Ζητείται: Ένα Οικονομικό Σύστημα Αποτελεσματικό

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ του Δυτικού κόσμου έπαυσε να είναι η ίδια από το περασμένο καλοκαίρι. Πράγματι ποτέ δεν θα ξαναγίνη η ίδια.

Όταν στο σύστημα που εχρησιμοποιείτο εδόθη το θανατηφόρο πλήγμα του από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ρίτσαρντ Νίξον στις 15 Αυγούστου 1971, άρχισε μια μακρά περίοδος αβεβαιότητος.

Η ενέργεια του Προέδρου δημιούργησε έναν οικονομικό εφιάλτη για τον μη κομμουνιστικό κόσμο. Από τότε αυτά τα έθνη άρχισαν να ερευνούν για ένα νέο οικονομικό σύστημα που θα είναι αποτελεσματικό.

Αλλά γιατί παραμερίσθηκε το παλαιό; Ποια ελπίδα υπάρχει ότι ένα νέο σύστημα είναι περισσότερο αποτελεσματικό από το παλαιό που απέτυχε;

Το Παλαιό Οικονομικό Σύστημα

Το προηγούμενο οικονομικό σύστημα εγκαθιδρύθηκε σε μια συνδιάσκεψι των εθνών της Δύσεως που έλαβε χώρα στο Μπρέττον Γουντς του Νιου Χάμσιρ, το 1944. Ίδρυσαν αυτό που ωνομάσθηκε Διεθνές Νομισματικό Ταμείον, μια διευθέτησις με την οποία τελικά συνεδέθησαν πάνω από εκατό μη κομμουνιστικά έθνη.

Ποια ήταν η βάσις αυτού του συστήματος; Θεμελιώθηκε επάνω στο δολλάριο των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκείνον τον καιρό οι Ηνωμένες Πολιτείες ήσαν το πιο ισχυρό κράτος του κόσμου και το νόμισμά του το πιο ισχυρό. Έτσι τα έθνη συμφώνησαν να εκτιμήσουν τα χρήματά των σε σχέσι με το δολλάριο.

Συμφώνησαν ότι δεν θα επέτρεπαν στο νόμισμά τους να κυμανθή περισσότερο από 1 τοις εκατό επάνω ή κάτω από τις ανεγνωρισμένες αξίες. Αυτή η σταθερότης θα έκανε το παγκόσμιο εμπόριο πολύ εύκολο εφ’ όσον οι κυβερνήσεις και οι επιχειρηματίες θα μπορούσαν να γνωρίζουν σε κάθε στιγμή ποια ήταν η αξία των χρημάτων τους εν σχέσει με τα χρήματα μιας άλλης χώρας. Αυτό διευκόλυνε σχετικά τον υπολογισμό των τιμών για τα προϊόντα μιας χώρας εφ’ όσον δεν υπήρχε λόγος να λαμβάνεται υπ’ όψιν μια μεγάλη διακύμανσις στις νομισματικές αναλογίες.

Συμφωνήθηκε επίσης ότι το δολλάριο των Ηνωμένων Πολιτειών θ’ αποτελούσε το βασικό νόμισμα αποθεματικού του Ταμείου. Και αν κάποιο έθνος επρόκειτο να συγκεντρώση πάρα πολλά δολλάρια χάρις σ’ ένα ρευστό πλεόνασμα του εμπορίου του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσε να επιστρέψη αυτά τα χάρτινα δολλάρια και να πάρη χρυσό προς $35 την ουγγιά. Έτσι το οικονομικό σύστημα που άρχισε το 1944 είχε ως βάσι του το Αμερικανικό δολλάριο το οποίο εν συνεχεία είχε ως εγγύησι το τεράστιο απόθεμα χρυσού.

