Από Που Παίρνομε τον Ηλεκτρισμό Μας

Η ηλεκτρική ενέργεια που καταναλίσκεται από πολλές οικογένειες σήμερα είναι αφάνταστη. Παραδείγματος χάριν, για να τεθή σε λειτουργία μόνο ένα ηλεκτρικό τηγάνι και μια συσκευή τηλεοράσεως χρειάζεται ενέργεια ίση μ’ εκείνη που καταβάλλεται από ένα ζεύγος ίππων που σύρουν βάρη και αυτό είναι πολλή ενέργεια. Διότι ένας μόνος ίππος που χρησιμοποιείται για μεταφορές μπορεί να σηκώση ένα βάρος 180 πάουντς [82 περίπου χιλιόγραμμα].

Η ηλεκτρική ενέργεια μετράται με τις μονάδες που ονομάζονται βατ και κιλοβάτ. Μια συσκευή τηλεοράσεως καταναλίσκει ενέργεια 300 βατ και ένα ηλεκτρικό τηγάνι 1.200 βατ. Άλλες συσκευές χρειάζονται ακόμη περισσότερη ενέργεια—ένα στεγνωτήριο πλυντηρίου σχεδόν 5 κιλοβάτ και μια ηλεκτρική κουζίνα περίπου 12 κιλοβάτ.

Το ποσόν του ηλεκτρισμού που χρησιμοποιείται μετράται σε κιλοβατώρες. Έτσι μια κιλοβατώρα αντιπροσωπεύει το έργο που εκτελείται από ένα κιλοβάτ ηλεκτρισμού σε μια ώρα. Αλλά πόσο έργο θα εκτελέση ένα κιλοβάτ σε μια ώρα;

Θα εκτελέση ένα καταπληκτικό έργο. Υπολογίσθηκε ότι σε μια ώρα ένας ίππος για μεταφορές θα εκτελέση έργον ισοδύναμον με την ανύψωσι 1.980.000 πάουντς ένα πόδα επάνω από το έδαφος. Ένα κιλοβάτ ενεργείας σε μια ώρα θα εκτελέση περίπου ένα τρίτον περισσότερο έργο κι απ’ αυτό ακόμη.

Κατανάλωσις και Δαπάνη

Η μέση οικογένεια σ’ ένα τομέα της Πόλεως Νέας Υόρκης καταναλίσκει κάθε μέρα, κατά μέσον όρον, 17 κιλοβατώρες ηλεκτρισμού, ή σχεδόν 23 ώρες ιπποδυνάμεως. Αυτό σημαίνει ότι μια μέση οικογένεια χρησιμοποιεί σχεδόν τόση ηλεκτρική ενέργεια όση θα παρήγε ένας ίππος εργαζόμενος όλο το 24ωρο, μέρα-νύχτα, χωρίς καθόλου να σταματήση ή να κουρασθή.

Σε τμήματα της Νέας Υόρκης αυτή η ενέργεια κοστίζει σε μια οικογένεια λίγο λιγώτερο από 3 σεντς την κιλοβατώρα, ή όχι ακριβώς 50 σεντς ημερησίως για 17 κιλοβατώρες. Σε ωρισμένα άλλα τμήματα της χώρας, όμως, αυτό το ποσόν ηλεκτρισμού κοστίζει πολύ λιγώτερο—μόνον μια πέννα την κιλοβατώρα. Επίσης, όσο ανεβαίνει η κατανάλωσις, η δαπάνη για την κιλοβατώρα κατεβαίνει. Έτσι οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωταί πληρώνουν μόνον κλάσμα του ποσού που πληρώνουν οι μικροί καταναλωταί.

