Κερδίζεται η Μάχη;

«ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΤΕ αυτόν τον πλανήτη, είναι ο μόνος που έχουμε». Αυτή ήταν η συγκινητική έκκληση του Πρίγκιπα Φίλιππου της Βρετανίας, προέδρου του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση.

Χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, ο ψαλμωδός έγραψε: ‘Οι ουρανοί των ουρανών είναι του Ιεχωβά, την δε γην έδωκεν εις τους υιούς των ανθρώπων’. (Ψαλμός 115:16) Ο Θεός μάς έδωσε τη γη για σπίτι μας, και εμείς πρέπει να την προσέχουμε. Αυτό είναι το αντικείμενο της οικολογίας.

Κατά γράμμα η λέξη «οικολογία» σημαίνει «μελέτη του οίκου».a Σύμφωνα με έναν ορισμό του λεξικού The American Heritage Dictionary, είναι «η μελέτη των φθοροποιών συνεπειών του σύγχρονου πολιτισμού στο περιβάλλον, με σκοπό την πρόληψη ή την αντιστροφή μέσω διατήρησης». Για να το πούμε απλά, οικολογία σημαίνει να ανακαλύπτουμε τη βλάβη που έχει προξενήσει ο άνθρωπος και κατόπιν να βρίσκουμε τρόπους να τη διορθώσουμε. Κανένα από τα δύο δεν είναι εύκολη αποστολή.

Τρεις Αδιαμφισβήτητες Αλήθειες της Οικολογίας

Ο Μπάρι Κόμονερ, βιολόγος, στο βιβλίο του Συμφιλίωση με τον Πλανήτη (Making Peace With the Planet), αναφέρει τρεις απλούς νόμους της οικολογίας οι οποίοι βοηθούν να εξηγηθεί γιατί η γη είναι τόσο ευάλωτη στην κακοποίηση.

Τα πάντα είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Όπως ακριβώς ένα χαλασμένο δόντι μπορεί να επηρεάσει ολόκληρο το σώμα μας, έτσι και η βλάβη κάποιου συγκεκριμένου φυσικού πόρου μπορεί να προκαλέσει μια ολόκληρη αλυσίδα περιβαλλοντικών προβλημάτων.

Για παράδειγμα, στη διάρκεια των τελευταίων 40 χρόνων, το 50 τοις εκατό των δασών που υπήρχαν στα Ιμαλάια του Νεπάλ έχουν κοπεί είτε για καυσόξυλα είτε για ξυλεία. Αφού το απογύμνωσαν από τα δέντρα, το έδαφος στις βουνοπλαγιές σύντομα διαβρώθηκε όταν άρχισαν οι βροχές των μουσώνων. Χωρίς επιφανειακό χώμα, δεν ήταν εύκολο να ριζώσουν νέα δέντρα, και πολλά βουνά έμειναν χέρσα. Εξαιτίας της αποψίλωσης, το Νεπάλ χάνει τώρα εκατομμύρια τόνους επιφανειακό χώμα κάθε χρόνο. Και τα προβλήματα δεν περιορίζονται στο Νεπάλ.

Στο Μπαγκλαντές τα νερά από τις καταρρακτώδεις βροχές, τα οποία κάποτε τα απορροφούσαν τα δέντρα, κατρακυλούν ανεμπόδιστα στα απογυμνωμένα βουνά και συνεχίζουν το δρόμο τους προς τις ακτές, όπου δημιουργούν καταστροφικές πλημμύρες. Στο παρελθόν, το Μπαγκλαντές είχε σοβαρές πλημμύρες μια φορά στα 50 χρόνια· τώρα έχει πλημμύρες κάθε 4 χρόνια ή και λιγότερο.

