Ινδοκάλαμος—Το Πανύψηλο Χόρτο της Ασίας

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα στην Ταϊβάν

ΠΙΣΩ από το σπίτι μου το χόρτο είναι αρκετά ψηλό, περίπου τέσσερα εκατοστά. Στο πλάι του σπιτιού υψώνεται πάνω από έξη μέτρα! Εν τούτοις αυτό το έξη μέτρων χόρτο είναι μόνον υποδιαίρεσις του ύψους μερικών χόρτων αυτού του είδους. Μερικές ποικιλίες μπορούν να φθάσουν σε ύψος 40 μέτρων περίπου και έχουν στελέχη με τριάντα εκατοστά διάμετρο. Υπάρχει και μια αναρριχώμενη ποικιλία που φθάνει μέχρι τα εξήντα μέτρα!

Το σπίτι μου είναι στην άκρη ενός άλσους από ινδοκάλαμο (μπαμπού) και ο ινδοκάλαμος είναι το ψηλότερο μέλος της οικογενείας των χόρτων. Από το επάνω πάτωμα του σπιτιού μου βλέπω το φουντωτό δάσος του χόρτου. Οι πεταλούδες χορεύουν πετώντας από τη μια «δεντροκορφή» στην άλλη. Τα πουλιά σπανίως εγκαταλείπουν το ημίφως και τη σκιά από κάτω. Μόνο οι φωνές που καλούν και τα τραγούδια τους προδίδουν την παρουσία τους.

Ο ινδοκάλαμος είναι κατ’ εξοχήν άφθονος στην Ασία. Μόνο στην Κίνα ευδοκιμούν πάνω από 160 ποικιλίες. Αλλά ο ινδοκάλαμος αναπτύσσεται επίσης και στο δυτικό ημισφαίριο, από τις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τη Βόρεια Χιλή και Αργεντινή.

Στην παραλιακή λωρίδα της Βορείου Καρολίνας αγέλες βοών βόσκουν σε ινδοκαλάμους. Η πεπτική των λειτουργία καταστρέφει το δηλητήριο που θα πρέπη να αφαιρεθή με μαγείρευμα, αν πρόκειται να φαγωθή ασφαλώς από ανθρώπους. Και όμως, στην Ινδία, μερικές φορές οι αγελάδες πεθαίνουν όταν τρώγουν πολύ από τους βλαστούς των εντοπίων ποικιλιών.

Πολλές Χρήσεις

Ο ινδοκάλαμος χρησιμεύει πολύ περισσότερο από τροφή για τον άνθρωπο και τα ζώα. Οι χρήσεις του είναι τόσο πολλές ώστε ελέχθη ότι η ζωή των λαών της Άπω Ανατολής θα άλλαζε εντελώς αν δεν υπήρχε ο ινδοκάλαμος.

Μπορεί να έχετε ιδεί φωτογραφίες εκατοντάδων Κινεζικών ρυμουλκών ιστιοφόρων που διασχίζουν τα στροβιλιζόμενα ρεύματα του γίγαντος Ποταμού της Κίνας Γιανγ-Τσε. Το καραβόσκοινο που χρησιμοποιούν είναι από ινδοκάλαμο. Ο εφελκυσμός στον οποίον αντέχει υπερβαίνει τα 600 κιλά το τετραγωνικό εκατοστό. Είναι σχεδόν τόσο ισχυρό όσο το ατσάλι! Στην πραγματικότητα ο ινδοκάλαμος είναι εξαιρετικός οπλισμός για μπετόν.

Ένας Ανατολίτης μπορεί να πάη για ψάρεμα με βάρκα από ινδοκάλαμο. Πιάνει ψάρια με κοντάρι από ινδοκάλαμο και σκιάζεται με ομπρέλλα από βέργες ινδοκαλάμου.

