Οι Χριστιανοί και οι Κάστες

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

ΤΙ ΕΡΧΕΤΑΙ στο νου σας όταν ακούτε τη φράση «σύστημα των καστών»; Ίσως σκέφτεστε την Ινδία και τα εκατομμύρια άτομα εκτός κάστας. Μολονότι το σύστημα των καστών είναι μέρος της Ινδουιστικής θρησκείας, οι Ινδουιστές μεταρρυθμιστές αγωνίζονται να εξαλείψουν τις επιπτώσεις που έχει αυτό στις κατώτερες κάστες και στους ανθρώπους εκτός κάστας. Έχοντας αυτό υπόψη, τι θα λέγατε αν ακούγατε ότι το σύστημα των καστών εφαρμόζεται ακόμα και σε εκκλησίες που ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανικές;

Πιθανή Προέλευση του Συστήματος των Καστών στην Ινδία

Ο χωρισμός των ανθρώπων σε κοινωνικές τάξεις στις οποίες ορισμένοι νιώθουν ανώτεροι δεν συναντάται μόνο στην Ινδία. Σε όλες τις ηπείρους έχουν υπάρξει ταξικές διακρίσεις με τη μία ή την άλλη μορφή. Αυτό που κάνει το σύστημα των καστών της Ινδίας να διαφέρει είναι το γεγονός ότι, πριν από 3.000 και πλέον χρόνια, μια διαδικασία κοινωνικής υποδούλωσης ενσωματώθηκε στη θρησκεία.

Μολονότι η προέλευση του συστήματος των καστών δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, ορισμένοι ειδικοί εντοπίζουν τις ρίζες του στον αρχαίο πολιτισμό της Κοιλάδας του Ινδού, στο σημερινό Πακιστάν. Σύμφωνα με την αρχαιολογία, φαίνεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής νικήθηκαν αργότερα από φυλές οι οποίες ήρθαν από τα βορειοδυτικά στη διάρκεια αυτού που είναι κοινώς γνωστό ως η «μετανάστευση των Αρίων». Στο βιβλίο του Η Ανακάλυψη της Ινδίας (The Discovery of India), ο Γιαβαχαρλάλ Νεχρού αποκαλεί αυτή τη μετανάστευση «πρώτη μεγάλη σύνθεση και συγχώνευση πολιτισμών», από την οποία προήλθαν «οι ινδικές φυλές και ο βασικός ινδικός πολιτισμός». Αυτή η συγχώνευση, ωστόσο, δεν κατέληξε σε φυλετική ισότητα.

Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) δηλώνει: «Οι Ινδοί ευθύνονται για τον πολλαπλασιασμό των καστών (τζάτις, στην κυριολεξία “γεννήσεις”) επειδή κατακερμάτισαν τις τέσσερις τάξεις, ή βάρνα, μέσω επιγαμίας (η οποία απαγορεύεται σύμφωνα με τα Ινδουιστικά έργα του ντάρμα). Σύγχρονοι θεωρητικοί, ωστόσο, τείνουν να συμπεράνουν ότι οι κάστες προήλθαν από διαφορές στις οικογενειακές τελετουργικές συνήθειες, από φυλετικές διακρίσεις καθώς και από επαγγελματικές διαφοροποιήσεις και ειδικεύσεις. Πολλοί σύγχρονοι λόγιοι επίσης αμφιβάλλουν για το αν το απλό σύστημα των βάρνα υπήρξε ποτέ κάτι περισσότερο από ένα θεωρητικό κοινωνικοθρησκευτικό ιδεώδες και τονίζουν ότι η εξαιρετικά περίπλοκη διαίρεση της Ινδουιστικής κοινωνίας σε σχεδόν 3.000 κάστες και υποκάστες πιθανώς υπήρχε από την αρχαιότητα».

