Ο Ρόλος της Θρησκείας στους Πολέμους του Ανθρώπου

ΔΕΝ υπήρξε ποτέ λαός που να μην είχε κάποιο είδος θρησκείας», αναφέρει Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia, έκδοση 1970). Ωστόσο, οι ιστορικοί Γουίλ και Άριελ Ντουράν έγραψαν: «Ο πόλεμος είναι ένα από τα σταθερά στοιχεία της ιστορίας». Συνδέονται με κάποιον τρόπο αυτά τα δυο σταθερά στοιχεία, ο πόλεμος και η θρησκεία;

Πράγματι, στο διάβα της ιστορίας ο πόλεμος και η θρησκεία συνδέονταν άρρηκτα. Σχετικά με την Αίγυπτο, μια από τις πρώτες παγκόσμιες δυνάμεις στην ιστορία, ο Λάιονελ Κάσεν στο βιβλίο του Αρχαία Αίγυπτος (Ancient Egypt) εξηγεί: «Οι θεοί έπαιρναν την τιμή για κάθε στρατιωτική νίκη· και οι ιερείς, από δίψα για ακόμη περισσότερα πλούτη, συναγωνίζονταν σε απληστία τους φαραώ για περαιτέρω κατακτήσεις ξένων εδαφών».

Παρόμοια, ο κληρικός Γ. Μπ. Ράιτ είπε τα εξής για την Ασσυρία, άλλη μια από τις πρώτες παγκόσμιες δυνάμεις: «Ο πόλεμος ήταν εθνική υπόθεση, και οι ιερείς ήταν οι ακούραστοι υποκινητές του πολέμου. Συντηρούνταν κατά μεγάλο μέρος από τα λάφυρα των κατακτήσεων».

Ο Τζέραλντ Σίμονς έγραψε σχετικά με την «Ευρώπη των βαρβάρων», όπως την αποκάλεσε ο ίδιος: «Η κοινωνία τους ήταν απλή, πλήρως οργανωμένη για μια και μόνο δραστηριότητα, τη διεξαγωγή πολέμων». Και η θρησκεία περιλαμβανόταν σε αυτό. «Πολλοί θρύλοι μιλάνε για σπαθιά που ήταν κυριευμένα από δαίμονες ή που ενεργούσαν ως εκπρόσωποι θεών», τόνισε ο Σίμονς.

Ωστόσο, παρόμοια ήταν και η κατάσταση στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η οποία θεωρούνταν ιδιαίτερα πολιτισμένη. «Οι Ρωμαίοι μεγάλωναν με πολεμική νοοτροπία», εξήγησε ο Μόουζες Χεντάς στο βιβλίο Αυτοκρατορική Ρώμη (Imperial Rome). Οι Ρωμαίοι στρατιώτες κουβαλούσαν στη μάχη λάβαρα που απεικόνιζαν εμβλήματα των θεών τους. Μια εγκυκλοπαίδεια παρατήρησε: «Δεν ήταν λίγες οι φορές που κάποιος στρατηγός διέταζε να ρίξουν ένα λάβαρο στις γραμμές του εχθρού, προκειμένου να εμψυχώσει τους στρατιώτες του να ανακτήσουν αυτό που για εκείνους ήταν το ιερότερο ίσως πράγμα πάνω στη γη, ώστε η επίθεση να γίνει με περισσότερο ζήλο».

Πόλεμος και Κατ’ Όνομα Χριστιανοί

Η εμφάνιση της Χριστιανοσύνης στην παγκόσμια σκηνή δεν άλλαξε τα πράγματα. Μάλιστα, η Αν Φρίμαντελ, στο βιβλίο της Ο Αιώνας της Πίστης (Age of Faith), έγραψε τα εξής: «Από όλους τους πολέμους που έχουν κάνει οι άνθρωποι, κανένας δεν έχει διεξαχτεί με περισσότερο ζήλο από ό,τι εκείνοι που γίνονται στο όνομα της πίστης. Και από αυτούς τους ‘ιερούς πολέμους’ κανένας δεν υπήρξε πιο αιματηρός και πιο παρατεταμένος από τις Χριστιανικές Σταυροφορίες του Μεσαίωνα».

