Όταν Είστε ένας Επισκέπτης στην Ιαπωνία

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία

ΣΑΝ ένας εκλεκτός επισκέπτης όταν ξυπνήσετε την πρώτη μέρα σας στην Ιαπωνία, έχετε την ευκαιρία να πάρετε μια άποψι της χώρας που πιθανόν σας έχει συναρπάσει από χρόνια. Τι θ’ ανακαλύψετε;

Στο χωλ του ξενοδοχείου σας θα υπάρχη κάποιος που μπορεί να μιλή λίγα Αγγλικά, αλλά προσέξτε να μιλάτε αργά και εξηγήστε καθαρά τι θέλετε. Λέγουν ότι όταν κάποιος ξένος στο Τόκιο είπε ότι ήθελε να πάρη το λεωφορείο να πάη κάπου, ο διευθυντής του ξενοδοχείου παρήγγειλε μια μεγάλη καρότσα.

Λόγω των τεραστίων διαφορών μεταξύ της Ιαπωνικής και της Αγγλικής γλώσσας, πολλοί Ιάπωνες βρίσκουν τη συζήτησι στην Αγγλική πολύ δύσκολη, ακόμη και μετά από χρόνια επιμελούς μελέτης. Έτσι αφού δοκιμάσετε μερικά γλωσσικά προβλήματα, μπορεί να κρίνετε ότι ένα Ιαπωνικό βιβλίο φράσεων θα ήταν μια καλή επένδυσις.

Είσθε έτοιμος να επιχειρήσετε την έξοδό σας; Η ημέρα σας μπορεί να είναι κάπως έτσι.

Ε, Ταξί!

Για να φθάσετε στην περιοχή με τα καταστήματα της πασίγνωστης Τζίνζα του Τόκιο, αποφασίζετε να πάρετε ταξί. Αλλ’ ανακαλύπτετε ότι τα ταξί δεν σταματούν παρά τις μανιώδεις χειρονομίες σας και την απόφασί σας τελικά να σταθήτε στο δρόμο που έρχονται τα ταξί, τα οποία απλώς σας παρακάμπτουν. Και όμως τα ταξί σταματούν για τους Ιάπωνες. Γιατί; Μήπως από προκατάληψι για τους ξένους; Όχι, τα ταξί έχουν ωρισμένες θέσεις για να πάρουν επιβάτες, και θα ήταν σκόπιμο ήσυχα να πάτε και να σταθήτε στη σειρά με τους ντόπιους.

Οι οδηγοί ταξί του Τόκιο ανταποκρίνονται με κάθε τρόπο στους κανόνες που έχουν θέσει οι συνάδελφοί των στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Αν σας αρέση η περιπέτεια, θα βρήτε πολλά για να θαυμάσετε πώς αλλάζουν συνεχώς από λωρίδα σε λωρίδα χωρίς να κάνουν σήμα, φαινομενικά αδιαφορώντας πλήρως για την υπόλοιπη κυκλοφορία. Εν τούτοις, επειδή όλοι φαίνεται ότι οδηγούν με τον ίδιο τρόπο, πρέπει να παραδεχθήτε ότι οι Ιάπωνες οδηγοί προφανώς γνωρίζουν τι περιμένουν. Η εκτίμησίς σας για τους Ιάπωνας οδηγούς ταξί θα κορυφωθή καθώς αντιλαμβάνεσθε ότι σας οδηγούν κατ’ ευθείαν στον προορισμό σας από τον συντομώτερο δρόμο και τι χαρά, δεν περιμένουν φιλοδώρημα! Ο οδηγός φροντίζει πολύ για κάθε επισκέπτη στη χώρα του.

Ανατολή ή Δύσις;

Μολονότι φθάνετε στα μαγαζιά στις 9 π.μ. βρίσκετε ότι είναι όλα κλειστά. Μπορεί βιαστικά να συμπεράνετε ότι οι Ιάπωνες δεν εργάζονται τόσο σκληρά όσο νομίζατε. Έτσι, καθώς περιμένετε να ανοίξουν τα μαγαζιά, περιεργάζεσθε με το βλέμμα σας την περιοχή γύρω σας.