Για κάποιο χρονικό διάστημα η επιγαμία επιτρεπόταν ανάμεσα στις τάξεις, και οι προκαταλήψεις του παρελθόντος, οι οποίες βασίζονταν στο χρώμα του δέρματος, έγιναν λιγότερο έντονες. Οι αυστηροί νόμοι που διέπουν τις κάστες αποτελούν μεταγενέστερη θρησκευτική εξέλιξη, η οποία εκτίθεται στις Βεδικές γραφές και στον Κώδικα (ή Αρχές) του Μανού, ενός Ινδού σοφού. Οι Βραχμάνοι δίδασκαν ότι οι ανώτερες κάστες γεννιούνταν με μια αγνότητα η οποία τις ξεχώριζε από τις κατώτερες κάστες. Ενστάλαζαν στους Σούντρα, δηλαδή εκείνους που ανήκαν στην κατώτατη κάστα, την πεποίθηση ότι η ταπεινή εργασία τους ήταν θεόδοτη τιμωρία για κακές πράξεις που είχαν κάνει ενώ βρίσκονταν σε κάποια προηγούμενη ύπαρξη, καθώς και ότι το να κάνουν οποιαδήποτε προσπάθεια για να σπάσουν το φράγμα των καστών θα τους έθετε εκτός κάστας. Αν ένα άτομο από ανώτερη κάστα παντρευόταν, έτρωγε, χρησιμοποιούσε το ίδιο απόθεμα νερού ή έμπαινε στον ίδιο ναό με έναν Σούντρα, θα μπορούσε να αποκλειστεί από την κάστα του.

Οι Κάστες στη Σύγχρονη Εποχή

Αφού ανεξαρτητοποιήθηκε το 1947, η κοσμική κυβέρνηση της Ινδίας κατάρτισε ένα σύνταγμα σύμφωνα με το οποίο οι διακρίσεις με βάση τις κάστες συνιστούν ποινικό αδίκημα. Αναγνωρίζοντας τη μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονταν οι Ινδοί των κατώτερων καστών επί αιώνες, η κυβέρνηση θέσπισε νόμους που φροντίζουν να δεσμεύονται για τις καταχωρισμένες κάστες και φυλές κυβερνητικές και αιρετές θέσεις καθώς επίσης έδρες σε εκπαιδευτικά ιδρύματα.a Για αυτές τις ομάδες των Ινδών χρησιμοποιείται ο όρος «Ντάλιτ», που σημαίνει «συντετριμμένοι ή καταφρονημένοι». Αλλά ένας τίτλος σε μια πρόσφατη εφημερίδα δήλωνε: «Χριστιανοί Ντάλιτ Διεκδικούν Θέσεις [στην αγορά εργασίας και στα πανεπιστήμια]». Πώς έγινε αυτό;

Τα πολλά κρατικά επιδόματα που παρέχονται στους Ινδουιστές των κατώτερων καστών βασίζονται στο γεγονός ότι έχουν υποστεί αδικίες εξαιτίας του συστήματος των καστών. Έτσι, χρησιμοποιήθηκε το επιχείρημα ότι οι θρησκείες οι οποίες δεν εφαρμόζουν το σύστημα των καστών δεν μπορούν να αναμένουν αυτά τα επιδόματα. Ωστόσο, οι Χριστιανοί Ντάλιτ λένε ότι, επειδή πριν μεταστραφούν ανήκαν στις κατώτερες κάστες, ή στους ανέγγιχτους, υφίστανται και αυτοί διακρίσεις, όχι μόνο από τους Ινδουιστές αλλά και από τους “συγχριστιανούς” τους. Αληθεύει αυτό;

Οι Ιεραπόστολοι του Χριστιανικού Κόσμου και οι Κάστες

Πολλοί Ινδουιστές μεταστράφηκαν από Πορτογάλους, Γάλλους και Βρετανούς ιεραποστόλους, τόσο Καθολικούς όσο και Προτεστάντες, κατά την εποχή της αποικιοκρατίας. Άνθρωποι από όλες τις κάστες έγιναν κατ’ όνομα Χριστιανοί, καθώς μερικοί κήρυκες προσέλκυαν τους Βραχμάνους και άλλοι τους Ανέγγιχτους. Τι συνέπειες είχε η διδασκαλία και η διαγωγή των ιεραποστόλων στη βαθιά ριζωμένη πίστη στις κάστες;

Αναφερόμενος στους Βρετανούς στην Ινδία, ο συγγραφέας Νίραντ Τσάουντρι λέει ότι στους ναούς «οι Ινδοί εκκλησιαζόμενοι δεν επιτρεπόταν να κάθονται μαζί με τους Ευρωπαίους. Η συναίσθηση της φυλετικής ανωτερότητας, στην οποία βασιζόταν η βρετανική κυριαρχία στην Ινδία, δεν καλύφτηκε από τη Χριστιανοσύνη». Εκδηλώνοντας παρόμοια στάση, το 1894, ένας ιεραπόστολος ανέφερε στο Συμβούλιο των Ξένων Ιεραποστολών των Ηνωμένων Πολιτειών ότι το να μεταστρέφουν ανθρώπους από τις κατώτερες κάστες ήταν σαν να «μαζεύουν σκουπίδια μέσα στην Εκκλησία».