Η ζήτησις γι’ αυτήν την σχετικώς αδάπανη και εύχρηστη μορφή ενεργείας υπήρξε πρωτοφανής. Το 1970 οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηνάλωσαν περίπου 1.550.000.000.000 κιλοβατώρες—περίπου πενταπλάσιο ποσόν εκείνου που χρησιμοποιήθηκε το 1950! Από το 1969 έως το 1970 η κατανάλωσις αυξήθηκε κατά 9.2 τοις εκατό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παράγουν περίπου 35 τοις εκατό της παγκοσμίου ηλεκτρικής ενεργείας και η Σοβιετική Ένωσις 15 τοις εκατό.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η βιομηχανία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής. Σύμφωνα με το Ηλεκτρικό Ίδρυμα Έδισον, η βιομηχανία χρησιμοποιεί περίπου 41 τοις εκατό της παραγόμενης ηλεκτρικής ενεργείας. Ένα άλλο 32 τοις εκατό χρησιμοποιείται από κατοικίες, ενώ 23 τοις εκατό χρησιμοποιείται από καταστήματα, κέντρα αγορών, κτίρια γραφείων, νοσοκομεία και άλλες εμπορικές επιχειρήσεις. Το τελικό 4 τοις εκατό ξοδεύεται για φώτα οδών, για υπογείους σιδηροδρόμους και τα όμοια.

Από πού έρχεται αυτή η πρωτοφανής ποσότης ηλεκτρικής ενεργείας;

Πώς Παράγεται ο Ηλεκτρισμός

Πάρα πολύς ηλεκτρισμός παράγεται από τα καλούμενα «φυσικά καύσιμα»—πετρέλαιο, γαιάνθρακες και αέρια. Αυτά τα καύσιμα καίονται σε εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγούς μέσα σε πελώριους φούρνους. Ο φούρνος θερμαίνει ένα λέβητα νερού για να παραγάγη υπέρθερμον ατμό. Ο ατμός έπειτα προωθείται με ταχύτητα 1.000 μιλίων την ώρα μέσα σε μια πελώρια τουρμπίνα και στριφογυρίζει τους φτερωτούς τροχούς της. Σε υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις, οι υδατοπτώσεις χρησιμοποιούνται αντί του ατμού για να γυρίσουν την τουρμπίνα. Η τουρμπίνα έπειτα θέτει σε κίνησι μια γεννήτρια για να παράγη ηλεκτρισμό.

Άνω των 80 τοις εκατό του ηλεκτρισμού, που παράγεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, παράγεται σε εγκαταστάσεις ατμοστροβίλων, ενώ οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί παράγουν το πλείστον του υπολοίπου. Η πρώτη ηλεκτρική εγκατάστασις ατμοστροβίλων ετέθη σε λειτουργία πριν από ενενήντα χρόνια στην πόλι της Νέας Υόρκης. Σήμερα υπάρχουν περίπου 3.400 ηλεκτροπαραγωγοί εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα.

Στην πραγματικότητα, ο τρόπος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με ατμοστρόβιλους είναι μάλλον ανεπαρκής. Στη διαδικασία μετατροπής περίπου μόνον το ένα τρίτον της ενεργείας του άνθρακος, πετρελαίου ή αερίου μετατρέπεται σε ηλεκτρισμό. Τα άλλα δύο τρίτα της ενεργείας διαφεύγουν υπό την μορφή απωλείας θερμότητος και άλλων μολυντικών ουσιών. Επίσης, ποσοστόν έως 20 τοις εκατό του παραγομένου ηλεκτρισμού χάνεται κατά τη μεταβίβασί του από το ηλεκτρικό εργοστάσιο στον τόπο της χρησιμοποιήσεως.

Η κατανάλωσις των στερεών καυσίμων από τις εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενεργείας ζαλίζει τη φαντασία. Μια μεγάλη εγκατάστασις που καίει γαιάνθρακες μπορεί να καταναλίσκη άνω των 600 τόννων γαιανθράκων σε μια ώρα! Οι γαιάνθρακες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ημίσεως ποσού ηλεκτρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, και οι υδατοπτώσεις, τα φυσικά αέρια και το πετρέλαιο παράγουν το πλείστον του υπολοίπου.

Φυσικά, ο ηλεκτρισμός είναι μόνον μια μορφή ενεργείας. Υπάρχουν επίσης μεγαλύτερες ζητήσεις ενεργείας για να κινηθούν τα αυτοκίνητα, να πετάξουν τα αεροπλάνα, για να προμηθευθή θερμότης στα σπίτια και ούτω καθ’ εξής. Γι’ αυτούς τους σκοπούς, το πετρέλαιο και τα φυσικά αέρια είναι οι κύριες πηγές ενεργείας.