Γιατί Συνέβη Αυτό;

Γιατί αυτό το σύστημα απορρίφθηκε; Γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν δράσι μόνες τους, γεγονός που έφερε σε αναταραχή τα οικονομικά ολοκλήρου του μη κομμουνιστικού κόσμου;

Η βασική αιτία τονίσθηκε από έναν Αμερικανό βιομήχανο ο οποίος διεκήρυξε ότι οι ηγέται των Ηνωμένων Πολιτειών «κατασπαταλούσαν τα χρήματα των φορολογουμένων σ’ όλον τον κόσμο όπως οι μεθυσμένοι ναυτικοί.»

Και ενώ βέβαια αυτό μπορεί να είναι μια υπεραπλοποίησις ενός πολύπλοκου ζητήματος, εν τούτοις αποδίδει μια βασική αλήθεια. Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Ηνωμένες Πολιτείες πράγματι εδαπάνησαν γιγαντιαία ποσά σε άλλες χώρες και ειδικά για στρατιωτικές δαπάνες, προγράμματα εξωτερικής βοηθείας και βιομηχανικές επενδύσεις. Και ενώ είχαν ένα πλεόνασμα στις εμπορικές των συναλλαγές που σημαίνει ότι εξήγαγαν περισσότερα αγαθά απ’ ότι εισήγαγαν, αυτό το πλεόνασμα δεν ήταν αρκετό για ν’ αντισταθμίση τα πελώρια έξοδα σε άλλες περιοχές.

Έτσι λοιπόν σε όλη αυτή την περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούσαν γενικά περισσότερα χρήματα απ’ όσα ωφελούνταν από ξένες χώρες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα επανειλημμένα ελλείμματα σ’ αυτό που λέγεται ‘ισοζύγιον πληρωμών’ της. Έτσι τον ένα χρόνο μετά τον άλλον έχανε χρήματα στο εξωτερικό. Πόσον καιρό μπορεί ένα άτομο ή μια εταιρία να συνεχίση να το κάνη αυτό προτού βρεθή σε δυσκολίες; Αν συνεχίση, το τέλος θα είναι η χρεωκοπία. Αργά ή γρήγορα θα έλθη μια μέρα που θα πρέπη να καθαρισθούν οι λογαριασμοί.

Αυτή η μέρα ήλθε το 1971. Τότε τα ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών της Αμερικής είχαν αυξηθή τόσο πολύ ώστε να υπάρχουν στα χέρια των ξένων χωρών δολλάρια πέντε φορές περισσότερα από το αντίκρυσμα χρυσού που διέθεταν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, για πρώτη φορά στον αιώνα, πράγματι από το 1893, χειροτέρευσε και το εμπορικό ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών. Άρχισαν να ξοδεύουν περισσότερα σε εισαγωγές απ’ όσα έπαιρναν από εξαγωγές.

Τα χρόνια των στρατιωτικών δαπανών, της εξωτερικής βοηθείας και άλλων εξόδων του εξωτερικού και επί πλέον τώρα ένα ολέθριο εμπορικό ισοζύγιο ωθούσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες στη χρεωκοπία των οικονομικών τους συναλλαγών με άλλες χώρες. Απλώς δεν έβγαζαν αρκετά χρήματα για να πληρώσουν τους τεράστιους λογαριασμούς των σε άλλους.

Στα μέσα του 1971 ο Υπουργός των Οικονομικών Τζων Κόναλλυ παραδέχθηκε ότι η οικονομική κατάστασις της Αμερικής χειροτέρευε γοργά. Αποκαλύφθηκε επίσης ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο των πληρωμών της για το πρώτο ήμισυ του 1971 ήταν τεράστιο—σχεδόν τρεις φορές χειρότερο απ’ όσο υπήρξε ποτέ.

Επιπρόσθετα υπήρχε ένα πελώριο έλλειμμα 23 δισεκατομμυρίων δολλαρίων στον εσωτερικό προϋπολογισμό για το έτος, μ’ ένα προβλεπόμενο έλλειμμα ακόμα μεγαλύτερο για το ερχόμενο έτος. Επίσης οι μισθοί και οι τιμές ανέβαιναν· ο πληθωρισμός είχε σχεδόν ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Αυτό με τη σειρά του είχε ως αποτέλεσμα τον παραμερισμό των Αμερικανικών προϊόντων στις παγκόσμιες αγορές, πράγμα που χειροτέρευε πιο πολύ την εμπορική εικόνα της.

