Επιληψία—Καθώς την Βλέπουν Σήμερα
ΗΤΑΝ μεσημέρι σ’ ένα γυμνάσιο της Καλιφορνίας. Ένα ελκυστικό κορίτσι της δεκάτης τάξεως κατέβαινε τις σκάλες μαζί με άλλες συμμαθήτριές της. Ξαφνικά έπεσε κατά γης. Οι μυς του σώματός της τεντώθηκαν. Για λίγο έπαυσε ν’ αναπνέη, και οι μυς της συνεσπάσθηκαν τινάζοντας το σώμα της τριγύρω βίαια. Πολλές συμμαθήτριες παρατηρούσαν ανήσυχες και τελείως ξαφνιασμένες απ’ αυτό που έβλεπαν να συμβαίνη στο κορίτσι. Ήταν μια κρίσις επιληψίας.
Πώς θα αντιδρούσατε εσείς αν το κορίτσι ήταν συμμαθήτριά σας ή γνωστή σας; Θα εξακολουθούσατε να της φέρεσθε σαν φίλη ή θα σκεπτόσαστε ότι τώρα σας είναι κάπως ανεπιθύμητη; Θα την φοβόσαστε και θα προσπαθούσατε να την αποφεύγετε;
Προηγούμενες Απόψεις και Σύγχρονες Τάσεις
Από χιλιάδες χρόνια ήταν κοινή πεποίθησις ότι κάτι μαγικό ή δαιμονικό υπήρχε στην επιληψία. Κατηγορούσαν τους επιληπτικούς για μαγεία και τους έδιωχναν. Άνοιγαν τρύπες στα κεφάλια τους και τις εσφράγιζαν με καυτά σίδερα για να βγάλουν τα πονηρά πνεύματα. Η ανωμαλία τους εθεωρείτο κληρονομική ‘οικογενειακή αμαρτία,’ που προξενούσε διανοητική καθυστέρησι.
Τέτοιες απόψεις εξακολουθούσαν να υπάρχουν ως τη σύγχρονη εποχή και ήσαν γραμμένες στους νόμους της χώρας. Ακόμη και πρόσφατα στη δεκαετία του 1950 το ένα τρίτο περίπου των πολιτειών στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν νόμους που περιώριζαν τον γάμο των επιληπτικών. Πολλές πολιτείες επίσης εφήρμοζαν σ’ αυτούς νόμους στειρώσεως. Στους επιληπτικούς απηγορεύετο να οδηγήσουν αυτοκίνητο. Και λίγες επιχειρήσεις τούς προσελάμβαναν στην εργασία.
Έτσι ο πρώην διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος για Νευρολογικές ασθένειες και Τυφλότητα, Δρ. Πηρς Μπαίηλυ, παρακινήθηκε να παρατηρήση: «Η επιληψία είναι η μόνη ανωμαλία όπου ο πάσχων δυσχεραίνεται περισσότερο από τη στάσι της κοινωνίας παρά από την ανικανότητά του.»
Ευτυχώς η άποψις βελτιώθηκε τα τελευταία λίγα χρόνια. Σχεδόν όλες οι πολιτείες εξήλειψαν τους νόμους στειρώσεως που εφηρμόζοντο στους επιληπτικούς, καθώς και τους νόμους που τους απηγόρευαν να παντρεύωνται. Έγινε δυνατόν να λαμβάνουν οι επιληπτικοί άδειες οδηγού σ’ όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες· στη Δανία επιτρεπόταν στους επιληπτικούς να λάβουν άδεια οδηγού από το 1937. Και οι εργοδόται δείχνουν τώρα μεγαλύτερη διάθεσι να τους προσλαμβάνουν.
