Ένας Πύργος με την Κορυφή του στους Ουρανούς

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στον Καναδά

ΥΠΑΡΧΕΙ στο Τορόντο ένας πύργος—που προβάλλει μεγαλόπρεπα, όπως ένα γιγάντιο διαστημόπλοιο σε θέσι απογειώσεως, με τη βελονοειδή άκρη του να κατευθύνεται προς τον ουρανό—ένας πύργος που πράγματι έχει την κορυφή του «στον ουρανό»! Νοιώθει κανείς έξαψι καθώς κυττάζει με δύσπιστα μάτια ολοένα και πιο ψηλά προς το επιβλητικό του ύψος των 1.815 ποδών (553 περίπου μέτρα), πέντε φορές πιο ψηλά από τον πύραυλο Κρόνο 5 που χρησιμοποιήθηκε στο πρόγραμμα εκτοξεύσεως του Απόλλωνος 11 προς τη σελήνη. Εκείνο που προσελκύει το βλέμμα ενός ατόμου είναι ο «ΚΕ Πύργος,» η πιο ψηλή αυτοστηριζόμενη κατασκευή του κόσμου. (Τα γράμματα «ΚΕ» αντιπροσωπεύουν τα αρχικά των λέξεων Καναδικός Εθνικός, ή Κανέντιαν Νάσιοναλ (CN) το όνομα της εταιρίας των σιδηροδρόμων και του τηλεπικοινωνιακού συστήματος στον Καναδά, που είναι ιδιοκτησία του κράτους.)

Από τον πρώτο καιρό της ανθρώπινης ιστορίας, ο άνθρωπος ασχολήθηκε με την κατασκευή πύργων που ‘να φθάνουν έως του ουρανού,’ αρχικά για να εξυπηρετήσουν σκοπούς της ψευδούς θρησκείας και κατόπιν για λόγους στρατιωτικής υπεροχής. (Γέν. 11:1-9) Μολονότι οι αρχαιότεροι από τους πύργους για τους οποίους έχομε μερικά στοιχεία, δηλαδή οι ναοί πύργοι ή ζιγγουράτ, δεν είχαν ευγενή αντικειμενικό σκοπό, οι άνθρωποι έκτοτε επέδειξαν μερικές φορές εκπληκτικές ικανότητες στην επιτυχία κάποιου αξιόλογου σκοπού με τους πύργους. Μερικές φορές έκτισαν πύργους μόνον για αρχιτεκτονική ομορφιά και συμμετρία, άλλοτε όμως σχεδίασαν πύργους για πιο πρακτικούς λόγους, όπως, παραδείγματος χάριν, για να στηρίξουν πελώρια κρεμαστά τμήματα σε γέφυρες.

Ο ΚΕ Πύργος (ή CN, όπως είναι τα Αγγλικά αρχικά) πασχίζει να συνδυάση αυτούς τους τελευταίους σκοπούς, να είναι δηλαδή, από αισθητικής απόψεως ευχάριστος στους οφθαλμούς και να εξυπηρετή αρκετούς πρακτικούς σκοπούς. Όπως το έθεσε ο ομοσπονδιακός Υπουργός Ορυχείων, Ενεργείας και Φυσικών Πόρων, ο Ντόναλντ ΜακΝτόναλντ, όταν άρχισε η εργασία ανοικοδομήσεως του πύργου: «Ο ΚΕ Πύργος δεν πρόκειται να είναι μόνον εντυπωσιακός αλλά και πολύ πρακτικός επίσης.»

Πράγματι είναι εντυπωσιακός! Έχετε δει τον πύργο του Άιφελ στο Παρίσι; Τοποθετήστε ακόμη άλλον ένα πύργο Άιφελ στην κορυφή του και ο πυργίσκος του ΚΕ Πύργου θα βρίσκεται μόνον 150 πόδια (45 περίπου μέτρα) κάτω από το διπλάσιο αυτό ύψος. Ή, μήπως έχετε πάει ποτέ στην κορυφή του Εμπάιαρ Στέητ Μπίλντιν στη Νέα Υόρκη; Τότε πήγατε μόνον λίγο ψηλότερα από τα δύο τρίτα του δρόμου που χρειάζεται για να φθάση κανείς στο ψηλότερο σημείο αυτού του πύργου. Πράγματι, είναι σχεδόν 400 πόδια (121 περίπου μέτρα) ψηλότερος από το πιο ψηλό κτίριο γραφείων στον κόσμο, δηλαδή τον Πύργο Σήαρς στο Σικάγο των Η.Π.Α. Μολονότι είναι γνωστό ότι υπάρχουν πομποί τηλεοράσεως που είναι ψηλότεροι από τον ΚΕ Πύργο των 1.815 ποδών (553 περίπου μέτρα), αυτοί υποστηρίζονται από καλώδια ή άλλες εξωτερικές πηγές σταθερότητος, ενώ ο ΚΕ Πύργος είναι «αυτοστηριζόμενος.» Με το ύψος του, που υπερβαίνει το ένα τρίτον του μιλίου, κυριαρχεί πάνω στο τοπίο του Μητροπολιτικού Τορόντο.

