Ο Ιατρός Σας—Φοβάται από Σας;
ΠΟΣΟ συχνά ασθενείς έχουν εκφράσει φόβο ή ανησυχία μπαίνοντας στο γραφείο του ιατρού! Εν τούτοις φαίνεται τώρα ότι η κατάστασις αυτή μπορεί ν’ αντιστραφή.
Τελευταίως μια Υποεπιτροπή της Γερουσίας επί της Εκτελεστικής Αναδιοργανώσεως επεράτωσε μια διετή μελέτη επί του προβλήματος της εσφαλμένης ιατρικής αγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με το περιοδικό Μέντικαλ Τριμπιούν της 1ης Δεκεμβρίου 1969, η έκθεσις ανέφερε: «Ο αυξανόμενος αριθμός των δικών για εσφαλμένη ιατρική ενέργεια αναγκάζει τους ιατρούς να εξασκούν εκείνο που ονομάζουν ’αμυντική ιατρική’ θεωρούντες κάθε ασθενή ως ένα πιθανό απαιτητή εσφαλμένης ιατρικής θεραπείας.»
Ο φόβος της δικαστικής ενεργείας ωθεί τους υπερβολικά προφυλακτικούς ιατρούς να ζητούν πάρα πολλές διαγνωστικές εξετάσεις, ή αποφεύγουν ένα απαιτούμενο «τεστ» διότι συνεπάγεται κίνδυνο. Έτσι, η φροντίδα του ασθενούς και τα έξοδα ανέρχονται συχνά σε μεγάλο ποσοστό.
Το περιοδικό Αμερικανικά Ιατρικά Νέα ανέφερε ότι «οι ανώτερες δικαστικές αποφάσεις και αποκατάστασις της υγείας αυξάνουν τα έξοδα ασφαλίστρων των ιατρών, τα οποία επιβαρύνουν τους ασθενείς, την ασφάλεια υγείας και τα ομοσπονδιακά ιατρικά προγράμματα υπό τύπον ανωτέρας αμοιβής.» Έτσι, σύμφωνα με τη Γερουσιαστική υποεπιτροπή ένας ομοσπονδιακός ρόλος φαίνεται επικείμενος.
Αυξανόμενος Αριθμός Απαιτήσεων
Η πρώτη απαίτησις για ιατρικό σφάλμα στην Αμερική υπεβλήθη το 1794. Συνεπώς οι δίκες για τα σφάλματα θεραπείας δεν είναι κάτι νέο, αλλ’ ασφαλώς αυξάνουν ταχέως σε αριθμό. Μεταξύ του 1930 και 1940 οι απαιτήσεις αυτές εσημείωσαν αύξησι χίλια τοις εκατό! Η αύξησις εξηκολούθησε ν’ ανέρχεται με ταχύτητα πυραύλου.
Στο τεύχος της 10 Μαΐου 1958 η Εφημερίς του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου ανέγραφε ότι μια απαίτησις υπεβλήθη εναντίον ενός από τα επτά ζώντα μέλη του Συλλόγου σε μικρό διάστημα από της ενάρξεως της σταδιοδρομίας των. Επίσης ανεφέρθη συγχρόνως ότι στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτων ένας στους πέντε ιατρούς εμηνύθη για εσφαλμένη θεραπεία, και ότι στην Καλιφόρνια ο αριθμός αυτός ήταν ένας στους τέσσερες.
Μήπως υπάρχει πρόβλεψις ότι η τάσις αυτή θα αλλάξη; Όχι· διότι πέρυσι ανεφέρθη ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε ιατρούς είχε μηνυθή για εσφαλμένη θεραπεία λίγο πριν αποσυρθή από την εξάσκησι του επαγγέλματός του. Και ελέχθη μάλιστα ότι ο αριθμός θα έφθανε έναν στους τέσσαρες.
Βεβαίως πολλές από τις δίκες αυτές είναι οχληρές και στηρίζονται σε ασθενή στοιχεία με την ελπίδα μιας ταχείας τακτοποιήσεως. Υπολογίζεται ότι μια μόνο επί εκατό δικών για εσφαλμένη θεραπεία πηγαίνει στο εφετείο. Έκτοτε υπήρξαν 266 τέτοιες δίκες που εξεδικάσθησαν στα εφετεία της Αμερικής από την 1η Ιανουαρίου 1946 ως τον Ιούνιο του 1956. Αυτό δείχνει ότι στη διάρκεια της ιδίας περιόδου οι δίκες επί της υποθέσεως αυτής έφθασαν περίπου τις 26.000.