Όταν γυρίζη στο σπίτι του, τα ψάρια του μπορεί να μαγειρευθούν σε σκεύη από ινδοκάλαμο και να φαγωθούν με ξυλάκια ινδοκαλάμου. Μέρος του φαγητού του μπορεί να είναι τρυφερά νέα βλαστάρια ινδοκαλάμου. Για να πιή μπορεί να πάρη νερό μ’ ένα κύπελλο από ινδοκάλαμο, ενώ το νερό πιθανόν να μεταφέρεται στο σπίτι μ’ ένα αγωγό από ινδοκάλαμο. Μετά το φαγητό μπορεί να καθαρίση τα δόντια του με οδοντογλυφίδες από ινδοκάλαμο και να δροσισθή με μια βεντάλια από ινδοκάλαμο.

Το ίδιο το σπίτι του ανθρώπου μπορεί να είναι φτιαγμένο από ινδοκάλαμο, περιλαμβάνοντας τα πατώματα, τους τοίχους και την οροφή. Η επίπλωσίς του μπορεί να είναι από ινδοκάλαμο και όχι μόνο η καρέκλα που κάθεται, αλλά και τα βάζα που έχουν λουλούδια από τον κήπο του. Ίσως η σκούπα που χρησιμοποιείται για το καθάρισμα του σπιτιού και η τσουγκράνα του κήπου του είναι επίσης από μπαμπού, ενώ το χόρτο του ινδοκαλάμου περιφράσσει την περιουσία του.

Οι Κινέζες νοικοκυρές συνήθως χρησιμοποιούν φύλλα ινδοκαλάμου για να τυλίγουν το ρύζι, ξηρούς καρπούς και χοιρινό ή και άλλα φαγητά, όπως μια νοικοκυρά από τη Χιλή χρησιμοποιεί τα φύλλα του καλαμποκιού, μια Ελληνίδα χρησιμοποιεί τα αμπελόφυλλα και άλλες νοικοκυρές κάνουν διάφορα γεμιστά με λαχανόφυλλα. Επίσης ξηρά, ώριμα φύλλα του ινδοκαλάμου χρησιμοποιούνται για να αρωματίζουν το ιχθυέλαιο.

Φαινομενικά δεν υπάρχει τέλος στις χρήσεις του ινδοκαλάμου. Υγρό καύσιμο μπορεί να παρασκευασθή από τον ινδοκάλαμο με απόσταξι. Φαρμακευτικές εταιρίες χρησιμοποιούν ουσίες από ινδοκάλαμο στην παρασκευή ορμονών και φαρμακευτικών προϊόντων. Και το μέσον καλλιεργείας μικροβίων για την εκτροφή μικροβίων που ελήφθησαν από έναν ασθενή, μπορεί να προήλθε από ένα δάσος ινδοκαλάμου της Ανατολής!

Η «Φωνή» του Ινδοκαλάμου

Ο ινδοκάλαμος φημίζεται για το ότι έχει «φωνή» που έχει την ικανότητα να προφέρη το όνομά του σε μερικές γλώσσες. Αν η λέξις για τον ινδοκάλαμο στη γλώσσα σας έχει την ίδια καταγωγή με την Αγγλική λέξι μπαμπού τότε μπορεί ν’ ακούσετε αυτό το χόρτο να μιλή. Πώς συμβαίνει αυτό;

Η Αγγλική λέξις «bamboo» είναι μιμητική του ήχου που κάνει όταν καίγεται. Σκάζει με ένα δυνατό «ΜΠΑΜ-ΜΠΟΥ!» Ο περιηγητής του δεκάτου τρίτου αιώνος Μάρκο Πόλο πολύ πιο πριν πληροφόρησε για τη χρήσι της «φωνής» του μπαμπού. Περιηγηταί της εποχής του έδεναν χλωρό μπαμπού σε δεμάτια και τα κρεμούσαν τη νύχτα πάνω από μια φωτιά και το δυνατό «ΜΠΑΜ-ΜΠΟΥ!» είχε σκοπό να φυλάγη από ληστές.

