Μεγάλες Εσοδείες, Αλλά Έλλειψις Τροφίμων—Γιατί;
ΚΑΘΕ καταστηματάρχης γνωρίζει τι συνέβη στο κόστος των τροφίμων τα πρόσφατα χρόνια. Στις περισσότερες χώρες οι τιμές έχουν ανεβή πολύ απότομα. Αυτό αντανακλά το βασικό γεγονός ότι υπάρχουν ελλείψεις τροφίμων σ’ όλον τον κόσμο.
Και όμως, στη διάρκεια του 1973, πολλές μεγάλες χώρες παραγωγής τροφίμων είχαν μεγάλες εσοδείες. Οι Αμερικανικές συγκομιδές καλαμποκιού, σίτου και σόγιας έφθασαν σε νέα ρεκόρ. Στη Σοβιετική Ένωσι η παραγωγή σιτηρών ανήλθε από 168 εκατομμύρια τόννους το 1972 σε 222 περίπου εκατομμύρια το 1973, μια πελώρια αύξησις από 54 περίπου εκατομμύρια τόννους.
Γιατί, τότε, υπάρχουν ελλείψεις τροφίμων με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν οι τιμές; Τι συμβαίνει ακριβώς στην προσφορά των τροφίμων όλου του κόσμου;
Προσφορά και Ζήτησις
Στον τομέα των οικονομικών, υπάρχει αυτό που αναφέρεται ως ‘ο νόμος της προσφοράς και της ζητήσεως.’ Αυτό σημαίνει απλώς ότι όταν η ζήτησις για κάτι αυξάνη γρηγορώτερα από την προσφορά του, οι τιμές συνήθως ανεβαίνουν.
Αυτό συνέβη με τα τρόφιμα. Παρατηρήθηκε μια μεγάλη αύξησις στη ζήτησι τροφίμων τα περασμένα λίγα χρόνια. Αυτή η μεγάλη αύξησις ζητήσεως ξεπέρασε την αύξησι της προσφοράς. Επομένως, παρουσιάζεται έλλειψις τροφίμων, που έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές.
Επίσης, ενώ το 1973 ήταν καλό έτος εσοδείας, το 1972 δεν ήταν. Πράγματι, το 1972 είδε πραγματική πτώσι στην παγκόσμιο παραγωγή τροφίμων. Ο Ντον Πάαρλμπεργκ, εκπρόσωπος του Υπουργείου Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών, είπε: «Ποτέ στη σύγχρονη εποχή δεν ήσαν οι συγκομιδές τόσο πτωχές σε τόσο πολλές μεγάλες παραγωγικές χώρες συγχρόνως. Οι τιμές ανήλθαν και τα αποθέματα λιγόστεψαν.» Σχετικά με την παραγωγή σίτου, το Αμερικάνα Άνιουαλ είπε: «Η παγκόσμια παραγωγή σίτου, ήταν 300.489.000 τόννοι σίτου το 1972, μικρότερη από τους 323.188.000 τόννους το 1971.»
Αλλά η ζήτησις τροφίμων δεν έπεσε το 1972. Συνέχισε ν’ αυξάνη αδιάκοπα. Και η μεγαλύτερη παραγωγή τροφίμων του 1973 δεν ήταν αρκετή να δημιουργήση αποθέματα. Ως εκ τούτου, ο Πάαρλμπεργκ λέγει:
«Ακόμη και μ’ αυτή τη μεγάλη συγκομιδή, καμμιά υπολογίσιμη αύξησις στα αποθέματα των κυριωτέρων σιτηρών δεν φαίνεται πιθανή στο εγγύς μέλλον. . ..
«Αυτή η ανωμαλία της συνεχιζόμενης στενότητος στην αγορά σιτηρών, παρ’ όλη την κατά πολύ βελτιωμένη συγκομιδή, δημιουργεί το αίσθημα ότι ίσως έχομε εισέλθει σε μια νέα εποχή μικρών προσφορών, πεινασμένων λαών, μεγάλων τιμών.»
Πράγματι, τα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών ελαττώνονται συνεχώς. Το Γιουνάιτεντ Σταίητς Νιους εντ Γουώρλντ Ρηπόρτ σημειώνει ότι το 1961 τα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών ήσαν 222 εκατομμύρια τόννοι, αρκετά να θρέψουν τον πληθυσμό του κόσμου για 94 μέρες. Αλλά στα μέσα του 1974 λέγουν ότι τα αποθέματα υπολογίζονται μόνον σε 105 εκατομμύρια τόννους, αρκετά να θρέψουν τον πληθυσμό του κόσμου για 29 μέρες.
