Επιδέξιοι Τεχνίτες σε Μικρογραφία

Θα ήθελα να συστηθώ. Είμαι ένα ζωύφιο—με τεχνικούς όρους, ένα έντομο. Μου φαίνεται ότι οι γίγαντες της δημιουργίας προκαλούν περισσότερο σεβασμό από όσο εμείς τα έντομα. Αλλά πραγματικά εμείς τα έντομα έχομε μερικά σπάνια πιστοποιητικά. Θα μπορούσατε να πήτε ότι πολλοί από μας είμεθα τεχνίτες σε μικρογραφία. Σ’ αυτόν τον αιώνα των μικροσκοπικών τρανζίστορ, εμείς οι μικροποιημένοι εργατικοί τεχνίτες θα έπρεπε να είμαστε τύποι που κινούν το ενδιαφέρον.

Ας μου επιτραπή να σας μιλήσω για μερικούς εξαδέλφους μου, τα μυρμήγκια της ζούγκλας του Αμαζονίου. Αυτοί οι τεχνίτες κατασκευάζουν κρεμαστούς κήπους από δένδρα και θάμνους, όπου επίσης κατασκευάζουν τις φωλιές τους. Και να πώς τις κάνουν: Μεταφέρουν χώμα επάνω και το τοποθετούν σε μεγάλες ποσότητες στους κλάδους. Έπειτα ανοίγουν επιδέξια διόδους και δωμάτια και τα ενισχύουν με χαρτοειδές υλικό. Κατόπιν φυτεύουν ειδικούς σπόρους από παλαιοτέρους κήπους. Οι νέοι κήποι αυξάνουν σε μέγεθος και τελικά περιβάλλουν τη μυρμηκοφωλιά στο δένδρο και την προφυλάττουν στεγάζοντάς την από τον φλογερό ήλιο και βροχή.

Αυτοί οι κρεμαστοί κήποι φέρουν σε αμηχανία τα ανθρώπινα πλάσματα που μας μελετούν. Ένας λόγος είναι ότι τα φυτά σ’ αυτούς τους κρεμαστούς κήπους που κάνουν τα έντομα ξεχωρίζουν από οποιαδήποτε άλλα που φύονται αλλού. Ώς τώρα οι εμπειρογνώμονές σας έχουν εξακριβώσει δεκατέσσερα ξεχωριστά είδη φυτών, και κανένα δεν βρέθηκε να φύεται πουθενά εκτός σ’ αυτούς τους κρεμαστούς κήπους! Ίσως μόνο τα μυρμήγκια γνωρίζουν τις τοποθεσίες των. Οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνος εθεωρούντο ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, αλλ’ εμείς εκτελούσαμε ένα όμοιο θαύμα από αιώνες, και σε μικρογραφία!

Ταπετσιέρηδες και Ράπτες

Έχομε πολλούς καλούς ταπετσιέρηδες ανάμεσα στην οικογένειά μου. Γνωρίζω μια ποικιλία μελισσών που κάνουν μια θαυμάσια εργασία. Αυτοί οι λεπτοί καλλιτέχνες επενδύουν ολόκληρα τα κελλιά που γεννούν τ’ αυγά τους με διαδοχικά στρώματα μιας καταπληκτικά λεπτής μεμβράνης που είναι στιλπνότερη από το ωραιότερο σατέν. Μάλιστα ακτινοβολεί. Φαντασθήτε μόνον ότι χρησιμοποιούν τις γλώσσες των σαν λεπτά μυστριά και παράγουν από τα σώματά τους όλο το υλικό της ταπετσαρίας, μια ειδική έκκρισι.

Μεταξύ των αγριομελισσών ή μπούμπουρων, υπάρχει ένα είδος που έχει μήκος όχι μεγαλύτερο από μισή ίντσα. Το θηλυκό συγκεντρώνει υλικό απ’ έξω μάλλον παρά εκκρίνοντας αυτό από το σώμα της. Το υλικό είναι μια μαλακή ουσία που παίρνει από διάφορα φυτά. Η ευχαρίστησίς της είναι να ταπετσάρη τη βάσι των επιχειρήσεών της. Μερικά είδη κατασκευάζουν τα κελλιά των επενδύοντας κούφια καλάμια, άδεια κελύφη σαλιάγκων ή τρύπες σκουληκιών, και ακόμη ταπετσάρουν και κάννες όπλων.