Δεν είναι, όμως, μόνον το αγέρωχο ύψος του πύργου που εντυπωσιάζει. Υψώνεται από τα θεμέλια του σε σχήμα τριών πυραυλοειδών «πτερυγίων,» με τη βάσι σε σχήμα ύψιλον (Υ) που λεπτύνεται με χάρι προς τα πάνω μέχρι ύψος περίπου 1.100 ποδών (335 περίπου μέτρα). Στο σημείο αυτό η γραμμή ανόδου ανακόπτεται με ευχάριστο τρόπο από ένα επταώροφο σύστημα που αποτελείται από κυκλικό κατάστρωμα παρατηρήσεως και περιστροφικό εστιατόριο. Πάνω απ’ αυτόν τον «εναέριο λοβό» η άνοδος, που εναρμονίζεται σε εξαγωνική στήλη, συνεχίζει προς τα επάνω επί 400 ακόμη πόδια περίπου (120 περίπου μέτρα) και φθάνει σ’ ένα ψηλότερο επίπεδο παρατηρήσεως. Τελικά, μια κεραία ύψους 335 ποδών (101 περίπου μέτρα), που βαθμιαίως λεπτύνεται στεφανώνει το οικοδόμημα και καταλήγει στη βελονοειδή κορυφή του. Όταν το δη κανείς, το απλό και χαριτωμένο του σχήμα αφίνει στο νου μια ανεξίτηλη εικόνα.

Ένα Θαύμα Μηχανικής

Πώς υψώθηκε ολόκληρος αυτός ο ‘όγκος εκεί;’ διερωτάσθε. Δεν ήταν καθόλου απλή εργασία αυτό. Μετά από εντατική εξέτασι του εδάφους της περιοχής μέχρι βάθους 90 ποδών, όπου βρίσκονται τα θεμέλια του Πύργου, άρχισαν οι εκσκαφές τον Φεβρουάριο του 1973. Έσκαψαν μέχρι βάθος 55 περίπου ποδών (τα τελευταία 25 πόδια εσκάφησαν σε βράχο), κι’ έτσι χρειάσθηκε ν’ απομακρυνθούν 62.000 και πλέον τόννοι σχιστολίθου. Τοποθέτησαν στην εκτεθειμένη επιφάνεια του λάκκου υγρό κανναβάτσο κι’ έπειτα έρριξαν ένα «στρώμα» τσιμεντοκονιάματος πάχους ενός ποδός για ν’ αποφευχθή φθορά στη βραχώδη βάσι. Πάνω απ’ αυτό έρριξαν άλλο ένα στρώμα τσιμεντοκονιάματος, πάχους 18 ποδών! Έπειτα έθεσαν τα θεμέλια με τσιμεντοκονίαμα 9.250 κυβικών γυαρδών.

Το επόμενο βήμα ήταν να ρίξουν τσιμεντοκονίαμα για να γίνη το τμήμα εκείνο του πύργου που είχε σχήμα Υ και η εξαγωνική στήλη του. Αυτό επετελέσθη με τη χρήσι ενός αναβατορίου που εκινείτο σταθερά προς τα άνω με υδραυλική πίεσι (που συγκρατείτο από έναν δακτύλιο από αναρριχόμενους ανυψωτήρες) που εξωθούσε τσιμεντοκονίαμα σ’ ένα λαβύρινθο από χαλύβδινους δοκούς και προτεταμένο χάλυβα με αναλογία 20 περίπου ποδών ανερχομένου ύψους κάθε μέρα! Αυτή η εργασία της ρίψεως τσιμεντοκονιάματος συνεχίσθηκε μέχρι τις 22 Φεβρουαρίου 1974, μέχρι το επίπεδο των 1.464 ποδών (446 περίπου μέτρων), ακριβώς κάτω από το υψηλότερο κατάστρωμα παρατηρήσεως. Μια τελετή «συμπληρώσεως» έλαβε χώρα στις 21 Μαρτίου 1974. Είχαν χρησιμοποιηθή τουλάχιστον 106.000 τόννοι τσιμεντοκονιάματα, μαζί με 5.000 τόννους ενισχυμένου χάλυβος, 600 τόννους οικοδομικού χάλυβος και 1.000 τόννους (80 μίλια!) καλωδίου τάσεως.