Με τη ζήτησι τροφίμων που ανεβαίνει παντού, ολοένα περισσότερα έθνη απέβλεψαν στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συμπληρώσουν τα ελλείμματα των τροφίμων τους. Υπολογίσθηκε ότι 90 χώρες έχουν παραγγείλει σιτηρά στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτό το έτος. Ως Βοηθός Υπουργός της Γεωργίας η Κάρολ Μπρούντχαβερ λέγει: «Τα έθνη του κόσμου χρησιμοποιούν περισσότερα σιτηρά, αγοράζουν περισσότερα απ’ ότι χρησιμοποιούν στην παγκόσμια αγορά, και τα περισσότερα απ’ όσα αγοράζουν προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. . .. Η οικονομία των τροφίμων του κόσμου τρέχει διαρκώς περισσότερο στα [σιτηρά] των Η.Π.»
Αλλ’ αυτό έχει φέρει τεράστια πίεσι στα αποθέματα σιτηρών των Η.Π., ώστε τώρα είναι στην πραγματικότητα ανύπαρκτα. Τα τεράστια πλεονάσματα τροφίμων των περασμένων ετών δεν υπάρχουν πια. Και εξαιτίας της τεραστίας ζητήσεως από τόσες άλλες χώρες, το κόστος αυτών των τροφίμων έχει ανεβή αλματωδώς. Στα μέσα του 1972 ένα μπούσελ (35,2 λίτρα) Αμερικανικού σίτου κόστιζε $1.30. Ενάμισυ έτος αργότερα η τιμή τετραπλασιάσθηκε, αν και έχει ελαττωθή κάπως λόγω της καλής εσοδείας.
Έτσι, λόγω αυξήσεως της εντοπίας και της ξένης ζητήσεως, δεν υπάρχουν πια μεγάλα πλεονάσματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό έχει σοβαρή σημασία για τις πτωχότερες χώρες. Ο Στέφεν Σ. Ρόζενφελτ, αρθρογράφος της Ποστ της Ουάσιγκτον, τονίζει: «Με την εξάντλησι των πλεονασμάτων των τροφίμων τους και με την αλλαγή των προνομίων τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν πλέον να συμπεριφέρωνται ως διεθνής καλός Σαμαρείτης.» Ένα παράδειγμα του τι μπορεί να σημαίνη αυτό σημειώνεται από το Σάτερνταιη Ρηβιού/Γουώρλντ:
«Η τακτική των πλεονασμάτων της Αμερικής έχει αλλάξει αποφασιστικά. Στη διάρκεια της πείνας της Ινδίας του 1966-67, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν αρκετό σίτο για να τραφούν περισσότερα από 50 εκατομμύρια άνθρωποι. . .
«Αλλά το 1973, στη διάρκεια της ανομβρίας της Σαχάρας, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπόρεσαν να στείλουν μόνον 156.000 τόννους τροφίμων, δηλαδή μόλις 1 τοις εκατό του προηγουμένου Ινδικού φορτίου.»
Τι Λέγουν οι Ειδικοί
Η τάσις στην παγκόσμια προσφορά τροφίμων προκαλεί μεγάλη ανησυχία παντού. Ολοένα περισσότεροι παρατηρηταί λέγουν τώρα το ίδιο πράγμα αναφορικά με το άμεσο μέλλον.
Ο συγγραφεύς Ρόζενφελντ της Ουάσιγκτον Ποστ δηλώνει: «Ο κόσμος, περιλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών, ίσως να εισέρχεται σε μια περίοδο αορίστου, αν όχι μονίμου, ελλείψεως τροφίμων. Μερικοί ειδικοί οραματίζονται πείνα, υποσιτισμό και λιμοκτονία σε κλίμακα που δεν έχομε ιδεί ποτέ προηγουμένως.»