Άλλα μέλη της οικογενείας μου είναι ράπτες. Αυτά πρέπει να είναι ράπτες, για ν’ αποφεύγουν να καταφαγωθούν ή για να προμηθευθούν ένα γεύμα. Οι συγγενείς μου διαφέρουν από τους ανθρώπινους ράπτες κατά το ότι οι ράπτες—έντομα κατασκευάζουν ενδύματα μόνον για τον εαυτό τους, όχι για άλλους. Εμείς εκτελούμε παράξενη εργασία.

Ίσως να σκεφθήτε ότι είναι μια πληγή, αλλά ο σκώρος των ενδυμάτων είναι καλός ράπτης. Η προνύμφη αυτού του σκώρου που τρώγει τα ρούχα ζη μέσα σε μια θήκη ή κουκούλι κατασκευασμένο από κομμάτια μαλλιού, γούνας ή από άλλο ένδυμα που συνδέονται με μετάξι. Όταν η νύμφη αυξάνη σε μέγεθος, το κουκούλι τη σφίγγει πολύ. Αφού δεν μπορούν ν’ ανοιχθούν οι ραφές, η νύμφη κάνει μια εγκοπή κατά μήκος μιας πλευράς από την άκρη προς το μέσον και βάζει νέο υλικό και αυξάνει το μέγεθος του κουκουλιού. Έπειτα κάνει το ίδιο προς την άλλη πλευρά, για να διατηρηθή η συμμετρία. Με ποιο αποτέλεσμα; Μπορεί να είσθε οργισμένος, αλλ’ ο εξάδελφός μου έχει μια ευρύχωρη ζακέτα κατασκευασμένη χωρίς ν’ αποστερή τον εαυτό του από προστασία στη διάρκεια της αλλαγής.

Αυτός ο μικρός ράπτης έχει δημιουργηθή με την ικανότητα να υφαίνη ένα ένδυμα πολύχρωμο με το να το τοποθετή διαδοχικά επάνω σε ύφασμα διαφόρων αποχρώσεων.

Έχω επίσης εντυπωσιασθή από τις ικανότητες της εξαδέλφης νύμφης φρυγάνου. Η νύμφη φρύγανος συνήθως κατοικεί σε ρεύματα. Εδώ κτίζει η ίδια ένα μικρό σπίτι ή θήκη, και κάθε είδος κατασκευάζει το δικό του είδος υποβρυχίου σπιτιού. Πρώτα απ’ όλα, η νύμφη κατασκευάζει ένα σωληνοειδές καταφύγιο από μετάξι. Αλλά περισσότερα πρέπει να γίνουν για να προστατευθή το υπέροχα μαλακό σώμα της φρυγάνου από πιθανούς εχθρούς που ζητούν τροφή, κι έτσι η νύμφη φρύγανος δυναμώνει το καταφύγιο προσθέτοντας οτιδήποτε υλικό προτιμά: πέτρες, άμμο, όστρακα και άλλα. Μερικά είδη κατασκευάζουν ένα προστατευτικό κάλυμμα από φύλλα που το περιτυλίσσουν γύρω από τον μεταξένιο τους σωλήνα. Αν το υλικό που προτιμάται από ένα ιδιαίτερον είδος δεν είναι πρόχειρο, η φρύγανος νύμφη θα ικανοποιηθή με οτιδήποτε είναι διαθέσιμο.

Ένα είδος φρυγάνου προτιμά να προσκολλά στο μετάξινο καταφύγιό της μερικούς μικρούς νεροσάλιαγκους, των οποίων οι ένοικοι είναι ακόμη μέσα, ολοζώντανοι. Ένα τέτοιο προστατευτικό κάλυμμα από ζωντανούς σαλιάγκους είναι βέβαια δυσκίνητο, κι έτσι αυτός ο ράφτης προσθέτει ένα κομμάτι ξύλου σε κάθε πλευρά, δίνοντας σ’ αυτό την απαιτούμενη πλευστότητα, μολονότι όχι αρκετή για να επιπλέη αυτή η θαυμάσια συναρμολογημένη κατασκευή. Τα μακρά πόδια τής φρυγάνου προεξέχουν από το καταφύγιό της και εύκολα σέρνει το κινητό της σπίτι όταν μετακινήται για να βρη τροφή. Σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, το μικρό αυτό πλάσμα μπορεί ν’ αυξήση την περιφέρεια και το μήκος του θρυλικού σπιτιού του, ενώ όλον τον καιρό είναι βυθισμένο κάτω από τα τρεχούμενα νερά!

