Τα Χρόνια του Λυκόφωτος της Ζωής Μπορεί να Είναι Ωφέλιμα Χρόνια

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Βραζιλία

ΚΑΘΕ μέρα που περνά αυξάνει την ηλικία μας. Δεν υπάρχει τίποτε που θα μπορούσαμε να κάμωμε για να εμποδίσωμε αυτή την αύξησι. Αλλ’ όπως το λυκόφως είναι μια ειρηνική και ωφέλιμη ώρα της ημέρας, έτσι και της ζωής ενός ατόμου μπορούν να είναι ωφέλιμα.

Βλέπετε μόνον τα γκρίζα μαλλιά, τις ρυτίδες, το αργό βήμα και την απώλεια των αγαπημένων; Ή είσθε ευγνώμων για τις πολλές πλούσιες πείρες και την ωριμότητα σκέψεως που έρχεται με την ηλικία; Νομίζετε ότι η επιτυχία και η ικανότης είναι στο πιο μεγάλο βαθμό στα πρώιμα χρόνια και κατόπιν γρήγορα αρχίζουν να μειώνωνται;

Παραγωγικότης στα Μετέπειτα Χρόνια της Ζωής

Το περιοδικό Ρήντερ’ς Ντάιτζεστ, που παίρνει πάρα πολλά από την ύλη που εξεδόθη από τους ιατρούς Ε. Β. Μπας και Ε. Πφάιφφερ, παρετήρησε: «Το αποκορύφωμα της δημιουργικής παραγωγικότητος παραμένει υψηλό στα μετέπειτα χρόνια, ειδικά σε τομείς όπως είναι τα μαθηματικά, οι εφευρέσεις, η βοτανική και οι ανθρωπιστικές σπουδές. Στην πολιτική η ικανότης τείνει ν’ αυξάνη με την ηλικία, και στα πεδία της αφηρημένης σκέψεως, όπως είναι η λογική και η φιλοσοφία, τα χρόνια της δυναμικής αποκορυφώσεως έρχονται μεταξύ των ετών 45 και 83. Η μείωσις της διανοητικής ικανότητος δεν είναι αναπόφευκτη στη μεγάλη ηλικία.»

Ο καθηγητής Ν. Τζ. Μπέρριλλ συμφώνησε. «Στα 80 το διανοητικό κριτήριο είναι τόσο καλό όσον ήταν και στα 35,» έγραψε: «Ενώ η νεαρή διάνοια τείνει να δημιουργή νέες ιδέες και αντιλήψεις, η γηραιότερη διάνοια . . . κατέχει μεγαλύτερη σταθερότητα, επιμέλεια και πλούτον πείρας.»

Οι αποδείξεις υποστηρίζουν ότι η διανοητική ικανότης δεν φθείρεται με την ταχύτητα με την οποία φθείρεται η σωματική ικανότης. Σε μια ομάδα τετρακοσίων περίφημων πολιτικών, ζωγράφων, πολεμιστών, ποιητών και συγγραφέων, βρήκαν ότι 35 τοις εκατό των μεγαλυτέρων επιτευγμάτων των είχαν πραγματοποιηθή μεταξύ των ηλικιών εξήντα και εβδομήντα ετών· 23 τοις εκατό είχαν γίνει μεταξύ των ηλικιών εβδομήντα και ογδόντα, και 8 τοις εκατό όταν αυτοί οι άνθρωποι είχαν περάσει την ηλικία των 80 ετών! Στο σύνολο, τα δυο τρίτα των ανθρώπων είχαν περάσει τα εξήντα.

Απόλαυσις Μακροζωίας

Από καιρό παρατηρήθηκε ότι μερικοί άνθρωποι ζουν πολύ πέραν του μέσου όρου ζωής, και διατηρούν αξιοσημείωτη σωματική και διανοητική ικανότητα. Ο Ισραηλίτης προφήτης Μωυσής έγραψε: «Αι ημέραι της ζωής ημών είναι καθ’ εαυτάς εβδομήκοντα έτη, και εάν εν ευρωστία, ογδοήκοντα έτη.» (Ψαλμ. 90:10) Και όμως ο Μωυσης ήταν ένας ακμαίος ογδοηκοντούτης άνδρας όταν ωδήγησε το έθνος Ισραήλ έξω από την Αίγυπτο, και γι’ αυτόν η Γραφή έγραψε σαράντα χρόνια αργότερα: «Και ήτο ο Μωυσής εκατόν είκοσι ετών, ότε απέθανε· δεν ημαυρώθησαν οι οφθαλμοί αυτού, ουδέ ηλαττώθη η δύναμις αυτού.»—Δευτ. 34:7.