Με τη βελτιωμένη αυτή άποψι συμβαδίζει και η αλλαγή της στάσεως του κοινού εν γένει, όπως φαίνεται από έρευνες του Αμερικανικού Ιδρύματος Δημοσίας Γνώμης. Το 1949, το 57 τοις εκατό των ανθρώπων που ρωτήθηκαν είπαν ότι δεν θα είχαν αντίρρησι να παίζουν τα παιδιά τους με επιληπτικά παιδιά, σε σύγκρισι με το 81 τοις εκατό που, το 1969, είπαν το ίδιο πράγμα. Όταν ρωτήθηκαν αν ενόμιζαν ότι η επιληψία ήταν μια μορφή παραφροσύνης, το 59 τοις εκατό το 1949 είπαν «Όχι,» αλλά το 1969, το 81τοις εκατό απήντησαν «Όχι.» Και το 1949 μόνο το 45 τοις εκατό επίστευαν ότι οι επιληπτικοί θα έπρεπε να προσλαμβάνωνται σε εργασίες, ενώ, το 1969, το 76 τοις εκατό πίστευαν ότι θα έπρεπε να προσλαμβάνωνται.
Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτά τα ζητήματα; Θα διστάζατε να κάμετε συντροφιά με επιληπτικούς ή να επιτρέψετε στα παιδιά σας να το κάμουν αυτό, νομίζοντας, ίσως, ότι μια τέτοια ανωμαλία προκαλείται κατ’ ανάγκην από πονηρά πνεύματα;
Η Γραφή και η Επιληψία
Η Γραφή δεν υποστηρίζει την άποψι ότι η επιληψία προκαλείται οπωσδήποτε από πονηρά πνεύματα. Το Ματθαίος 4:24 λέγει ότι οι άνθρωποι έφεραν στον Ιησού «πάντας τους κακώς έχοντας, υπό διαφόρων νοσημάτων και βασάνων συνεχομένους, και δαιμονιζομένους, και σεληνιαζομένους και παραλυτικούς· και εθεράπευσεν αυτούς.» Σημειώστε ότι λέγει, πως ο Ιησούς εθεράπευσε άτομα που ήσαν ‘δαιμονιζόμενοι και σεληνιαζόμενοι [επιληπτικοί].’ Έτσι η Γραφή κάνει διάκρισι μεταξύ του δαιμονισμού και της επιληψίας.
Είναι αλήθεια ότι η Γραφή δείχνει πως οι δαίμονες μπορούν να προκαλέσουν επιληψία. Αναφέρεται όπου ένας δαίμων έκαμε ένα παιδί να πέφτη επανειλημμένως στο χώμα, να σπαράσση, να βγάζη αφρούς από το στόμα του και να εκδηλώνη και άλλα συμπτώματα επιληψίας. (Μάρκ. 9:14-29) Εν τούτοις, η Γραφή δείχνει επίσης ότι οι δαίμονες μπορούν να κάμουν κάποιον κωφάλαλον, λέγοντας: «Έφεραν προς αυτόν τον Ιησούν άνθρωπον κωφόν δαιμονιζόμενον. Και αφού εξεβλήθη το δαιμόνιον, ελάλησεν ο κωφός.» Η Γραφή εξηγεί επίσης ότι η τυφλότης ενός ανθρώπου είχε προκληθή από ένα δαίμονα.—Ματθ. 9:32, 33· 12:22.
Αλλά με το να δείχνη η Γραφή ότι οι δαίμονες έχουν τη δύναμι να προκαλούν σωματικές διαταραχές, με κανένα τρόπο δεν εννοεί ότι η τυφλότης, η κωφότης και η επιληψία προκαλούνται γενικά από πονηρά πνεύματα, δηλαδή από δαίμονες. Πίσω από τις περισσότερες απ’ αυτές τις αιτίες υπάρχουν σωματικές διαταραχές.
Τι Είναι η Επιληψία
Η επιληψία είναι ένας όρος που καλύπτει ένα πλήθος βασικών καταστάσεων. Όλες αυτές οι καταστάσεις, όμως, έχουν από κοινού ένα κύριο σύμπτωμα: τις περιοδικές κρίσεις. Και διεπιστώθη ότι οι διάφορες μορφές της επιληψίας έχουν κοινό κάποια κακή λειτουργία μερικών εγκεφαλικών κυττάρων.