Δικαστικές Αποφάσεις Κατά του Ιατρικού Επαγγέλματος
Οι αποφάσεις κατά των ιατρών υπήρξαν συχνά πολύ δαπανηρές διότι περιλαμβάνουν δύο από τα πολυτιμότερα πράγματα του ασθενούς—την υγεία του και τη ζωή του. Σε μια περίπτωσι ένα αναισθητικό της σπονδυλικής στήλης που εδόθη σε μια ασθενή επέφερε δύσπνοια και σταμάτημα της καρδιάς με αποτέλεσμα την ανίατη βλάβη του εγκεφάλου. Εξεδόθη απόφασις για αποζημίωσι $317.000 από ένα δικαστήριο της Νέας Υόρκης.
Στο Νιου Τζέρσεϋ οι ένορκοι επεδίκασαν στους γονείς ενός πενταετούς παιδιού το ποσόν των $250.000 ως αποζημίωσιν λόγω ακαταλλήλου θεραπευτικής τον καιρό της γεννήσεως του βρέφους. Υπεστηρίχθη τότε ότι η αμέλεια του ιατρού επέφερε την απώλεια των αισθητηρίων δυνάμεων του παιδιού και την ανικανότητά του να καθήση και να φάγη το φαγητό του.
Σε μια άλλη περίπτωσι είχε δοθή στη σύζυγο ενός ιατρού ένα γενικό αναισθητικό, μολονότι εκείνη είχε φάγει ένα πλήρες γεύμα και ένα νυκτερινό πρόχειρο γεύμα εντός έξη ωρών από της ενάρξεως των πόνων του τοκετού. Όταν αργότερα κατελήφθη από εμετό και έφραξε ο λαιμός της από τον εμετό, οι ιατροί δεν εφρόντισαν να της κάμουν μια ένεσι για χαλάρωσι των μυώνων ή να κάμουν μια τραχειοτομή που θα της επέτρεπε να λαμβάνη οξυγόνο. Έτσι έπαθε ανίατη εγκεφαλική βλάβη. Η απόφασις του ορκωτού δικαστηρίου επεδίκασε $416.000 ως αποζημίωσι.
Μεταγγίσεις αίματος αναφέρονται σ’ ένα αριθμό δικών για εσφαλμένη θεραπευτική. Σε μια περίπτωσι της Νέας Υόρκης μια νοσοκόμος και ο εσωτερικός ιατρός εφήρμοσαν σ’ ένα ασθενή μετάγγισι αίματος η οποία προωρίζετο για κάποιον άλλον. Ακόμη και όταν ο ασθενής ανέφερε ότι το αίμα δεν προωρίζετο γι’ αυτόν, εκείνοι προέβησαν στη μετάγγισι οπωσδήποτε. Το νοσοκομείο θεωρήθηκε ένοχο πράξεως.
Σε μια παρόμοια περίπτωσι το θύμα υπέβαλε αγωγή εναντίον ενός αναισθησιολόγου, ενός χειρουργού και ενός νοσοκομείου για σωματικούς πόνους και θάνατο ενός χειρουργηθέντος ασθενούς στον οποίον εφήρμοσαν μετάγγισι αίματος που προωρίζετο για άλλον. Η απόφασις του δικαστηρίου επέβαλε και στους τρεις ενόχους μαζί το ποσό των $130.000.
Μετάγγισις ακαταλλήλου αίματος αναφέρεται σε πολλές δικαστικές αποφάσεις. Μια επεδίκασε το ποσόν των $150.000 σ’ ένα αξιωματικό του ναυτικού για τον θάνατο της συζύγου του. Σε άλλη περίπτωσι μια ενάγουσα γυνή και ο σύζυγός της έλαβαν $50.000, διότι η γυναίκα είχε υποστή μια αιμολυτική αντίδρασι μεταγγίσεως λόγω ακαταλλήλου αίματος.
Το ρεκόρ επιδικαζομένων ποσών έως σήμερα εγένετο από ένα εφετείο της Φλώριδας—για $1.500.000! Η δίκη έγινε υπέρ μιας τριακονταπενταετούς μητρός τριών ανηλίκων παιδιών η οποία έπαθε σοβαρά εγκεφαλική βλάβη. Η ενέργεια εστηρίχθη επάνω στην κατηγορία ότι εχρησιμοποιήθησαν ισχυρά ναρκωτικά σε μεγάλη ποσότητα «αντίθετα από την κατάλληλη και επιτρεπτή συνήθεια.»
Αλλ’ αυτή δεν αποτελεί τη μόνη δικαστική επιδίκασι που υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο δολλάρια. Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσαρες όμοιες περιπτώσεις σε διάστημα δύο ετών.