Αντί να βλέπετε πεύκα και διακοσμητικούς κήπους, παρατηρείτε ουρανοξύστες, συγκροτήματα γραφείων και πολυώροφα καταστήματα. Περιμένατε να δήτε ελκυστικά νεαρά κορίτσια με το μακρύ γυναικείο κιμονό, αλλά και αυτό, επίσης, προς μεγάλη σας απογοήτευσι, έχει παραχωρήσει τη θέσι του στα μίντι, μίνι και τα κοντά σορτς. Αν δεν υπήρχαν τα Ιαπωνικά γράμματα στις πινακίδες των δρόμων και η ξένη γλώσσα που ακούτε, θα νομίζατε ότι δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ Ανατολής και Δύσεως.

Τα πόδια σας σάς έχουν οδηγήσει σε κάποια πάροδο και μένετε κατάπληκτος. Οι Ιάπωνες που νομίζατε ότι κοιμούνται εργάζονται σκληρά, πλύνοντας τις πίσω εισόδους των καταστημάτων τους και καθαρίζοντας τα δοχεία των απορριμμάτων.

Για ν’ αγοράσετε ένα βιβλίο με φράσεις πηγαίνετε στο ξένο βιβλιοπωλείο. Εδώ θα βρήτε βιβλία σε πολλές γλώσσες για κάθε θέμα που μπορεί να συλλάβη κανείς. Οι Ιάπωνες δείχνουν την εκτίμησί τους γι’ αυτά, όχι τόσο αγοράζοντας κάπου κάπου ένα βιβλίο, αλλά με τις ώρες που δαπανούν στο κατάστημα διαβάζοντας. Οι Ιάπωνες αγαπούν να διαβάζουν και να μαθαίνουν, και πού θα μπορούσε κάποιος να ικανοποιήση αυτή την επιθυμία καλύτερα παρά σ’ ένα βιβλιοπωλείο; Τώρα, εφωδιασμένος με το βιβλίο φράσεων, αισθάνεστε περισσότερο ικανός ν’ αντιμετωπίσετε τον κόσμο και να επισκεφθήτε τους Ιάπωνας γνωστούς σας.

Ένα Αξέχαστο Ταξίδι!

Ξεκινάτε για να επισκεφθήτε την πραγματική παληά Ιαπωνία. Στην πραγματικότητα αυτό είναι πιο εύκολο να το πήτε από το να το κάμετε. Για να φθάσετε στον κεντρικό σταθμό απαιτείται να ταξιδέψετε με ένα τοπικό σιδηρόδρομο. Βρίσκεσθε σε μια αποβάθρα και περιμένετε με εκατοντάδες άλλους. Ακριβώς πριν φθάση το τραίνο, σιδηροδρομικοί με άσπρα γάντια τοποθετούνται σε ωρισμένα σημεία κατά μήκος της αποβάθρας. Σε μερικά δευτερόλεπτα μαθαίνετε το γιατί.

Οι πόρτες του τραίνου ανοίγουν και μεταφέρεσθε μαζί με εκατοντάδες άλλους πάνω στο τραίνο. Ποιοι είναι οι σιδηροδρομικοί με τα άσπρα γάντια; Είναι άνθρωποι που πληρώνονται για να σπρώχνουν. Η δουλειά τους είναι να σπρώχνουν όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούν πάνω στο τραίνο. Καθώς φθάνετε στον κεντρικό σταθμό αισθάνεσθε ευγνωμοσύνη για τον άνθρωπο με τα άσπρα γάντια που σας έσπρωξε τόσο δυνατά, γιατί τώρα θα έχετε το χρόνο να πάρετε το άλλο τραίνο σας με κατεύθυνσι την εξοχή.

Από το τραίνο βλέπετε με συγκίνησι το όρος Φούτζι, με την κορυφή του σκεπασμένη με χιόνια σ’ ένα καθαρό γαλανό ουρανό. Σύντομα φθάνετε στον προορισμό σας. Από τη στιγμή που πατάτε το πόδι σας στην αποβάθρα έχετε το έντονο συναίσθημα ότι οι άνθρωποι σας κοιτάζουν, και πράγματι σας κοιτάζουν. Βρίσκεσθε τώρα σ’ ένα μέρος όπου σπανίως πηγαίνουν ξένοι.