Με τη διερεύνησι του εγκεφάλου μαθαίνομε ότι τα κύτταρά του εκπέμπουν ηλεκτρικούς παλμούς. Οι ηλεκτρονικές εκκενώσεις των εγκεφαλικών κυττάρων είναι φυσιολογικά ρυθμικές και σχηματίζουν κυματοειδή σχεδιαγράμματα. Έχει επινοηθή ένα μηχάνημα που μπορεί να συλλάβη αυτά τα κυματοειδή σχεδιαγράμματα και να τα καταγράψη σε μια κινούμενη χάρτινη ταινία. Αλλά σε μερικά άτομα η ηλεκτρική δραστηριότης του εγκεφάλου διακόπτεται προσωρινώς, και λανθασμένα μηνύματα εκπέμπονται στα κέντρα δράσεως του σώματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μια κρίσι επιληψίας. Αλλά η διαταραχή του εγκεφάλου, που μερικές φορές ονομάζεται «θύελλα,» γρήγορα περνά και η κρίσις τερματίζεται.
Έτσι μπορούμε να δούμε γιατί ο Δρ Λούις Ντ. Μπος εξήγησε: «Η επιληψία δεν είναι ασθένεια. Είναι ένα σύμπτωμα που δείχνει ότι κάποια ανωμαλία συμβαίνει στον εγκέφαλο—ακριβώς όπως ο πυρετός δεν είναι ο ίδιος ασθένεια, αλλά ένα σύμπτωμα.»
Η επιληψία δεν είναι καθόλου σπάνιο περιστατικό, αλλ’ αντιθέτως αρκετά συνηθισμένο. Περίπου ένα άτομο στα εκατό πιστεύεται ότι έχει προσβληθή, και τα περισσότερα είναι παιδιά. Αυτό σημαίνει περισσότερα από δύο εκατομμύρια επιληπτικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες! Επί πλέον, περισσότερα εκατομμύρια είχαν κάποια φορά μεμονωμένες κρίσεις, αλλ’ αυτό δεν θεωρείται επιληψία, διότι οι κρίσεις δεν είναι περιοδικές.
Αν και οι κρίσεις διαφέρουν πολύ στις εκδηλώσεις τους υπάρχουν τρεις μορφές που συνήθως διακρίνουν οι ειδικοί. Κάθε μια συνδέεται μ’ έναν χαρακτηριστικό τύπο εγκεφαλικού κύματος, που αντανακλά το είδος της ηλεκτρικής «θυέλλης» στον εγκέφαλο. Η πιο σοβαρή μορφή είναι αυτή που δοκίμασε το κορίτσι που περιγράψαμε στην αρχή του άρθρου. Αυτό είχε ένα γκραντ μαλ, που είναι αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πραγματική επιληπτική κρίσι.
Αν και μια σοβαρά προσβολή μπορεί να τρομάξη έναν θεατή, εφ’ όσον το θύμα είναι αναίσθητο δεν είναι οδυνηρή και σπάνια προκαλεί τραυματισμό. Το τίναγμα και το στριφογύρισμα του σώματος διαρκεί μόνον ένα λεπτό περίπου, παρ’ όλον ότι μπορεί να φανή μακρύτερο σ’ έναν που παρατηρεί. Κατόπιν το άτομο χαλαρώνει και ύστερα από λίγα λεπτά μπορεί να σηκωθή και να ξαναρχίση τις συνήθεις εργασίες του σαν να μην συνέβη τίποτα.