Σε άλλα μέρη του κόσμου, η αποψίλωση έχει οδηγήσει σε ερημοποίηση και αλλαγές στο τοπικό κλίμα. Τα δάση δεν είναι ο μόνος φυσικός πόρος που υφίσταται εκμετάλλευση από τον άνθρωπο. Επειδή οι οικολόγοι ως τώρα γνωρίζουν σχετικά λίγα πράγματα όσον αφορά τα αλληλένδετα μέρη του απέραντου οικοσυστήματός μας, ένα πρόβλημα μπορεί να μη γίνει αντιληπτό ωσότου έχει ήδη προκαλέσει σοβαρή βλάβη. Αυτό αληθεύει στην περίπτωση της διάθεσης των αποβλήτων, η οποία απεικονίζει εύστοχα το δεύτερο νόμο της οικολογίας.

Τα πάντα πρέπει να καταλήγουν κάπου. Φανταστείτε πώς θα ήταν ένα συνηθισμένο σπίτι από το οποίο δεν πέταγαν τα σκουπίδια. Ο πλανήτης μας είναι ένα τέτοιο κλειστό σύστημα—όλα μας τα απόβλητα πρέπει να καταλήγουν τελικά κάπου στο γήινο σπίτι μας. Η μερική καταστροφή του στρώματος του όζοντος δείχνει ότι ακόμα και φαινομενικά αβλαβή αέρια, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC), δεν εξαφανίζονται εντελώς. Οι CFC είναι μία μόνο από τις εκατοντάδες ενδεχομένως επικίνδυνες ουσίες που καταλήγουν στον ουρανό, στα ποτάμια και στους ωκεανούς.

Είναι αλήθεια ότι μερικά προϊόντα—τα οποία ονομάζονται «βιοδιασπάσιμα»—μπορεί με τον καιρό να διασπαστούν και να απορροφηθούν από τις φυσικές διεργασίες, ωστόσο άλλα δεν διασπώνται. Οι παραλίες σε παγκόσμια κλίμακα είναι γεμάτες πλαστικά δοχεία τα οποία θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν για τις μετέπειτα δεκαετίες. Λιγότερο ορατά είναι τα βιομηχανικά τοξικά απόβλητα, τα οποία συνήθως τα θάβουν κάπου. Μολονότι δεν τα βλέπουμε, κανένας δεν μας εγγυάται ότι θα παραμείνουν για πάντα στη λησμονιά. Μπορούν να περάσουν στα υπόγεια αποθέματα νερού και να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας στον άνθρωπο και στα ζώα. «Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με όλες αυτές τις χημικές ουσίες που παράγει η σύγχρονη βιομηχανία», παραδέχτηκε ένας Ούγγρος επιστήμονας από το Ινστιτούτο Υδρολογίας της Βουδαπέστης. «Ούτε καν ξέρουμε ποιες είναι και πού καταλήγουν».

Τα πιο απειλητικά απορρίμματα από όλα είναι τα ραδιενεργά απόβλητα, ένα υποπροϊόν των σταθμών παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Χιλιάδες τόνοι πυρηνικά απόβλητα αποθηκεύονται σε προσωρινές εγκαταστάσεις, αν και μερικά τα έχουν ήδη εναποθέσει στους ωκεανούς. Παρά τα χρόνια επιστημονικών ερευνών, δεν έχει βρεθεί ακόμα κάποια λύση για ασφαλή, μόνιμη αποθήκευση ή διάθεση, και ούτε υπάρχει κάποια άμεση προοπτική. Κανένας δεν γνωρίζει πότε μπορεί να εκραγούν αυτές οι οικολογικές ωρολογιακές βόμβες. Οπωσδήποτε το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί—τα απόβλητα θα είναι ραδιενεργά για τους μελλοντικούς αιώνες και χιλιετίες, ή μέχρι να αναλάβει δράση ο Θεός. (Αποκάλυψη 11:18) Η αδιαφορία του ανθρώπου για το ζήτημα της διάθεσης των αποβλήτων θυμίζει επίσης τον τρίτο νόμο της οικολογίας.