Σαφώς, το αίσθημα της φυλετικής ανωτερότητας από μέρους των πρώτων ιεραποστόλων και η συγχώνευση της Βραχμανικής σκέψης με τις διδασκαλίες της εκκλησίας ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το ότι τόσο πολλοί λεγόμενοι Χριστιανοί στην Ινδία εφαρμόζουν φανερά το σύστημα των καστών.

Οι Κάστες στις Εκκλησίες Σήμερα

Ο Καθολικός αρχιεπίσκοπος Τζορτζ Ζουρ, μιλώντας στη Σύνοδο των Καθολικών Επισκόπων της Ινδίας το 1991, είπε: «Οι προσήλυτοι από τις καταχωρισμένες κάστες αντιμετωπίζονται ως άτομα που ανήκουν σε κατώτερη κάστα όχι μόνο από τους Ινδουιστές, αλλά και από τους Χριστιανούς, των ανώτερων καστών. . . . Ιδιαίτερες θέσεις είναι ξεχωρισμένες για αυτούς στις ενοριακές εκκλησίες και στα νεκροταφεία. Οι γάμοι ατόμων από διαφορετικές κάστες αποδοκιμάζονται . . . Η διαίρεση σε κάστες είναι ευρέως διαδεδομένη ανάμεσα στον κλήρο».

Ο επίσκοπος Μ. Αζαράια, της Εκκλησίας της Νότιας Ινδίας, η οποία ανήκει στην Ενωμένη Προτεσταντική Εκκλησία, ανέφερε στο βιβλίο του Η Αντιχριστιανική Πλευρά της Ινδικής Εκκλησίας (The Un-Christian Side of the Indian Church): «Έτσι οι Χριστιανοί των Καταχωρισμένων Καστών (Ντάλιτ) πέφτουν θύματα διακρίσεων και καταπίεσης από συγχριστιανούς τους μέσα στις διάφορες εκκλησίες, όχι επειδή φταίνε οι ίδιοι, αλλά εξαιτίας της γέννησής τους, ακόμα και όταν είναι Χριστιανοί 2ης, 3ης ή 4ης γενιάς. Οι Χριστιανοί των ανώτερων καστών, οι οποίοι αποτελούν μειονότητα στην Εκκλησία, διαιωνίζουν τις προκαταλήψεις τους αναφορικά με τις κάστες επί γενεές γενεών, παραμένοντας ανεπηρέαστοι από τις Χριστιανικές πεποιθήσεις και συνήθειες».

Μια κρατική έρευνα αναφορικά με τα προβλήματα των υποδεέστερων τάξεων στην Ινδία, γνωστή ως Επιτροπή Μάνταλ, διαπίστωσε ότι οι καθ’ ομολογία Χριστιανοί στην Κέραλα ήταν χωρισμένοι «σε διάφορες φυλετικές ομάδες με βάση την κάστα από την οποία προέρχονταν. . . . Ακόμα και μετά τη μεταστροφή, εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν τους προσήλυτους από τις κατώτερες κάστες ως Χάριτζανb . . . Οι Σύριοι και οι Πουλάγια που είναι μέλη της ίδιας Εκκλησίας διεξήγαν θρησκευτικές τελετουργίες ξεχωριστά σε διαφορετικά κτίρια».

Ένα δημοσίευμα της εφημερίδας Ίντιαν Εξπρές (Indian Express) του Αυγούστου 1996 έλεγε για τους Χριστιανούς Ντάλιτ: «Στην Τάμιλ Νάντου ζουν σε ξεχωριστές γειτονιές από εκείνες που ζουν οι ανώτερες κάστες. Στην Κέραλα είναι κυρίως ακτήμονες εργάτες και δουλεύουν για τους Σύριους Χριστιανούς και για γαιοκτήμονες των ανώτερων καστών. Όσον αφορά τους Ντάλιτ και τους Σύριους Χριστιανούς, ποτέ δεν τρώνε μαζί, ούτε παντρεύονται μεταξύ τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι Ντάλιτ αποδίδουν λατρεία στις δικές τους εκκλησίες, οι οποίες ονομάζονται “ναός Πουλάγια” ή “ναός Παράγια”». Αυτές είναι ονομασίες υποκαστών. Στην ελληνική γλώσσα, η λέξη «παράγια» αποδίδεται παρίας.