Ο Γενικός Διευθυντής της Οργανώσεως Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών Δρ. Α Χ. Μπέρμα είπε το προηγούμενο έτος: «Η κατάστασις των παγκοσμίων τροφίμων το 1973 είναι πιο δύσκολη απ’ όση ήταν τα χρόνια που ακολούθησαν αμέσως μετά την καταστροφή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.» Και εξαιτίας των χαμηλών αποθεμάτων παντού, ο Μπέρμα προειδοποίησε: «Υπάρχει λίγο περιθώριο, αν υπάρχη καθόλου, εναντίον της πιθανότητος μιας άλλης μεγάλης εκτάσεως κακής συγκομιδής και ο κόσμος εξαρτάται επικίνδυνα από την τρέχουσα παραγωγή.»
Ο Νόρμαν Μπόρλωγκ, κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ για την εργασία του σχετικά με την ανάπτυξι νέων τύπων σίτου και ρυζιού (που περιγράφεται ως η «πράσινη επανάστασις»), συμφωνεί. Είπε σχετικά με το 1973: «Πολύ λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν πόσο κοντά είμεθα στο σημείο να έχωμε 50 έως 60 εκατομμύρια ανθρώπους να πεθαίνουν.»
Ένα πρόσφατο άρθρο στους Τάιμς της Νέας Υόρκης είχε αυτόν τον τίτλο: «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΚΟΝΤΑ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΜΦΟΡΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ.» Το άρθρο ανέφερε:
«Ο Δόκτωρ Τζων Χ. Νόουλς, πρόεδρος του Ιδρύματος Ροκφέλλερ, είπε απόψε ότι ο κόσμος πλησιάζει στο χείλος μιας Μαλθουσιανής καταστροφής, με λιμοκτονία και αθλιότητα εκατομμυρίων ανθρώπων .. .
«Μεταξύ των 21⁄2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στις λιγώτερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, ο Δόκτωρ Νόουλς είπε ότι 60 τοις εκατό [11⁄2 δισεκατομμύριο] υπολογίζεται ότι υποσιτίζονται, δεν είναι κανονικά ανεπτυγμένοι σωματικώς και έχουν πολύ μικρή εκπαίδευσι, και 20 τοις εκατό [500 εκατομμύρια] πιστεύεται ότι λιμοκτονούν αυτή τη στιγμή.»
Η Πληθυσμιακή «Έκρηξις»
Μια από τις κύριες αιτίες γι’ αυτές τις κακές προβλέψεις έχει σχέσι με την αύξησι του παγκοσμίου πληθυσμού. «Είναι εκρηκτική.» Και η μεγαλύτερη αύξησις λαμβάνει χώρα ακριβώς στις χώρες όπου ήδη υπάρχουν ελλείψεις τροφίμων.
Το 1975 θα υπάρχουν τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι στη γη. Η καθαρή αύξησις θα είναι τότε 80 εκατομμύρια περίπου κάθε χρόνο (είναι τώρα περίπου 78 εκατομμύρια κάθε χρόνο για πληθυσμό 3,9 δισεκατομμυρίων.) Αυτές οι αυξήσεις κάθε χρόνο ισοδυναμούν με ολόκληρο τον πληθυσμό του Μπαγκλαντέζ. Μόνη η Ινδία προσθέτει περίπου 13 εκατομμύρια περισσότερα στόματα ετησίως που πρέπει να τραφούν.
Εκείνο που ανησυχεί τους ειδικούς τόσο πολύ είναι ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνει ολοένα γρηγορώτερα. Χρειάσθηκαν χιλιάδες χρόνια για να φθάση ο κόσμος στον πληθυσμό του ενός δισεκατομμυρίου το 1830 περίπου. Αλλά χρειάσθηκαν μόνον 100 χρόνια για το δεύτερο δισεκατομμύριο, το 1930. Έπειτα χρειάσθηκαν μόνον 30 χρόνια για το τρίτο δισεκατομμύριο, το 1960. Ασφαλώς, όμως, χρειάζονται μόνον 15 έτη για το τέταρτο δισεκατομμύριο—το 1975!
Ως εκ τούτου, ο ειδικός επί της γεωργίας Λέστερ Μπράουν λέγει: «Τα παγκόσμια αποθέματα σίτου το 1973 έπεσαν στο χαμηλότερο επίπεδο τους σε 200 χρόνια. .. . Το 1974, ακόμη και με καλές έως πολύ καλές εσοδείες που περιμένομε στις περισσότερες βασικές χώρες, τα ήδη ελαττωμένα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών αναμένεται ότι θα ελαττωθούν περισσότερο.»
