί και να συμμετάσχει, περιμένει ένα λόγο ενθάρρυνσης». Και τον εκλιπαρούσε: «Σε παρακαλούμε να γίνεις πάλι ‘η φωνή για εκείνους που δεν έχουν φωνή’. . . . Κήρυξε το άγγελμα της ελπίδας και της ζωής και απαίτησε δικαιοσύνη, κυρίως για τους φτωχούς και τους καταπιεσμένους».
Πώς απάντησε ο πάπας στο αίτημα; Σε μια ογκώδη συγκέντρωση που έγινε στο προάστιο Τσάλκο της Πόλης του Μεξικού, όπου περισσότεροι από δυο εκατομμύρια κατά το πλείστον πολύ φτωχοί άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να τον ακούσουν, ο Ιωάννης Παύλος Β΄ έκανε την εξής έκκληση: «Γι’ αυτό καλώ τους Χριστιανούς και όλους τους ανθρώπους καλής θέλησης στο Μεξικό να αφυπνίσουν τις κοινωνικές τους συνειδήσεις σε αλληλεγγύη· δεν μπορούμε να ζούμε και να κοιμόμαστε ήσυχα ενώ χιλιάδες από τους αδελφούς και τις αδελφές μας, που είναι πολύ κοντά μας, στερούνται τα αναγκαία για να ζήσουν μια αξιόλογη και ανθρώπινη ζωή».
Τα λόγια αυτά δεν εντυπωσίασαν όλο τον Καθολικό Τύπο. Η εφημερίδα των Ηνωμένων Πολιτειών Νάσιοναλ Κάθολικ Ριπόρτερ (National Catholic Reporter) έφερε τον τίτλο: «Ο Πάπας Προσπέρασε τους Φτωχούς Μεξικανούς με 50 χλμ. την Ώρα». Υποστήριξε ότι «πολλοί από τους φτωχούς . . . υπέμειναν για ώρες τη βροχή, μόνο για μια φευγαλέα ματιά στο αυτοκίνητο του πάπα, που πέρασε με 50 χιλιόμετρα την ώρα». Η μεξικανική ημερήσια εφημερίδα Λα Χορνάδα (La Jornada) ανέφερε: «Μέσα στη βασιλική; Φανταχτερά κοστούμια και φορέματα. Απ’ έξω; Χιλιάδες φτωχοί γονατιστοί μέσα στη βροχή». Άλλοι παραπονέθηκαν πως ενώ μίλησε με πολιτικούς και επιχειρηματίες, δεν είχε απευθείας διάλογο με τους εργάτες και τους καμπεσίνος (αγρότες).
Το πιο Σημαντικό Ζήτημα—Η Αποκατάσταση της Εκκλησιαστικής Δύναμης
Ωστόσο, το κύριο μέλημα της Καθολικής Εκκλησίας στο Μεξικό είναι να προσπαθήσει να επανακτήσει μέρος από τη δύναμη και το κύρος που έχασε πριν από 150 χρόνια περίπου όταν ο Μπενίτο Χουάρες, ένας μορφωμένος Ινδιάνος από τη φυλή των Ζαποτέκων ο οποίος αργότερα έγινε πρόεδρος του Μεξικού, ηγήθηκε ενός φιλελεύθερου μεταρρυθμιστικού κινήματος. Η εκκλησία επίσης ενοχλείται από ορισμένους νόμους εκείνης της περιόδου, τους «Νόμους της Μεταρρύθμισης», οι οποίοι ενισχύθηκαν με το Σύνταγμα που ψηφίστηκε το 1917, και τους οποίους ο κλήρος θεωρεί περιοριστικούς για τις δραστηριότητες της Καθολικής Εκκλησίας.
Ο κλήρος αντιπαθεί το Άρθρο 3 που κρατά όλες τις θρησκείες, συμπεριλαμβανομένου του Καθολικισμού, έξω από το Κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το Άρθρο 5 απαγορεύει τη σύσταση μοναχικών ταγμάτων. Το Άρθρο 27 δεν επιτρέπει σε καμιά θρησκεία να έχει στην κατοχή της ιδιοκτησία ή ακίνητη περιουσία· όλες οι εκκλησίες είναι ιδιοκτησία του Κράτους. Το Άρθρο 130 ορίζει ότι ο νόμος δεν αναγνωρίζει καμιά θρησκευτική ομάδα και οι θρησκευτικοί λειτουργοί δεν έχουν από το νόμο κανένα ιδιαίτερο προνόμιο. Δεν τους επιτρέπεται να ασκούν κριτική δημόσια ή ιδιωτικά για τους θεμελιώδεις νόμους του έθνους.
