Ο Γίγας της Νήσου Κόντιακ

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Αλάσκα

ΟΤΑΝ οι Ρώσοι έμποροι γουναρικών εξερεύνησαν τη νήσο Κόντιακ στη δεκαετία του 1760, συνάντησαν ένα τριχωτό τέρας ύψους εννέα ποδών με απειλητικά δόντια και τεράστια πέλματα. Οι έκπληκτοι άνδρες είχαν δη καστανές αρκούδες στη Σιβηρία αλλά καμμιά σαν κι αυτή τη γιγαντιαία αρκούδα! Οι έμποροι την ωνόμασαν «Ιβάν ο Τρομερός.» Σήμερα αυτή η γιγαντιαία αρκούδα ονομάζεται αρκούδα του Κόντιακ.

Το να συναντήση κανείς ξαφνικά μια αρσενική αρκούδα που έχει ύψος πάνω από εννέα πόδια και που ζυγίζει περισσότερο από 1300 πάουντς μπορεί να του κάνη τρομακτική εντύπωσι. Όσο για τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κ. Αρκούδας Κόντιακ, αυτά είναι οι υψηλοί και κυρτοί ώμοι της, που κρύβουν τη μεγάλη μάζα από μυς πάνω από τις ωμοπλάτες. Θα μπορούσατε να την ονομάσετε «ο ρωμαλέος άνθρωπος» του βασιλείου της.

Η Ζωή σε μια Νησιώτικη Κατοικία

Η αρσενική αρκούδα μπορεί να φθάση τα 1.500 πάουντς το φθινόπωρο, αλλά η θηλυκή, που είναι σημαντικά μικρότερη, σπάνια ζυγίζει περισσότερο από 650 πάουντς. Εν τούτοις θα εντυπωσιασθήτε περισσότερο με το μέγεθός τους σε ηλικία πλήρους αναπτύξεως όταν μάθετε ότι τρία νεογνά αρκουδάκια, γεννημένα στη μέση του χειμώνα, είναι τόσο μικρά, ώστε να χωρούν στις ενωμένες φούχτες ενός ανθρώπου. Πόσο αξιολύπητο μωρό φαίνεται στη γέννησί του—χωρίς τρίχες, τυφλό και ζυγίζοντας μόνο ένα πάουντ! Ίσως να φαίνεται δύσκολο να φαντασθή κανείς ότι θα μεγαλώση για να φθάση το μεγαλοπρεπές ανάστημα των γονέων του.

Ύστερα από δυο μήνες έρχεται η ζεστή θερμοκρασία της ανοίξεως και τα νεογνά ζυγίζουν από δέκα έως δεκαπέντε πάουντς. Όλα τα αρκουδάκια που μεγαλώνουν με υγεία παίρνουν βάρος γρήγορα, ώστε στη μέση του καλοκαιριού ζυγίζουν πενήντα πάουντς. Όταν είναι έτοιμα για τη χειμερινή νάρκη τους με τη μητέρα τους το επόμενο φθινόπωρο, ζυγίζουν εκατό πάουντς. Το αρσενικό αρκουδάκι εξακολουθεί να μεγαλώνη έως ότου φθάση σε «πλήρη ανάπτυξι» σε ηλικία οκτώ έως δέκα ετών. Το θηλυκό αρκουδάκι σταματά να μεγαλώνη στα έξη χρόνια.

Ενώ οι πιο ηλικιωμένες ώριμες αρκούδες συχνά φαίνονται πολύ αξιοπρεπείς και σοβαρές, οι νεαρές είναι παιχνιδιάρες και σκανδαλιάρες. Οι ξυλιές τους και τα παλαίματά τους μπορούν να παρασύρουν ακόμη και τη μαμά στο παιχνίδι. Την άνοιξι, όταν το χιόνι μένη ακόμη στα ψηλότερα μέρη, έχουν παρατηρηθή αρκούδες να γλιστρούν στις χιονισμένες κατηφοριές και να επαναλαμβάνουν το παιχνίδι πολλές φορές. Το να βλέπη κανείς αυτά τα άγρια ζώα, όπως και όλα τα πλάσματα του Θεού, την ώρα που παίζουν είναι μια απόλαυσις για τον άνθρωπο.