Εκείνο που κάνει το πρόβλημα του πληθυσμού ακόμη πιο «εκρηκτικό» είναι ότι τα αυξανόμενα δισεκατομμύρια απαιτούν καλύτερη διατροφή. Καθώς περισσότεροι άνθρωποι αυξάνουν τα εισοδήματά των, θέλουν να τραφούν καλύτερα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, επί παραδείγματι, η κατανάλωσις βωδινού κρέατος κατά άτομο έχει διπλασιασθή από το 1950. Οι Ισπανοί καταναλωταί τώρα τρώγουν το διπλό κρέας απ’ ότι έτρωγαν το 1960. Σε όλα τα έθνη η ιστορία είναι η ίδια.
Η μεγαλύτερη ζήτησις κρέατος, προϊόντων γάλακτος και αυγών προκαλεί πίεσι σε όλες τις πηγές τροφίμων. Ένα άτομο που τρώγει σιτηρά απ’ ευθείας μπορεί να καταναλώση περίπου 200 κιλά απ’ αυτά το έτος. Αλλά το κρέας, το γάλα και αυγά που προστίθενται στη δίαιτα χρειάζονται μεγαλύτερα ποσά σιτηρών για να παραχθούν. Για να φέρωμε ένα παράδειγμα. Κάθε Αμερικανός χρησιμοποιεί περίπου έναν τόννο σιτηρών κατ’ έτος, αλλά τρώγει μόνον 75 κιλά απ’ αυτά απ’ ευθείας σε ψωμί, γλυκίσματα και σε ψημένα σιτηρά. Τα υπόλοιπα καταναλώνονται από τα ζώα που παράγουν το κρέας, τα προϊόντα γάλακτος και τα αυγά που τρώγει ο Αμερικανός στη διάρκεια του έτους.
Επομένως, οι αυξανόμενες απαιτήσεις καλύτερης διατροφής καταναλώνουν σιτηρά πολύ γρηγορώτερα απ’ ότι μόνον η αύξησις του πληθυσμού. Είναι ένα σχετικώς νέο στοιχείο που προηγουμένως δεν αποτελούσε σπουδαίο παράγοντα. Αλλά τώρα, ο αυξανόμενος γοργά παγκόσμιος πληθυσμός μαζί με την απαίτησί του για μια καλύτερη διατροφή αποτελεί μια δραματική και νέα διπλή επίθεσι στις διαθέσιμες προσφορές.
Η Αλλαγή των Καιρικών Συνθηκών
Τα τελευταία χρόνια οι καιρικές συνθήκες έχουν αλλάξει σε πολλές περιοχές. Απροσδόκητες ξηρασίες σε μερικούς τόπους και κατακλυσμοί σε άλλους έχουν προκαλέσει καταστροφή στην παραγωγή τροφίμων.
Μια σοβαρή ανομβρία συνεχίζεται σε μεγάλα τμήματα της Βορείου Κεντρικής Αφρικής. Είναι το έβδομον έτος τώρα που η περιοχή της ξηρασίας περιλαμβάνει χιλιάδες τετραγωνικά μίλια κατά μήκος του νοτιωτέρου τμήματος της Ερήμου Σαχάρας. Τα έθνη που επηρεάσθηκαν περισσότερο μέχρι τώρα είναι η Μαυριτανία, η Σενεγάλη, το Μάλι, το Άνω Βόλτα, ο Νίγηρ και το Τσαδ. Επίσης έχουν πληγή μέρη της Νιγηρίας, του Καμερούν και του Σουδάν.
Σ’ αυτές τις περιοχές, χιλιάδες άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει και εκατομμύρια περισσότεροι βρίσκονται τώρα σε κίνδυνο. Τα οστά των άλλοτε μεγάλων κοπαδιών, κατά γράμμα εκατομμυρίων ζώων, κείνται ξασπρισμένα στον ήλιο. Αυτό που συμβαίνει λέγουν ότι είναι η μεγαλύτερη «φυσική» συμφορά στην ιστορία της Αφρικής.
Υπάρχει επίσης μια σοβαρή κατάστασις πείνας στην Αιθιοπία. Υπολογίζουν ότι οι θάνατοι υπερβαίνουν τις 100.000. Ολόκληρα χωριά, όπως αναφέρεται, έχουν σαρωθή από την ασιτία και την ασθένεια. Και η πείνα συνεχίζει να απλώνεται αμείλικτα.
