Ο Ρόλος της Θρησκείας σε Παρελθόντας Πολέμους
Ο ΑΓΓΛΟΣ φιλόσοφος Τζων Λοκ είπε κάποτε: «Όλη η αφήγησις της ιστορίας δεν είναι παρά μάχες και φόνοι.»34 Μια αυθεντία λέγει ακόμη: «Η θρησκεία υπήρξε μια από τις πιο ισχυρές δυνάμεις στην ιστορία.»35
Γιατί όμως σχεδόν όλη η ύπαρξις του ανθρώπου βασανίσθηκε με φοβερούς πολέμους τη στιγμή που η θρησκεία ήσκησε μια τέτοια ισχυρή επιρροή; Ποιος υπήρξε ο ρόλος της θρησκείας στους περασμένους πολέμους;
Οι Αζτέκοι και ο Πόλεμος
Η θρησκεία των Αζτέκων εδίδασκε ότι οι θεοί πρέπει να κατευνάζωνται από ανθρώπινες προσφορές. Έτσι ο ιστορικός Βίκτωρ Β. Φον Χάγκεν εξηγεί:
«Ο πόλεμος και η θρησκεία τουλάχιστον στους Αζτέκους ήσαν αχώριστα! Ο ένας ανήκε στον άλλον. . . . Για ν’ αποκτήσουν τ’ απαραίτητα θύματα ως θυσία για τους θεούς, υπήρχαν ακατάπαυστοι μικροί πόλεμοι.»36
Το έτος 1486 πάνω από 20.000 αιχμάλωτοι συσσωρεύθηκαν για την αφιέρωσι της μεγάλης πυραμίδος του θεού Χουιτζιλοπόχτλι. Έπειτα η μια μετά την άλλη οι καρδιές των θυμάτων αυτών αποσπάσθηκαν και προσεφέρθησαν στον θεό. Μπορείτε να φαντασθήτε τον τρόμο που έσπειραν αυτοί οι θρησκευτικοί πόλεμοι μεταξύ των πρώτων Αμερικανών;
Οι Αρχαίες Αυτοκρατορίες και ο Πόλεμος
Τι ρόλο έπαιξε η θρησκεία μεταξύ των πρώτων αυτοκρατοριών και των λαών της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης; Αυτά τα αρχαία έθνη ήσαν αξιοσημείωτα για τους πολλούς των πολέμους καθώς και για τη θρησκευτικότητά των. Η θρησκεία και ο πόλεμος πήγαιναν χέρι με χέρι. Ένα σχετικό έργο, επί παραδείγματι, παρατηρεί:
«Η Αιγυπτιακή θρησκεία ποτέ δεν κατεδίκασε τον πόλεμο. Οι ποιο αρχαίοι Αιγυπτιακοί πόλεμοι ήσαν μεταξύ των ιδίων των θεών ή μεταξύ θεών και ανθρώπων κι’ έτσι οι Αιγύπτιοι βασιλείς διεξάγοντας πολέμους επρόβαλλαν το ιερό παράδειγμα. . . . Με λίγα λόγια, όλοι οι πόλεμοι ήσαν ηθικοί, ιδανικοί, υπερφυσικοί και επιδοκιμασμένοι με θεία απόφασι.»37
Κατά καιρούς οι θρησκευτικοί ηγέται έκαναν κάτι παραπάνω από απλώς να δικαιολογούν ή να επιδοκιμάζουν τους εθνικούς των πολέμους· στην πραγματικότητα ωθούσαν το λαό να μάχεται. Ο τέως κληρικός Γ. Μπ. Ράιτ αναφέρει για την αρχαία Ασσυρία:
«Ο πόλεμος ήταν επιχείρησις του έθνους, και οι ιερείς ήσαν αδιάκοποι υποκινηταί του πολέμου. Ως επί το πλείστον αυτοί συντηρούνταν από τα κατακτητικά λάφυρα από τα οποία ένα σταθερό ποσοστό διετίθετο σ’ αυτούς πριν από κάθε άλλον, επειδή αυτή η φυλή των λαφυραγωγών ήταν υπερβολικά θρησκευόμενη.»38