Αφήστε τη φύση να πάρει το δρόμο της. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος χρειάζεται να συνεργάζεται με τα φυσικά συστήματα αντί να προσπαθεί να τα υποσκελίσει με κάτι που εκείνος νομίζει ότι είναι καλύτερο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν ορισμένα παρασιτοκτόνα. Όταν χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά, έδωσαν στους αγρότες τη δυνατότητα να θέσουν τα ζιζάνια υπό έλεγχο και ουσιαστικά να εξαλείψουν τα καταστροφικά παράσιτα. Οι πλούσιες σοδειές φαίνονταν εγγυημένες. Αλλά κατόπιν κάτι δεν πήγε καλά. Τα ζιζάνια και τα ζωύφια αποδεικνύονταν ανθεκτικά στο ένα παρασιτοκτόνο μετά το άλλο, και φάνηκε ότι τα παρασιτοκτόνα δηλητηρίαζαν τους φυσιολογικούς θηρευτές των ζωυφίων, την άγρια ζωή, ακόμα και τον ίδιο τον άνθρωπο. Ίσως να έχετε πάθει δηλητηρίαση από παρασιτοκτόνο. Τότε είστε ένα από τα τουλάχιστον ένα εκατομμύριο θύματα παγκόσμια.

Η τελική ειρωνεία είναι οι αυξανόμενες αποδείξεις ότι τα παρασιτοκτόνα ίσως τελικά να μη βελτιώνουν καν την απόδοση των φυτειών μακροπρόθεσμα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα ζωύφια κατατρώνε τώρα μεγαλύτερο μέρος των σοδειών από ό,τι κατέτρωγαν πριν από την επανάσταση με τα παρασιτοκτόνα. Παρόμοια, το Διεθνές Ερευνητικό Ινστιτούτο Ρυζιού, με έδρα τις Φιλιππίνες, έχει διαπιστώσει ότι τα παρασιτοκτόνα δεν βελτιώνουν πλέον την απόδοση των φυτειών ρυζιού στη Νοτιοανατολική Ασία. Μάλιστα, κάποιο πρόγραμμα υπό την αιγίδα της ινδονησιακής κυβέρνησης, το οποίο δεν βασίζεται τόσο πολύ στα παρασιτοκτόνα, έχει επιτύχει 15 τοις εκατό αύξηση στην παραγωγή ρυζιού από το 1987 μέχρι σήμερα παρά την κατά 65 τοις εκατό μείωση στα παρασιτοκτόνα. Το αξιοπερίεργο είναι ότι κάθε χρόνο οι αγρότες παγκόσμια εξακολουθούν να κάνουν εκτεταμένη χρήση παρασιτοκτόνων.

Οι τρεις νόμοι της οικολογίας που αναλύθηκαν παραπάνω μας βοηθούν να εξηγήσουμε γιατί τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Άλλα σημαντικά ερωτήματα είναι: Πόση βλάβη έχει ήδη γίνει, και μπορεί να διορθωθεί;

Πόση Βλάβη Έχει Γίνει;

Ο συνοδευτικός παγκόσμιος χάρτης (βλέπε σελίδες 8, 9) παρουσιάζει μερικά κύρια περιβαλλοντικά προβλήματα καθώς και πού είναι πιο έντονα. Προφανώς, όταν η απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος ή άλλοι παράγοντες προκαλούν την εξάλειψη ενός φυτικού ή ζωικού είδους, ο άνθρωπος δεν μπορεί να επανορθώσει τη βλάβη. Επίσης έχουν ήδη προκληθεί και άλλες βλάβες—όπως η φθορά του στρώματος του όζοντος. Τι θα πούμε για τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση του περιβάλλοντος; Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος όσον αφορά την αναχαίτιση ή τουλάχιστον την επιβράδυνσή της;

Δύο από τους πιο σπουδαίους δείκτες οικολογικής βλάβης είναι η γεωργία και η αλιεία. Γιατί; Επειδή η παραγωγικότητά τους εξαρτάται από το υγιές περιβάλλον, και επειδή η ζωή μας εξαρτάται από ένα αξιόπιστο απόθεμα τροφής.