Η Σοβιετική Ένωσις υπέφερε από δυσμενείς καιρικές συνθήκες στη διάρκεια του 1972, περιλαμβανομένων σοβαρών ανομβριών. Αυτό προκάλεσε μια μεγάλη πτώσι στην παραγωγή τροφίμων. Η εσοδεία σιτηρών, που ανήρχετο σε 195 εκατομμύρια τόννους, κατήλθε σε 168 εκατομμύρια τόννους μόνον εκείνο το έτος. Αυτό ανάγκασε τη Σοβιετική Ένωσι ν’ αγοράση τρόφιμα αξίας περίπου δύο δισεκατομμυρίων δολλαρίων από άλλες χώρες, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και την Αυστραλία.
Το αποτέλεσμα εκείνων των Σοβιετικών αγορών έγινε αισθητό σ’ όλον τον κόσμο. Αυτή η τεραστία ζήτησις στις παγκόσμιες αγορές σιτηρών προκάλεσε την άνοδο των τιμών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι τιμές του σίτου ανέβηκαν πάρα πολύ. Και τα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών εξαντλήθηκαν σοβαρά.
Οι ειδικοί επί του καιρού λέγουν τώρα ότι μια μεγάλη ανομβρία αναμένεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπάρχει ένα ιστορικό υπόδειγμα σοβαράς ξηρασίας περίπου μια φορά κάθε είκοσι χρόνια. Οι τελευταίες ανομβρίες συνέβησαν σας δεκαετίες του 1930 και 1950, έτσι περισσότερες αναμένονται στη δεκαετία του 1970. Εφόσον οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγεύς τροφίμων στον κόσμο, μια κακή συγκομιδή θα είχε καταστρεπτικό αποτέλεσμα στη διάθεσι τροφίμων σε άλλα έθνη.
Περισσότερα Προβλήματα
Εκτός από τους γοργά αυξανόμενους πληθυσμούς, τις μεγαλύτερες απαιτήσεις για μια καλύτερη διατροφή και τις καιρικές μεταβολές, υπάρχουν άλλα προβλήματα που προμηνύονται κακά για τα πτωχότερα έθνη. Ένα από αυτά τα προβλήματα είναι η άνοδος των τιμών όλων των βασικών ειδών, περιλαμβανομένου και του πετρελαίου. Αυτή η άνοδος των τιμών προκαλεί μια τρομερή πίεσι στην ικανότητα πτωχών χωρών ν’ αγοράσουν τρόφιμα, λιπάσματα και αγροτικά μηχανήματα.
Επί παραδείγματι, η τιμή του πετρελαίου έχει τετραπλασιασθή τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα πεινασμένα έθνη πρέπει να διοχετεύσουν ένα ακόμη μεγαλύτερο τμήμα του περιωρισμένου εισοδήματος των να πληρώσουν για τα αναγκαία προϊόντα πετρελαίου. Για την Ινδία, η έκδοσις Γιουνάιτεντ Σταίητς Νιους εντ Γουώρλντ Ρηπόρτ λέγει:
«Ο λογαριασμός πετρελαίου της Ινδίας, στα επίπεδα καταναλώσεως προ της κρίσεως και των τρεχουσών τιμών, θα πάρη τα 80 τοις εκατό από τα κέρδη εξαγωγών της Ινδίας. Τα φυτά που χρειάζονται λιπάσματα πετρελαίου βρίσκονται σε δυσκολία. Η «πράσινη επανάστασις» που τροφοδοτείται με λιπάσματα και οι πλούσιες εσοδείες που η Ινδία έχει απολαύσει μπορεί τώρα να λήξουν. Αν συμβή αυτό, το 1975 μπορεί να είναι το έτος πείνας της Ινδίας.»
Οι τελευταίες απότομες αυξήσεις των τιμών είναι καταστροφή για τους ανθρώπους των πτωχότερων εθνών. Υπάρχει διαφορά μεταξύ εκείνων που τρώγουν, έστω και λίγο, και εκείνων που δεν τρώγουν καθόλου. Γι’ αυτό, όπως έγραψαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης, ο Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα, πρόεδρος της Γουώρλντ Μπανκ, έχει «υποστηρίξει με σχεδόν ιεραποστολικό ζήλο ότι τα πλούσια έθνη δεν έχουν υπολογίσει ακόμη τις οικονομικές και ανθρώπινες συνέπειες του τετραπλασιασμού των τιμών του πετρελαίου ή δεν έχουν αρχίσει ν’ αντιμετωπίζουν τις ελλείψεις τροφίμων και λιπασμάτων που προβλέπει. . . . Μια ή δυο ακόμη εποχές κακού καιρού, παρατηρεί, και η ανθρώπινη οικογένεια θα υποστή αφάνταστες καταστροφές.»