Το επόμενο κατόρθωμα είναι να βρήτε το σπίτι του φίλου σας. Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Το σύστημα διευθύνσεων είναι διαφορετικό από οτιδήποτε έχετε γνωρίσει ως τώρα. Πολλοί ξένοι απορούν γιατί είναι τόσο δύσκολο έξω από τις μεγάλες πόλεις να βρη κανείς μια διεύθυνσι στην Ιαπωνία. Αλλά στην πραγματικότητα είναι εξίσου δύσκολο και για πολλούς Ιάπωνας.

Οι οδοί δεν έχουν ονόματα, ούτε και οι αριθμοί είναι στη σειρά. Οι αριθμοί που υπάρχουν δόθηκαν με τη σειρά της αιτήσεως ή της δηλώσεως. Συγκεντρώνοντας όλο το θάρρος σας, χειρονομώντας και χρησιμοποιώντας το βιβλίο φράσεων ρωτάτε κάποιον για το δρόμο. Αφού ζητήση πληροφορίες από ποια χώρα είσθε, από πότε βρίσκεσθε στην Ιαπωνία, πόσων ετών είσθε, αν είσθε νυμφευμένος ή ελεύθερος, το άτομο θ’ αρχίση ν’ ασχολήται και με το πρόβλημα σας. Κατά πάσαν πιθανότητα θ’ αρχίση να τηλεφωνή στους φίλους του, να τους λέη όλα τα σχετικά μ’ εσάς και κατόπιν θ’ αποφασίσουν μαζί ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να σας βοηθήσουν. Ο Ιάπων δεν είναι φλύαρος· το ενδιαφέρον του δείχνει την επιθυμία του να σας βοηθήση και να σας κάμη φίλο.

Μαθαίνοντας να Ενεργήτε με τον Τρόπο Τους

Φθάνετε στο σπίτι του φίλου σας και σας χαιρετούν γνωστά πρόσωπα, αλλά το πρόβλημα της γλώσσας παραμένει έντονο. Πριν μπήτε στο σπίτι πρέπει να βγάλετε τα παπούτσια σας, και όλοι γελούν γιατί τα πόδια σας είναι πολύ μεγάλα για τις παντούφλες που σας δίνουν. Το Ιαπωνικό έθιμο των υποκλίσεων θα σας γοητεύση, αλλά σύντομα θα κάμετε και σεις το ίδιο τελείως ασυναίσθητα και οι οικοδεσπόται σας θα το παρατηρήσουν αυτό με επιδοκιμασία.

Ένα από τα δωμάτια στα οποία οδηγείσθε είναι το δωμάτιο με το τατάμι (ψάθα.) Το τατάμι είναι ακριβό, και για να το διατηρήσουν περισσότερο χρόνο οι Ιάπωνες δεν περπατούν με παντούφλες σ’ αυτό το δωμάτιο. Κάθεστε σ’ ένα μαξιλάρι, το οποίο μετακινείτε γύρω από το χαμηλό τραπεζάκι ύψους ενός ποδός για να κάμετε χώρο για τους άλλους. Η οικοδέσποινα σπεύδει να βάλη το μαξιλάρι πάλι στην πρώτη του θέσι. Μαθαίνετε λίγα ακόμη για την παληά Ιαπωνία όταν σας λένε ότι αν έχετε το μαξιλάρι απέναντι στο σημείο όπου ενώνονται οι ψάθες μπορεί να σημαίνη θάνατο. Σας λέγουν μια ιστορία πως, τον παληό καιρό, οι πολεμισταί Σαμουράι κάρφωναν τα σπαθιά των ανάμεσα στις ψάθες και σκότωναν όποιον καθόταν εκεί. Είτε αυτό είναι γεγονός είτε μύθος, να θυμάστε ότι είσθε μόνον ένας επισκέπτης, και ο σεβασμός σας προς την οικοδέσποινα απαιτεί να καθήσετε όπου θέλει εκείνη.

