Γιατί Εμειώθη η Αγοραστική Αξία του Δολλαρίου;

ΤΟΝ Φεβρουάριο το δολλάριο των Ηνωμένων Πολιτειών υπέστη και νέα πτώσι όταν υποτιμήθηκε κατά 10 τοις εκατό. Αυτή ήταν η δεύτερη υποτίμησίς του μέσα σε δεκατέσσερις περίπου μήνες. Γιατί συνέβη αυτό;

Για να κατανοήσωμε τους βασικούς λόγους για την πρόσφατη πτώσι της αξίας του δολλαρίου, πρέπει να κυττάξωμε πίσω στον διεθνή ρόλο που έχει παίξει από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Ρόλος του Δολλαρίου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξήλθαν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως το πλουσιώτερο έθνος στη γη. Λόγω των τεραστίων των αποθεμάτων χρυσού το δολλάριο έγινε η βάσις των διεθνών σταθερών τιμών συναλλάγματος. Με άλλα λόγια, η ακριβής τιμή των άλλων νομισμάτων εξεφράζετο σε συνάρτησι με την αξία τους ως προς το δολλάριο των Η.Π.Α. που βασιζόταν στο χρυσό.

Αυτό, για τον καιρό εκείνο, είχε ωρισμένα πλεονεκτήματα. Τα Αμερικανικά εργοστάσια δεν είχαν καταστραφή στη διάρκεια του πολέμου, όπως είχε συμβή στα εργοστάσια της Ευρώπης. Η Ευρώπη χρειαζόταν Αμερικανικά προϊόντα. Η Αμερική χρειαζόταν να διατηρή απασχολημένο το τεράστιο εργατικό δυναμικό της του καιρού του πολέμου. Μια σταθερή τιμή συναλλάγματος μεταξύ διαφόρων νομισμάτων, βασισμένη στο δολλάριο, επετάχυνε την ανοικοδόμησι του ερειπωμένου από τον πόλεμο κόσμου. Μεγάλες Αμερικανικές εταιρίες μπορούσαν ν’ αγοράζουν και να πωλούν διεθνώς, γνωρίζοντας ότι τα ξένα νομίσματα θα παρέμεναν αρκετά σταθερά σε αξία για αρκετό διάστημα.

Για λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο οι Ηνωμένες Πολιτείες ευημερούσαν. Πλούσιες εταιρίες πωλούσαν στο εξωτερικό τόσο σε πρώην συμμάχους όσο και σε εχθρούς. Καθώς οι Αμερικανικές επιχειρήσεις ευημερούσαν, έφερναν, με τη σειρά τους, αυξημένα έσοδα φόρων στην κυβέρνησι των Η.Π.Α.

Τι συνέβη, λοιπόν, ώστε να αντιστραφή αυτή η πορεία; Γιατί εμειώθη η αξία του δολλαρίου;

Η Πτώσις του Δολλαρίου

Με μια φράσι ανεπτύχθη αυτό που λέγεται έλλειμμα του ‘ισοζυγίου πληρωμών.’ Δηλαδή, οι Αμερικανοί δαπανούν περισσότερο χρήμα έξω από τη χώρα τους απ’ όσο εισάγουν σ’ αυτή. Όπως είδαμε, η Αμερικανική βιομηχανία εδαπάνησε τεράστια ποσά στο εξωτερικό. Επίσης, οι Αμερικανοί τουρίστες μεταφέρουν δολλάρια στο εξωτερικό. Η συνέχισις των Αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων και της ξένης βοηθείας κάνει να στέλνωνται ακόμη περισσότερα δολλάρια έξω από τα σύνορα των Η.Π.Α.

Συγχρόνως, όμως, η Ευρώπη γίνεται ισχυρότερη βιομηχανικώς και οικονομικώς. Τα Ευρωπαϊκά έθνη παράγουν περισσότερα δικά τους προϊόντα αντί να τ’ αγοράζουν από τις Η.Π.Α. Επί πλέον διαρκώς περισσότερα αγαθά πωλούνται από άλλα έθνη στις Η.Π.Α. Τώρα οι Η.Π.Α. εισάγουν στην πραγματικότητα περισσότερα απ’ όσα εξάγουν. Η χώρα αγοράζει περισσότερα απ’ όσα πωλεί.

