Οι Μυς Μας—Μυστήριον Δημιουργίας

ΤΟΥΣ μυς μας, τους οποίους χρησιμοποιούμε με τόσο πολλούς τρόπους και για πάρα πολλούς σκοπούς, τους θεωρούμε συνήθως σαν κάτι το κανονικό—δηλαδή, μέχρις ότου κάμωμε κάτι που θα τους κάμη να πονέσουν. Τι γνωρίζετε, όμως, για τον τρόπο της λειτουργίας των;

Το μυστήριο της λειτουργίας των μυών επί έτη εκίνησε το ενδιαφέρον των ερευνητών. Εμελέτησαν τους μυς με την ελπίδα να κατανοήσουν τι ακριβώς λαμβάνει χώραν όταν οι μυς εργάζωνται. Η μυϊκή ενέργεια παρουσιάσθηκε σαν μια πρόκλησις γι’ αυτούς τους ανθρώπους.

Ένας επιστήμων που διακρίνεται σ’ αυτήν την ειδικότητα, ο Ούγγρος χημικός Σζεντ-Γκυόργκυι, εδήλωσε προ εικοσιπέντε περίπου ετών: «Το πρόβλημα της συσπάσεως των μυών παραμένει ακόμη άλυτον.» Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα ένας άλλος ερευνητής εδήλωσε: «Δεν μπορούμε ακόμη ν’ απαντήσουμε στο θεμελιώδες ερώτημα: ‘Πώς ο μοριακός μηχανισμός του μυός μετατρέπει τη χημική ενέργεια, που αποταμιεύεται διά του μεταβολισμού, σε μηχανικό έργο;’» Εσχάτως, ο Καθηγητής Βιλλ του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ εδήλωσε στο βιβλίο του Βιολογία: «Οι φυσιολόγοι και οι βιοχημικοί εξακολουθούν να κάνουν προσπάθειες επί πολλά έτη για να λύσουν το πρόβλημα του πώς ένας μυς μπορεί ν’ ασκήση έλξι, αλλά τα πραγματικά χημικά και φυσικά γεγονότα είναι ακόμη ζήτημα εικασίας μάλλον παρά εξακριβωμένα στοιχεία.» Παράλληλα, όμως, πολλά ενδιαφέροντα πράγματα έχουν γίνει γνωστά.

Χαρακτηριστικά των Μυών

Οι μυς είναι μεταξύ των πραγμάτων που διαχωρίζουν τον άνθρωπο και τα ζώα από τα περισσότερα φυτά κατά το ότι μεταδίδουν την ικανότητα προς κίνησιν. Εκτός του ότι οι μυς μάς δίνουν την ικανότητα να περιφερώμεθα με τα πόδια μας και να κάνωμε πολλά πράγματα με τα χέρια μας, πολλές από τις ζωτικές λειτουργίες εξαρτώνται κατά μέγα μέρος από τους μυς μας. Η αναπνοή, η κυκλοφορία του αίματος, η πέψις, οι εκκρίσεις και η αναπαραγωγή, εξαρτώνται όλες από τους μυς μας, των οποίων ο αριθμός φθάνει τους πεντακοσίους έως εξακοσίους, ή και περισσότερο.

Οι μυς υπολογίζονται ότι φθάνουν τα 40 έως 50 τοις εκατό του βάρους του σώματος. Αποτελούνται περίπου από 75% νερό, 20% πρωτεΐνες, 2% λίπος, καθώς επίσης και από διάφορα είδη μετάλλων και αλάτων. Οι μυς, καθένας χωριστά, ποικίλλουν σε μήκος από ένα όγδοο περίπου της ίντσας, στο εσωτερικό τους, έως δεκαοκτώ ή περισσότερες ίντσες, στα πόδια. Ίσως οι μικροσκοπικώτεροι μυς είναι εκείνοι που κάνουν τις τρίχες μας να σηκώνονται όταν μας κυριεύη τρόμος, ή εκείνοι που ανασηκώνουν το δέρμα όταν αισθανώμεθα ρίγος από το κρύο.