Στο τέλος του Ιουλίου η χειροτέρευσις είχε πάρει τέτοια ταχύτητα ώστε κάτι έπρεπε να γίνη, όπως ανέφερε το περιοδικό Νιούσγουηκ της 30ης Αυγούστου 1971:

«Σε μια συνομιλία του με τους νομοθετικούς ηγέτες την τελευταία εβδομάδα ο κ. Νίξον παρουσίασε μια ψυχρή ανάλυσι των κινδύνων της αδρανείας: ανέφερε ότι αν επρόκειτο να περιμένει δυο μόλις εβδομάδες ακόμα, το δολλάριο θ’ αντιμετώπιζε ’καταστροφή’. Ένας από τους παρόντας σκέφθηκε ότι η εσωτερική κατάστασις ήταν απειλητική—και εξίσου σημαντική κατά τους υπολογισμούς του Προέδρου. ’Τα σημεία έδειχναν μια καταστρεπτική ανεργία με την έλευσι του Δεκεμβρίου,’ είπε, ’ίσως πάνω από 9 τοις εκατό.’»

Εκείνο που έγινε οδυνηρά φανερό ήταν ότι η οικονομική πολιτική της Αμερικής είχε αποτύχει. Έπρεπε να ληφθούν αμέσως δραστικά μέτρα ώστε ν’ αποφευχθή η «καταστροφή,» μέτρα που ο ίδιος ο πρόεδρος είχε πει προηγουμένως ότι δεν θα ελαμβάνοντο. Και μια οικονομική καταστροφή για τις Ηνωμένες Πολιτείες θα παρέσυρε όλον τον μη κομμουνιστικό κόσμο σε μια συμφορά παρόμοια ή και χειρότερη από εκείνην της οικονομικής κρίσεως της δεκαετίας του 1930.

Προσπάθεια για να Αναχαιτίσουν το Ρεύμα

Έτσι στις 15 Αυγούστου ο Πρόεδρος Νίξον ανήγγειλε στο έθνος μέσω της τηλεοράσεως το σχέδιό του στην προσπάθεια να σταματήση το γλίστρημα στην καταστροφή.

Περαιτέρω πλευρές του προεδρικού προγράμματος περιελάμβαναν το «πάγωμα» των τιμών και των μισθών για 90 μέρες· σταμάτημα της εξαγωγής χρυσού με την απαγόρευσι στα άλλα έθνη να ανταλλάσσουν δολλάρια με χρυσό· περικοπή των δαπανών της κυβερνήσεως· φορολογική ανακούφισις για πολίτες και επιχειρήσεις· και ένας επιπρόσθετος δασμός από 10 τοις εκατό στα περισσότερα προϊόντα που προήρχοντο από ξένες χώρες.

Αλλά με το ν’ αρνηθούν να εξαργυρώσουν τα δικά των δολλάρια με χρυσό, όπως είχε συμφωνηθή το 1944, οι Ηνωμένες Πολιτείες εδολοφόνησαν τη συμφωνία του Μπρέττον Γουντς. Εθεωρήθη ότι δεν υπήρχαν περιθώρια εκλογής. Γιατί; Διότι ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεταν το 1948 χρυσό αξίας άνω των 24 δισεκατομμυρίων, στα μέσα του 1971 είχαν μείνει μόνον 10 δισεκατομμύρια. Εν τούτοις, οι ξένοι κρατούσαν περίπου 55 δισεκατομμύρια χάρτινα δολλάρια απέναντι αυτού του χρυσού!

Ενώ τα άλλα έθνη υπήρξαν γενικά αρκετά ευγενή ώστε να συμφωνήσουν να μη εξαργυρώνουν τα δολλάριά των με χρυσό, εν τούτοις αυτό δεν θα μπορούσαν να συνεχίσουν να το κάνουν χωρίς κινδύνους για τη δική των οικονομία. Εν τούτοις μια «ζήτησις» του χρυσού θα μπορούσε να οδηγήση σε χρεωκοπία τις Ηνωμένες Πολιτείες και εν συνεχεία να εκθέση σε κίνδυνο όλα τα έθνη του Ταμείου. Έτσι το παράθυρο του χρυσού έκλεισε μέχρι νεωτέρας ειδοποιήσεως.