Επί είκοσι χρόνια τα προβλήματα του δολλαρίου συσσωρεύονταν. Το περιοδικό Τάιμ της Αμερικής συνοψίζει ως εξής:

«Η βασική αιτία της αδυναμίας του δολλαρίου είναι ότι συνεχώς από την αρχή της δεκαετίας του 1950 οι Η.Π.Α. ζουν πέρα από τα μέσα που διαθέτουν στον κόσμο. Καταναλωταί, επιχειρηματίαι, τουρίσται και η Κυβέρνησις δαπανούν δεκάδες δισεκατομμυρίων δολλαρίων κάθε χρόνο για να κτίζουν εργοστάσια στην Ευρώπη, ν’ αγοράζουν Ιαπωνικά αυτοκίνητα και φωτογραφικές μηχανές, ν’ απολαμβάνουν τη λιακάδα της Ριβιέρας, να χορηγούν ξένη βοήθεια, να διατηρούν στρατεύματα σ’ ολόκληρη τη γη και να διεξάγουν τον δαπανηρό πόλεμο στο Βιετνάμ.»

Είναι ευνόητο ότι οι ξένοι έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην αξία του δολλαρίου. Εν τούτοις οι ξένες κεντρικές τράπεζες αγόραζαν πάντοτε τα πλεονάζοντα Αμερικανικά δολλάρια στις χώρες τους. Γιατί;

Για να διατηρούν τον αριθμό των κυκλοφορούντων δολλαρίων μειωμένο. Πάρα πολλά δολλάρια θα εμείωναν την τιμή του. Αν η αξία του δολλαρίου έπεφτε, το τοπικό νόμισμα που βασίζεται στο δολλάριο θα ηύξανε σε αξία. Τότε, κάθε αντικείμενο που η ξένη χώρα θα εξήγε θα κόστιζε περισσότερο στις μεγάλες αγορές των Η.Π.Α. Οι Αμερικανοί θα έπαυαν ν’ αγοράζουν. Οι πωλήσεις θα έπεφταν. Οι επιχειρήσεις και η κυβέρνησις θα υφίσταντο ζημία. Αυτό δεν μπορούσαν να το επιτρέψουν να συμβή.

Έτσι τα δολλάρια εξακολούθησαν να συσσωρεύωνται έξω από τις Η.Π.Α. Τον Φεβρουάριο του 1973 υπολογίζεται ότι είχε συσσωρευθή ένα ποσόν μέχρις 80 δισεκατομμύρια δολλάρια.

Οι ’κερδοσκόποι’ που κρατούσαν μεγάλα ποσά Αμερικανικών δολλαρίων στο εξωτερικό συνέβαλαν στο πρόβλημα του δολλαρίου. Εταιρίες και ακόμη άτομα πωλούν τα δολλάριά τους για ν’ αγοράσουν ένα άλλο ισχυρό νόμισμα, συνήθως Γερμανικά μάρκα ή Ιαπωνικά γεν. Όταν η αξία αυτών των νομισμάτων αυξάνη, τότε οι κερδοσκόποι τα ξαναπωλούν. Αλλά σ’ αυτή τη συναλλαγή αγοράζουν περισσότερα δολλάρια απ’ όσα επώλησαν.

Όταν γίνεται μαζική πώλησις δολλαρίων από πολλούς κερδοσκόπους συγχρόνως, τότε δημιουργείται κρίσις. Οι ξένες κυβερνήσεις δεν έχουν τα αποθέματα για να συμβαδίσουν με τις πωλήσεις. Τι είναι το καλύτερο που μπορεί να γίνη σε μια τέτοια περίπτωσι; Να υποτιμηθή το δολλάριο!

Το Δολλάριο Υποτιμάται

Υποτίμησις σημαίνει να μειωθή η αξία του δολλαρίου, ενώ επιτρέπεται να παραμείνη σταθερή η αξία των ισχυρών ξένων νομισμάτων. Αυτό ακριβώς συνέβη για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1971. Αλλά περαιτέρω μέτρα ήσαν αναγκαία! Μια υποτίμησις δεν ήταν αρκετή. Γιατί όχι;

Διότι οι βασικές αιτίες για την υποτίμησι παρέμεναν. Οι Η.Π.Α. εξακολουθούσαν να εισάγουν περισσότερα απ’ όσα εξήγαν. Επί πλέον, μέσα στη χώρα ο πληθωρισμός επέμενε. Τα είδη πρώτης ανάγκης, όπως τα τρόφιμα, ήσαν ακριβά και η τιμή τους ανέβαινε.