Σήμερα υπάρχουν επίσης άτομα που ζουν πλέον των εκατό ετών. Προ ολίγου καιρού ο ανταποκριτής της Ουάσιγκτων Μπρους Μπάιοσατ έγραψε: «Περίπου 15.000 Αμερικανοί, ένας καταπληκτικός αριθμός, είναι 100 ετών ή και μεγαλύτεροι. . . . Περίπου ένα τρίτον των σημερινών εκατό χρόνων είναι στους καταλόγους των Κοινωνικών Ασφαλίσεων.» Ο Μπάιοσατ είπε ότι υπάρχουν περίπου 25.000 Αμερικανοί άνω των 90 ετών, ή περίπου ένας στους 800.

Άλλα μέρη έχουν μεγαλύτερο ποσοστό ηλικιωμένων ατόμων, ιδιαίτερα η Δημοκρατία της Γεωργίας στα Όρη του Καυκάσου, που βρίσκονται μεταξύ του Ευξείνου Πόντου και της Κασπίας θαλάσσης, στο νοτιότατο τμήμα της Σοβιετικής Ενώσεως. Το 1971, η Σούλα Μπένετ, καθηγήτρια της Ανθρωπολογίας στο Χάντερ Κόλλετζ της Νέας Υόρκης, επισκέφθηκε το χωριό Ντζγκέρντα εκείνης της περιοχής και είπε: «Υπήρχαν 71 άνδρες και 110 γυναίκες μεταξύ 81 και 90 ετών και 19 άνθρωποι άνω των 91 ετών, δηλαδή 15 τοις εκατό του πληθυσμού του χωριού που αριθμούσε 1.200 κατοίκους.»

Έπειτα είναι η Κοιλάς Βιλκαμπάμπα στον Ισημερινό, η οποία αμιλλάται το ρεκόρ μακροβιότητος της νότιας Σοβιετικής Ενώσεως. Η Βραζιλία, επίσης, καυχάται για τους δικούς της εκατόχρονους. Στο υψηλό οροπέδιο της Πολιτείας Γκογιάς ζη η Δέλφινα ντα Κόστα Σίλβα, για την οποίαν λέγουν ότι είναι 155 ετών. Ακόμη καλωσορίζει επισκέπτες με το παροιμιώδες κύπελλο καφέ, σύμβολο της Βραζιλιανής φιλοξενίας.

Μερικοί Αμερικανοί, επίσης, είναι καταπληκτικά μακρόβιοι. Ο Τσάρλι Σμιθ γιόρτασε την 125η επέτειο της γεννήσεώς του στις 4 Ιουλίου 1967. Σε σχόλια επί του θέματος αυτού το περιοδικό Τάιμ παρετήρησε: «Ο ισχυρισμός του Σμιθ για τη μεγάλη ηλικία έχει περισσότερη αποδεδειγμένη υποστήριξι από πολλές περιπτώσεις, αλλά κι αυτή δεν είναι αρκετή. Καμμιά από τις ‘αποδείξεις’ δεν τον αναφέρει ούτε αποδεικνύει ότι γεννήθηκε στο μέρος και στη χρονολογία που αυτός λέγει. . . . Ωστόσο, κανένα από αυτά τα υπομνήματα δεν έχει αποδείξει με στοιχεία την επιβίωσι ενός πολίτου των Ηνωμένων Πολιτειών στα περασμένα 111 χρόνια.»

Αλλά παρά την έλλειψι σοβαρής αποδείξεως για εξαιρετικά μεγάλες ηλικίες, είναι φανερό ότι μερικά άτομα, ειδικά σε ωρισμένα μέρη, απολαμβάνουν μακρότερη και γεμάτη υγεία ζωή. Γιατί;

Το Μυστικό της Μακροζωίας

Ο καλός αέρας των υψηλοτέρων μερών, η απλή αλλά θρεπτική τροφή, και η άφθονη σκληρή σωματική εργασία εξηγούν τον λόγο της εξαιρετικής μακροβιότητος εκείνων που κατοικούν στη νότια Σοβιετική Ένωσι. «Ποτέ δεν βλέπει κανείς τους ηλικιωμένους να κάθωνται πολλές ώρες σε καρέκλες,» ανέφερε η Σούλα Μπένετ. Θεωρούν τους παχύσαρκους ως ασθενείς και όταν βλέπουν ένα τέτοιο άτομο, ρωτούν για την υγεία του.