Με την αποκοπή του δολλαρίου από τον χρυσό οι Η.Π.Α. άφησαν το δολλάριο «έρμαιον των κυμάτων» στις διεθνείς οικονομικές αγορές. Τώρα θα έπρεπε να βρη το επίπεδό του σύμφωνα με τον νόμο της προσφοράς και της ζητήσεως. Και επειδή το δολλάριο δεν πήγαινε καλά, η ζήτησίς του ήταν πολύ μικρή σε σύγκρισι με άλλα νομίσματα και ειδικά με το Γερμανικό μάρκο και το Ιαπωνικό γιεν. Έτσι η αξία του δολλαρίου έπεσε εν σχέσει με τα άλλα νομίσματα. Αυτό συντελεί στην υποτίμησι του δολλαρίου.

Αυτό απλώς εσήμαινε ότι το δολλάριο δεν θα άξιζε πια τόσο όσο προηγουμένως σε άλλες χώρες. Έτσι, επί παραδείγματι, αν ζούσατε στην Αμερική και επρόκειτο να πληρώσετε $100 για ένα Γερμανικό προϊόν τώρα αυτό θα σας στοίχιζε πάνω από $105 ή και περισσότερο. Πράγματι, όλα τα ξένα προϊόντα που έφθαναν στις Ηνωμένες Πολιτείες θα στοίχιζαν ακριβώτερα.

Αυτό το επί πλέον κόστος ήλπιζαν ότι θα ενεθάρρυνε τους Αμερικανούς ν’ αγοράζουν λιγώτερα ξένα προϊόντα, θα γινόταν περικοπή των εισαγωγών και θα βοηθούσε να διορθωθή το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Επίσης, εφόσον τα ξένα νομίσματα θα μπορούσαν ν’ αγοράζουν περισσότερα δολλάρια από πριν, αυτό θα έκανε φθηνότερα τα Αμερικανικά προϊόντα σε άλλες χώρες, πράγμα που θα τις ενεθάρρυνε ν’ αγοράζουν περισσότερα και μ’ αυτόν τον τρόπο να διορθωθή ακόμα πιο πολύ το εμπορικό ισοζύγιο.

Η αποκατάστασις του εμπορικού πλεονάσματος θεωρήθηκε ζωτική. Γιατί; Το περιοδικό Γιουνάιτεντ Σταίητς Νιούς Εντ Γουώρλντ Ρηπόρτ παρατηρεί: «Σύμφωνα με την άποψι του κ. Νίξον πρέπει ν’ αποκατασταθή ένα πλεόνασμα στο ισοζύγιο εμπορικών αγαθών, ώστε να δοθή οικονομική δυνατότης υποστηρίξεως των δαπανών εξωτερικού για στρατιωτική και οικονομική βοήθεια και σε Αμερικανικές επενδύσεις του Εξωτερικού.»

Για να ενθαρρύνη τα άλλα έθνη να ανατιμήσουν τα νομίσματά τους προς τα άνω ο πρόεδρος εθέσπισε επίσης ένα επιπρόσθετο δασμό από 10 τοις εκατό. Αυτός ο δασμός κάνει τα ξένα προϊόντα πιο ακριβά στην Αμερική και αποθαρρύνει τους Αμερικανούς να τ’ αγοράζουν. Ελέχθη ότι όταν θα υπερτιμούνταν τα άλλα νομίσματα προς ικανοποίησιν της Αμερικής, τότε αυτός ο επιπρόσθετος φόρος θα έπαυε να ισχύη. Ο Αμερικανικός αντικειμενικός σκοπός είναι η ανατίμησις του Ιαπωνικού γιεν από 12 έως 15 τοις εκατό και μικρότερες άλλες αυξήσεις για τα άλλα νομίσματα.