Έτσι μια νέα υποτίμησις έγινε αναγκαία τον Φεβρουάριο του 1973. Μήπως αυτό καθησύχασε τους φόβους έξω από την Αμερική; Όχι! Στην πραγματικότητα, ακριβώς μετά τη δεύτερη υποτίμησι συνέβη μια από τις μεγαλύτερες πωλήσεις δολλαρίων στην ιστορία. Περαιτέρω προσαρμογές ήσαν προφανώς αναγκαίες. Τι έγινε;

Το Κυμαινόμενο Δολλάριο

Οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν με δεκατρείς μεγάλες μη Κομμουνιστικές χώρες να μη έχουν στο εξής μια καθωρισμένη τιμή συναλλάγματος. Μάλλον, οι τιμές του δολλαρίου στο εξής θα εκυμαίνοντο, δηλαδή θα εύρισκαν την αξία τους σε κάθε έθνος όπως θα το καθώριζε η προσφορά και η ζήτησις.

Τουλάχιστον έξη Ευρωπαϊκά έθνη συμφώνησαν σε μια «ενιαία διακύμανσι». Καθώρισαν μια σταθερή τιμή συναλλάγματος μεταξύ τους, αλλά εκυμαίνοντο ως συνασπισμός έναντι του δολλαρίου. Οι κερδοσκόποι αποθαρρύνονται από το σύστημα του κυμαινόμενου δολλαρίου. Προηγουμένως εγνώριζαν εκ των προτέρων ότι θα επικρατούσαν ωρισμένες τιμές συναλλάγματος· αυτή όμως η εγγύησις εξέλιπε τώρα.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι το δολλάριο δεν κατέχει πια μια κεντρική θέσι στον οικονομικό κόσμο. Κατέχει. Μια ισχυρή αιτία που διακρατεί αυτή τη θέσι του αναφέρεται ειλικρινά σ’ ένα περιοδικό των Ηνωμένων Πολιτειών, το Νιούζγουηκ, στο τεύχος της 19 Μαρτίου 1973:

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες, επίσης, κατέχουν ακόμη τα σπουδαιότερα ’οικονομικά’ αποθέματα απ’ όλους: την πυρηνική προληπτική δύναμι και τη στρατιωτική ισχύ που μόνον αυτές εξασφαλίζουν, όπως το διετύπωσε ένας ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος, ’την ελευθερία μας και τον εν γένει τρόπο της ζωής μας.’»

Αλλά προς το παρόν, το καθαρό αποτέλεσμα εκείνου που συνέβη από το τέλος του 1971 είναι ένα δολλάριο που αγοράζει λιγώτερα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Πώς θα επιδράσουν αυτές οι μεταβολές στις καθημερινές συνήθεις αγορές;

Αποτελέσματα σ’ Αυτούς που Χρησιμοποιούν το Δολλάριο

Για τους Αμερικανούς τα μακροχρόνια αποτελέσματα των προσφάτων οικονομικών κινήσεων απομένει ακόμη να διαπιστωθούν. Αλλά το άμεσο αποτέλεσμα είναι αυξημένες τιμές για τα ξένα αντικείμενα και υπηρεσίες.

Ένα λαϊκό Γερμανικής κατασκευής αυτοκίνητο ανήλθε από 2.059 δολλάρια σε περισσότερα από 2.200 δολλάρια μετά την υποτίμησι του δολλαρίου τον Φεβρουάριο. Τα Ιαπωνικά αυτοκίνητα θα ανέλθουν ακόμη περισσότερο στις Η.Π.Α.

Οι διακοπές και τα ταξίδια θα είναι πιο δαπανηρά, εφ’ όσον το δολλάριο αγοράζει λιγώτερο κατάλυμα, τροφή και μεταφορά στην Ευρώπη, τη Ρωσία και την Ιαπωνία.

