Ο Λόγος του Θεού Γίνεται Γνωστός στη Μεσαιωνική Ισπανία

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ έγραψε τα παραπάνω στους συγχριστιανούς του στη Ρώμη περίπου το 56 Κ.Χ. Η Γραφή δεν αναφέρει αν ο Παύλος ταξίδεψε τελικά στην Ισπανία. Ούτως ή άλλως, χάρη στις προσπάθειες του Παύλου ή άλλων Χριστιανών ιεραποστόλων, τα καλά νέα του Λόγου του Θεού, της Αγίας Γραφής, έφτασαν εκεί το δεύτερο αιώνα Κ.Χ.

Σύντομα, άρχισαν να αναπτύσσονται και να ευημερούν στην Ισπανία Χριστιανικές κοινότητες. Συνεπώς, προέκυψε η ανάγκη για μετάφραση της Γραφής στη λατινική προς όφελος των κατοίκων της. Αυτό συνέβη επειδή το δεύτερο αιώνα, η Ισπανία ήταν ήδη πολύ καιρό υπό ρωμαϊκή κυριαρχία και η λατινική είχε γίνει η κοινή γλώσσα της αχανούς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΚΑΛΥΨΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ

Οι πρώτοι Χριστιανοί στην Ισπανία εκπόνησαν αρκετές λατινικές μεταφράσεις, γνωστές ως σύνολο με το όνομα Βέτους Λατίνα Χισπάνα. Αυτές κυκλοφορούσαν εκεί πολλά χρόνια, προτού ο Ιερώνυμος ολοκληρώσει την περίφημη λατινική Βουλγάτα του στις αρχές του πέμπτου αιώνα Κ.Χ.

Η μετάφραση του Ιερώνυμου, την οποία ολοκλήρωσε στη Βηθλεέμ της Παλαιστίνης, έφτασε στην Ισπανία σε χρόνο ρεκόρ. Όταν ο Λικίνιος, εύπορος μελετητής της Γραφής, έμαθε ότι ο Ιερώνυμος ετοίμαζε κάποια λατινική μετάφραση, ήθελε να αποκτήσει το συντομότερο ένα αντίγραφό της. Έστειλε έξι γραμματείς στη Βηθλεέμ για να αντιγράψουν το κείμενο και να του το φέρουν. Τους επόμενους αιώνες, η Βουλγάτα υποσκέλισε σταδιακά τη Βέτους Λατίνα Χισπάνα. Χάρη σε αυτές τις λατινικές μεταφράσεις, οι κάτοικοι της Ισπανίας διάβαζαν τη Γραφή και κατανοούσαν το άγγελμά της. Αλλά καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πλησίαζε στο τέλος της, προέκυψαν καινούριες γλωσσικές ανάγκες.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΕ ΑΒΑΚΕΣ

Τον πέμπτο αιώνα, εισέβαλαν στην Ισπανία οι Βησιγότθοι και άλλες γερμανικές φυλές, και εμφανίστηκε στην Ιβηρική Χερσόνησο μια νέα γλώσσα​—η γοτθική. Οι εισβολείς ήταν οπαδοί του Αρειανισμού, μιας μορφής Χριστιανοσύνης που απέρριπτε το δόγμα της Τριάδας. Επίσης, έφεραν μαζί τους τη δική τους μετάφραση της Γραφής​—τη Γοτθική Βίβλο του Ουλφίλα. Αυτή χρησιμοποιούνταν στην Ισπανία μέχρι τα τέλη του έκτου αιώνα, οπότε ο Ρεκαρέδος, βασιλιάς των Βησιγότθων, έγινε Καθολικός και αποκήρυξε τον Αρειανισμό. Με διαταγή του, συγκεντρώθηκαν και καταστράφηκαν όλα τα βιβλία του Αρειανισμού, μεταξύ αυτών και η Βίβλος του Ουλφίλα. Ως εκ τούτου, κάθε γοτθικό κείμενο εξαφανίστηκε από τη χώρα.

Εντούτοις, ο Λόγος του Θεού συνέχισε να διαδίδεται στην Ισπανία όλη εκείνη την περίοδο. Εκτός από τη γοτθική, εξακολουθούσε να μιλιέται ευρέως μια λατινική διάλεκτος, από την οποία προήλθαν μεταγενέστερα οι ρωμανικές γλώσσες της Ιβηρικής Χερσονήσου.a Τα παλαιότερα κείμενα σε αυτή τη διάλεκτο είναι γνωστά ως βησιγοτθικοί άβακες, εφόσον ήταν γραμμένα σε πλάκες σχιστόλιθου (άβακες). Ανάγονται στον έκτο και έβδομο αιώνα, και μερικά περιέχουν αποσπάσματα από τους Ψαλμούς και τα Ευαγγέλια. Σε έναν άβακα υπάρχει ολόκληρος ο 16ος Ψαλμός.