Μια δεύτερη κυρία μορφή επιληψίας είναι το πετί μαλ που είναι συνήθης στις ηλικίες πέντε έως δώδεκα ετών. Εν τούτοις η μορφή αυτή σπανίως συνεχίζεται στην ενήλικη ζωή. Συνήθως χαρακτηρίζεται από σύντομες διαλείψεις συνειδητότητος που συνήθως διαρκούν μόνο πέντε ως δέκα δευτερόλεπτα. Μπορούν να συμβούν συχνά, μέχρις εκατό ή περισσότερες φορές την ημέρα. Τα μάτια μπορούν να γυρίσουν προς τα πίσω και πιθανόν να υπάρχουν ελαφρά τινάγματα του κεφαλιού και των χεριών, αλλά το άτομο δεν πέφτει κάτω. Αμέσως μετά την κρίσι το άτομο έχει διανοητική διαύγεια και μπορεί να συνεχίση τις εργασίες του.
Οι ψυχοκινητικές κρίσεις είναι η τρίτη κυρία μορφή επιληψίας. Χαρακτηρίζονται από αυτόματες στερεότυπες κινήσεις ή παράξενη συμπεριφορά. Μπορεί να φανή ότι το θύμα ξαφνικά «αλλάζει,» και ενασχολείται σε άσχετες ενέργειες. Μπορεί να μαζεύη ή να τραβά τα ρούχα του, να εξετάζη τα γύρω του αντικείμενα ή να περιφέρεται ασκόπως. Ένας ασθενής σε μια αίθουσα αναμονής παρετηρήθη κάποτε να παίρνη ένα σταχτοδοχείο και να πηγαίνη από άτομο σε άτομο προσφέροντας στον καθένα αποτσίγαρα.
Μια ψυχοκινητική κρίσις συνήθως διαρκεί δυο ως τρία λεπτά. Κατόπιν μένει γενικά μικρή ή και καμμιά ενθύμησις γι’ αυτό που συνέβη. Μόνο αν το άτομο είναι σωματικώς περιωρισμένο μπορεί να φανή ωργισμένο ή και να κάμη φασαρία.
Μολονότι η αιτία της ανωμαλίας είναι η κακή λειτουργία των κυττάρων του εγκεφάλου, η νοημοσύνη δεν επηρεάζεται. Οι περισσότεροι επιληπτικοί έχουν τον μέσον όρον της νοημοσύνης, μερικοί είναι ευφυείς και, όπως σε κάθε τομέα του όλου πληθυσμού, μερικοί έχουν νοημοσύνη κάτω του μέσου ορού.
Σωματικές Αιτίες
Τι κάνει τα άτομα να έχουν περιοδικές ηλεκτρικές «θύελλες» στον εγκέφαλο που προκαλούν τις κρίσεις; Το γεγονός είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτία δεν είναι γνωστή. Εν τούτοις λέγεται ότι οτιδήποτε βλάπτει τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο μπορεί να είναι αιτία γι’ αυτό.
Έτσι η αιτία μπορεί να είναι ένα χτύπημα στον εγκέφαλο ή ένας εγκεφαλικός όγκος. Η αιτία επίσης μπορεί να είναι οι μολύνσεις. Οι ιοί που προκαλούν την ιλαρά, τη μηνιγγίτιδα και άλλες ασθένειες μπορούν να ανέβουν από τον νωτιαίο μυελό και να επηρεάσουν τον εγκέφαλο. Ή η πηγή της ανωμαλίας μπορεί να είναι μια έλλειψις σωματικής χημικής ισορροπίας. Επί παραδείγματι, το σώμα ενός ατόμου μπορεί να στερήται ενός ωρισμένου ενζύμου, πράγμα που μπορεί να οδηγήση σε ερεθισμό των εγκεφαλικών κυττάρων. Ή η αιτία μπορεί να είναι έλλειψις πυριδοξίνης, ή βιταμίνης Β6.