Εν τούτοις, το σκληρότερο πλήγμα για πολλές Αμερικανικές οικογένειες είναι το ανερχόμενο κόστος των ειδών πρώτης ανάγκης. Οι τιμές των τροφίμων, επί παραδείγματι, που είναι ήδη υψηλές, αναμένεται ότι θα εξακολουθήσουν να ανέρχωνται λόγω της υποτιμήσεως. Γιατί; Διότι τώρα δίνεται έμφασις στην εξαγωγή αγαθών· η πώλησις τονίζεται και όχι η αγορά για να οικοδομήση εμπορικό ισοζύγιο ευνοϊκό για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθώς όμως τα τρόφιμα πωλούνται στο εξωτερικό, μένουν λιγώτερα για ν’ αγοράσουν οι Αμερικανοί, κι αυτό ωθεί τις τιμές των μικρών αποθεμάτων ψηλότερα.

Το πετρέλαιο—μια άλλη ζωτική ανάγκη στον σύγχρονο κόσμο—έρχεται διαρκώς και περισσότερο από τη Μέση Ανατολή και τη Νότιο Αμερική. Θα κοστίζη ακόμη περισσότερα Αμερικανικά δολλάρια. Επομένως, το πετρέλαιο για θέρμανσι, η βενζίνη και τελικά ο ηλεκτρισμός αναμφιβόλως θα είναι πιο δαπανηρά.

Τα είδη πρώτης ανάγκης επηρεάζονται, επίσης, και μ’ έναν άλλο τρόπο. Η βιομηχανία των Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποιεί πρώτες ύλες από πηγές του εξωτερικού. Ο βωξίτης για το αλουμίνιο έρχεται από την Ιαμαϊκή και το Σουρινάμ· το μαλλί για παλτά, πουλόβερ και κοστούμια έρχεται από την Αυστραλία. Εφόσον το δολλάριο αγοράζει λιγώτερα σε καθεμιά απ’ αυτές τις ξένες χώρες, τα επεξεργασμένα Αμερικανικά προϊόντα θα παρουσιάσουν ασφαλώς μια αντίστοιχη αύξησι τιμής.

Θα λύση οριστικά τα προβλήματά του το κυμαινόμενο δολλάριο; Πολλοί οικονομολόγοι ενθαρρύνουν την εγκατάλειψι των σταθερών τιμών συναλλάγματος. Αλλά οι περισσότεροι ομολογούν επίσης ότι το μέλλον είναι αβέβαιο. Οι τρέχουσες ’κυμαινόμενες’ τιμές εμφανίζονται, το πολύ, σαν μια μεταβατική κίνησις. Ο επί των οικονομικών καθηγητής του Χάρβαρντ, Χ. Σ. Χάουθακερ, λέγει: «Η αναζήτησις ενός πιο σταθερού διεθνούς νομισματικού συστήματος δεν πρέπει να εγκαταλειφθή.» Οι ειδικοί δεν είναι βέβαιοι τι αλλαγές μπορεί να επίκεινται για το δολλάριο και τα άλλα νομίσματα.

Άσχετα με το τι μελλοντικές κινήσεις μπορούν να κάμουν οι οικονομολόγοι, θα πρέπει να γίνουν περαιτέρω μεγάλες αλλαγές προτού το ανθρώπινο γένος μπορέση ν’ απολαύση ποτέ πραγματική ασφάλεια. Οι αλλαγές που απαιτούνται είναι πολύ πιο εκτεταμένες απ’ αυτές που μπορούν να επιτύχουν οι άνθρωποι. Αλλά ο Θεός έχει υποσχεθή να τις επιφέρη, όχι με το να μπαλώση την παρούσα ιδιοτελή διευθέτησι, αλλά με το να την εξαλείψη και να εισαγάγη ένα εντελώς νέο σύστημα πραγμάτων, ένα σύστημα στο οποίον θα κυβερνά η δικαιοσύνη.—2 Πέτρου 3: 11-13.

Ότι ο Θεός έχει τη δύναμι να κάμη ένα τέτοιο πράγμα, δεν μπορεί να υπάρξη αμφιβολία. Επί πλέον, μέσα στην Αγία Γραφή έχει ειδικά δηλώσει ότι σκοπός του είναι να το κάμη αυτό και μάλιστα σ’ αυτή τη γενεά. Ποθεί η καρδιά σας ζωή σε μια τέτοια δίκαιη τάξι; Αν ναι, ζητήστε περισσότερες πληροφορίες από τους μάρτυρες του Ιεχωβά. Θα χαρούν να σας βοηθήσουν να μάθετε γι’ αυτό, χωρίς καμμιά επιβάρυνσι.