Η ύπαρξη Γραφικών κειμένων σε ευτελείς άβακες δείχνει ότι ο κοινός λαός διάβαζε και αντέγραφε το Λόγο του Θεού. Προφανώς, οι δάσκαλοι τα χρησιμοποιούσαν ως ασκήσεις για να μαθαίνουν στους μαθητές ανάγνωση και γραφή. Ο σχιστόλιθος ήταν φτηνή γραφική ύλη, αντίθετα από την ακριβή περγαμηνή στην οποία γίνονταν οι εικονογραφημένες Γραφές στα μεσαιωνικά μοναστήρια.

Μια ανεκτίμητη Γραφή αυτού του είδους φυλάσσεται στην εκκλησία του Αγίου Ισίδωρου στη Λεόν της Ισπανίας. Χρονολογείται από το 960 Κ.Χ., έχει 516 φύλλα, με διαστάσεις περίπου 47 επί 34 εκατοστά, και ζυγίζει γύρω στα 18 κιλά. Κάποια άλλη, η Βίβλος του Ριπόλ, βρίσκεται τώρα στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού και ανάγεται περίπου στο 1020 Κ.Χ. Είναι μια από τις μεσαιωνικές Γραφές με την πλουσιότερη εικονογράφηση. Ο μοναχός που παρήγε ένα τέτοιο έργο τέχνης ίσως εργαζόταν μια ολόκληρη μέρα για το αρχικό γράμμα ή μια ολόκληρη εβδομάδα για την επικεφαλίδα. Όσο πολύτιμες και αν ήταν όμως αυτές οι Γραφές, συνέβαλλαν ελάχιστα στο να διαδοθεί το άγγελμα του Λόγου του Θεού στο λαό.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΑΒΙΚΗ

Τον όγδοο αιώνα, άρχισε να ριζώνει στην Ισπανία μια άλλη γλώσσα, εξαιτίας της ισλαμικής εισβολής στην Ιβηρική Χερσόνησο. Στις περιοχές τις οποίες εποίκισαν οι Μουσουλμάνοι, η αραβική παραγκώνισε τη λατινική και προέκυψε η ανάγκη για μια Γραφή σε αυτή τη νέα γλώσσα.

Ασφαλώς, στη μεσαιωνική Ισπανία κυκλοφόρησαν πολλές αραβικές μεταφράσεις της Γραφής​—ιδιαίτερα των Ευαγγελίων. Προφανώς, τον όγδοο αιώνα, ο Ιωάννης, επίσκοπος της Σεβίλης, μετέφρασε ολόκληρη τη Γραφή στην αραβική. Δυστυχώς, οι περισσότερες αραβικές μεταφράσεις χάθηκαν. Μια αραβική μετάφραση των Ευαγγελίων από τα μέσα του δέκατου αιώνα φυλάσσεται στον καθεδρικό ναό της Λεόν.

ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΙΣΠΑΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

Στα τέλη του Μεσαίωνα, άρχισε να διαμορφώνεται στην Ιβηρική Χερσόνησο η καστιλιανή, ή αλλιώς ισπανική. Αυτή η νέα γλώσσα έμελλε να αποτελέσει σημαντικό μέσο για τη διάδοση του Λόγου του Θεού.b Η αρχαιότερη μετάφραση Βιβλικού κειμένου στην ισπανική εμφανίστηκε στις αρχές του 13ου αιώνα στο έργο Το Υπερπόντιο Εγχείρημα (La Fazienda de Ultra Mar). Πρόκειται για οδοιπορικό στο Ισραήλ και περιλαμβάνει αποσπάσματα από την Πεντάτευχο και άλλα βιβλία των Εβραϊκών Γραφών, καθώς και από τα Ευαγγέλια και τις Επιστολές.

Οι ιθύνοντες της εκκλησίας δεν χάρηκαν με αυτή τη μετάφραση. Το 1234, η Σύνοδος της Ταραγόνας αποφάνθηκε ότι όλα τα Γραφικά βιβλία στην καθομιλουμένη έπρεπε να παραδοθούν στον τοπικό κλήρο για να καούν. Ευτυχώς, αυτό το διάταγμα δεν ανέκοψε τη μετάφραση της Γραφής. Ο Βασιλιάς Αλφόνσος Ι΄ (1252-1284), θεμελιωτής της ισπανικής πεζογραφίας, ήθελε να μεταφραστεί η Γραφή στη νέα γλώσσα και υποστήριξε αυτό το έργο. Στις ισπανικές μεταφράσεις εκείνης της περιόδου συγκαταλέγεται η αποκαλούμενη Βίβλος προ του Αλφόνσου και η Βίβλος του Αλφόνσου που εμφανίστηκε λίγο αργότερα και ήταν η μεγαλύτερη μετάφραση στην ισπανική τότε.