Πρόκειται για ένα αναπόφευκτο γεγονός: Οι πολεμικοί λαοί των αρχαίων χρόνων είχαν βαθύ το θρησκευτικό συναίσθημα. Οι στρατιωτικοί ηγέτες τακτικά ζητούσαν βοήθεια από τους θεούς των. Ένας ειδικός παρατηρεί: «Διαπιστώνομε συνήθως ότι ο κύριος ρόλος κάθε θεού είναι να βοηθή και να προστατεύη τον λαό του στον πόλεμο.»39
Ήταν συνήθεια να μεταφέρουν οι στρατιώτες τις σημαίες των θεών τους στη μάχη. Προφανώς αυτές ήσαν εμβλήματα ή σύμβολα φτιαγμένα από ξύλο ή μέταλλο. Μια εγκυκλοπαιδεία παρατηρεί:
«Οι Ρωμαϊκές σημαίες εφυλάσσοντο με θρησκευτική ευλάβεια στους ναούς της Ρώμης. Δεν ήταν ασύνηθες για έναν στρατηγό να διατάσση να ριφθή μια σημαία στις τάξεις του εχθρού, για να προσθέση ζήλο στην επίθεσι των στρατιωτών του με το να τους διεγείρη να ανακτήσουν κάτι που γι’ αυτούς ήταν ίσως το πιο ιερό πράγμα που ήταν στη γη.»40
Βέβαια αυτά τα αρχαία έθνη δεν ήσαν Χριστιανικά. Οι διδασκαλίες που εισήγαγε αργότερα ο Ιησούς Χριστός είχαν μια βαθειά επίδρασι στο ανθρώπινο γένος μεταβάλλοντας τη ζωή των πραγματικών πιστών στο καλύτερο.
Αλλά με τον καιρό μεγάλες αλλαγές έγιναν στη Χριστιανοσύνη. Τον τέταρτο αιώνα ο διεφθαρμένος αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος, για πολιτικούς λόγους, έκαμε τη Χριστιανοσύνη επίσημη θρησκεία του κράτους. Από τότε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία απέκτησε μεγάλη δύναμι. Μήπως αυτή υπήρξε διαφορετική από τις άλλες θρησκείες; Προήγαγε την ειρήνη; Ήταν αυτή η αληθινή Χριστιανοσύνη;
Οι Σταυροφορίες—«Ιεροί Πόλεμοι» του Χριστιανικού Κόσμου
Ήταν το έτος 1095 που ο Πάπας Ουρβανός ο Β΄ συνεκάλεσε τη σύνοδο του Κλερμόν. Εκείνον τον καιρό η χώρα της αρχαίας Παλαιστίνης είχε περιέλθει στα χέρια ανθρώπων που δεν ακολουθούσαν τη Χριστιανοσύνη. Γι’ αυτό ο πάπας σ’ αυτήν που αποκαλείται «μια από τις πιο αποτελεσματικές ομιλίες της ιστορίας,» παρεκίνησε την τεράστια συγκέντρωσι του Κλερμόν ν’ αναλάβη έναν πόλεμο εναντίον των «απίστων» που τώρα κατείχαν «τους αγίους τόπους.» Ο Ουρβανός προέτρεψε τα πλήθη:
«Χριστιανοί πολεμισταί . . . πηγαίνετε και πολεμήστε εναντίον των βαρβάρων, πηγαίνετε και πολεμήστε για την απελευθέρωσι των αγίων τόπων . . . λούστε τα χέρια σας στο αίμα των απίστων. . . . γίνετε στρατιώτες του ζώντος Θεού! Όταν ο Ιησούς Χριστός σάς καλή για την υπεράσπισί του, μην επιτρέψετε να σας κρατήση στο σπίτι σας η βασική αγάπη για τους οικείους.»41