Έξω από τις ακτές της νοτίου Αλάσκας βρίσκεται η νήσος Κόντιακ, η μοναδική κατοικία αυτής της γιγαντιαίας αρκούδας. Είναι κατά μέγα μέρος ορεινή, και οι απότομες κατηφοριές και οι πυκνοί μπλεγμένοι θάμνοι καθιστούν το ταξίδι δύσκολο για τον άνθρωπο. Αλλά για την κ. Αρκούδα το πράγμα διαφέρει. Τρέχει με τα πλάγια, γρηγορώτερα απ’ όσο μπορεί να περπατήση ο άνθρωπος και ούτε οι απότομες βραχώδεις κατηφοριές δεν φαίνεται να την επιβραδύνουν. Μερικές φορές εμφανίζεται σε μέρη που μας κάνει ν’ αναρωτιώμαστε μήπως είναι εν μέρει αγριοκάτσικο. Όταν τρομάξη, αυξάνει την ταχύτητά της μέχρι καλπασμού που την κάνει να πηδάη πάνω από κορμούς και μέσα από τη ζούγκλα με καταπληκτική ταχύτητα. Μολονότι συχνά απεικονίζεται να στέκεται όρθια στα πίσω πόδια της, αυτό δεν συμβαίνει όταν διανύη κάποια απόστασι. Αλλά συνηθίζει πολύ να στέκεται όρθια εννέα πόδια ψηλή, όταν διεγερθή η περιέργειά της ή όταν χρειάζεται ν’ αναγνωρίση κάποιον παρείσακτο στην πυκνή βλάστησι.

Ένα νησί με φυσική άγρια ομορφιά είναι κατάλληλη κατοικία γι’ αυτό το μεγαλοπρεπές ζώο. Επειδή προτιμά να βρίσκεται κοντά στις αύρες που έρχονται από τη θάλασσα, αυτός ο καστανόχρους γίγας δεν περιπλανάται πολύ μακρυά στο εσωτερικό του νησιού. Το καλοκαίρι η θερμοκρασία σπάνια ανεβαίνει πάνω από τους 75° Φάρεναϊτ. Συστάδες από σκλήθρες, ιτιές και λεύκες αποτελούν ωραία αναπαυτήρια για την κ. Αρκούδα του Κόντιακ και την οικογένειά της. Μολονότι η χειμωνιάτικη θερμοκρασία σπάνια πέφτει κάτω από το μηδέν Φάρεναϊτ, δεν είναι όλα ήσυχα σ’ αυτή τη νησιώτικη κατοικία. Τον χειμώνα μαινόμενες καταιγίδες ξεσπούν στέλνοντας πανύψηλα κύματα που δέρνουν τις βραχώδεις ακτές. Η ομίχλη και η διαπεραστική βροχή είναι κάτι συνηθισμένο. Πόσο κατάλληλο είναι που η γούνα που έχει προμηθεύσει ο Δημιουργός είναι όχι μόνο ζεστή αλλά και αδιάβροχη επίσης!