Θα ενόμιζε κανείς ότι ο ασθενής ή η οικογένειά του θα ελάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της πελώριας αυτής επιδικάσεως. Αλλά δεν συμβαίνει αυτό. Μια ασφαλιστική εταιρία ανέφερε στην υποεπιτροπή της Γερουσίας ότι από το ολικό ποσόν που δαπανάται για την διεξαγωγή της υποθέσεως μόνο το 30 τοις εκατό πληρώνεται στην πραγματικότητα στον ασθενή. 15 τοις εκατό δίδεται στον συνήγορο του ασθενούς και 55 τοις εκατό λαμβάνει ο συνήγορος υπερασπίσεως για αμοιβή και έξοδα ανακρίσεων.
Μια άλλη εταιρία ανέφερε ότι 38 τοις εκατό πληρώνεται στον ασθενή, 35 τοις εκατό στον δικηγόρο τον ασθενούς και 27 τοις εκατό στον δικηγόρο του κατηγορουμένου και για έξοδα ανακρίσεων. Έτσι, η έκθεσις απεκάλυψε ότι το μεγαλύτερο μέρος της αποζημιώσεως λόγω εσφαλμένης θεραπευτικής λαμβάνεται από τους δικηγόρους και τους βοηθούς των.
Τα Αποτελέσματα των Αποφάσεων
Τα αποτελέσματα των πολλών αποφάσεων εναντίον του ιατρικού επαγγέλματος υπήρξαν διάφορα. Αφ’ ενός δείχνουν ότι προφανώς εξυπηρέτησαν ένα καλό σκοπό. Όπως παρετήρησε ο Δρ. Σύριλ Ουέχτ, πρόεδρος του Αμερικανικού Κολλεγίου της Ιατροδικαστικής: «Δεν έχω καμμιά αμφιβολία ότι μερικές αυστηρές αποφάσεις κατά της εσφαλμένης θεραπευτικής ωδήγησαν σε επωφελείς μεταβολές στην ιατρική.»
Αναφέροντας μερικά παραδείγματα, ο Δρ. Ουέχτ εξήγησε: «Στο χειρουργείο, οι δίκες λόγω αμελείας είχαν σαν αποτέλεσμα την προσεκτική αναγραφή ετικέττας επί των δεξαμενών αερίων και των φαρμάκων, και διπλό ή τριπλό έλεγχο των σπόγγων και μετρήσεως των χειρουργικών εργαλείων. Όταν ήμουν εσωτερικός, εμεταχειριζόμεθα τον αναισθησιολόγο σαν υπηρέτη με στολή. Ο παντοδύναμος χειρουργός είχε την αρχηγία. Τώρα το νοσοκομείο έχει μάθει να αφήνη τους αναισθησιολόγους να κάμουν το μέρος των στην υπόθεσι. Αυτό αποτελεί ένα ευλογητό γεγονός. Είναι καλύτερο για την ιατρική και καλύτερο για τον ασθενή.»
Εν τούτοις, από την άλλη πλευρά, οι δικαστικές αυτές αποφάσεις έχουν παράγει κακά αποτελέσματα. Έκαμαν πολλούς ιατρούς να φοβούνται κάποια δίκη από τους ασθενείς των. Και μερικοί φρονούν ότι αυτή η κατάστασις επιδρά δυσμενώς επί της ικανότητός των όπως εξυπηρετήσουν καταλλήλως τους ασθενείς των.
Ο Δρ. Τζων Ντίλλιον, διευθυντής του τμήματος αναισθησιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΓΙΟΥΚΛΑ, λέγει: «Η ικανότης του ιατρού όπως διαγνώση και θεραπεύση δεν βρίσκεται μόνο κάτω από απειλή, αλλά και σε κάποιο βαθμό υπόκειται σε συνεχή εφιάλτη μιας ενδεχομένης δίκης.» Πιστεύει λοιπόν ότι «είναι ουσιώδες για το καλό του κοινού όπως το ιατρικό επάγγελμα βρη ανακούφισι.»
Αύξησις των Ασφαλίστρων των Ιατρών
Ένα καταφανές κακό αποτέλεσμα που επιφέρουν οι δικαστικές αποφάσεις εναντίον του ιατρικού επαγγέλματος υπήρξε και η ταχεία αύξησις στα ασφάλιστρα των ιατρών. Πριν από δέκα πέντε ή είκοσι έτη η ασφάλεια εναντίον εσφαλμένης θεραπευτικής αποτελούσε ένα αμελητέο μέρος του επαγγελματικού ισολογισμού των ιατρών. Αλλ’ αυτό δεν συμβαίνει σήμερα, διότι περισσότεροι ασθενείς καταφεύγουν στη δικαιοσύνη και τα επιδικαζόμενα ποσά αποζημιώσεων είναι πολύ μεγαλύτερα.