Μολονότι οι συγκινησιακές αναστατώσεις δεν είναι γνωστόν ότι προκαλούν επιληψία, εν τούτοις συχνά προκαλούν κρίσεις σε άτομα που είναι επιρρεπή σ’ αυτές. Οικονομικές στενοχώριες, ο φόβος των κρίσεων ή άλλοι συνταρακτικοί παράγοντες μπορούν να επιταχύνουν τις κρίσεις. Στα κορίτσια οι κρίσεις μερικές φορές συνδέονται μόνον με τον κύκλο της περιόδου, και συνήθως προ της περιόδου.
Μερικά άτομα φαίνεται να έχουν μια προδιάθεσι στην επιληψία. Φαίνεται σαν αυτή η τάσις να περνά από γενεά σε γενεά, όπως η ευπάθεια σε άλλες διαταραχές, όπως ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις φαίνεται να υπάρχουν σε οικογένειες. Αλλά η επιληψία αυτή καθ’ εαυτήν δεν είναι κληρονομική. Έτσι οι νόμοι που απαγόρευαν στους επιληπτικούς να παντρευτούν ακυρώθηκαν σε πολλά μέρη. Μια γενικά παραδεδεγμένη άποψις είναι ότι ένας επιληπτικός έχει μια πιθανότητα στις πενήντα να αποκτήση επιληπτικό παιδί, και ένας μη επιληπτικός έχει μια πιθανότητα στις διακόσιες.
Ενθαρρυντική Προοπτική
Είναι ενθαρρυντικό το ότι επιληπτικά παιδιά συχνά γιατρεύονται από την επιληψία καθώς μεγαλώνουν. Επίσης, οι μισοί τουλάχιστον από όλους τους επιληπτικούς μπορούν τώρα να είναι απηλλαγμένοι από τις κρίσεις. Σε άλλους 35 τοις εκατό, οι κρίσεις μπορούν να ελαττωθούν δραστικά. Και ακόμη το υπόλοιπο 15 τοις εκατό των επιληπτικών μπορούν να βοηθηθούν. Πώς μπορεί να γίνη αυτό;
Αυτό γίνεται κυρίως με τα αντισπασμωδικά φάρμακα. Τώρα είναι διαθέσιμα περισσότερα από είκοσι, και απ’ αυτά εκείνα που χρήσιμοποιούνται περισσότερο είναι το φαινομπαρμπιτάλ και το διφαινυλυδαντοϊνόν νάτριον. Η θεραπεία περιλαμβάνει την εξεύρεσι της δόσεως ενός φαρμάκου ή συνδυασμού φαρμάκων, που απαιτείται για τον περιορισμό των κρίσεων, και συγχρόνως την προσπάθεια να αποφευχθούν επιβλαβείς παρενέργειες κατά το δυνατόν. Τα φάρμακα ενεργούν για να συμπληρώνουν τη φυσική χημική ισορροπία του σώματος κι έτσι να καταστέλλουν την υπερβολική ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Αλλά τα φάρμακα δεν αποτελούν θεραπεία. Λαμβάνονται τακτικά για ν’ αποφευχθούν οι κρίσεις, όπως ακριβώς οι διαβητικοί παίρνουν τακτικά ινσουλίνη για να διατηρήσουν την υγεία.
Αλλά για να λάβωμε το μεγαλύτερο όφελος από τη θεραπεία με τα φάρμακα, είναι ζωτικό να έχωμε μια υγιεινή διανοητική άποψι και τρόπο ζωής. Οι φόβοι, οι απογοητεύσεις και οι ανησυχίες που μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις πρέπει να μετριάζωνται και το καλύτερο φάρμακο γι’ αυτό είναι η ΑΓΑΠΗ. Ένας επιληπτικός πρέπει να αισθάνεται ότι είναι επιθυμητός και ότι οι άλλοι πραγματικά ενδιαφέρονται γι’ αυτόν.
Σημαντικό, επίσης, είναι η κατάλληλη διατροφή, η ανάπαυσις και η μετριοπάθεια σε κάθε άποψι της ζωής του. Οι κρίσεις μερικών επιληπτικών περιωρίσθηκαν με το να κάνουν συμπληρωματική δίαιτα βιταμινών Β6 και μαγνησίου.