Μια εκλαϊκευμένη επιστημονική έκδοσις έγραψε κάποτε ότι, «ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της φύσεως είναι το μυστήριο των μυών.» Μερικοί μυς μπορούν να σηκώσουν βάρος χιλιαπλάσιο του δικού των· μερικοί μπορούν ν’ ασκήσουν πίεσι σαράντα πάουντς κατά τετραγωνική ίντσα της εγκαρσίας τομής των. Ο μυς ενός μυδιού μπορεί να διατηρήση μια πολύ σφιχτή λαβή επί ώρες, χωρίς προφανώς να καταναλίσκη κάποια ενέργεια. Οι μυς της καρδιάς μας και των πνευμόνων μας εργάζονται από του λίκνου μέχρι του τάφου χωρίς να σταματήσουν. Στην περίπτωσι του Μαθουσάλα αυτό εξακολουθούσε επί 969 χρόνια! (Γεν. 5:27) Μερικοί από τους μυς μας μπορούν να συσπασθούν και να χαλαρωθούν μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Οι μυς μερικών εντόμων είναι ικανοί να κινούνται ή να δονούνται με φανταστική ταχύτητα—από 55 φορές στο δευτερόλεπτο, στην περίπτωσι μερικών κανθάρων, έως 1.046 φορές το δευτερόλεπτο στην περίπτωσι της σκνίπας, μιας μικροσκοπικής μυίγας.

Τρία Είδη Μυών

Υπάρχουν τρία είδη μυών στα σώματά μας: (1) Οι προαιρετικοί μυς, που περιλαμβάνουν τους μυς του σκελετού του προσώπου· (2) οι απροαίρετοι μυς, που βρίσκονται στα αιμοφόρα αγγεία, στα σπλάγχνα, στον στόμαχο, στην κύστι και στη μήτρα, και (3) ο καρδιακός μυς.

Οι προαιρετικοί μυς ονομάζονται επίσης «γραμμωτοί» ή ραβδωτοί μυς, επειδή στο μικροσκόπιο παρουσιάζουν εναλλάξ φωτεινές και σκοτεινές γραμμές ή πτυχές που εκτείνονται διαγωνίως. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους μυς είναι επιμήκεις και στενοί, όπως των βραχιόνων και των ποδών· άλλοι όμως είναι πλατείς, όπως του υπογαστρίου και της ράχης. Οι προαιρετικοί μυς είναι εφωδιασμένοι με πλούσια ποσότητα αίματος και νεύρων για να μπορούν να επιτελούν τον σκοπό τους. Για μερικούς, όπως οι αναπνευστικοί μυς, θα μπορούσε να λεχθή ότι είναι και προαιρετικοί και απροαίρετοι. Τους μεταχειριζόμεθα εκουσίως όταν παίρνωμε μια βαθειά αναπνοή, αλλ’ ως επί το πλείστον, και ειδικώς όταν κοιμώμεθα, εργάζονται χωρίς τη δική μας βούλησι.

Αντιθέτως, οι απροαίρετοι μυς ονομάζονται «λείοι,» διότι δεν έχουν αυτές τις γραμμώσεις. Με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου έχει ανακαλυφθή μια εκπληκτική και σκόπιμη διαφορά μεταξύ της υφής των προαιρετικών και των απροαιρέτων ή λείων μυών. Στους λείους μυς οι ίνες που κάνουν το πραγματικό έργο της συστολής, είναι διατεταγμένες παραλλήλως, καλύπτοντας η μια την άλλη, και υπό γωνίαν μέχρι δέκα βαθμών του επιμήκους άξονος του μυϊκού κυττάρου. Αυτή η λοξή τοποθέτησις των ινών στους λείους μυς μπορεί να τους δίνη δεκαπλασία δύναμι απ’ όση θα είχαν διαφορετικά, κι έτσι τους κάνει ικανούς να κρατούν ισχυρές συσπάσεις επί μακρές περιόδους χρόνου. Εξ άλλου, ο τρόπος με τον οποίον οι ίνες είναι τοποθετημένες στους προαιρετικούς ή γραμμωτούς μυς, σε σειρές ή άκρη με άκρη, τους επιτρέπει να κινούνται με μεγαλύτερη ταχύτητα· και η ποσότης της συσπάσεως μπορεί να είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερη από των λείων μυών. Αυτό είναι ακριβώς εκείνο που χρειάζεται να κάνουν αυτοί οι προαιρετικοί μυς για να εξυπηρετούν καλά τον άνθρωπο. Ασφαλώς παρουσιάζουν αποδείξεις ενός σοφού Σχεδιαστού.