Ένας άλλος σπουδαίος παράγων είναι ότι οι ηλικιωμένοι αισθάνονται ότι είναι χρήσιμοι. Ο Ρωσικής καταγωγής ιατρός Άλμπερτ Πάρρυ έγραψε σχετικώς με την αγροτική ζωή στα Όρη του Καυκάσου: «Η οικογένεια και η κοινότης κάνουν τους ηλικιωμένους να αισθάνωνται ότι είναι σπουδαίοι ή τουλάχιστον αναγκαίοι με το να πηγαίνουν σ’ αυτούς για συμβουλή.»

Έτσι οι ηλικιωμένοι είναι αισιόδοξοι και βρίσκουν ευχαρίστησι με την προσδοκία μιας παρατάσεως της ζωής, όπως είπε ένας χωρικός ηλικίας 99 ετών από το χωριό Αχαντάρα: «Με χρειάζονται τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου, και δεν είναι άσχημα σ’ αυτόν τον κόσμο, μόνον που δεν μπορώ να σκάβω τη γη και μου είναι δύσκολο να σκαρφαλώνω στα δένδρα.»

Έχει αποδειχθή ότι η ικανοποιητική εργασία και το να αισθάνεται κανείς χρήσιμος είναι σπουδαία για τη μακροβιότητα. Επί παραδείγματι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ερευνηταί του Κέντρου του Πανεπιστημίου Ντουκ για τη μελέτη του Γήρατος και της Ανθρώπινης Αναπτύξεως ανέφεραν ότι άτομα που είναι ικανοποιημένα από τη ζωή τους και ευτυχισμένα από την εργασία τους ζουν περισσότερο. Παρετηρήθη, επίσης, ότι η μακροβιότης συχνά υπάρχει στις οικογένειες· έτσι η κληρονομικότης είναι επίσης σπουδαίος παράγων για μακροζωία.

Το Γήρας και οι Αιτίες του

Εν τούτοις, αδιάφορο τι κάνει ο άνθρωπος, γηράσκει και πεθαίνει. Πράγματι, αποτελεί εξαίρεσι το άτομο που ζη πολύ και περνά τα ογδόντα ή ενενήντα, όπως είχε τονισθή στη Βραζιλιανή εφημερίδα Η Σφαίρα: «Ακόμη και αν η Ιατρική και η Χειρουργική επρόκειτο να κάνουν όλα τα θαύματα που αναμένομε απ’ αυτές, καμμιά προοπτική δεν θα υπήρχε για μεγάλη παράτασι της ανθρώπινης ζωής. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και αν ο άνθρωπος προστατευόταν απ’ όλα τα δυστυχήματα και όλες τις πιθανές ασθένειες που θα μπορούσε να φαντασθή, το διάστημα της ζωής μας δεν θα έφθανε παραπάνω από ένα μέσον όρο ογδόντα ετών.»

Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί η Σεκόγια ζη χιλιάδες χρόνια και διατηρεί τη δύναμί της, ενώ ο ανθρώπινος σκελετός αδυνατίζει, ζαρώνει και γενικά εξαφανίζεται σε λιγώτερο από εκατό χρόνια;

Η επιστήμη μας λέγει ότι η συνέχισις της ζωής εξαρτάται από την ικανότητα του σώματος ν’ ανοικοδομή τα κύτταρα. Εν τούτοις, σε μια ωρισμένη ηλικία τα κύτταρα δεν μπορούν ν’ ανανεωθούν κατάλληλα. Έτσι προκύπτει μια επιβράδυνσις του οργανισμού και τελικά σταματά τελείως. Ο Δόκτωρ Ισαάκ Ασήμωφ συνεπέρανε: «Τα κύτταρά μας φαίνονται ότι είναι ‘προγραμματισμένα’ από τα γονίδιά των να υφίστανται βαθμιαίως τις αλλαγές εκείνες που συντελούνται με τον χρόνο και τις οποίες ονομάζομε γήρας.»