Ενώ είσθε εδώ, θα δοκιμάσετε όλων των ειδών τα φαγητά και ίσως περισσότερο απ’ όλα θα θυμάστε την πρώτη σας απόπειρα να φάτε ωμό ψάρι. Έχετε προσπαθήσει ποτέ να βουτήξετε μια φέτα ωμού ψαριού σε μια σάλτσα χρησιμοποιώντας ξυλαράκια; Αν όχι, τότε σας περιμένει μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Αφού σας πέση μερικές φορές και λερώσετε το τραπέζι, τελικά το βάζετε στο στόμα σας. Συνεχίζετε να το μασάτε και προσπαθείτε να το καταπιήτε αλλά δεν πηγαίνει κάτω. Αν πάψετε να σκέπτεσθε το γεγονός ότι το ψάρι είναι ωμό θα βρήτε ότι το νέο φαγητό σας είναι πολύ νόστιμο. Ένα πράγμα είναι βέβαιο, ότι όταν θα γυρίσετε στην πατρίδα σας, θα χαίρετε να διηγήσθε στους φίλους σας τι φάγατε και πώς το φάγατε.

Το πραγματικά διασκεδαστικό φαγητό είναι οι χυλοπήτες ή λαζάνια. Οι μακρυές λεπτές χυλοπήτες μαγειρεύονται ως σούπα. Ο οικοδεσπότης σάς διδάσκει να έχετε το στόμα σας πολύ κοντά στο χείλος του μπωλ, και ενώ παίρνετε με τα ξυλαράκια μια δέσμη από χυλοπήτες σάς συνιστά να ρουφάτε δυνατά. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορείτε επίσης να τρώτε και λίγη σούπα συγχρόνως. Σας λέγουν ότι η γεύσις αναδεικνύεται αν ρουφάτε, και δείχνετε ότι απολαμβάνετε τη νοστιμάδα όταν τρώτε τις χυλοπήτες μ’ αυτόν τον τρόπο. Ενώ τηρείτε αυτό το έθιμο, θα παρατηρήσετε ότι οι φίλοι σας αισθάνονται ευχαρίστησι, αλλά χωρίς αμφιβολία θα γελάσουν επίσης καθώς εξακολουθείτε να κάνετε πολλά λάθη ενώ χρησιμοποιείτε τα ξυλαράκια.

Την ώρα του ύπνου σάς οδηγούν σ’ ένα μεγάλο δωμάτιο όπου τα κλινοσκεπάσματα έχουν απλωθή πάνω στο τατάμι. Σ’ αυτό το εξοχικό σπίτι όλη η οικογένεια κοιμάται στο ίδιο δωμάτιο κι εδώ θα βρουν ένα μέρος για τον εκλεκτό επισκέπτη τους επίσης. Το τελευταίο γέλιο της ημέρας ακούεται καθώς οι οικοδεσπόται σας παρατηρούν τις μακρυές γάμπες σας και τα μεγάλα πόδια σας να βγαίνουν έξω από το κάτω μέρος των σκεπασμάτων. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τον ύπνο, και σύντομα το σπίτι είναι σιωπηλό.

Δεν Υπάρχει Λόγος να Πανικοβάλλεσθε

Στο τραίνο που σας φέρνει πίσω στο Τόκιο ένα κύμα φόβου σάς πνίγει καθώς μασκοφόροι άνθρωποι ανεβαίνουν στο τραίνο. Δυο απ’ αυτούς έρχονται να καθήσουν απέναντί σας. Τα χάνετε από την καλή συμπεριφορά τους και την ησυχία τους, αλλά καθώς βγάζουν τις μάσκες τους για να φυσήξουν τη μύτη τους αντιλαμβάνεσθε ότι οι «λησταί» είναι απλώς θύματα του κοινού κρυολογήματος. Η μάσκα; Λέγουν ότι εμποδίζει το κρυολόγημα να χειροτερέψη, και εκτιμάτε την πρόνοια που έλαβαν για να μη μεταδώσουν το κρυολόγημά τους σε άλλους.

Καθώς πηδάτε από το τραίνο, φωνές γεμίζουν τον αέρα. Μήπως πρόκειται να εμπλακήτε σε κάποια διαδήλωσι; Το δυνατό καρδιοχτύπι σας ελαττώνεται καθώς το βλέμμα σας πέφτει σε μια ομάδα μαθητών του τζούντο που τρέχουν ξυπόλητοι. Καθώς τρέχουν, ένας από την ομάδα φωνάζει κάτι και η ομάδα του φωνάζει και αυτή σε απάντηση. Αυτό τους βοηθεί να κρατούν τον ρυθμό του τρεξίματος. Όση ώρα τρέχουν φωνάζουν και φαίνονται να το απολαμβάνουν πάρα πολύ. Πιθανόν ένας ή δυο θα σας φωνάξουν ένα Αγγλικό χαιρετισμό προς έκπληξιν του αρχηγού των.