Ο καρδιακός μυς αποτελεί μόνος του ιδιαίτερη κατηγορία. Λόγω του μεγάλου του φόρτου εργασίας έχει ιδιαίτερο είδος κατασκευής, που τον κάνει να είναι ο ισχυρότερος μυς στον άνδρα. Στη γυναίκα, μόνον ο μυς της μήτρας λέγουν ότι είναι ισχυρότερος, επειδή χρειάζεται να εξωθήση το έμβρυο κατά τον τοκετό. Ο καρδιακός μυς έχει κατασκευασθή κατά το υπόδειγμα προαιρετικού μυός, αλλά λειτουργεί σαν ένας απροαίρετος μυς.

Ενέργεια των Μυών

Οι προαιρετικοί ή μυς του σκελετού, που στερεώνονται με τένοντας ή νεύρα στα οστά, χρησιμεύουν στην πραγματικότητα ως γέφυρες επάνω από τις αρθρώσεις. Η ομάς των μυών μεταξύ του αγκώνος και του ώμου είναι εκείνη που κινεί το αντιβράχιον, όπως ακριβώς η ομάς των μυών μεταξύ του αγκώνος και του καρπού κινούν το χέρι. Ομάς; Ναι, χρειάζεται μια ομάς για να πραγματοποιηθούν τα διάφορα είδη κινήσεων, και μάλιστα μέσω των τενόντων. Οι τένοντες, εν τούτοις, δεν πρέπει να συγχέωνται με τους συνδέσμους που συνδέουν οστούν με οστούν και οι οποίοι δεν μπορούν να εκταθούν. Όταν οι σύνδεσμοι εκτείνωνται, παρατηρείται επώδυνος εξάρθρωσις.

Όσον αφορά την ίδια τη μυϊκή ενέργεια, υπάρχουν μόνον δύο τρόποι με τους οποίους μπορούν οι μυς να ενεργήσουν: Μπορούν (1) να έλξουν, να συσταλούν ή να ενταθούν και (2) να χαλαρώσουν. Ποτέ δεν μπορούν να ωθήσουν.

Κυρίως, οι προαιρετικοί μας μυς εμφανίζονται κατά ζεύγη ή ζεύγη ομάδων. Ομάδες, από δυο ή τρεις μυς συνδυάζονται για να ενεργήσουν ως ανταγωνισταί η μια την άλλη. Παραδείγματος χάριν, οι δύο εμπρόσθιοι Καμπτήρες μυς είναι ικανοί να κάμψουν το αντιβράχιον, και οι τρεις «εκτείνοντες» μυς στο οπίσθιο τμήμα του βραχίονος μπορούν να τεντώσουν το αντιβράχιον. Αυτοί οι «ανταγωνισταί» συνεργάζονται πάντοτε. Τοιουτοτρόπως, όταν ο ένας συσπάται, ο άλλος χαλαρούται, κάνοντας δυνατή την σύσπασι του άλλου. Αυτό, βεβαίως, απαιτεί συνεργασία των νεύρων, αποστολήν σημάτων προς την μια ομάδα μυών για να συσταλή και συγχρόνως προς την αντίθετη ομάδα μυών για να χαλαρωθή.

Ένας μυς αποτελείται από επενδεδυμένες ίνες, η διάμετρος των οποίων μπορεί να κυμαίνεται από 1/250όν έως 1/2500όν της ίντσας, και αυτές μπορούν να φθάνουν το πλήρες μήκος του μυός. Οι ίνες αποτελούνται από παράλληλα στοιχεία, διαμέτρου 1/25.000ού της ίντσας, και αυτά πάλι αποτελούνται από παράλληλα ινίδια (νημάτια) εξ ακτινίου και μυοσίνης. Τώρα κατανοείται ότι, όταν ένας μυς συστέλλεται, το καθένα απ’ αυτά γλυστρά επάνω από το άλλο.