Και τα δύο αυτά έργα συνέβαλαν στην καθιέρωση και στον εμπλουτισμό της ισπανικής γλώσσας, η οποία βρισκόταν στα σπάργανα. Ο λόγιος Τόμας Μοντγκόμερι αναφέρει σχετικά με τη Βίβλο προ του Αλφόνσου: «Ο μεταφραστής αυτής της Γραφής παρήγαγε ένα αξιοθαύμαστο έργο τόσο ως προς την ακρίβεια όσο και ως προς την καλαίσθητη γλώσσα. . . . Η γλώσσα είναι απλή και σαφής, όπως χρειαζόταν για μια Γραφή σχεδιασμένη για ανθρώπους που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τη λατινική».

Ωστόσο, εκείνες οι αρχαίες Γραφές στην ισπανική είχαν μεταφραστεί από τη λατινική Βουλγάτα και όχι από τις πρωτότυπες γλώσσες. Από το 14ο αιώνα και έπειτα, Ιουδαίοι λόγιοι εκπόνησαν αρκετές ισπανικές μεταφράσεις των Εβραϊκών Γραφών απευθείας από την εβραϊκή. Η Ισπανία φιλοξενούσε τότε τη μεγαλύτερη Ιουδαϊκή κοινότητα στην Ευρώπη, και οι Ιουδαίοι μεταφραστές είχαν πρόσβαση σε αξιόπιστα εβραϊκά χειρόγραφα για τις μεταφράσεις τους.c

Εξαιρετικό παράδειγμα αποτελεί η Βίβλος της Άλμπα, η οποία ολοκληρώθηκε το 15ο αιώνα. Ο Λουίς δε Γκουσμάν, σημαίνων Ισπανός ευγενής, ανέθεσε στο ραβίνο Μοϊσές Αραχέλ να μεταφράσει τη Γραφή σε καστίζο (ανόθευτη) ισπανική για δύο λόγους. Πρώτον, όπως είπε, «οι σημερινές Γραφές στη ρωμανική γλώσσα είναι πολύ ανακριβείς», και δεύτερον, «άνθρωποι σαν εμάς χρειάζονται πολύ τις περιθωριακές σημειώσεις για τα ασαφή αποσπάσματα». Το αίτημά του αποκαλύπτει ότι οι σύγχρονοί του ήθελαν πολύ να διαβάζουν και να κατανοούν τη Γραφή. Επίσης, υποδηλώνει ότι στην Ισπανία κυκλοφορούσε ήδη ευρύτατα η Γραφή στην καθομιλουμένη.

Χάρη στους μεσαιωνικούς μεταφραστές και αντιγραφείς, οι μορφωμένοι στην Ισπανία διάβαζαν χωρίς δυσκολία τη Γραφή στη γλώσσα τους. Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον ιστορικό Χουάν Ορτς Γκονθάλεθ, «οι Ισπανοί ήταν πολύ πιο εξοικειωμένοι με τη Γραφή από ό,τι οι Γερμανοί ή οι Άγγλοι πριν από τον Λούθηρο».

Στα τέλη του 15ου αιώνα, όμως, η ισπανική Ιερά Εξέταση απαγόρευσε τη μετάφραση και κατοχή της Γραφής σε οποιαδήποτε καθομιλούμενη γλώσσα. Πέπλο σκοταδιού κάλυψε επί μακρόν τη Γραφή στην Ισπανία. Πέρασαν τρεις αιώνες μέχρι να αρθεί η απαγόρευση. Εκείνη τη δύσκολη περίοδο, ορισμένοι θαρραλέοι μεταφραστές εκπονούσαν στο εξωτερικό νέες ισπανικές μεταφράσεις και τις έστελναν λαθραία στην Ισπανία.d

Όπως αποκαλύπτει η ιστορία της Γραφής στη μεσαιωνική Ισπανία, οι εναντιούμενοι προσπάθησαν να καταπνίξουν το Λόγο του Θεού με πολλούς τρόπους. Παρ΄ όλα αυτά, δεν κατάφεραν να αποσιωπήσουν τα λόγια του Παντοδυνάμου.​—Ψαλμός 83:1· 94:20.

Χάρη στην άοκνη εργασία πολλών λογίων, η Γραφή ρίζωσε και διαδόθηκε στη μεσαιωνική Ισπανία. Σύγχρονοι μεταφραστές πάτησαν στα χνάρια των πρωτοπόρων που μετέφρασαν τη Γραφή στη λατινική, στη γοτθική, στην αραβική και στην ισπανική. Ως εκ τούτου, εκατομμύρια ισπανόφωνοι σήμερα μπορούν να διαβάζουν το Λόγο του Θεού στη γλώσσα που αγγίζει την καρδιά τους.