Οικοδόμοι

Εμείς τα έντομα έχομε μερικούς θαυμάσιους οικοδόμους. Και ο τρόπος με τον οποίον οικοδομούμε είναι αρχιτεκτονικώς ότι χρειάζεται για τις ανάγκες μας. Πάρτε ένα πολύ γνωστό παράδειγμα, το κελλί της κηρήθρας της μέλισσας. Αυτό είναι μια εξάπλευρη κατασκευή—ένα εξάγωνο. Για τη μέλισσα αυτό είναι ακριβώς το σχήμα που χρειάζεται! Βλέπετε, ένα εξάπλευρο κελλί κρατεί περισσότερο μέλι παρά ένα τρίγωνο ή τετράγωνο. Επίσης αυτό το σχέδιο δίνει στερεότητα, επειδή εφάπτεται με όλα τα γειτονικά κελλιά. Φυσικά, οι μέλισσες δεν γνωρίζουν τίποτε από γεωμετρία, αλλά το παράδειγμα αυτό της τεχνικής ονομάσθηκε «το πιο θαυμάσιο από τα γνωστά ένστικτα.»

Ναι, ένεκα του ενστίκτου με το οποίον δημιουργηθήκαμε, εμείς οι μικροσκοπικοί τεχνίτες εκτελούμε μερικά καταπληκτικά κατορθώματα. Πάρτε ως παράδειγμα την τέχνη της κατασκευής ενός ιστού. Μολονότι οι αράχνες δεν κατατάσσονται τεχνικώς σ’ εμάς τα έντομα, είναι τεχνίτες σε μικρογραφία. Στην κατασκευή εκ μέρους των ενός ιστού περιλαμβάνονται η μέτρησις αποστάσεων, ο υπολογισμός γωνιών, το τράβηγμα κλωστών παραλλήλων της μιας προς την άλλη, και η περίπλοκη γεωμετρία της κατασκευής. Εξετάστε έναν ιστό εικοσιδύο ιντσών που κατασκεύασε μια αράχνη. Πόση εργασία χρειάσθηκε; Μόλις τριάντα έξη λεπτά. Υπήρχαν 122 πόδια κλωστές, οι οποίες προσδέθηκαν σε 699 θέσεις. Η αράχνη έκαμε μια διαδρομή 178 ποδών χωρίς ούτε μια φορά να υποστή σύγχυσι ή να μπερδεφτή!

Είναι ενδιαφέρον να σημειώσωμε ότι οι αράχνες λαδώνουν το σώμα τους μόνον στα μέρη που εφάπτονται με τον ιστό τους. Μια αράχνη έξη ιντσών της Ινδικής Ζούγκλας αρχίζει να λαδώνεται μια ώρα περίπου κατά τη δύσι του ηλίου, δείχνοντας ένα ένστικτο που περιλαμβάνει πρόβλεψι, μη επιτρέποντας τίποτε να σπαταληθή.

Εμείς τα έντομα έχομε μερικούς τερμίτες στην Αφρική που κατασκευάζουν αναχώματα τα οποία ακόμη και σεις οι άνθρωποι θεωρείτε ως θαύματα μηχανικής. Μερικές από αυτές τις κατασκευές μοιάζουν με γιγαντιαία μανιτάρια. Και οι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί ποικίλλουν σύμφωνα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν. Σε μια περιοχή, οι τερμίτες οικοδόμοι θα μπορούσαν να κατασκευάσουν ένα είδος φρουρίου με πυργίσκους· σε μια περιοχή με διαφορετικό έδαφος, το ανάχωμα δυνατόν να μοιάζη με ένα κωδωνοστάσιο ύψους είκοσι ποδών.

Ένα από τα πιο καταπληκτικά αναχώματα που έχουν κτισθή από έντομα βρίσκεται στην Αυστραλία. Εδώ ωρισμένοι τερμίτες οικοδομούν εκείνο που μπορείτε να ονομάσετε «ανάχωμα πυξίδος.» Αυτό δυνατόν να είναι ύψους δώδεκα ποδών και μήκους δέκα ποδών και σχεδόν πάντοτε κτίζεται έτσι ώστε να δείχνη βορρά-νότο· οι πλατειές πλευρές βλέπουν στην ανατολή και στη δύσι. Εννοώ ότι οι εμπειρογνώμονές σας επί των εντόμων ακόμα δεν εννοούν γιατί αυτοί οι μικρογραφικοί τεχνίτες κτίζουν τα αναχώματά των σύμφωνα με τον τρόπο της πυξίδος. Και, όσο για μάς, δεν το λέμε.