Η μυϊκή ενέργεια καταναλίσκει οξυγόνο και άζωτο, τα οποία ο μυς παίρνει από το αίμα, και συγχρόνως προξενεί αύξησι υποπροϊόντων, δηλαδή διοξειδίου του άνθρακος και γαλακτικού οξέος, που παρασύρονται από το αίμα. Η παρουσία του γαλακτικού οξέος στον μυν είναι εκείνη που κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται κουρασμένος. Η κυκλοφορία του αίματος χρησιμεύει τόσο για τη διατροφή των μυών όσο και για την απομάκρυνσι των υποπροϊόντων των, και αυτό γίνεται χωρίς να συγχέωνται αυτά τα δύο. Ενώ αυτό είναι πολύ γνωστό, εκείνο που απομένει να κατανοηθή είναι το πώς η δύναμις των νεύρων είναι ικανή να μετατρέψη τα προϊόντα του μεταβολισμού των τροφών, που είναι αποταμιευμένα στον μυν, σε μηχανική ενέργεια. Αυτό παραμένει ακόμη ένα μυστήριο για τον άνθρωπο.

Μυϊκός Τόνος

Οι προαιρετικοί μας μυς ποτέ δεν χαλαρώνονται πλήρως. Υπάρχει πάντοτε μια ελαφρά τάσις η ‘τόνος,’ και αυτή η τάσις καθιστά δυνατόν τους μυς να ενεργούν γρήγορα. Τόσον η ταχύτης όσον και η απαλότης της κινήσεως εξαρτώνται απ’ αυτόν τον μυϊκό τόνο. Απόδειξις του τόνου φαίνεται όταν κάποιος τένων, με τον οποίον ένας μυς στερεώνεται σ’ ένα οστούν, κοπή. Ο μυς μαζεύεται.

Εν τούτοις, ο μυϊκός τόνος δεν επιτυγχάνεται με το να βρίσκεται πάντοτε ο μυς σε κάποια έντασι. Στις μυϊκές ίνες εφαρμόζεται ο κανών «όλα ή τίποτε.» Δηλαδή, οι μεμονωμένες ίνες δεν ανταποκρίνονται καθόλου μέχρις ότου επιδράση ένας ωρισμένου βαθμού νευρικός ερεθισμός, και τότε συστέλλονται καθ’ όλη την έκτασι. Τότε, πώς διατηρείται ο μυϊκός τόνος; Με τη συστολή μικρών ομάδων ινών κατά εφεδρείες, ούτως ώστε η πλειονότης των να αναπαύεται ενώ συγκριτικώς λίγες να βρίσκωνται σε δράσι, προμηθεύοντας τον αναγκαίο μυϊκό τόνο, ευρισκόμενες, σαν να λέμε, σε επιφυλακή.

Αυτή η εναλλασσομένη δραστηριότης των μυϊκών ινών εξηγεί το γεγονός ότι μπορούμε να διατηρήσωμε καλή σωματική κατάστασι επί μακρόν χρόνο χωρίς να κουραζώμεθα πολύ. Ένα ωρισμένο ποσόν αυτής της μυϊκής ενεργείας ή του τόνου απαιτείται όταν παραμένωμε όρθιοι. Η έγερσις απαιτεί περισσότερη ενέργεια. Όταν πρόκειται για βάδισμα, περιλαμβάνεται σ’ αυτό η συνεργασία πολύ περισσοτέρων μυών. Δεν είναι παράδοξο το ότι απαιτείται πολύς χρόνος και προσπάθεια για να μάθη ένα παιδί να βαδίζη.

Προσέχετε Πολύ τους Μυς Σας

Ο Δημιουργός, όχι μόνον έδωσε στον άνθρωπο εκατοντάδες θαυμασίων μυών, αλλ’ επίσης έδωσε εντολή στον πρώτον άνθρωπο ‘να καλλιεργή και να επιμελήται τον κήπο της Εδέμ’. Αυτό απαιτούσε να χρησιμοποιή ο άνθρωπος τους μυς του. Ο άνθρωπος είχε να κάμη ένα ουσιώδες έργο, που θα τον βοηθούσε να διατηρήται σε θαυμασία σωματική κατάστασι. Ο Δημιουργός δεν προώρισε τον άνθρωπο να διάγη μια οκνηρή ζωή. Πράγματι, ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς των ισχυρών, υγιών μυών είναι η οκνηρία.—Γεν. 2:15.