Στη Νότιο Καλιφόρνια, 11.000 ιατροί υπόκεινται, κατά μέσον ορό, σε 100 τοις εκατό αύξησι των ασφαλίστρων των για εσφαλμένη θεραπευτική. Το ετήσιο ποσόν ασφαλίστρων επί πλέον των 7.000 ιατρών της Κομητείας του Λος Άντζελες φθάνει, κατά τις πληροφορίες, σε $5.000. Αλλά για εκείνους που υπήρξαν ο στόχος παλαιών απαιτήσεων, τα επιδικαζόμενα ποσά αποζημιώσεων είναι πολύ μεγαλύτερα φθάνοντα έως $16.000 το χρόνο για τον καθένα! Ήδη, σύμφωνα με τη Γερουσιαστική υποεπιτροπή, 350 ιατροί της Καλιφόρνιας εγκατέλειψαν το ιατρικό επάγγελμα λόγω της αυξήσεως των ασφαλίστρων.
Αλλά το πρόβλημα δεν θίγει αποκλειστικώς την Καλιφόρνια μόνο. Σε ολόκληρη τη χώρα 90.000 περίπου άλλοι ιατροί θα υποστούν αύξησι των ασφαλίστρων των από 10 ως 100 τοις εκατό το έτος αυτό. Περίπου 5.000 οστεοπαθολόγοι πρόκειται, κατά τις πληροφορίες μας, να υποστούν μια αύξησι 150 τοις εκατό. Και μερικοί ιατροί της Νέας Υόρκης δέχθηκαν αυξήσεις τριπλάσιες ως πενταπλάσιες των κανονικών για να διατηρήσουν το επάγγελμά των.
Μερικοί ιατροί διαπιστώνουν ότι είναι δύσκολο να καλύψουν τα έξοδα ασφαλείας με οποιαδήποτε αμοιβή των. Μερικές ασφαλιστικές εταιρίες έχουν τελείως σταματήσει να δέχονται ασφάλεια για εσφαλμένη θεραπευτική αφήνοντας έτσι εκτεθειμένους τους ιατρούς σε μερικές περιφέρειες. Όχι μόνον οι παλαιοί ιατροί αλλά και οι νεώτεροι αισθάνονται δυσκολίες για την κάλυψι των εξόδων ασφαλείας. Πραγματικά ο Γερουσιαστής Αβραάμ Ρίμπικωφ παρετήρησε: «Τα αυξανόμενα έξοδα ασφαλείας θα δυσκολέψουν τους νέους ιατρούς ν’ αρχίσουν τη σταδιοδρομία των ή να εξακολουθήσουν το επάγγελμά των.»
Γιατί Τόσο Πολλές Δίκες για Εσφαλμένη Θεραπευτική;
Γιατί το ζήτημα αυτό κατήντησε ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα; Γιατί παρουσιάσθηκε τέτοια θύελλα απαιτήσεων για εσφαλμένη θεραπευτική στα τελευταία χρόνια;
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι. Ένας βασικός λόγος είναι ότι η Αμερικανική κοινότης σήμερα έχει την τάσι να προστρέχη στη δικαιοσύνη για αδικήματα που διαπράττονται κατά των μελών της. Η ιδιοτέλεια και η απληστία έχουν αυξηθή. Και οι άνθρωποι τείνουν προς υλικά οφέλη οπουδήποτε μπορούν να ευρεθούν.
Δεν υποστηρίζομε με αυτό ότι το ιατρικό επάγγελμα δεν κάνει συχνά λάθη. Κάνει. Ο Δρ. Ραλφ Γκάμπελλ, ιατρός και δικηγόρος εν ενεργεία, ανέφερε σε μια δικαστική υποεπιτροπή της Γερουσίας της Καλιφόρνιας ότι οι περισσότερες δίκες για εσφαλμένη θεραπευτική είναι δικαιολογημένες. Εν τούτοις, παρετήρησε ότι θα μπορούσαν να ελαττωθούν σε μεγάλο βαθμό αν οι «ακατάλληλοι ιατροί ετιμωρούντο ή τους αφηρείτο η άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος.»