Τρυπανισταί και Μεταλλωρύχοι

Έπειτα είναι ο θηλυκός ιχνεύμων (είδος σφήκας), ο οποίος, έχει ένα τριχοειδή σωλήνα μήκους δύο έως πέντε ιντσών. Με αυτόν μπορεί να κάνη διάτρησι πολλών ιντσών μέσα σ’ ένα κορμό δένδρου και να φθάση στην απόκρυφη τρύπα ενός ξυλοφάγου εντόμου. Έπειτα μέσω του σωλήνος αποθέτει τα αυγά του, τα οποία, όταν εκκολαφθούν, τρώγουν τα άλλα έντομα. Πώς σπρώχνει ένα λεπτόν σωλήνα μέσα από το στερεό ξύλο; Στο άκρον του σωλήνος υπάρχουν μικροσκοπικά δόντια, τα οποία χρησιμοποιούνται για να πριονίσουν την ίνα χωριστά. Επίσης καταπληκτική είναι η ικανότης αυτής της σφήκας να προσδιορίζη πού θα κάμη διάτρησι. Απλώς εξερευνά προσεκτικά ένα δένδρο με το να το χτυπά ελαφρά μερικές φορές με τις κεραίες της. Τελικά ικανοποιείται και θέτει τα νύχια των ποδιών της στον φλοιό και αρχίζει τη διάτρησι μέσα στον κρυμμένο στόχο—στο κέντρον του στόχου!

Εκπληκτικοί μεταλλωρύχοι είναι οι κάμπιες της ξυλόσφηκας. Σε μια περίπτωσι η ξυλόσφηκα γέννησε τα αυγά της σ’ ένα κομμάτι ξύλου πεύκου που αργότερα κλείσθηκε σε μολύβδινη θήκη πάχους μιας και μισής ίντσας (δεκαπέντε στρωμάτων). Όταν ήλθε ο καιρός να βγουν οι κάμπιες, τρύπησαν το ξύλο και έπεσαν στη μολύβδινη θήκη. Έκαμαν σθεναρή επίθεσι με τις σιαγόνες τους, ροκάνισαν το ένα στρώμα κατόπιν του άλλου, αφού μερικές πέθαναν στη διάρκεια της διαδρομής, αλλά άλλες πέρασαν μέσα από τον στερεό μόλυβδο της μιας και μισής ίντσας. Και αυτό έγινε από μικρές κάμπιες που τις ωθούσε το ένστικτο!

Άλλοι εκπληκτικοί μεταλλωρύχοι στο βασίλειο των εντόμων είναι τα μυρμήγκια σώμπα και ωρισμένοι τερμίτες. Μερικά μερμήγκια σώμπα άνοιξαν κάποτε σήραγγα κάτω από την κοίτη του ποταμού Παραΐμπα, ενός Βραζιλιανού ποταμού που έχει πλάτος όσο και ο ποταμός Τάμεσις στη Γέφυρα του Λονδίνου. Και ωρισμένοι τερμίτες που ζουν στην έρημο σκάβουν κατακόρυφες σήραγγες βάθους 130 ποδών μέσα στο αμμώδες έδαφος! Όταν φθάσουν σε νερό, μεταφέρουν όσο χρειάζονται επάνω στη φωλιά.

Υπάρχουν πολλά περισσότερα που θα μπορούσα να σας πω. Στο κάτω-κάτω, εμείς τα έντομα ξεπερνούμε πολύ αριθμητικώς εσάς τους ανθρώπους, κι έτσι μπορείτε να γνωρίσετε πολλά από μας. Αλλ’ ότι διαβάσατε είναι αρκετό για σήμερα. Χάρηκα για την ευκαιρία που είχα να σας βοηθήσω να γνωρισθήτε καλύτερα μαζί μας ως τεχνίτες σε μικρογραφία. Ελπίζω ότι αυτό θα σας δώση μια νέα προοπτική που θα μπορούσε να μας κάμη να φαινώμεθα πιο θαυμάσια πλάσματα παρά ενοχλητικά.