Αντιδρώντας στη Δυσαρέσκεια

Ομάδες λαϊκών ακτιβιστών, όπως η Συνέλευση Εναντίον της Εκμετάλλευσης των Χριστιανών (FACE), ζητούν κρατικά επιδόματα για τους Χριστιανούς Ντάλιτ. Το πρώτιστο ενδιαφέρον τους είναι η οικονομική βοήθεια προς τους Χριστιανούς προσήλυτους. Άλλους, ωστόσο, τους ενδιαφέρει η συμπεριφορά μέσα στην εκκλησία. Σε μια επιστολή τους προς τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄, περίπου 120 άτομα δήλωσαν ενυπόγραφα ότι «ασπάστηκαν τη Χριστιανοσύνη για να απελευθερωθούν από το σύστημα των καστών», αλλά παρ’ όλα αυτά δεν τους επιτρέπεται να μπαίνουν στην εκκλησία του χωριού ή να συμμετέχουν στη λειτουργία. Αναγκάστηκαν να χτίσουν σπίτια σε ένα δρόμο στον οποίο κανένας Χριστιανός από ανώτερη κάστα—ούτε κάποιος ενοριακός ιερέας—δεν πάτησε ποτέ! Άλλη μια παρόμοια προβληματισμένη Καθολική είπε: «Ασφαλώς είναι σημαντικό για εμένα το να σπουδάσει ο γιος μου σε ένα καλό πανεπιστήμιο. Αλλά το πιο σημαντικό είναι να τον αναγνωρίζουν ως ίσο οι [Καθολικοί] αδελφοί του».

Ενώ μερικοί προσπαθούν να καλυτερέψουν την κατάσταση των Χριστιανών Ντάλιτ, πολλοί χάνουν την υπομονή τους. Πολιτικά κόμματα όπως το Βίσουα Χίντου Παρίσαντ (Παγκόσμια Ινδουιστική Οργάνωση) προσπαθούν να ξαναφέρουν τους Χριστιανούς προσήλυτους στην Ινδουιστική ποίμνη. Η εφημερίδα Ίντιαν Εξπρές περιέγραψε μια τελετή στην οποία παρευρέθηκαν 10.000 άτομα, και κατά τη διάρκεια της οποίας πάνω από 600 τέτοιες «Χριστιανικές» οικογένειες ασπάστηκαν εκ νέου τον Ινδουισμό.

Η Πραγματική Χριστιανική Οδός

Αν οι ιεραπόστολοι των εκκλησιαστικών οργανώσεων δίδασκαν τις διδασκαλίες του Χριστού οι οποίες βασίζονται στην αγάπη, δεν θα υπήρχαν «Βραχμάνοι Χριστιανοί», «Ντάλιτ Χριστιανοί» ή «Παράγια Χριστιανοί». (Ματθαίος 22:37-40) Δεν θα υπήρχαν ξεχωριστές εκκλησίες για τους Ντάλιτ ούτε διαχωρισμός στα γεύματα. Ποιες είναι αυτές οι απελευθερωτικές Βιβλικές διδασκαλίες που ξεπερνάνε τις ταξικές διακρίσεις;

«Διότι ο Ιεχωβά ο Θεός σας είναι ο Θεός των θεών . . . , που δεν συμπεριφέρεται σε κανέναν με προσωποληψία ούτε δέχεται να δωροδοκηθεί».—Δευτερονόμιο 10:17.

«Σας παρακαλώ δε, αδελφοί, μέσω του ονόματος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να είστε όλοι ομόφωνοι σε αυτά που λέτε και να μην υπάρχουν διαιρέσεις μεταξύ σας, αλλά να είστε κατάλληλα ενωμένοι με τον ίδιο νου και με τον ίδιο τρόπο σκέψης».—1 Κορινθίους 1:10.