Και οι δύο τομείς παρουσιάζουν σημάδια φθοράς. Σύμφωνα με υπολογισμούς της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, αν οι αλιευτικοί στόλοι παγκόσμια έπιαναν πάνω από 100 εκατομμύρια τόνους ψάρια θα απειλούνταν σοβαρά τα αλιευτικά αποθέματα. Αυτή η ποσότητα ξεπεράστηκε το 1989, και όπως αναμενόταν, τον επόμενο χρόνο το παγκόσμιο σύνολο των αλιευμάτων έπεσε κατά τέσσερα εκατομμύρια τόνους. Η μείωση σε μερικούς ψαρότοπους ήταν κατακόρυφη. Στο βορειοανατολικό Ατλαντικό, για παράδειγμα, τα αλιεύματα μειώθηκαν κατά 32 τοις εκατό τα τελευταία 20 χρόνια. Τα κύρια προβλήματα είναι η υπερβολική αλίευση, η μόλυνση των ωκεανών και η καταστροφή των περιοχών αναπαραγωγής.

Αυτή η ανησυχητική τάση αντανακλάται στις σοδειές. Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, οι βελτιωμένες ποικιλίες φυτών καθώς επίσης η άρδευση και η εκτεταμένη χρήση χημικών παρασιτοκτόνων και λιπασμάτων αύξησαν σημαντικά την παγκόσμια παραγωγή σιτηρών. Τώρα, τα παρασιτοκτόνα και τα λιπάσματα χάνουν την αποτελεσματικότητά τους, και η λειψυδρία και η μόλυνση συμβάλλουν επίσης σε πιο φτωχές σοδειές.

Μολονότι κάθε χρόνο υπάρχουν σχεδόν 100 εκατομμύρια επιπλέον στόματα που πρέπει να τραφούν, στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας σημειώθηκε μείωση στη συνολική έκταση της καλλιεργήσιμης γης. Και αυτή η αρόσιμη γη χάνει την αποδοτικότητά της. Το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Επιφυλακής υπολογίζει ότι η διάβρωση έχει στερήσει από τους αγρότες 500 δισεκατομμύρια τόνους επιφανειακό χώμα στη διάρκεια των τελευταίων 20 χρόνων. Αναπόφευκτα, η παραγωγή τροφίμων έχει αρχίσει να μειώνεται. Η έκθεση Η Κατάσταση του Κόσμου το 1993 (State of the World 1993) σχολιάζει ότι «η μείωση κατά 6 τοις εκατό που σημειώθηκε στο κατά κεφαλή προϊόν σε σιτηρά μεταξύ του 1984 και του 1992 [είναι] πιθανώς η πιο ανησυχητική οικονομική τάση στον κόσμο σήμερα».

Είναι σαφές πως εκατομμύρια ζωές βρίσκονται ήδη σε κίνδυνο ως αποτέλεσμα του ότι ο άνθρωπος παραμέλησε το περιβάλλον.

Μπορεί ο Άνθρωπος να Αντιμετωπίσει τα Προβλήματα;

Αν και ο άνθρωπος έχει αρχίσει κάπως να καταλαβαίνει τι δεν πάει καλά, δεν είναι εύκολο να το διορθώσει. Η πρώτη δυσκολία είναι ότι απαιτούνται πολλά χρήματα—τουλάχιστον 600 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 140 τρισ. δρχ.) το χρόνο—για να εφαρμοστούν οι αναλυτικές προτάσεις που έγιναν στη Συνάντηση Κορυφής για τη Γη το 1992. Επίσης, απαιτούνται πραγματικές θυσίες—θυσίες όπως λιγότερα σκουπίδια και περισσότερη ανακύκλωση, διατήρηση νερού και ενέργειας, χρήση δημόσιων και όχι ιδιωτικών μέσων μεταφοράς, και, η πιο δύσκολη από όλες, να σκεφτόμαστε με βάση τον πλανήτη και όχι μόνο το προσωπικό μας συμφέρον. Ο Τζον Κερνς, ο νεότερος, εισηγητής μιας επιτροπής των Η.Π.Α. για την αποκατάσταση των υδρόβιων οικοσυστημάτων, συνόψισε το πρόβλημα ως εξής: «Είμαι αισιόδοξος σχετικά με το τι μπορούμε να κάνουμε. Είμαι απαισιόδοξος σχετικά με το τι θα κάνουμε».