Το μπαμπού μιλεί επίσης με τη φωνή που οι άνθρωποι του έδωσαν. Το μπαμπού χρησιμοποιείται πολύ στην κατασκευή Ανατολίτικων πνευστών μουσικών οργάνων όπως το φλάουτο. Και στο Τόκιο και στη Μανίλα υπάρχουν εκκλησιαστικά όργανα από σωλήνες μπαμπού. Σε μια εκκλησία ενός προαστίου της Μανίλας, του Λας Πίνας Ριζάλ υπάρχει ένα 150 ετών εκκλησιαστικό όργανο από σωλήνες μπαμπού.

Ανάπτυξις

Ο ινδοκάλαμος ζη μέχρι 120 χρόνια. Αυτό είναι σχεδόν 44.000 μέρες. Συνήθως όμως ο ινδοκάλαμος συμπληρώνει την ανάπτυξί του στις πρώτες του εξήντα μέρες!

Όπως η γαλάζια φάλαινα είναι το μεγαλύτερο ζώο που κατοίκησε ποτέ στη γη, έτσι και ο ινδοκάλαμος θεωρείται ως το ταχύτερα αναπτυσσόμενο από τα σημερινά φυτά. Μπορεί να το ακούη κανείς να μεγαλώνη και μπορεί να το βλέπη κανείς να μεγαλώνη επίσης. Αναφέρουν ότι έχει μεγαλώσει ένα μέτρο και είκοσι εκατοστά σε μια μέρα! Ένα δάσος ινδοκαλάμου τρίζει κατά γράμμα από ζωτικότητα.

Το στέλεχος ή καλάμι ποτέ δεν μεγαλώνει ύστερα απ’ αυτό το αρχικό ξεπήδημα στον ουρανό. Μπορεί κατόπιν να στέκεται εκεί για τον επόμενο 11⁄4 αιώνα, χωρίς να αλλάξη το μέγεθός του.

Όταν ο βλαστός φθάση λιγότερο των τριάντα εκατοστών πάνω από το έδαφος, περιέχει ορατώς μέσα του όλους τους κόμβους που θα έχη το πλήρως ανεπτυγμένο καλάμι. Μπορεί κανείς να σχίση τον βλαστό του ινδοκαλάμου και να ιδή εκεί συμπιεσμένα στο εσωτερικό όλους τους δακτυλίους αυτού που πρόκειται να γίνη ένας γίγας ύψους 40 μέτρων! Μοιάζει με τον βολβό της τουλίπας. Κόψτε τον στη μέση και θα βρήτε όλο το έμβρυο του άνθους της τουλίπας που θα άνθιζε την άνοιξι αν δεν γινόταν αυτή η εγχείρησις.

Μολονότι η αξιόλογη ανάπτυξίς του προς τα πάνω συμπληρώνεται σε λίγες εβδομάδες, ο ινδοκάλαμος εν τούτοις συνεχίζει να μεγαλώνη υπογείως. Ακόμη και αν κοπή το υψηλό αρθρωτό στέλεχος του ινδοκαλάμου, όπως συμβαίνει συχνά, αυτή η υδρόγεια ανάπτυξίς του συνεχίζεται. Εκεί, αόρατη στο μάτι, συμβαίνει μια θαυμάσια λειτουργία αντικαταστάσεως. Κάθε χρόνο θα παραχθούν 50 μέχρι 400 βλαστοί κατά στρέμμα είτε σε ομάδες είτε σε υπόγειες παραφυάδες. Αυτές διαμορφώνουν ένα συνεχώς αυξανόμενο νηπιαγωγείο απογόνων.

Όταν οι νέοι βλαστοί ξεφυτρώσουν από το έδαφος την άνοιξι, όλη η ενέργεια του αναπτυσσομένου ινδοκαλάμου κατευθύνεται στο ψήλωμα της νέας παραγωγής στον αέρα. Η υπόγειος ανάπτυξις σταματά προσωρινά στη διάρκεια της προς τα πάνω αναπτύξεως.