Το να ψωνίση κανείς μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα, ιδιαίτερα αν θέλετε κάτι που δεν το βλέπετε. Στην Ιαπωνική υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να πήτε το ίδιο πράγμα, γι’ αυτό όταν ζητάτε κάτι από ένα καταστηματάρχη, θα βεβαιωθή ότι σας έχει καταλάβει με το να ρωτήση μ’ ένα διαφορετικό τρόπο. Πολλοί ξένοι πανικοβάλλονται σ’ αυτό το σημείο, αλλά ο καταστηματάρχης θέλει μόνον να σας βοηθήση, γι’ αυτό είναι καλύτερα να επαναλάβετε αργά τι θέλετε και όλα θα πάνε καλά. Η αγορά αναμνηστικών είναι σχετικά εύκολη, γιατί όλα είναι εκτεθειμένα.

Μια Διασκεδαστική Βραδιά

Το τελευταίο βράδυ μπορεί ν’ αποφασίσετε να πάτε να δήτε το Καμπούκι, τα αρχαία παραδοσιακά θεατρικά έργα της Ιαπωνίας. Στην πραγματικότητα, ολόκληρο το πρόγραμμα διαρκεί περίπου οκτώ ώρες. Ο τρόπος που μιλούν οι ηθοποιοί του Καμπούκι είναι πολύ διαφορετικός από τη συνηθισμένη ομιλία, και εκτός αυτού δεν μιλούν την Ιαπωνική που είναι στο βιβλίο των φράσεων που έχετε. Μην αποθαρρύνεστε επειδή δεν καταλαβαίνετε. Ούτε και οι Ιάπωνες καταλαβαίνουν. Το πρόγραμμά σας περιέχει ολόκληρη την ιστορία στην Αγγλική και θα μπορέσετε να παρακολουθήσετε.

Ενδιαφέροντες και διασκεδαστικοί είναι οι βοηθοί του θεάτρου ντυμένοι στα μαύρα. Φορούν επίσης μαύρα πέπλα στα πρόσωπά των. Κατά τη διάρκεια του έργου τρέχουν μέσα κι έξω από τη σκηνή αλλάζοντας σκηνικά και παρέχοντας βοήθεια στους ηθοποιούς όταν χρειάζεται. Οι Ιάπωνες θα σας πουν ότι το ακροατήριο υποτίθεται ότι δεν πρέπει να τους βλέπη και συνεπώς δεν τους βλέπει. Και σεις επίσης δεν πρέπει να τους βλέπετε.

Κάτι άλλο διασκεδαστικό είναι η υποβολή ερωτήσεων από το ακροατήριο. Αυτό στην πραγματικότητα είναι ενθάρρυνσις προς τους ηθοποιούς. Εν τούτοις, θα ήταν καλύτερα να μην προσπαθήσετε να κάμετε το ίδιο. Οι προσπάθειές σας μπορεί να παρεξηγηθούν και μπορεί να σας ζητήσουν να φύγετε λόγω κακής συμπεριφοράς. Μολονότι μπορεί να παρακολουθήσετε μόνο τέσσερις ώρες από το πρόγραμμα, δεν θα ξεχάσετε αυτό το βράδυ που περάσατε με το ιστορικό παρελθόν της Ιαπωνίας.

Σαγιονάρα, Ιαπωνία!

Πώς αισθανθήκατε ως εκλεκτός επισκέπτης; Δεν μπορείτε ν’ αρνηθήτε ότι όλοι ήσαν ευγενείς και φιλόξενοι. Η Ιαπωνία είναι πράγματι μια χώρα παραδόξων αντιθέσεων· το παληό και το νέο στέκουν πλάι-πλάι, και τα δυο προσφέροντας πολλά ενδιαφέροντα πράγματα. Μια τέτοια επίσκεψις πλαταίνει τη διάνοιά σας. Αντιλαμβάνεσθε ότι ο δικός σας τρόπος δεν είναι ο μόνος τρόπος ενεργείας, και διασκεδάσατε πολύ μαθαίνοντας.