Σχετικό ήταν το «πάγωμα» των μισθών και των τιμών για 90 μέρες μετά από την παρέλευσιν των οποίων έχουν προγραμματισθή μέτρα κάποιου άλλου τύπου ελέγχου. Αυτό θα βοηθούσε στην περιστολή του πληθωρισμού. Οι τιμές των Αμερικανικών προϊόντων δεν θα ανέβαιναν τόσο γρήγορα και θα τα έκανε πιο συναγωνιστικά στο παγκόσμιο εμπόριο. Αυτό επίσης θα εμείωνε την αυξανόμενη οργή των Αμερικανών οι οποίοι έβλεπαν κάθε χρόνο ν’ αγοράζουν με τα χρήματά τους όλο και λιγώτερα πράγματα.

Αντίδρασις στο Εξωτερικό

Πώς όμως αντέδρασαν οι άλλες χώρες σ’ όλα αυτά; Ο Ραλφ Ντάαρεντορφ, μέλος της επιτροπής εμπορίου της Δυτικής Γερμανίας στην Κοινή Αγορά, είπε: «Λίγες εκφράσεις χρησιμοποιήθηκαν τόσο πολύ για να περιγράψουν τ’ αποτελέσματα της νέας οικονομικής πολιτικής του Προέδρου Νίξον από τις εκφράσεις ότι οι σύντροφοι της Αμερικής ’συγκλονίσθηκαν’ και ’ζαλίσθηκαν.’ Και υπάρχουν μερικοί λόγοι γι’ αυτό: η ταχύτης λήψεως των μέτρων, η έλλειψις συνεννοήσεως και τα άμεσα αποτελέσματα μερικών από τις αποφάσεις που ελήφθησαν.»

Εκείνο που ήταν ειδικά εντυπωσιακό είναι ο επιπρόσθετος δασμός των 10 τοις εκατό και η αθέτησις της από 27 ετών υποσχέσεως εξαργυρώσεως δολλαρίων με χρυσό. Η προοπτική μειώσεως των πωλήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξε μια απειλή για τις οικονομίες άλλων εθνών, μάλιστα ήγειρε τον κίνδυνο να αυξηθή η ανεργία, όπως παρετήρησε ο Ντάαρεντορφ: «Υπολογίζεται ότι περίπου τα 90 τοις εκατό των εξαγωγών των Ευρωπαϊκών χωρών στις Ηνωμένες Πολιτείες, που ανέρχονται περίπου σε 7 δισεκατομμύρια δολλάρια, θα επηρεασθούν. . . . Δεν μένει παρά μικρή αμφιβολία ως προς το ότι οδηγούμεθα σε αξιοσημείωτη παράλυσι του εμπορίου.»

Θα υποταχθούν σ’ αυτή την κατάστασι τα άλλα έθνη χωρίς φασαρίες; Δεν είναι πιθανόν ότι θα μπορέσουν να το κάμουν αυτό για πολύν καιρό. Το περιοδικό Νιούσγουηκ εσχολίασε: «Η εφημερίς του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος Πράβδα δεν απείχε από την αλήθεια όταν είπε ότι οι Η.Π.Α. εκήρυξαν οικονομικό πόλεμο εναντίον των συμμάχων τους. Και ένας τραπεζίτης είπε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έρριξε μια βόμβα στην αγκαλιά των άλλων και αυτοί μπορεί ν’ αποφασίσουν να ρίξουν μια άλλη πίσω.»

Ενδιαφέρουσες ήσαν οι αντιδράσεις που προήλθαν από απλούς ανθρώπους στο εξωτερικό. Σ’ ένα Ευρωπαϊκό θέρετρο οι Βρεττανοί τουρίστες χαίρονταν καθώς ρωτούσαν τους Αμερικανούς: «Πώς άραγε νοιώθει κανείς όταν είναι φτωχός;» Και σε μια άλλη χώρα όταν ένας Αμερικανός προσεφέρθη να πληρώση κάποιο προϊόν με δολλάρια, ο υπάλληλος του απήντησε αγριεμένα: «Δεν τα θέλομε αυτά τα σκουπιδόχαρτα.»