Το συνολικό κόστος ενός γενικού καθαρισμού είναι τέτοιο ώστε οι περισσότερες χώρες προτιμούν να αναβάλλουν αυτή την κρίσιμη στιγμή. Σε έναν καιρό οικονομικής κρίσης, τα περιβαλλοντικά μέτρα θεωρούνται απειλή για τις θέσεις εργασίας ή τροχοπέδη για την οικονομία. Τα λόγια είναι πιο φτηνά από τις πράξεις. Το βιβλίο Φροντίδα για τη Γη (Caring for the Earth) παρομοιάζει τη μέχρι τώρα ανταπόκριση με «καταιγίδες φλυαρίας τις οποίες ακολουθεί ξηρασία αδράνειας». Αλλά παρά την ολιγωρία αυτή, δεν θα μπορούσε η νέα τεχνολογία—αν της δινόταν ο χρόνος—να βρει μια ανώδυνη θεραπεία για τα δεινά του πλανήτη; Προφανώς όχι.

Σε μια από κοινού δήλωση, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των Η.Π.Α. και η Βασιλική Εταιρία του Λονδίνου παραδέχτηκαν με ειλικρίνεια: «Αν οι πρόσφατες προβλέψεις για την πληθυσμιακή αύξηση αποδειχτούν ακριβείς και τα πρότυπα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στον πλανήτη παραμείνουν αναλλοίωτα, η επιστήμη και η τεχνολογία πιθανόν να μην καταφέρουν να αποτρέψουν ούτε την αμετάκλητη υποβάθμιση του περιβάλλοντος ούτε τη συνεχιζόμενη φτώχεια που πλήττει μια μεγάλη μερίδα του κόσμου».

Το φοβερό πρόβλημα των πυρηνικών αποβλήτων χωρίς να υπάρχει χώρος διάθεσης υπενθυμίζει ότι η επιστήμη δεν είναι παντοδύναμη. Επί 40 χρόνια οι επιστήμονες αναζητούν ασφαλείς χώρους για μόνιμη αποθήκευση των άκρως ραδιενεργών αποβλήτων. Η αναζήτηση αποδεικνύεται τόσο δύσκολη ώστε μερικές χώρες, όπως η Ιταλία και η Αργεντινή, έχουν συμπεράνει ότι δεν θα έχουν έναν τέτοιο χώρο έτοιμο πριν από το έτος 2040 το νωρίτερο. Η Γερμανία, το πιο αισιόδοξο κράτος σε αυτόν τον τομέα, ελπίζει να ολοκληρώσει τα σχέδια ως το έτος 2008.

Γιατί αποτελούν τα πυρηνικά απόβλητα τέτοιο πρόβλημα; «Κανένας επιστήμονας ή μηχανικός δεν μπορεί να εγγυηθεί πλήρως ότι κάποια μέρα τα ραδιενεργά απόβλητα δεν θα παρουσιάσουν διαρροή σε επικίνδυνες ποσότητες ακόμα και από τους καλύτερους χώρους αποθήκευσης», εξηγεί ο γεωλόγος Κόνραντ Κράουσκοπφ. Αλλά παρά τις έγκαιρες προειδοποιήσεις όσον αφορά τη δυσκολία της διάθεσης των αποβλήτων, οι κυβερνήσεις και η πυρηνική βιομηχανία απερίσκεπτα προχώρησαν βιαστικά, υποθέτοντας ότι η τεχνολογία του αύριο θα έβρισκε κάποια λύση. Αυτό το αύριο δεν ήρθε ποτέ.