Η νεώτερη επιστήμη δεν έδωσε ικανοποιητική απάντησι ως προς το γιατί συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές στα κύτταρα, που οδηγούν στο γήρας και τελικά στον θάνατο. Πιστεύεται από πολλούς γιατρούς ότι το γήρας το ίδιο δεν είναι μια αρρώστια· δεν θανατώνει αυτό τους ανθρώπους. Ο Δόκτωρ Μωυσής Μπάρμακ του Σάο Πάολο εξήγησε: «Η μεγάλη ηλικία, που τόσο συχνά ορίζεται ως κάουζα μόρτις (αιτία του θανάτου) στα πιστοποιητικά θανάτου, δεν είναι αρρώστια. Κανένας δεν πέθανε από μεγάλη ηλικία.». Εν τούτοις όλοι πεθαίνουν. Γιατί; Η Γραφή εξηγεί: «Δι’ ενός ανθρώπου [του Αδάμ] η αμαρτία εισήλθεν εις τον κόσμον και διά της αμαρτίας ο θάνατος, και ούτω διήλθεν ο θάνατος εις πάντας ανθρώπους, επειδή πάντες ήμαρτον.» Ότι αυτό είναι γεγονός εύκολα μπορεί να παρατηρηθή: όλοι οι άνθρωποι είναι ατελείς και όλοι πεθαίνουν.—Ρωμ. 5:12.

Βοήθεια στους Ηλικιωμένους για ν’ Απολαμβάνουν τα Μετέπειτα Χρόνια

Η απόλαυσις που τα ηλικιωμένα άτομα βρίσκουν στη ζωή εξαρτάται ως ένα μεγάλο βαθμό από τους εαυτούς των. Επίσης επηρεάζεται από τη στάσι των παιδιών τους.

Αν ένα άτομο έχη πραγματικό σκοπό στη ζωή, κάθε μέρα φέρνει ικανοποίησι, ακόμη κι αν έχει ν’ αντιμετωπίση πόνο ή αδυναμία. Πολλά είναι τα ηλικιωμένα άτομα που γέμισαν τις διάνοιές των και τις καρδιές των με τα καλά πράγματα που βρίσκονται στο Λόγο του Θεού, και ευχαριστούνται να τα μοιράζωνται μαζί με άλλους. Μερικοί έχουν τη δύναμι να πηγαίνουν και να επισκέπτονται άλλους ανθρώπους στα σπίτια τους· άλλοι χρησιμοποιούν το τηλέφωνο ή τα ταχυδρομεία· ακόμη άλλοι μιλούν σε ανθρώπους που είναι γύρω τους σ’ ένα θάλαμο νοσοκομείου ή σε μια κλινική. Εκτιμούν εκείνο που οι άλλοι κάνουν γι’ αυτούς και ό,τι προσωπικώς μπορούν να κάμουν για να προμηθεύσουν τα αναγκαία και τις ανέσεις της ζωής. Αλλ’ ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντας, που τους κάνει ν’ απολαμβάνουν τη ζωή είναι το γεγονός ότι μπορεί να τους βοηθήση να γνωρίσουν τον Θεό και τον στοργικό του σκοπό να κάνη τη γη Παράδεισο, ένα τόπο όπου οι πόνοι του γήρατος δεν θα υπάρχουν πλέον, όπου ο θάνατος θα παύση και οι νεκροί ακόμη θ’ αναστηθούν. Είναι η συμμετοχή σε μια τέτοια δραστηριότητα, περισσότερο από κάθε τι άλλο, που μπορεί να κάμη τα έτη του λυκόφωτος της ζωής να είναι ικανοποιητικά.—Αποκάλ. 21:3, 4· Πράξ. 24:15.

Αλλά, είτε εκείνοι που είναι προχωρημένοι στα χρόνια τρέφουν μια τέτοια ελπίδα είτε όχι, χρειάζονται ένα μέρος για να ζουν. Μερικοί από αυτούς προτιμούν να έχουν το δικό τους σπίτι, ίσως κοντά στα παιδιά τους, αλλά με την ελευθερία να πηγαινοέρχωνται χωρίς να διαταράσσουν τα σχέδια που δυνατόν οι άλλοι να έχουν.

Σε πολλές περιπτώσεις, ένα δυστύχημα ή μια αρρώστια κάνει αδύνατο για μια χήρα μητέρα ή ένα πατέρα που είναι μόνος να φροντίση για τον εαυτό του στα μετέπειτα χρόνια. Τι γίνεται τότε; Μερικά παιδιά, με θερμή εκτίμησι για όσα οι γονείς των έχουν κάμει, τους παίρνουν στα δικά τους σπίτια, και οι ηλικιωμένοι με τη σειρά τους, βοηθούν με την πείρα της ζωής των στο νοικοκυριό. Σε άλλες περιπτώσεις γίνονται διευθετήσεις ώστε οι ηλικιωμένοι να μένουν σε ιδιωτικές κλινικές, για να έχουν την περιποίησι που δυνατόν να έχουν ανάγκη. Μερικές φορές αυτή η διευθέτησις γίνεται με γνήσιο ενδιαφέρον για όλους τους ηλικιωμένους. Σε άλλες περιπτώσεις αυτό γίνεται όχι επειδή αυτό είναι η καλύτερη τακτοποίησις, ούτε επειδή αυτό είναι εκείνο που θα ήθελαν τα παιδιά να γίνη για τον εαυτό τους στα μετέπειτα χρόνια, αλλ’ επειδή φαίνεται να είναι πιο κατάλληλο.