Έτσι οι Σταυροφορίες ή οι καλούμενοι «ιεροί πόλεμοι» εγκαινιάσθηκαν και συνεχίσθηκαν κατά τους δύο επομένους αιώνες. «Οι άμβωνες των εκκλησιών της Ευρώπης αντηχούσαν προτροπές για τις σταυροφορίες,» παρατηρεί ένας ιστορικός.42 Ένας άλλος γράφει: «Οι επίσκοποι πήγαν στις ενορίες των κηρύττοντας αυτή τη στρατιωτική Χριστιανοσύνη. . . . Οι μοναχοί παρήγγειλαν ξίφη. . . . Η Ευρώπη ήταν τώρα μια ταραγμένη θάλασσα που έρριπτε τα κύματά της το ένα μετά το άλλο επάνω στις Συριακές ακτές.»43
Οι φοβερές πολεμικές επιχειρήσεις που προέκυψαν είναι κάτι που δεν περιγράφεται. «Όλα τα πολεμοχαρή αισθήματα της εποχής αφέθησαν ελεύθερα με την ευλογία της θρησκείας και της εκδικητικής δικαιοσύνης,» παρετήρησε ένας ιστορικός.44 Οι πράξεις των σταυροφόρων περιλαμβάνουν μερικές από τις χειρότερες σφαγές, παράλογες λεηλασίες και τρομερές θηριωδίες που διαβάζονται στις σελίδες της ιστορίας—και όλ’ αυτά διεπράχθησαν εν ονόματι του Χριστού! Ο Καθηγητής Ρόλαντ Η. Μπέιντον γράφει:
«Στην περίπτωσι αυτή εγκαινιάσθηκε ένας πόλεμος από την Εκκλησία. . . . Σταυρώσεις, ξέσχισμα εκείνων που είχαν καταπιή νομίσματα, ακρωτηριασμοί—ο Βοημούνδος της Αντιοχείας έστειλε στον Έλληνα Αυτοκράτορα ένα ολόκληρο καράβι από μύτες και κομμένα δάχτυλα από τους Σαρακηνούς—τέτοια ανδραγαθήματα τα χρονικά των σταυροφοριών τα αφηγούνται χωρίς ενδοιασμούς. . . . Η διάθεσις είχε παράξενα συνδυασθή με τον βαρβαρικό πόθο για μάχη και τον Χριστιανικό ζήλο για την πίστι.»45
Τι ευθύνη πρέπει να φέρη η θρησκεία για την ανάμιξι του ονόματος του Χριστού σε τέτοιες φοβερές πράξεις—πράξεις που δεν θα μπορούσαν να είναι σε μεγαλύτερη αντίθεσι με τις διδασκαλίες του! Τι πρέπει να σκέπτεται ο Θεός γι’ αυτούς που τον κακοπαριστούν;
Περασμένοι Εσωτερικοί Πόλεμοι του Χριστιανικού Κόσμου
Στον Μεσαίωνα οι καθ’ ομολογίαν Χριστιανοί πολεμούσαν επίσης μεταξύ τους και συχνά με την ευλογία του Πάπα! Αναφερόμενος σε τέτοιους εσωτερικούς πολέμους ο ιστορικός Τζ. Σ. Ρίντπαθ είπε: «Η επιδοκιμασία του πάπα ήταν ένας σπουδαίος παράγων σε όλες τις συγκρούσεις του Μεσαίωνος και για να την αποκτήσουν οι κοσμικοί άρχοντες συνήθιζαν να πλειοδοτούν ο ένας εναντίον του άλλου όπως συμβαίνει σε μια αγορά.»46
Αργότερα, περίπου στις αρχές του 1517, η θρησκευτική επανάστασις που παρήγαγε τον Προτεσταντισμό ηύξησε τις διαμάχες και τους φόνους μεταξύ των ανθρώπων που ωμολογούσαν τη Χριστιανοσύνη! Ο Τζ. Μ. Τρεβέλιαν, ως καθηγητής της ιστορίας στο Καίμπριτζ, έγραψε:
«Η θρησκεία την εποχή εκείνη ήταν σχεδόν η μόνη πνευματική και ηθική δύναμις, (και όμως) . . . ο ανθρωπισμός δεν αποτελούσε μέρος των ειδικών διδασκαλιών της. Πρέπει να παραδεχθούμε πράγματι ότι η θρησκεία ήταν τότε ενωμένη με τον βασανισμό, τον πάσσαλο της πυράς, την πυρπόλησι πόλεων, τη σφαγή γυναικών και παιδιών, το μίσος που δεν σβήνει ποτέ και τις αδικίες που ποτέ δεν μπορούσαν να λάβουν εκδίκησι. Η μεγαλύτερη πνευματική καταπίεσις και σωματικός πόνος που εδοκίμασε η Ευρώπη από τους βαρβαρικούς αιώνες είχε προκληθή από τον εν μέρει επιτυχή αγώνα της Καθολικής αντιδράσεως να επανακτήση τον επαναστατημένο Χριστιανικό κόσμο.»47
Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επολέμησε άγρια για να επαναφέρη τους διαμαρτυρομένους, δηλαδή τους Προτεστάντας, στους κόλπους της. Οι Προτεστάνται αντιστάθησαν έντονα. Επί παραδείγματι, η Αμβέρσα είχε πολιορκηθή το 1576 και ένας ιστορικός λέγει: «Εκείνοι οι ευγενείς αγγελιαφόροι της Αγίας Μητρός Εκκλησίας, οι Ισπανοί στρατιώται, έπεσαν στη μάχη με αυτές τις κραυγές στο στόμα τους, ‘Άγιε Ιάκωβε, Ισπανία, αίμα, σάρκα, φωτιά, λεηλασία!’ Οκτώ χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά είχαν φονευθή.»48
Ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648) μεταξύ των Καθολικών και των Διαμαρτυρομένων υπήρξε ιδιαίτερα φοβερός. Κατά τη διάρκειά του η Γερμανία έχασε περίπου τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της. Το Άουγκσμπουργ έπεσε από 80.000 σε 18.000 κατοίκους. Και μόνο το ένα τέταρτο περίπου του πληθυσμού απέμεινε στη Βοημία. Η πτώσις της Προτεσταντικής πόλεως του Μαγδεμβούργου απεικονίζει την αγριότητα των επιχειρήσεων. Ο Γερμανός ιστορικός Φρέντερικ Σίλλερ γράφει:
«Εδώ άρχισε μια σκηνή τρόμων για την οποία η ιστορία δεν έχει γλώσσα και η ποίησις δεν έχει πέννα για να περιγράψη. Ούτε αθώα παιδιά, ούτε αβοήθητοι υπερήλικες· ούτε νέοι, ούτε φύλον, ούτε τάξις, ούτε ομορφιά δεν μπορούσε ν’ αφοπλίση τη μανία των κατακτητών. Γυναίκες βιάσθηκαν στα χέρια των συζύγων των, κόρες στα πόδια των γονέων των· και το ανυπεράσπιστο φύλο εξετέθη στη διπλή θυσία της αρετής και της ζωής.»49
Είναι αλήθεια ότι η ιστορία του ανθρωπίνου γένους «δεν είναι παρά μάχες και φόνοι.» Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι η θρησκεία που υπήρξε ‘μια ισχυρή δύναμις στην ιστορία’ ήταν η κατ’ εξοχήν υπεύθυνη για τη τρομερή αιματοχυσία. Εξακολουθεί αυτό να αληθεύη;
[Εικόνα στη σελίδα 11]
ΟΙ Αζτέκοι ιερείς κρατούν το θύμα, ενώ ένας άλλος ιερεύς βγάζει την καρδιά του για να προσφερθή στον θεό του πολέμου (σκηνή βασισμένη σε μια αφήγησι αυτόπτου μάρτυρος)
[Εικόνα στη σελίδα 12]
Οι σταυροφόροι ήσαν υπεύθυνοι για μερικές από τις χειρότερες σφαγές και θηριωδίες στην ιστορία—όλες διεπράχθησαν εν τω ονόματι του Χριστού!