Εξαιτίας των περιορισμών αυτών, η Καθολική Εκκλησία θέλει να τροποποιηθεί το Σύνταγμα, ώστε να δοθεί στην εκκλησία περισσότερη δύναμη και χώρος για να ελίσσεται. Η επίσκεψη του πάπα ήταν ένας φορέας αυτών των πόθων. Αμέτοχα, άλλες θρησκείες παρακολουθούν με δυσπιστία αυτό το φλερτάρισμα της Καθολικής Εκκλησίας με την Κυβέρνηση και αναρωτιούνται αν κάποια μεγαλύτερη ελευθερία για την Καθολική Εκκλησία θα μπορούσε να σημάνει μεγαλύτερη ελευθερία για όλες τις θρησκείες στη χώρα. Ωστόσο, το Μάρτιο του 1990, ένας κυβερνητικός επίσημος, ο Φερνάνδο Γκιτιέρες Μπαρίος, δήλωσε ξεκάθαρα ότι ο χωρισμός Εκκλησίας και Κράτους θα συνεχιστεί, όπως επίσης θα συνεχιστεί και ο σεβασμός για όλες τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τους τρόπους συλλογισμού.
Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι ο Πρόεδρος του Μεξικού Κάρλος Σαλίνας δε Γκορτάρι υποδέχτηκε τον πάπα στο αεροδρόμιο και τον προσκάλεσε στο μέγαρό του θεωρήθηκε από πολλούς Καθολικούς ως ευνοϊκός οιωνός. Αισθάνονται ότι αυτή καθαυτή η παρουσία του ίδιου του πάπα, όπως επίσης και οι τεράστιες δημόσιες θρησκευτικές συγκεντρώσεις που επιτράπηκαν, φαίνεται να αποτελεί ένδειξη του ότι οι αρχές αναγνώρισαν την ανάγκη για αλλαγή. Η εφημερίδα του Βατικανού Λ’Οσερβατόρε Ρομάνο σχολίασε πως η παρουσία του Προέδρου του Μεξικού στο αεροδρόμιο «εύγλωττα [εξέφρασε] τη βελτίωση στις σχέσεις Εκκλησίας-Κράτους στο Μεξικό».
Ο κλήρος και οι Καθολικοί προπαγανδιστές προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη δημόσια υποστήριξη της επίσκεψης του πάπα. Ο κύριος Αλαμίγια Αρτεάγκα, εισηγητής της Επισκοπικής Επιτροπής Κοινωνικών Σχέσεων, δήλωσε: «Το γεγονός αυτό, η παπική επίσκεψη, είναι ένα εθνικό δημοψήφισμα. Και εθνικό δημοψήφισμα σημαίνει μια ογκώδη, αυθόρμητη κινητοποίηση των μαζών η οποία επιβεβαιώνει μια επιθυμία . . . , την επιθυμία ενός ολόκληρου λαού, γιατί ήδη ξέρουμε ότι η Καθολική κοινότητα είναι η πολυπληθέστερη ομάδα του έθνους».
Το Ευαγγελιστικό Έργο και ο Φόβος των Αιρέσεων
Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο Μεξικό, ο πάπας τόνισε το ζήτημα του ευαγγελιστικού έργου. Στην πραγματικότητα, ένας από τους στόχους της επίσκεψής του ήταν να δώσει νέα ώθηση στη μεξικανική εκκλησία, «ένα ταρακούνημα πνευματικού επιπέδου», όπως το διατύπωσε ο αποστολικός εκπρόσωπος Τζιρολάμο Πριτζιόνε. Την ημέρα της άφιξής του, στις 6 Μαΐου, ο Ιωάννης Παύλος Β΄ είπε στο λόγο του: «Ο Κύριος . . . επιθυμεί το αξίωμά μου ως ποντίφικα να είναι το αξίωμα ενός προσκυνητή Πάπα που κάνει ευαγγελιστικό έργο, και ο οποίος περπατάει στους δρόμους του κόσμου και φέρνει παντού το άγγελμα της σωτηρίας. . . . Κάνω έκκληση σ’ όλες τις Εκκλησίες που είναι σ’ αυτή την ‘ήπειρο της ελπίδας’ να αναλάβουν ένα Νέο Ευαγγελιστικό Έργο».