Είναι εκπληκτικό ότι ακόμη και σήμερα ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει. «Οι διαμάχες και ο θάνατος υπό τη σκέπη των θρησκευτικών λάβαρων συνεχίζουν με άγρια επιμονή», ανέφερε το περιοδικό Τάιμ (Time). «Προτεστάντες και Ρωμαιοκαθολικοί στο Όλστερ αλληλοσκοτώνονται σε μια πράξη αέναης ματαιότητας. Άραβες και Ισραηλινοί βρίσκονται σε διαρκή ένταση, έτοιμοι να ξεκινήσουν εδαφικές, πολιτιστικές και θρησκευτικές διενέξεις». Επιπλέον, οι εθνικές και οι θρησκευτικές διαφορές ευθύνονται για τις αποτρόπαιες σφαγές στις πρώην δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας, καθώς και σε ασιατικές χώρες.

Όσο απίστευτο και αν φαίνεται, οι κατ’ όνομα Χριστιανοί συχνά πολεμούν εναντίον ανθρώπων της ίδιας πίστης με αυτούς. Έτσι, Καθολικοί σκοτώνουν Καθολικούς στα πεδία των μαχών. Ο Καθολικός ιστορικός Ε. Ι. Γουότκιν παραδέχτηκε: «Ίσως είναι οδυνηρό να το παραδεχτούμε, αλλά δεν μπορούμε, για χάρη μιας απατηλής διδασκαλίας και μιας ανέντιμης οσιότητας, να αρνηθούμε ή να αγνοήσουμε το ιστορικό γεγονός ότι οι Επίσκοποι έχουν κατ’ εξακολούθηση υποστηρίξει όλους τους πολέμους που διεξάχτηκαν από την κυβέρνηση του κράτους τους. Στην πραγματικότητα, δεν γνωρίζω ούτε ένα περιστατικό κατά το οποίο η ιεραρχία του έθνους καταδίκασε ως άδικο οποιοδήποτε πόλεμο . . . Ανεξάρτητα από τις επίσημες θεωρίες, στην πράξη οι Καθολικοί Επίσκοποι σε καιρό πολέμου ακολουθούσαν το αξίωμα ‘η χώρα μου έχει πάντα δίκιο’».

Όμως, αυτό δεν ήταν αξίωμα μόνο των Καθολικών. Σε ένα άρθρο του εκδότη στην εφημερίδα Σαν (Sun) του Βανκούβερ στον Καναδά τονίστηκε το εξής: «Ο Προτεσταντισμός σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι απαλλαγμένος από τις δυνάμεις των εθνικιστικών διαιρέσεων. Είναι αδυναμία πιθανόν όλων των οργανωμένων θρησκειών το γεγονός ότι η εκκλησία ακολουθεί τη σημαία . . . Ποιος πόλεμος έγινε ποτέ χωρίς να διεκδικούν και τα δυο αντιμαχόμενα μέρη την υποστήριξη του Θεού;»

Προφανώς ούτε ένας! Ο Προτεστάντης κληρικός Χάρι Έμερσον Φόσντικ παραδέχτηκε: «Ακόμη και στις εκκλησίες μας έχουμε βάλει πολεμικά λάβαρα . . . Με τη μια άκρη του στόματός μας αινούμε τον Άρχοντα της Ειρήνης και με την άλλη εξυμνούμε τον πόλεμο». Και ο αρθρογράφος Μάικ Ρόικο είπε ότι οι Χριστιανοί ποτέ δεν «δυσανασχέτησαν που γίνονταν πόλεμοι με άλλους Χριστιανούς». Και εξήγησε: «Αν είχαν ενεργήσει έτσι, οι περισσότεροι από τους πιο σκληρούς πολέμους της Ευρώπης ούτε που θα είχαν γίνει ποτέ». Αξιοσημείωτος ανάμεσά τους είναι ο Τριακονταετής Πόλεμος στη Γερμανία μεταξύ Προτεσταντών και Καθολικών.

Ασφαλώς, τα γεγονότα μιλάνε από μόνα τους. Η θρησκεία υποστηρίζει και, κατά καιρούς μάλιστα, υποκινεί πολέμους. Συνεπώς, πολλά άτομα έχουν υποβάλει αυτά τα ερωτήματα: Δείχνει πράγματι ο Θεός εύνοια σε ένα έθνος εις βάρος κάποιου άλλου σε καιρό πολέμου; Υποστηρίζει κάποια παράταξη όταν πολεμούν τα έθνη; Θα έρθει ποτέ ο καιρός που δεν θα υπάρχει πια πόλεμος;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 3]

Οι Ρωμαίοι στρατιώτες πετούσαν στις γραμμές του εχθρού λάβαρα που απεικόνιζαν εμβλήματα των θεών τους