Αναρρωτήρια και ιδιωτικές κλινικές έχουν ιδρυθή σε μεγάλους αριθμούς και μόνον στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι περίπου 25.000 απ’ αυτές. Εν τούτοις, λιγότερες από το ήμισυ απ’ αυτές προσφέρουν ειδικευμένη περίθαλψι. Μερικές από αυτές τις ιδιωτικές κλινικές φαίνονται να ενδιαφέρωνται περισσότερο για να πραγματοποιήσουν χρηματικά κέρδη παρά για να δώσουν καλή περιποίησι. Άλλες, όμως, καταβάλλουν πραγματική προσπάθεια για να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους ν’ απολαμβάνουν τα μετέπειτα χρόνια των.

Η πόλις του Σάο Πάολο έχει περίπου 100.000 άτομα που πέρασαν την ηλικία των 70 ετών, και έχει κάμει ενέργειες για να βελτιώση τις συνθήκες διαβιώσεως των ηλικιωμένων. Περίπου σε μισής ώρας διαδρομή με αυτοκίνητο από το κέντρο της πόλεως υπάρχει μια τοποθεσία που είναι αληθινός παράδεισος. Κτισμένο σε ωραίο περιβάλλον είναι ένα ίδρυμα για ηλικιωμένους που έχουν ανάγκη τέτοιων ευκολιών. Υπάρχουν 900 ένοικοι που μένουν εκεί.

Υπάρχουν χωριστά διαμερίσματα για άνδρες και για γυναίκες, όλα καθαρά, ευάερα και καλά φωτιζόμενα. Περίπου 65 τοις εκατό των ενοίκων δεν μπορούν να πληρώνουν και συντηρούνται δωρεάν· οι άλλοι πληρώνουν διάφορα ποσά. Εκείνοι που πληρώνουν τα ελάχιστα ποσά ζουν σε θαλάμους των 30 κλινών εκείνοι που πληρώνουν τα ανώτατα ποσά έχουν ιδιαίτερο δωμάτιο.

Γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί και νοσοκόμες όλοι υπηρετούν. Τα ατμόλουτρα αποτελούν μέρος του εξοπλισμού υγιεινής του ιδρύματος. Και ένας κήπος εφοδιάζει τους τροφίμους με νωπά λαχανικά και φρούτα για το τραπέζι τους.

Για να τους βοηθήσουν να κάμουν τη ζωή τους να έχη σημασία, δίνουν εργασία στους ηλικιωμένους, και αυτοί πληρώνονται για ό,τι κάνουν. Κατασκευάζουν σάκκους, επισκευάζουν υποδήματα και τρέφουν κουνέλια. Επίσης, οι ένοικοι μπορούν να βγαίνουν έξω και να κάνουν αγορές στο κατάστημα του ιδρύματος.

Σε άλλα μέρη της γης, οι κυβερνήσεις παρέχουν μέτρια διαμερίσματα με πολύ μικρό κόστος. Αυτά δυνατόν να παρέχουν μεγαλύτερη ησυχία, αλλά χρειάζεται να μπορή το άτομο να κάνη περισσότερα για τον εαυτό του.

Είναι αλήθεια ότι η προχωρημένη ηλικία συνοδεύεται από ελαττωμένη δύναμι και χειροτέρευσι της υγείας του σώματος. Εν τούτοις, η διανοητική ικανότης, η πείρα, η σοφία, η ικανότης για εργασία και η δημιουργικότης είναι ακόμη παρόντα πράγματα και σε μερικές περιπτώσεις είναι και ανώτερα. Με το να διατηρήται ένα άτομο δραστήριο, ν’ ασκήται τακτικά και να συμμετέχη σε δημιουργικό έργο, τα χρόνια του λυκόφωτος της ζωής του μπορούν πράγματι να είναι ωφέλιμα χρόνια.