Πάχυνσις για ένα Καλό Ύπνο

Αν και είναι κρεοφάγος, στην αρκούδα του Κόντιακ αρέσει και η βλάστησις. Πράγματι τα 75 τοις εκατό περίπου της ετησίας διατροφής της αποτελείται από βοσκή χόρτων και μούρων. Για να «ισορροπήση» τη δίαιτά της τρώγει με ευχαρίστησι ψόφια ζώα και τους καλοκαιρινούς μήνες έχει στη διάθεσή της άφθονη προμήθεια φρέσκου σολομού. Το καλοκαίρι, αυτές οι γιγαντιαίες αρκούδες συγκεντρώνονται κοντά στα ποτάμια που έχουν πολλούς σολομούς. Αν ένας παρατηρητής κυττάξη προσεκτικά, θα δη ότι η δημοφιλής ιδέα του καλλιτέχνη που παρουσιάζει τη μεγάλη αρκούδα να πετάη το ψάρι έξω από το νερό μ’ ένα χτύπημα του πέλματός της σπάνια είναι αληθινή. Καθώς στέκεται στο ποτάμι ορμάει σ’ ένα σολομό με τα μπροστινά της πέλματα. Μερικές φορές, απλώς βουτάει με ορμή το κεφάλι της κάτω από το νερό και αρπάζει κανένα ψάρι με τα δόντια της.

Όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, υπάρχουν αρκούδες πεπειραμένοι ψαράδες και υπάρχουν και αρχάριες. Οι ηλικιωμένες αρκούδες σπάνια μετακινούνται για να πιάσουν κάποιο θήραμα και συνήθως πετυχαίνουν αμέσως κάποιο εκλεκτό μεζέ. Οι νεώτερες, εξ άλλου, συχνά τρέχουν πάνω-κάτω στο ποτάμι πηδώντας μανιασμένα εδώ κι εκεί, ενώ τα ψάρια γλιστρούν προς όλες τις κατευθύνσεις εκτός κάτω από τα πέλματά τους.

Τα αρκουδάκια, ηλικίας ενός έτους, αφήνουν τη μαμά να κάνη το ψάρεμα γι’ αυτά, και μπορεί να τα δη κανείς στην όχθη να περιμένουν ανυπόμονα την επιστροφή της. Ύστερα από ένα επιτυχημένο ψάρεμα, η οικογένεια μετακινείται σε καμμιά συστάδα όπου η μαμά, τρώγει επίτηδες μόνο ένα μέρος του ψαριού, αφήνοντας το υπόλοιπο στα αρκουδάκια για να τσακωθούν στη μοιρασιά του. Αφού χορτάσουν μ’ αυτή την άφθονη τροφή, η οικογένεια αποσύρεται συχνά σ’ ένα γειτονικό λιβάδι και ξαπλώνουν σε διάφορες στάσεις για να πάρουν κανένα απογευματινό υπνάκο. Μερικές κοιμούνται ανάσκελα και με τα τέσσερα πόδια τους σηκωμένα ψηλά στον αέρα.

Κατά τα μέσα Αυγούστου η οικογένεια αφήνει συχνά τα ποτάμια για να πάη στα ώριμα μούρα. Καταβροχθίζουν διαφόρων ειδών μούρα όσο διάστημα τα βρίσκουν. Στις αρχές Οκτωβρίου, πολλές αρκούδες ξαναγυρίζουν στα ποτάμια με τους σολομούς για να επωφεληθούν από το τελευταίο ανέβασμα των ψαριών που γεννούν.

Καθώς τις πλησιάζει ο χειμώνας, είναι συνήθως καλά προετοιμασμένες για να περάσουν κοιμισμένες τον πιο σκληρό καιρό. Η καλή καλοκαιρινή όρεξις τις βοηθεί να ενισχυθούν με ένα παχύ στρώμα λίπους κι ένα παχύ καινούργιο τρίχωμα. Από το καλοκαίρι ως το τέλος του φθινοπώρου, οι μικρές αρκούδες μεγαλώνουν και αυξάνουν σε βάρος κατά 30 τοις εκατό περίπου. Ελέγχοντας αυτό το πρόσθετο βάρος, οι βιολόγοι κατέγραψαν μια αύξησι βάρους 45 πάουντς για μια τρίχρονη αρσενική αρκούδα σε δώδεκα μέρες. Αυτό σημαίνει ένα μέσο όρο προσθέτου βάρους 3,7 πάουντς την ημέρα. Αυτή η οικογένεια δεν ανησυχεί ώστε να ελαττώση τη δίαιτά της.