«Από αυτό θα γνωρίσουν όλοι ότι είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη μεταξύ σας».—Ιωάννης 13:35.

Η Αγία Γραφή διδάσκει ότι ο Θεός έκανε όλη την ανθρωπότητα από έναν άνθρωπο. Λέει επίσης ότι όλοι οι απόγονοι εκείνου του ανθρώπου θα πρέπει να “εκζητήσουν τον Θεό και να τον βρουν, αν και αυτός δεν είναι μακριά από τον καθένα μας”.—Πράξεις 17:26, 27.

Όταν οι ταξικές διακρίσεις άρχισαν να εισχωρούν στην πρώτη Χριστιανική εκκλησία, ο συγγραφέας Ιάκωβος, υπό θεϊκή έμπνευση, τις καταδίκασε ξεκάθαρα. Είπε: “Έχετε ταξικές διακρίσεις μεταξύ σας και έχετε γίνει κριτές που βγάζουν πονηρές αποφάσεις”. (Ιακώβου 2:1-4) Η αληθινή Χριστιανική διδασκαλία δεν αφήνει περιθώριο για κανένα σύστημα καστών, οποιουδήποτε είδους.

Ο Τρόπος Σκέψης του Νέου Κόσμου Είναι Απαραίτητος

Εκατομμύρια Μάρτυρες του Ιεχωβά ήταν διατεθειμένοι να αλλάξουν τις προηγούμενες πεποιθήσεις τους και τη διαγωγή τους, πράγματα που είχαν μάθει από πολλές και διάφορες θρησκείες. Οι διδασκαλίες της Αγίας Γραφής αφαίρεσαν από την καρδιά και τη διάνοιά τους τα αισθήματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας, είτε αυτά βασίζονταν στις αποικιακές κατακτήσεις, στη φυλή, στο απαρτχάιντ είτε στο σύστημα των καστών. (Ρωμαίους 12:1, 2) Έχουν σαφή κατανόηση αυτού που η Αγία Γραφή αποκαλεί «νέα γη», στην οποία «δικαιοσύνη θα κατοικεί». Τι λαμπρή προοπτική για τα πλήθη των ανθρώπων που υποφέρουν στη γη!—2 Πέτρου 3:13.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 25]

«Ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης, αλλά σε κάθε έθνος όποιος τον φοβάται και εργάζεται δικαιοσύνη είναι ευπρόσδεκτος σε αυτόν».—Πράξεις 10:34, 35

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 23]

Πώς Νιώθει Κάποιος;

Αλήθεια, πώς νιώθει κάποιος όταν άνθρωποι οι οποίοι ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανοί του συμπεριφέρονται ως άτομο εκτός κάστας; Ένας Χριστιανός, του οποίου οι πρόγονοι προτού μεταστραφούν ανήκαν σε μια κατώτερη κάστα του Ινδουισμού γνωστή ως Τσερμάρ ή Πουλάγια, αφηγείται ένα περιστατικό που έλαβε χώρα πριν από μερικά χρόνια στην πολιτεία Κέραλα όπου γεννήθηκε:

Με προσκάλεσαν σε ένα γάμο όπου μερικοί από τους καλεσμένους ήταν μέλη διαφόρων εκκλησιών. Όταν αυτοί με είδαν στη δεξίωση, δημιουργήθηκε μεγάλη αναστάτωση, και όσοι ανήκαν στην Ορθόδοξη Συριακή Εκκλησία είπαν ότι, αν δεν έφευγα εγώ, θα έφευγαν εκείνοι από τη δεξίωση, επειδή δεν ήθελαν να φάνε μαζί με έναν πουλάγια. Όταν ο πατέρας της νύφης αρνήθηκε να ενδώσει στο τελεσίγραφό τους, έφυγαν όλοι μαζί από τη δεξίωση. Αφού έφυγαν, σερβιρίστηκε το φαγητό. Αλλά εκείνοι που σερβίριζαν στα τραπέζια αρνήθηκαν να πάρουν το μπανανόφυλλο που είχα χρησιμοποιήσει ως πιάτο και να καθαρίσουν το τραπέζι μου.

[Εικόνα]

Μια χαρακτηριστική εκκλησία στη Νότια Ινδία, όπου συγκεντρώνονται άτομα μόνο από τις κατώτερες κάστες