Ώστε ένας συντελεστικός παράγων του προβλήματος είναι η έλλειψις καταλλήλων ιατρών. Ο Δρ. Πωλ Χόουλεϋ, πρώην Διευθυντής του Αμερικανικού Κολλεγίου Χειρουργών, ανέφερε: «Υπολογίζεται με εμπιστοσύνη ότι το ήμισυ των χειρουργικών επεμβάσεων στην Αμερική γίνεται από ιατρούς μη εξησκημένους σε χειρουργικές επεμβάσεις.»
Αναμφιβόλως ένας ακόμη σπουδαιότερος παράγων είναι η κατάρρευσις της καλής σχέσεως μεταξύ ιατρού και ασθενούς. Η χρησιμοποίησις του οικογενειακού ιατρού έχει γενικώς ελαττωθή. Τώρα πολύ μέρος της περιποιήσεως του ασθενούς βρίσκεται στα χέρια ειδικών και χειρουργών τους οποίους σπανίως βλέπει ο ασθενής. Μικρή μόνον ευκαιρία υπάρχει, και συχνά ελαχίστη τάσις για την οικοδομή μιας θερμής γνωριμίας.
Επίσης, οι ιατροί συχνά παίρνουν μια στάσι ανωτερότητος απέναντι των ασθενών των και αυτό προκαλεί δυσφορία. Παρατηρώντας τούτο ο Χάουαρντ Όλεκ, καθηγητής των νομικών του Κρατικού Πανεπιστημίου Κλήβελαντ, έγραψε στο περιοδικό Παγκόσμια Ιατρικά Νέα της 5ης Δεκεμβρίου του 1969:
«Θα υπεδείκνυα στους φίλους μου ιατρούς ότι θα υπήρχαν πολύ λιγώτερες δίκες για εσφαλμένη θεραπευτική αν οι ιατροί γενικά σταματούσαν να ενεργούν σαν να είναι κεχρισμένοι του Θεού και παρεδέχοντο ότι είναι απλώς ανθρώπινα πλάσματα που κάνουν το καλύτερο που μπορούν. Η υποκριτική ευσεβής στάσις πολλών ιατρών είναι εκείνη που εμπνέει τις περισσότερες δίκες εσφαλμένης θεραπευτικής όταν επέρχωνται κακά αποτελέσματα επί του ασθενούς.»
Καλυτέρευσις των Σχέσεων Μεταξύ Ιατρού και Ασθενούς
Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν ακόμη ένα φιλικό ιατρό ο οποίος θα διαθέση λίγες στιγμές για να συζητήση το πρόβλημά τους και τι αποτελέσματα θα επήρχοντο με κάποια ωρισμένη θεραπεία ή εγχείρησι. Δεν θεωρούν ότι είναι μειοτικόν για το γιατρό να συγκληθή συμβούλιο για μια ωρισμένη περίπτωσι. Πραγματικά υποδεικνύουν τη σύγκλησι συμβουλίου σαν περαιτέρω απόδειξι της αρμοδιότητος του ιατρού. Το ζήτημα της αμοιβής θα μπορούσε επίσης να συζητηθή κατά προτίμησιν προ της θεραπείας ώστε να υπάρχη αμοιβαία κατανόησις.
Το κοινό έχει επίσης μια ευθύνη. Πρέπει να χρησιμοποιή διάκρισι όταν ακούη διαφημίσεις νέων φαρμάκων ή και φαινομενικώς θαυματουργικές θεραπείες. Μια πρόχειρη περίπτωσις είναι η μέθοδος μεταμοσχεύσεως της καρδιάς. Αλλά για να είμεθα δίκαιοι προς το ιατρικό επάγγελμα, πρέπει να σημειωθή ότι πολλοί καλώς πληροφορημένοι ιατροί προειδοποίησαν εναντίον της αισιοδοξίας σχετικά με την εγχείρησι αυτή.
Αποτελεί καθήκον του ιατρού να εξαντλήση όλες τις λογικές μεθόδους μιας ακριβούς διαγνώσεως και να καταβάλη όλη την ικανότητά του. Αν εκδηλώνη ειλικρίνεια, ευσυνειδησία, φιλικότητα, και ακεραιότητα θ’ απολαμβάνη σχεδόν πάντοτε μεγάλη εκτίμησι από μέρους των ασθενών. Εξ άλλου αποτελεί κάλλιστο συμφέρον των ασθενών να βοηθήσουν τον ιατρό στην προσπάθειά του όπως τους βοηθήση.
Σε τελευταία ανάλυσι, η ακεραιότης, η ειλικρίνεια, η δικαιοσύνη, η ηθική ευθύτης και η αγάπη προς τον συνάνθρωπό μας είναι πράγματα που χρειάζονται από όλους.