Ακριβές υπήρξε κάποιο ξένο άρθρο των Τάιμς της Νέας Υόρκης που έλεγε: «Η δυσμένεια απέναντι του δολλαρίου στους διεθνείς οικονομικούς κύκλους γίνεται όλο και πιο σοβαρή.»

Θα Είναι Αποτελεσματική Αυτή η Ενέργεια;

Η Αμερικανική ενέργεια θα είναι αποτελεσματική; Θ’ απομακρύνη τις Ηνωμένες Πολιτείες από την κατηφορική των πορεία; Θα μπορέση το δολλάριο να επανακτήση την προηγουμένη του δύναμι και το γόητρο; Θα προκύψη ένα νέο αποτελεσματικό οικονομικό σύστημα από τις στάχτες του παλαιού;

Το ότι ένα νέο είδος οικονομικού συστήματος θα κάμη την εμφάνισί του είναι κάτι το αναπόφευκτο. Το αν θα είναι πιο αποτελεσματικό από το παλιό απομένει να το δούμε. Η αλήθεια είναι ότι κανένας από τους πολιτικούς αυτού του κόσμου ή τους οικονομολόγους δεν γνωρίζει πραγματικά τι θα συμβή. Καθώς είπε ο Υπουργός των Οικονομικών κ. Κόναλλυ: «Αφυπνήσαμε δυνάμεις με τις οποίες κανένας δεν είναι εξοικειωμένος.»

Μια σοβαρά εκτίμησις της καταστάσεως προέρχεται από ένα κύριο άρθρο της εφημερίδος του Τορόντο Γκλομπ εντ Μαίηλ από τον Ρίτσαρντ Νήντχαμ γραμμένο λίγο πριν από την κρίσι του περασμένου καλοκαιριού. Παρατηρώντας επί δεκαετίες την πτώσι της Βρεττανικής οικονομίας και του νομίσματός της, είπε: «Η απομάκρυνσις του κόσμου από το δολλάριο είναι όμοια με την απομάκρυνσι από τη λίρα και αυτό συνεχίζεται στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Οι λόγοι είναι περίπου οι ίδιοι· το δολλάριο δεν εμπνέει πια σεβασμό, επειδή η βιομηχανική προσπάθεια που είναι πίσω του δεν εμπνέει πια σεβασμό.»

Η ομοιότης των δύο χωρών είναι μπροστά μας: και οι δυο ξόδευαν επί έτη περισσότερα από όσα κέρδιζαν και έπαυσαν να παράγουν τα καλύτερα προϊόντα στις πιο ανταγωνιστικές τιμές. Γι’ αυτόν το λόγο ο Νήντχαμ κατέληξε: «Μπορεί να ανακοπή η πτώσις του Αμερικανικού δολλαρίου; Δεν νομίζω, αλλά και σ’ αυτό το σημείο πρέπει να ιδούμε τι συνέβη με τη Βρεττανική λίρα. Όταν τεθή σε λειτουργία η διαδικασία της παρακμής σ’ ένα έθνος, φαίνεται ότι δεν υπάρχει τρόπος να τη σταματήση κανείς.»

Βέβαια, οι μελετηταί της Βιβλικής προφητείας δεν χρειάζονται να εξαρτώνται από τις οικονομικές θεωρίες των ηγετών ή οικονομολόγων του κόσμου για να γνωρίζουν τι θα φέρη το μέλλον για τις οικονομίες αυτού του κόσμου. Γνωρίζουν τι επιφυλάσσει το μέλλον γι’ αυτές τις οικονομίες, επειδή ο προφητικός Λόγος του Θεού είναι σαφής: Είναι προγραμματισμένο όλες αυτές να εξαφανισθούν σύντομα μαζί με τις κυβερνήσεις των. Όλα αυτά τα συστήματα θ’ αντικατασταθούν από μια κυβέρνησι και οικονομία κάτω από την κατεύθυνσι του Θεού.—Δαν. 2:44.