Όταν η κρίσις είναι υπό έλεγχον, ένας επιληπτικός ενεργεί τόσο φυσιολογικά όσο και οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος. Έτσι, ύστερα από μια περίοδο που είναι απηλλαγμένη κρίσεων, συνήθως ενός ή δύο ετών, επιτρέπεται στους επιληπτικούς να λάβουν άδεια οδηγού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι επίσης σωστό το ότι τους επιτρέπουν να επιδίδωνται σε κατάλληλη εργασία. Ύστερα από μια εκτεταμένη μελέτη, ο Δρ. Μέλβιν Μ. Ούντελ είπε ότι δεν βρήκε «καμμιά ουσιαστική απόδειξι που ν’ αποδεικνύη οποιαδήποτε πραγματική διαφορά στην εργασία μεταξύ των επιληπτικών και των άλλων.»
Πώς να Βοηθήσετε
Αν είσθε συγγενής, φίλος ή απλώς γνωστός ενός επιληπτικού, ασφαλώς θα θέλετε να βοηθήσετε. Και ίσως ο καλύτερος τρόπος είναι να μεταχειρισθήτε έναν επιληπτικό όσο το δυνατόν φυσιολογικά. Με κανένα τρόπον μη προσπαθείτε να τον αποφεύγετε ή να τον μεταχειρίζεσθε σαν ανεπιθύμητο. Μη ξεχνάτε, ότι η επιληψία οφείλεται απλώς σε μια σωματική κακή λειτουργία, όπως η καρδιοπάθεια και άλλες παρόμοιες διαταραχές.
Όσον αφορά τα επιληπτικά παιδιά, μη γίνεσθε υπερβολικά προστατευτικοί. Αφήστε τα ν’ ασχολούνται στις δραστηριότητες των άλλων παιδιών. Στην πραγματικότητα οι κρίσεις σπανίως συμβαίνουν στη διάρκεια σωματικής δραστηριότητος, ώστε ο κίνδυνος ενώ παίζουν είναι ελάχιστος. Για τα παιδιά, φυσικά, που υπόκεινται σε συχνές προσβολές, δραστηριότητες όπως η ιππασία και το σκαρφάλωμα στα δένδρα είναι φρόνιμο ν’ απαγορεύωνται.
Τι θα κάμετε αν παρευρεθήτε σε μια κρίσι επιληψίας; Μείνετε ψύχραιμοι. Δεν μπορείτε να κάμετε τίποτα για να την σταματήσετε. Καθαρίστε την περιοχή γύρω απ’ το άτομο ώστε να μην τραυματισθή, αλλά μη προσπαθήσετε να επεμβήτε στις κινήσεις του. Αν το στόμα του είναι ανοικτό μπορείτε να θέσετε ένα μαλακό αντικείμενο, όπως ένα διπλωμένο καθαρό μαντήλι, μεταξύ των πλαϊνών δοντιών, για να τον εμποδίσετε να δαγκώση τη γλώσσα του. Αλλά να προσέξετε όταν το κάνετε αυτό να μην δαγκώση τα δάκτυλά σας. Και όταν τελειώση η κρίσις, μπορείτε να μείνετε κοντά του και να του μιλάτε ήρεμα και ενθαρρυντικά.
Δεν μπορούμε να κάνωμε περισσότερα. Αλλά ευτυχώς υπάρχει κάποιος που μπορεί να κάμη περισσότερα. Πριν από δέκα εννέα αιώνες ο Ιησούς Χριστός έδειξε τη δύναμί του να θεραπεύη την επιληψία, και ως ο βασιλεύς της βασιλείας του Θεού θα εξασκήση σύντομα αυτή την δύναμι προς όφελος όλων, συμπεριλαμβανομένων και των επιληπτικών.