Βλάβη στο Περιβάλλον

Από αυτά τα διάφορα καύσιμα, ο γαιάνθραξ είναι ο πιο επιβλαβής για το περιβάλλον. Επί παραδείγματι, μια εγκατάστασις Ηλεκτρικής και Ενεργειακής Εταιρίας της Βιργινίας, η οποία καταναλίσκει περίπου 10.000 τόννους γαιανθράκων ημερησίως, παράγει 60 περίπου τόννους ιπταμένης στάχτης και 20 τόννους περίπου αερίων ερεθιστικού διοξειδίου του θείου κάθε ώρα που το περισσότερο απ’ αυτό εξεμείται στον αέρα! Στις αρχές του έτους (1972) ανηγγέλθη δικαστική ενέργεια εναντίον της Εταιρίας Φωτισμού και Ηλεκτρισμού Ντελμάρβα της Ντελαγουαίρ Σίτυ για την εκτόξευσι 74.000 τόννων διοξειδίου του θείου κάθε χρόνο.

Περιγράφοντας το πρόβλημα της μολύνσεως του αέρος, ο Τζαίημς Ρ. Σλέσσιγκερ, Πρόεδρος της Επιτροπής Ατομικής Ενεργείας, εσημείωσε τελευταίως: «Οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν στερεά καύσιμα εισάγουν στην ατμόσφαιρα το μεγαλύτερο των οξειδίων του θείου και μια πολύ ουσιώδη αναλογία των οξειδίων του αζώτου—για να μη πούμε τίποτε για τα μοριακά [στερεά ύλη].»

Επίσης ένας παράγων για τη βλάβη του περιβάλλοντος είναι ο τρόπος με τον οποίον εξορύσσεται ο γαιάνθραξ. Το περασμένο έτος 44 περίπου τοις εκατό των γαιανθράκων εξωρύχθη κατά ζώνες ερημώνοντας δεκάδες χιλιάδων αίηκερς από την πιο ωραία ορεινή περιοχή των Ηνωμένων Πολιτειών. Τυπική των προσφάτων διαμαρτυριών εναντίον αυτής της μεθόδου είναι εκείνη που εξέφρασε ο γερουσιαστής Κεν Χέτσλερ, ο οποίος είπε τον περασμένο Φεβρουάριο:

«Οι βαρώνοι των γαιανθράκων και της ηλεκτρικής ενεργείας και ωρισμένοι Δυτικοί νομοθέται προσπαθούν να υποδουλώσουν τον λαό των Αππαλαχείων Πολιτειών και να ανασκάψουν τους λόφους μας και να μολύνουν τα ποτάμια μας για να υπηρετήσουν τις ανάγκες των πεινασμένων για ηλεκτρικό ρεύμα μεγαλουπόλεων. Εφθάσαμε στο σημείο όπου πρέπει να σηκωθούμε και να πολεμήσουμε εναντίον αυτής της πολιτικής.»

Εν τούτοις ένας διακόπτης από τη χρήσι γαιανθράκων σε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, που η πόλις της Νέας Υόρκης συνεπλήρωσε εφέτος με αξιόλογο δαπάνη, δεν λύει το πρόβλημα. Διότι το πετρέλαιο και τα αέρια επίσης μολύνουν το περιβάλλον. Το περιεχόμενον στο πετρέλαιο θείον, επίσης, χύνεται μέσα στον αέρα, και το φυσικό αέριον εκπέμπει οξείδια του αζώτου όταν καή. Υπάρχει επίσης και το πρόβλημα της απωλείας της θερμότητος από τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις που χάνεται μέσα στους πλησίον ποταμούς και λίμνες, μερικές φορές υψώνοντας επικινδύνως τις θερμοκρασίες των.

Οφείλεται η παρούσα κρίσις του ηλεκτρισμού σ’ αυτή την απειλή του περιβάλλοντος ή υπάρχουν άλλοι παράγοντες που είναι ακόμη σοβαρότεροι;