Οι ζωολόγοι αναγνωρίζουν ότι η αρκούδα του Κόντιακ δεν πέφτει στην πραγματικότητα σε νάρκη, αλλά μάλλον ονομάζεται χειμερινή υπναρού. Μπορεί κανείς να δη αμέσως τη διαφορά συγκρίνοντας την αρκούδα με τη μαρμόττα, που πέφτει πραγματικά σε χειμερία νάρκη. Όταν βλέπη κανείς τη μαρμόττα τον χειμώνα, φαίνεται σαν νεκρή και είναι τελείως αναίσθητη. Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος της μαρμόττας που είναι 96,9° Φάρεναϊτ πέφτει στους 38 βαθμούς και παίρνει μόνο μια αναπνοή κάθε έξη λεπτά. Η αρκούδα, αντιθέτως, διατηρεί φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος και η αναπνοή της πέφτει στις τέσσερες ή πέντε πλήρεις αναπνοές το λεπτό. Όταν βρίσκεσθε σε βαθύ ύπνο, ο ρυθμός της αναπνοής σας είναι περίπου ο ίδιος. Οι χτύποι της καρδιάς της αρκούδας είναι βραδύτεροι από το φυσιολογικό αλλά είναι ημιαναίσθητη. Ο ύπνος της δεν είναι πάντοτε αδιατάρακτος, αφού μπορεί να την ξετρυπώσουν από το χειμερινό της σπίτι χωρίς μεγάλη δυσκολία.

Δεν Είναι Επιθετική αλλά Συνιστάται Προσοχή

Μολονότι οι άνθρωποι έχουν χαρακτηρίσει αυτό το γιγάντιο πλάσμα ότι είναι «τρομερό» και «θηριώδες,» μερικές γνώμες έχουν αλλάξει. Οι ζωολόγοι και άλλοι που πέρασαν πολλά χρόνια να τις παρατηρούν, αναγνωρίζουν ότι αυτά τα δυνατά πλάσματα θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια για ν’ αποφύγουν την επαφή με τον άνθρωπο. Όπως λέγει ο ζωολόγος Τζωρτζ Τζ. Γκούντγουιν: «Παρά το τεράστιο μέγεθός τους και τη μεγάλη τους δύναμι, οι μεγάλες καστανές αρκούδες δεν είναι επιθετικές και σπάνια σκοτώνουν κανένα μεγάλο ζώο. Εν τούτοις είναι καλύτερο ν’ αποφεύγη κανείς μια καστανή αρκούδα με τα νεογνά της· όταν πληγωθή αυτό το ζώο μπορεί να είναι τόσο ύπουλο όσο τα πιο θηριώδη άγρια ζώα.»

Υπήρξαν περιπτώσεις όπου άνθρωποι τραυματίσθηκαν σοβαρά απ’ αυτές τις σωματώδεις αρκούδες γι’ αυτό πρέπει να προσέχη κανείς όταν βρίσκεται κοντά τους. Εφ’ όσον οι αισθήσεις ακοής και οσφρήσεως της κ. Αρκούδας είναι οξύτερες από την όρασί της, τα άτομα που θέλουν ν’ αποφύγουν επαφή μαζί της στο δάσος προσπαθούν συνήθως να κάνουν πολύ θόρυβο. Οι αυτόχθονες επί γενεές εσφύριζαν δυνατά όταν μάζευαν μούρα στην περιοχή της αρκούδας. Έτσι, η κ. Αρκούδα δεν ξαφνιάζεται και έχει την ευκαιρία ν’ απομακρυνθή από τους ανθρώπινους ανεπιθύμητους επισκέπτες χωρίς χρονοτριβή.

Μολονότι έχει τη φήμη ότι είναι το μεγαλύτερο σαρκοφάγο ζώο στον κόσμο, αυτή η γιγάντια αρκούδα της νήσου Κόντιακ δεν είναι πραγματικά τόσο «φοβερή» όσο φοβούνταν οι πρώτοι έμποροι.