Θάνατος

Είναι ενδιαφέρον το ότι οι βλαστοί κάθε διαδοχικού έτους του ινδοκαλάμου έχουν μια δυνατότητα ζωής κατά ένα χρόνο μικρότερη από τους προγόνους των. Έτσι, άσχετα αν είναι ηλικίας πάνω από εκατό χρονών, πενήντα, εικοσιπέντε, ή είναι μόνον η παραγωγή του περασμένου έτους, όλα αυτά τα φυτά του ινδοκαλάμου πεθαίνουν περίπου τον ίδιο καιρό.

Όταν τα καλάμια του ανθίζουν, το δάσος πεθαίνει μέσα σε μια περίοδο ενός ή δυο ετών. Έτσι το δάσος ανθίζει μια φορά περίπου τον αιώνα και τότε πεθαίνει. Ακόμη και φυτά μεταφυτευμένα σε άλλες χώρες θα ανθίσουν και θα πεθάνουν τον ίδιο πρώτο ή δεύτερο χρόνο που θα πεθάνη και το μητρικό δάσος. Το δάσος και όλοι οι μεταφυτευμένοι βλαστοί του, μολονότι διασκορπισμένοι σ’ όλον τον κόσμο, ανταποκρίνονται όπως ο σολομός που διασκορπισμένος σ’ όλες τις θάλασσες, ανταποκρίνεται σ’ ένα εσωτερικό ωρολόγι.

Προσφάτως, παραδείγματος χάριν, ο ινδοκάλαμος μαντάκη άνθισε στην Ιαπωνία. Εφ’ όσον τα τρία τέταρτα του ινδοκαλάμου της Ιαπωνίας είναι αυτού του είδους, η Ιαπωνία εισήλθε σε μια δεκαετία μεγάλης απωλείας, διότι απαιτούνται περίπου δέκα χρόνια για ένα δάσος ινδοκαλάμου να ξαναδυναμώση.

Όταν πεθαίνη ένα δάσος ινδοκαλάμου, πώς ξαναγίνεται;

Αναγέννησις

Σε μερικές ποικιλίες αυτό γίνεται με τον σπόρο που παράγεται από τον καρπό της ανθίσεως. Αλλά υπάρχει ένας άλλος τρόπος που είναι μοναδικός.

Όπως ήδη παρετηρήθη όταν ανθίζη το δάσος του ινδοκαλάμου, τα φυτά πεθαίνουν σε μια διετία. Αυτός δεν είναι επιφανειακός θάνατος· τα υπόγεια ριζώματα επίσης πεθαίνουν. Αυτά είναι τα σαρκώδη στελέχη ή οι ρίζες που αποθηκεύουν τροφή. Ποια είναι λοιπόν η πηγή του νέου δάσους;

Είναι το αποτέλεσμα της υπογείου αναπτύξεως νέων ριζωμάτων. Με ένα αξιοσημείωτο τρόπο μέσα σε μια περίοδο τριών ετών μεταφέρεται ζωή από το παλαιό δάσος ινδοκαλάμων σ’ αυτά τα μικροσκοπικά νέα ριζώματα. Κατόπιν απαιτούνται άλλα επτά χρόνια για να πολλαπλασιασθή ο ιστός των ριζωμάτων για να γίνη αυτός ο άδενδρος τόπος δάσος.

Και έτσι, μερικές φορές με ενθουσιασμό τρέχω ξυπόλυτος μέσα στο ποτισμένο με τη δροσιά χορτάρι της αυλής μου που δεν είναι ινδοκάλαμος κυττάζοντας συγχρόνως με δέος το πανύψηλο χόρτο που είναι ινδοκάλαμος. Η ευγνώμονη καρδιά μου φθάνει ακόμη ψηλότερα στον Μέγα Δημιουργό των πάντων—της κοινής χλόης, του ανθρωπίνου γένους και του ινδοκαλάμου—και θαυμάζει τους τρόπους με τους οποίους εκφράζεται η σοφία Του.