Όταν η καθημερινή ασχολία ενός ατόμου δεν του δίνη την αναγκαία άσκησι, θα πρέπει να είναι άγρυπνο να τηρή τους μυς του σε καλή κατάστασι με κάποιον άλλο τρόπο. Πολύ υποβοηθητικό μπορεί να είναι ν’ ανεβαίνη κανείς τις σκάλες, αντί να χρησιμοποιή πάντοτε ασανσέρ ή κυλιόμενες σκάλες· επίσης να βαδίζη οπουδήποτε είναι δυνατόν, αντί να χρησιμοποιή το οικογενειακό αυτοκίνητο ή τα δημόσια μέσα μεταφοράς. Εκτίναξις του σώματος προς τα άνω με τα χέρια στηριγμένα στη γη και μικρός τροχασμός μπορούν να κάνουν πολύ καλό επίσης.

Παράλληλα με την επαρκή άσκησι πρέπει ν’ αναπαύεται κανείς και να κοιμάται αρκετά. Ιδιαιτέρως υποβοηθητικό είναι να μάθη κανείς να εργάζεται με αβίαστο τρόπο, αντί να είναι πάντοτε σε διέγερσι και έντασι. Η μη αναγκαία έντασις βλάπτει τόσο τα νεύρα όσο και τους μυς.

Ενδιαφέρει επίσης να φροντίζη κανείς ώστε οι μυς του να προσλαμβάνουν το κατάλληλο είδος τροφής. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, να προσέχη να παίρνη αρκετές βιταμίνες και ορυκτά εκλέγοντας μη διυλισμένες τροφές και τρώγοντας πολλά φρούτα και λαχανικά ωμά, οποτεδήποτε είναι δυνατόν.

Τι μπορεί να γίνη για τους μυς που παρουσιάζουν κόπωσι, σπασμούς και παρόμοιες ασθένειες; Θερμά, υγρά αποθέματα και εντριβές είναι από τα καλύτερα φάρμακα, μολονότι ωρισμένες αλοιφές μπορεί επίσης να βοηθήσουν· και φυσικά, η ανάπαυσις είναι η καλύτερη θεραπεία απ’ όλες. Αν οι σπασμοί, οι κράμπες (απότομες συστολές), ή οι δυνατοί πόνοι συνεχίζωνται, θα ήταν φρόνιμο να συμβουλευθήτε έναν γιατρό, ειδικά αν αυτά δεν εντοπίζωνται στα άκρα.

Ούτε οι ψυχοσωματικοί παράγοντες δεν πρέπει να παραβλέπωνται. Αν ένας αισθάνεται ότι οι μυς του είναι πάντοτε κουρασμένοι, μολονότι αναπαύεται αρκετά και τρώγει τα κατάλληλα είδη τροφών, το πρόβλημα μπορεί κάλλιστα να είναι ψυχοσωματικόν—αποτέλεσμα επιδράσεως της διανοίας και των συγκινήσεων επί του σώματος. Όχι χωρίς εύλογη αιτία η Γραφή λέγει: «Η ευφραινομένη καρδία δίδει ευεξίαν ως ιατρικόν· το δε κατατεθλιμμένον πνεύμα ξηραίνει τα οστά,» και θα μπορούσε να προστεθή, ότι κουράζει τους μυς.—Παρ. 17:22.

Οι μυς μας είναι ένα αληθινό θαύμα, αλλά οι λεπτομέρειες σχετικά με το πώς εργάζονται αποτελούν ακόμη ένα μυστήριο. Μολαταύτα, το να τους εκτιμούμε όσο μπορούμε περισσότερο θα μας βοηθήση να τους προσέχωμε πολύ.

[Εικόνες στη σελίδα 21]

Προαιρετικός Μυς

Απροαίρετος Μυς

Καρδιακός Μυς

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Σπουδαίο για να τηρούνται οι μυς ευπροσάρμοστοι είναι άσκησις, αδιύλιστες τροφές και αρκετός ύπνος.