Αν η τεχνολογία δεν έχει κάποια γρήγορη λύση για την περιβαλλοντική κρίση, τι άλλες επιλογές έχουμε; Μήπως η ανάγκη θα επιβάλει τελικά στα έθνη να συνεργαστούν για να προστατέψουν τον πλανήτη;

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

Η Αναζήτηση για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούν την ενέργεια ως κάτι το δεδομένο—μέχρι να γίνει κάποια γενική διακοπή ρεύματος ή κάποια αύξηση στις τιμές των καυσίμων. Ωστόσο, η κατανάλωση ενέργειας είναι μια από τις μεγαλύτερες αιτίες μόλυνσης. Η περισσότερη ενέργεια που χρησιμοποιείται προέρχεται από την καύση ξύλων ή ορυκτών καυσίμων, μια διαδικασία που απελευθερώνει εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και αποδεκατίζει τα δάση παγκόσμια.

Η πυρηνική ενέργεια, μια άλλη επιλογή, γίνεται ολοένα και πιο αντιδημοφιλής εξαιτίας του κινδύνου ατυχημάτων και της δυσκολίας στην αποθήκευση των ραδιενεργών αποβλήτων. Άλλες εναλλακτικές λύσεις είναι γνωστές ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επειδή αξιοποιούν πηγές ενέργειας που υπάρχουν στη φύση και είναι διαθέσιμες σε αφθονία. Υπάρχουν πέντε κύριες κατηγορίες.

Ηλιακή ενέργεια. Αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα για θέρμανση, και σε μερικές χώρες, όπως το Ισραήλ, πολλά σπίτια έχουν ηλιακούς συσσωρευτές για να ζεσταίνουν το νερό. Η χρήση του ήλιου για την παραγωγή ηλεκτρισμού είναι πιο δύσκολη, αλλά τα σύγχρονα φωτοβολταϊκά κύτταρα παρέχουν ήδη ηλεκτρισμό σε αγροτικές περιοχές και γίνονται ολοένα και πιο οικονομικά.

Αιολική ενέργεια. Γιγαντιαίοι ανεμόμυλοι είναι σκορπισμένοι τώρα σε αρκετές ανεμοδαρμένες περιοχές του κόσμου. Το κόστος του ηλεκτρισμού που παράγεται από την αιολική ενέργεια μειώνεται συνεχώς, και τώρα στοιχίζει λιγότερο από τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας σε ορισμένες περιοχές.

Υδροηλεκτρισμός. Ήδη το 20 τοις εκατό του παγκόσμιου ηλεκτρισμού προέρχεται από υδροηλεκτρικά εργοστάσια, αλλά δυστυχώς τις περισσότερες από τις πολλά υποσχόμενες περιοχές στις αναπτυγμένες χώρες τις εκμεταλλεύονται ήδη. Τα τεράστια φράγματα μπορούν επίσης να προκαλέσουν σημαντική οικολογική βλάβη. Μια καλύτερη προοπτική, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, φαίνεται πως είναι η κατασκευή πολλών μικρότερων υδροηλεκτρικών εργοστασίων.

Γεωθερμική ενέργεια. Μερικές χώρες, ιδιαίτερα η Ισλανδία και η Νέα Ζηλανδία, μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν το «σύστημα ζεστού νερού» που βρίσκεται κάτω από τα πόδια τους. Η υπόγεια ηφαιστειακή δραστηριότητα ζεσταίνει το νερό, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οικιακή θέρμανση και για παραγωγή ηλεκτρισμού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Ιταλία, το Μεξικό και οι Φιλιππίνες έχουν επίσης αναπτύξει αυτή τη φυσική πηγή ενέργειας σε κάποιο βαθμό.