Επίσης προειδοποίησε τους επισκόπους του: «Δεν πρέπει να δίνετε λιγότερη προσοχή στο πρόβλημα των ‘νέων θρησκευτικών ομάδων’, οι οποίες σπέρνουν τη σύγχυση ανάμεσα στους πιστούς . . . Οι μέθοδοί τους, οι οικονομικοί τους πόροι και η επιμονή τους στο προσηλυτιστικό έργο έχουν μεγάλη επίδραση πρώτα απ’ όλα πάνω σ’ εκείνους που μετοικούν από την επαρχία στην πόλη. Ωστόσο, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι πολλές φορές η επιτυχία τους οφείλεται στη χλιαρότητα και στην αδιαφορία που δείχνουν οι γιοι και οι θυγατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι με τη φτωχή μαρτυρία που δίνουν για τη σταθερή Χριστιανική ζωή δεν στέκονται στο ύψος της ευαγγελιστικής αποστολής».
Πώς προσπάθησε ο πάπας να επαναφέρει εκείνους που έχουν εγκαταλείψει την εκκλησία; Μήπως ενθαρρύνοντάς τους να μελετήσουν την Αγία Γραφή; Στην ομιλία του, στη Βιγιαερμόσα, είπε: «Επιστρέψτε στην καρδιά της Εκκλησίας, της Μητέρας σας! Η Παρθένος της Γουαδαλούπης με το ‘σπλαχνικό βλέμμα’ της λαχταρά να σας παρουσιάσει στον Γιο της». Έτσι, αντί να κάνει χρήση της δύναμης του Λόγου του Θεού, κατέφυγε σε δακρύβρεκτους θρησκευτικούς συναισθηματισμούς σε μια μάταιη προσπάθεια να περισυλλέξει τους χαμένους Καθολικούς.
Έτσι, όπως σχεδόν σ’ όλα τα ανά τον κόσμο ταξίδια του, ο Ιωάννης Παύλος Β΄ επανήλθε στη βασισμένη στην Τριάδα έμμονη ιδέα του—την απονομή λατρευτικού σεβασμού στη Μαρία, τη «Θεομήτορα». Στην εναρκτήρια ομιλία του δήλωσε: «Ο Πάπας έρχεται να γονυπετήσει ενώπιον του ισχυρού ομοιώματος της Παρθένου της Γουαδαλούπης για να επικαλεστεί τη μητρική της βοήθεια και προστασία στη διακονία του ποντίφικα . . . και να εναποθέσει στα χέρια της το μέλλον του ευαγγελιστικού έργου στη Λατινική Αμερική».
Ωστόσο, μερικοί αναρωτήθηκαν αν αυτά καθαυτά τα αγγέλματα του πάπα επρόκειτο πραγματικά να περιστραφούν γύρω από το ευαγγελιστικό έργο. Είναι αλήθεια ότι μερικοί άνθρωποι ενθουσιάστηκαν από την παρουσία και τα λόγια του πάπα, αλλά άλλοι αισθάνθηκαν ότι η ύψιστη εξουσία της εκκλησίας μίλησε περισσότερο για οικονομικά θέματα, για την πολιτική και για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και πολύ λίγο για το Λόγο του Θεού. Ίσως γι’ αυτόν το λόγο, στις 8 Μαΐου 1990 η ημερήσια εφημερίδα Ελ Ουνιβερσάλ δήλωσε: «Σκεπτόμενα άτομα αναρωτιούνται αν ο μεξικανικός Καθολικισμός θα αποκομίσει τα πολύ πλούσια οφέλη που θα μπορούσαν να κερδηθούν από τη δεύτερη επίσκεψη του Πάπα» ή αν θα επιτρέψει σ’ αυτή την επίσκεψη, όπως και στην πρώτη, να μην επηρεάσει την πορεία της ζωής των Καθολικών σε αξιοσημείωτο βαθμό.
Θα ικανοποιηθούν οι πνευματικές ανάγκες των ανθρώπων; Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες ειλικρινείς Μεξικανοί βρίσκουν πνευματική ικανοποίηση μέσω του ευαγγελιστικού έργου των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση του πάπα, «η δίψα των ανθρώπων για τον Θεό» ικανοποιείται με το να αποκτούν από την Αγία Γραφή ακριβή γνώση για τον αληθινό Θεό, τον Ιεχωβά, και για τον Γιο του, τον Ιησού Χριστό. Συνταυτισμένοι με τις 8.000 και πλέον εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Μεξικό, θέτουν την εμπιστοσύνη τους, όχι σε απατηλές ανθρώπινες υποσχέσεις, αλλά στην υπόσχεση του Θεού για τη βασιλική του διακυβέρνηση στο ανθρώπινο γένος σε μια παραδεισένια γη.—Ματθαίος 6:9, 10· Ιωάννης 17:3, ΜΝΚ· Αποκάλυψις 21:1-4.
[Εικόνες στη σελίδα 15]
Ο Πρόεδρος του Μεξικού Κάρλος Σαλίνας δε Γκορτάρι υποδέχεται τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄
Μικροπωλητές πουλάνε ενθύμια «Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄»