Χειμερινές Συνήθειες των Άγριων Ζώων

Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ δημιουργεί πρόβλημα για πολλά άγρια ζώα της γης στα βόρεια κλίματα. Λύνουν το πρόβλημα με πολλούς διαφόρους τρόπους. Επί παραδείγματι, το χιόνι είναι προφανώς περισσότερο φίλος παρά εχθρός σε πολλά απ’ αυτά τα άγρια ζώα, αφού είναι ένα έξοχο μονωτικό υλικό. Το τραγούδι τους είναι, ‘Ας έρθη το χιόνι.’

Έτσι, όταν καμμιά θύελλα ενοχλή τη λευκή αλεπού απλώς σκάβει και χώνεται βαθιά σε κάποια χιονοστιβάδα. Κουλουριασμένη με τη φουντωτή ουρά της που καλύπτει τη μύτη της, η λευκή αλεπού κοιμάται εωσότου περάση η θύελλα. Όταν άγριοι άνεμοι ενοχλούν το κουνέλι, μπορεί ν’ ανοίξη μια τρύπα σαν σπηλιά στο χιόνι, αφήνοντας το χιόνι να συσσωρεύεται γύρω του. Η θερμότης του σώματος του κουνελιού θερμαίνει τη σπηλιά, και το χιόνι το προστατεύει από τον άνεμο.

Αναπαυτικές και ζεστές συνθήκες—αυτό είναι εκείνο που βρίσκουν κάτω από το χιόνι πολλά μικρά τρωκτικά. Η χειμερινή θερμοκρασία στην επιφάνεια του εδάφους σπάνια πέφτει κάτω από τους 20° Φ. ακόμη και στην Αλάσκα ή τη Σιβηρία, όπου η θερμοκρασία στον αέρα μπορεί να κατεβή στους 50° Φ. κάτω του μηδενός. Κατασκευάζοντας φωλιές και διαδρόμους κάτω από το χιόνι, ασχολούνται χαρούμενα με τις εργασίες τους, βρίσκοντας ότι το χιόνι τους προστατεύει όχι μόνο από τις κρύες θερμοκρασίες από πάνω, αλλά επίσης και από πολλούς από τους συνήθεις άρπαγες.

Μερικά πουλιά, επίσης, επωφελούνται από το χιόνι. Το πτάρμιγκαν (λαγόπους), ένα Αρκτικό πτηνό, χώνεται συχνά σε κάποιο χιονολοφίσκο για να κοιμηθή τη νύχτα.

Χειμερινός Ύπνος

Για πολλά πλάσματα, ο καλύτερος τρόπος ν’ αντιμετωπίσουν τον χειμώνα είναι να κοιμούνται σ’ όλη τη διάρκειά του ή τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος του. Έτσι, όταν φθάνη ο χειμώνας και οι άνθρωποι ασχολούνται με το πατινάζ σε μια λίμνη, δεν βλέπουν κανένα βάτραχο τριγύρω. Αυτό συμβαίνει διότι οι βάτραχοι, όπως και μερικά άλλα ψυχρόαιμα ζώα, έχουν πάει για τον χειμωνιάτικο ύπνο τους. Οι βάτραχοι βρίσκουν ένα ωραίο κρεββάτι από απάγωτη λάσπη στον πυθμένα της αγαπημένης τους λίμνης. Αλλά πριν το κάμουν αυτό, τρώγουν άφθονη τροφή ώστε μια και πάνε για ύπνο δεν χρειάζεται ν’ ανησυχούν για φαγητό.

Τα φίδια στα βορεινά κλίματα βρίσκουν επίσης ένα καλό μέρος για να κοιμηθούν όταν φθάνη ο χειμώνας. Αναζητούν κουφάλες σε κορμούς ή κανένα κρεββάτι κάτω από κανένα κούτσουρο. Μια σπηλιά ή τρύπα σε βράχο είναι επίσης ένα καλό μέρος για ύπνο. Ωρισμένες σπηλιές γίνονται σχεδόν ξενοδοχείο για τον φιδόκοσμο. Στα βουνά της Πενσυλβανίας βρέθηκε μια σπηλιά στην οποία κοιμούνταν περίπου 200 κροταλίες και τριγωνοκέφαλοι.

Τρώγοντας καλά πριν έρθη ο χειμώνας, τα φίδια καταναλώνουν το πάχος τους στη διάρκεια του χειμερινού ύπνου. Καθώς ο χειμώνας συνεχίζεται, εξαντλούν βέβαια το πάχος τους. Έτσι, στο τέλος του χειμώνα ένας φυσιοδίφης είδε κάποτε ξυλοκόπους να ξυπνούν ένα μεγάλο κροταλία στο μέρος που κοιμόταν κάτω από ένα μεγάλο κορμό. Στη διάρκεια του ύπνου του, ο κροταλίας είχε καταναλώσει τόσο πολύ από το πάχος του ώστε, όπως είπε ο φυσιοδίφης, το δέρμα του φιδιού «κρεμόταν επάνω του τόσο χαλαρά όπως φαίνεται να κρέμεται στα πλευρά ενός ελέφαντος.»

Υπάρχει επίσης ένας αριθμός θερμοαίμων πλασμάτων που κοιμούνται όλο τον χειμώνα. Πάρετε για παράδειγμα τη μαρμότα. Η μαρμότα σκάβει ένα αυλάκι και χώνεται μέσα και εξασφαλίζει μοναξιά κλείνοντας το υπνοδωμάτιό της με χώμα που ξύνει από άλλη άκρη του δωματίου. Κατόπιν κουλουριάζεται σαν μπάλλα και αποκοιμιέται, μερικές φορές επί έξη μήνες! Οι φυσιοδίφες ξέθαψαν πολλές μαρμότες και βρήκαν αυτά τα ζώα ν’ αναπνέουν στον χειμερινό τους ύπνο μόνο περίπου δώδεκα φορές την ώρα. Ο ρυθμός των παλμών μπορεί να πέση από ένα φυσιολογικό ρυθμό που είναι γύρω στους ογδόντα ή ενεννήντα κτύπους το λεπτό σε πέντε ή και λιγώτερους. Και η θερμοκρασία του ζώου μπορεί να πέση στους 40° Φ. περίπου. Όταν η μαρμότα είναι κοιμισμένη, είναι αναίσθητη στον ήχο ή στην αφή. Θα μπορούσατε να την κυλάτε στο πάτωμα, επί παραδείγματι χωρίς να ξυπνά. Δεν πάσχουν από αϋπνία οι μαρμότες!

Αυτός ο βαθύς ύπνος φαίνεται να κάνη τα ζώα που πέφτουν στη χειμερινή νάρκη απρόσβλητα από πολλούς κινδύνους. Επί παραδείγματι, έβαλαν ένα κοιμισμένο σκαντζόχοιρο περισσότερο από είκοσι φορές κάτω από το νερό χωρίς να πνιγή. Και οι επιστήμονες έβαλαν μια κοιμισμένη μαρμότα σ’ ένα αεροστεγές δοχείο γεμάτο με διοξείδιο του άνθρακος. Παραδόξως, βρήκαν ότι ο χειμωνιάτικος υπναράς δεν έπαθε καμμιά βλάβη ύστερα από τέσσερις ώρες. Τόσο βαθύς είναι ο χειμερινός ύπνος αυτών των ζώων ώστε το ξύπνημά τους είναι μια βραδεία διαδικασία που απαιτεί να εκτεθή πολύν καιρό στη ζέστη. Ίσως το ρεκόρ χειμερίας νάρκης το επέτυχε ένας νεαρός σκίουρος, που κοιμήθηκε τις τριαντατρείς εβδομάδες του χρόνου! Μόνο δεκαεννέα εβδομάδες δράσεως και κατόπιν πάλι πίσω στον ύπνο!

Σύντομοι Ύπνοι της Αρκούδας

Αν συγκριθούν με τις μαρμότες, τους σκίουρους, τα φίδια, τους βατράχους και άλλα ζώα, ο χειμερινός ύπνος που κάνουν πολλές αρκούδες είναι απλώς μια σειρά από σύντομους ύπνους. Αυτό συμβαίνει διότι ο ύπνος που κάνουν οι αρκούδες τον χειμώνα μπορεί να διαταραχθή, επειδή η θερμοκρασία του σώματός των παραμένει υψηλή και η αναπνοή τους μένει σε φυσιολογικό ρυθμό. Οι αρκούδες, που δεν θεωρούνται ως ζώα που πέφτουν πραγματικά σε χειμερινή νάρκη, μπορούν εύκολα να ξυπνήσουν από τον σύντομο ύπνο τους. Μερικές μάλιστα ξυπνούν μόνες τους τον χειμώνα και τριγυρίζουν για αναζήτησι τροφής για λίγες ώρες ή μέρες.

Φυσικά, οι αρκούδες όταν κοιμούνται προτιμούν να μην τις ενοχλήση κανείς, ούτε ακόμη και οι παράκαιρες σύντομες ζέστες. Οι επιστήμονες που μελέτησαν τις γκρίζες αρκούδες στο Εθνικό Πάρκο του Γέλοστον διεπίστωσαν ότι διάλεγαν φωλιές όπου δεν υπήρχε πιθανότης να ενοχληθούν· μερικές φωλιές ήσαν σε τοιχώματα φαραγγιών. Όλες οι φωλιές ήσαν σε πλαγιές που έβλεπαν προς βορράν έτσι που οι σύντομες ζέστες να μη ζεστάνουν τη φωλιά και ξυπνήσουν τον ένοικο. Οι φωλιές ήσαν ζεστά ντυμένες με ωραία μόνωσι από κλαδιά πεύκου και έλατου. Αλλά πότε ακριβώς έμπαιναν οι γκρίζες αρκούδες στις φωλιές τους για τον χειμερινό τους ύπνο;

Στη διάρκεια των ετών, οι επιστήμονες ανεκάλυψαν ότι οι γκρίζες αρκούδες δεν έμπαιναν στις φωλιές τους που είχαν ετοιμάσει για ύπνο εωσότου ξέσπαζε καμμιά χιονοθύελλα, που θα μπορούσε να σκεπάση γρήγορα τα ίχνη τους καθώς έμπαιναν στις φωλιές τους. Σε λίγες ώρες, το πυκνό στροβιλιζόμενο χιόνι εκάλυπτε τα ίχνη τους, και τώρα ποιος θα ήξερε ότι μια κοιμισμένη αρκούδα ήταν στο κρεββάτι;

Ταξιδεύοντας προς Νότον

Όπως ακριβώς μερικοί άνθρωποι τραβούν στα νότια κλίματα με τον ερχομό του χειμώνα, το ίδιο κάνουν πολλά ζώα ερήμων περιοχών, ειδικά τα πουλιά. Στην πραγματικότητα, γύρω στα δύο τρίτα όλων των ειδών των πουλιών στις βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά (περίπου δώδεκα ως δεκαπέντε δισεκατομμύρια πουλιά) πετούν προς νότον, στις νότιες πολιτείες και στο Μεξικό ή την Κεντρική και Νότιο Αμερική για τον χειμώνα. Βέβαια, για τα πουλιά το ταξίδι προς νότον δεν είναι μόνο για να φύγουν από το κρύο· χρειάζεται να ταξιδέψουν σ’ ένα θερμότερο κλίμα για να περάσουν μια καλή ζωή. Στη διάρκεια του καλοκαιριού στα βόρεια συντηρούνται με σπόρους, καρπούς και έντομα, αλλά τον χειμώνα όχι μόνο αυτές οι νόστιμες λιχουδιές είναι λίγες, αλλά υπάρχουν και λιγώτερες ώρες της ημέρας για να ψάξουν για διαθέσιμη τροφή.

Για πολλά πουλιά το ταξίδι προς νότον είναι μακρύ. Επί παραδείγματι, με τον ερχομό του χειμώνα οι λευκοί πελαργοί από την Ευρώπη ταξιδεύουν ως τη Νότιο Αφρική. Και, πολύ παράδοξα, οι νεαροί πελαργοί που ποτέ προηγουμένως δεν είχαν φύγει από το σπίτι τους, ταξιδεύουν πρώτοι, χωρίς κάποιο γεροντότερο πουλί να τους δείχνη το δρόμο. Το ετήσιο ταξίδι μετ’ επιστροφής του Κου και της Κας Πελαργού μπορεί να καλύψη κάπου 14.000 μίλια! Αληθινά όπως λέει η Αγία Γραφή για το θεόδοτο ένστικτο του πελαργού: «Ο πελαργός εν τω ουρανώ γνωρίζει τους διωρισμένους καιρούς αυτού.» (Ιερ. 8:7) Οι θαυμάσιες χειμερινές συνήθειες αυτών των ζώων της ερήμου τιμούν πράγματι τον Δημιουργό όλων αυτών των πλασμάτων.

Σκεφθήτε επίσης αυτό το γεγονός: Πολλοί από τους φτερωτούς ταξιδιώτες που πηγαίνουν προς νότον πετούν κυριολεκτικά συνεχώς πάνω από το νερό, κάνοντας μακρυνά ταξίδια χωρίς σταθμό. Μια ποικιλία του βροχοπουλιού του Ειρηνικού ζη στην έρημο της Αλάσκας το καλοκαίρι. Το φθινόπωρο το πουλί αυτό ταξιδεύει 3.000 μίλια πάνω από τον Ειρηνικό Ωκεανό για να φθάση στη Χαβάη! Σαν να μην ήταν αρκετό το ταξίδι στη Χαβάη, το πουλί αυτό συνεχίζει άλλα 2.500 μίλια προς νότο στις Μαρκουέζας. Όχι σπάνια πετά αλλά 500 μίλια στα μικρά νησιά του Αρχιπελάγους Τουαμότου που είναι στο Νότιο Ειρηνικό.

Άλλες Συνήθειες για ν’ Αντιμετωπίσουν τον Χειμώνα

Το ταξίδι προς νότον, αν μπορήτε να το κάμετε, ίσως είναι ο ιδεώδης τρόπος για να ξεφύγετε το κρύο, αλλά για τα ζώα που δεν μπορούν να πετούν, αυτό συνήθως αποκλείεται. Έτσι, ένας συνήθης τρόπος για ν’ αντιμετωπίσουν τον χειμώνα είναι ν’ αποθηκεύουν τροφές. Ο κόκκινος σκίουρος αγαπά τα μανιτάρια και γι’ αυτό αποθηκεύει ποσότητες απ’ αυτά το καλοκαίρι. Πρώτα, όμως, ξηραίνει τα μανιτάρια απλώνοντάς τα στα πιο ψηλά κλαδιά των δέντρων. Κατόπιν τ’ αποθηκεύει σ’ ένα στεγνό μέρος, έτοιμα για χειμωνιάτικη χρήσι.

Ένας συνήθης τρόπος για να επιβιώσουν πολλά ζώα από το κρύο είναι να φορούν ειδικές χειμωνιάτικες γούνες. Φορούν βαριές γούνες ειδικά εφωδιασμένες μ’ ένα στρώμα από λεπτό μαλακό τρίχωμα που αναπτύσσεται αμέσως επάνω από το δέρμα.

Πολύ πριν αρχίση ο άνθρωπος να κατασκευάζη ενδύματα γεμισμένα με αέρα, το ελάφι εκμεταλλευόταν το κενό του αέρος—επειδή η θερμότης περνά πολύ αργά μέσα από στάσιμο αέρα. Έτσι με τον ερχομό του φθινοπώρου, το ελάφι ρίχνει τη δροσερή καλοκαιρινή του γούνα και βγάζει τη χειμωνιάτικη γούνα του, που κάθε τρίχα της είναι κούφια. Σκεπασμένο μ’ αυτή την αερομονωτική γούνα, το ελάφι δεν χρειάζεται τίποτα άλλο, ακόμη και στις χειρότερες μέρες, από το να βρη προστασία στα πυκνά δάση ανάμεσα στα πεύκα και τα έλατα.

Αλλά ενώ το ελάφι θα μπορούσε να διαμείνη στο παχύ χιόνι, το κουνέλι με τα λευκά πόδια δεν ενδιαφέρεται πόσο χιόνι θα συσσωρευθή. Γιατί Αυτό; Διότι με την προσέγγισι του χειμώνος, νέα λευκή γούνα μεγαλώνει άφθονα στα πόδια του κουνελιού. Κατά τον καιρό που το χιόνι είναι στο έδαφος, τα πόδια του κουνελιού μεταβάλλονται σε πλατειά, μαλακά και ελαφρά μαξιλάρια για να το μεταφέρουν επάνω από τους βαθείς σωρούς χιονιού χωρίς να βυθίζεται.

Ακριβώς τώρα στο βόρειο ημισφαίριο αναρίθμητα είδη ζώων αντιμετωπίζουν το ψύχος και τους ανέμους του χειμώνος. Μπορεί να κοιμούνται σε μια σπηλιά ή κάτω από το χιόνι ή να πηγαίνουν σε άλλες χώρες. Εκπληκτικές πράγματι είναι οι χειμερινές συνήθειες των άγριων ζώων!