Παλιρροϊκή ενέργεια. Οι παλίρροιες των ωκεανών χρησιμοποιούνται σε μερικές χώρες, όπως η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία, για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ωστόσο, υπάρχουν λίγες τοποθεσίες στον κόσμο που προσφέρονται για την παροχή αυτού του αποθέματος ενέργειας με προσιτό κόστος.

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 8]

Μερικά από τα Μεγαλύτερα Περιβαλλοντικά Προβλήματα του Κόσμου

Καταστροφή των δασών. Τα τρία τέταρτα των εύκρατων δασών και τα μισά από τα τροπικά δάση του κόσμου έχουν ήδη χαθεί, και ο ρυθμός αποψίλωσης αυξήθηκε ανησυχητικά την περασμένη δεκαετία. Σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς, καταστρέφονται 150.000 με 200.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα τροπικών δασών κάθε χρόνο, έκταση ίση περίπου με το μέγεθος της Ουρουγουάης.

Τοξικά απόβλητα. Οι μισές από τις 70.000 χημικές ουσίες που παρασκευάζονται τώρα θεωρούνται τοξικές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο παράγουν 240 εκατομμύρια τόνους τοξικά απόβλητα κάθε χρόνο. Η έλλειψη στοιχείων δεν μας επιτρέπει να υπολογίσουμε το παγκόσμιο σύνολο. Επιπρόσθετα, μέχρι το έτος 2000 θα υπάρχουν αποθηκευμένοι σχεδόν 200.000 τόνοι ραδιενεργά απόβλητα σε προσωρινούς χώρους.

Υποβάθμιση του εδάφους. Το ένα τρίτο της επιφάνειας της γης σε παγκόσμια κλίμακα απειλείται με ερημοποίηση. Σε μερικά μέρη της Αφρικής, η έρημος Σαχάρα έχει επεκταθεί κατά 350 χιλιόμετρα σε 20 μόνο χρόνια. Ήδη απειλείται η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Λειψυδρία. Περίπου δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές όπου υπάρχει χρόνια λειψυδρία. Κάτι που επιδεινώνει την έλλειψη είναι ότι χιλιάδες πηγάδια στερεύουν εξαιτίας της υποχώρησης των υδροφόρων στρωμάτων από τα οποία εξαρτώνται.

Είδη που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Αν και οι αριθμοί είναι κάπως υποθετικοί, οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι, μέχρι το έτος 2000, θα έχουν εξαφανιστεί 500.000 ως 1.000.000 είδη ζώων, φυτών και εντόμων.

Ατμοσφαιρική μόλυνση. Μια μελέτη των Ηνωμένων Εθνών στις αρχές της δεκαετίας του 1980 διαπίστωσε ότι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σε αστικές περιοχές που εκτίθενται καθημερινά σε απειλητικά για την υγεία επίπεδα σωματιδίων αιθάλης ή δηλητηριωδών αερίων, όπως είναι το διοξείδιο του θείου, το διοξείδιο του αζώτου και το μονοξείδιο του άνθρακα. Η ταχεία ανάπτυξη των πόλεων την τελευταία δεκαετία έχει αναμφίβολα επιδεινώσει αυτό το πρόβλημα. Επίσης, 24 δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα εκλύονται στην ατμόσφαιρα ετησίως, και εκφράζεται ο φόβος ότι αυτό «το αέριο του θερμοκηπίου» ίσως προκαλέσει παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας.

[Χάρτης]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Αποψίλωση

Τοξικά απόβλητα

Ατμοσφαιρική ρύπανση

Λειψυδρία

Είδη που απειλούνται με εξαφάνιση

Υποβάθμιση του εδάφους

[Ευχαριστίες]

Mountain High Maps™ copyright© 1993 Digital Wisdom, Inc.

Photo: Hutchings, Godo-Foto

Photo: Mora, Godo-Foto