Επιπλέον, η γη που χρησιμοποιείται τώρα για καλλιέργεια σιτηρών ελαττώνεται καθώς αυξάνει ο πληθυσμός. Επί παραδείγματι, το 1944 υπήρχαν 366 εκατομμύρια έηκερς που καλλιεργήθηκαν σε 16 μεγάλες εκτάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά το 1974 κατέβηκαν σε 278 εκατομμύρια έηκερς. Γιατί αυτή η μεγάλη ελάττωσις; Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης λέγουν:
«Η ελάττωσις των καλλιεργούμενων εκτάσεων από το 1944, παρ’ όλες τις απότομα ανυψούμενες τιμές των αγροκτημάτων, οφείλεται στην αυξανομένη μετατροπή των καλλιεργησίμων εκτάσεων σε οικισμούς, σε εμπορικά κέντρα, σε λεωφόρους, αεροδρόμια, και άλλες μη γεωργικές ή κτηνοτροφικές χρήσεις.»
Μπορεί κανείς ν’ αποβλέπη στους ωκεανούς του κόσμου για περισσότερη τροφή από θαλασσινά προϊόντα; Αυτό δεν είναι πιθανόν, λέγουν οι αρμόδιοι. Οι εκτεταμένοι αλιευτικοί στόλοι του κόσμου αλιεύουν τόσα πολλά ψάρια από τους ωκεανούς, ώστε τα ψάρια μόλις μπορούν ν’ αναπαράγουν τον αριθμό τους. Μερικοί ειδικοί ακόμη λέγουν ότι η «υπερβολική αλιεία» είναι ήδη γεγονός, που έχει ως αποτέλεσμα λιγώτερα ψάρια για το μέλλον.
Όλες αυτές οι αιτίες κάνουν την παγκόσμια εικόνα τροφίμων σκοτεινή πράγματι. Η ανθρώπινη κοινωνία, όπως είναι οικοδομημένη προς το παρόν, απλούστατα είναι ανίκανη να θρέψη κατάλληλα τα δισεκατομμύρια της γης. Ακόμη και οι ειδικοί, που ήσαν αισιόδοξοι σχετικά μ’ αυτό το ζήτημα λίγα χρόνια προηγουμένως, τώρα αισθάνονται ότι η ομαδική λιμοκτονία φαίνεται αναπόφευκτη. Γι’ αυτό ένας εκπρόσωπος της Αμερικανικής κυβερνήσεως προείπε: «Η κρίσις τροφίμων του 1974 θα ομοιάζη με εκδρομικό γεύμα Κυριακού σχολείου συγκρινόμενη με την κρίσι τροφίμων του 1975-1976.»
[Χάρτης στη σελίδα 4]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΞΗΡΑΣΙΑ
ΜΑΥΡΙΤΑΝΙΑ
ΣΕΝΕΓΑΛΗ
ΜΑΛΙ
ΓΑΜΒΙΑ
ΑΝΩ ΒΟΛΤΑ
ΤΟΓΚΟ
ΝΙΓΗΡ
ΝΙΓΗΡΙΑ
ΔΑΧΟΜΕΗ
ΛΙΒΥΗ
ΤΣΑΔ
ΚΕΝΤΡ. ΑΦΡΙΚ. ΔΗΜ.
ΚΑΜΕΡΟΥΝ
ΣΟΥΔΑΝ
ΧΩΡΑ ΑΦΑΡΣ ΚΑΙ ΙΣΑΣ
ΑΙΘΙΟΠΙΑ
ΣΟΜΑΛΙΑ
ΚΕΝΥΑ
[Εικόνα στη σελίδα 5]
ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΛΛΕΙΨΕΩΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΙΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
ΜΕΓΑΛΗ ΖΗΤΗΣΙΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΕΣ ΚΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΓΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
ΥΨΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