Αυτή η ασυνήθιστη μέθοδος κατασκευής παρήγαγε ένα θαύμα μηχανικής. Για τόσο μεγάλα ύψη οι μηχανικοί οικοδόμοι θα επέτρεπαν μια μεταβολή μέχρι τρεις ίντσες από απόλυτα κατακόρυφο επίπεδο. Με τη χρήσι ενός γιγαντιαίου νήματος στάθμης και με οπτικά όργανα ακριβείας για τακτικούς ελέγχους, μπόρεσαν να ρίξουν το τσιμεντοκονίαμα με μια μεταβολή μόνον 1,1 της ίντσας!

Ένα άλλο πράγμα που έπρεπε να ελέγχεται καθημερινά ήταν η τάσις της οικοδομής να ‘στρίβη’ καθώς υψωνόταν από τη γη. Αυτή η «συστροφική ταλάντευσις» λέγεται ότι σχετίζεται με την περιστροφή της γης, η οποία στο βόρειο ημισφαίριο κάνει τις ψηλές και στενές κατασκευές να ‘στρίβουν’ στη διάρκεια της ανεγέρσεώς των σε κατεύθυνσι αντίθετη προς τους δείκτες του ωρολογίου. Στο νότιο ημισφαίριο συμβαίνει το αντίστροφο. Τα όργανα που ανεφέρθησαν πριν, καθώς και μερικοί σταθμοί ελέγχου σε απόστασι 1.000 ποδών, έδωσαν ενδείξεις που επέτρεπαν οποιεσδήποτε απαιτούμενες διαρρυθμίσεις στο σύστημα της ανοδικής μεταφοράς με ανυψωτήρες. Έτσι, προέκυψε ένα «αληθινό» κτίριο.

Στην κορυφή όλων αυτών βρίσκεται η κεραία, που ζυγίζει πάνω από 300 τόννους και τοποθετήθηκε εκεί με ελικόπτερο. Έχει σχεδιασθή έτσι ώστε αυτός ο χαλύβδινος ιστός μεταβιβάσεως να έχη ένα πλαστικό επικάλυμμα ενισχυμένο με γυαλί για να προστατεύεται από τη συσσώρευσι πάγου και χιονιού στη διάρκεια των χειμερινών μηνών.

Ισχύς και Ασφάλεια

Είναι ο πύργος ισχυρός—και ασφαλής; Όσοι ασχολήθηκαν με το σχέδιο του το πιστεύουν αυτό. Κατεβλήθη μεγάλη προσπάθεια για να εξασφαλισθή η ισχύς και η ασφάλεια, όπως είδαμε ήδη στην εργασία θεμελιώσεως και στον τρόπο ενδυναμώσεως του τσιμεντοκονιάματος. Επί πλέον, σύμφωνα με τον Δρα. Ρ. Α. Μπάντιν, πρόεδρο της Εταιρίας του ΚΕ Πύργου, το ίδιο το τσιμεντοκονίαμα έχει δύναμι 6.000 πάουντς ανά τετραγωνική ίντσα, πολύ περισσότερο από 5.000 πάουντς ανά τετραγωνική ίντσα που προβλέπεται στις προδιαγραφές. Εννοείται ότι η δύναμις αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ εκείνη που χρειάζεται για ασφάλεια. Μια ομάδα από τεχνικούς και επιτόπιους μηχανικούς χρησιμοποίησαν ένα εργαστήριο επί τόπου για να ελέγχουν την ποιότητα του τσιμεντοκονιάματος κάθε μέρα.

Αλλά, τι θα συμβή αν κάτι, παραδείγματος χάριν ένα μεγάλο επιβατηγό αεροπλάνο, προσκρούση στον πύργο; Η απάντησις του ειδικού για την ανάλυσι του πύργου, του Δρος Μπρούνο Θέρλιμαν από την Ελβετία, μας διαβεβαιώνει ότι η ζημιά στον πύργο θα ήταν μηδαμινή. Το αποτέλεσμα, όμως, που θα είχε η πρόσκρουσις αυτή στο αεροσκάφος θα ήταν άλλο ζήτημα.

Ακόμη και σε δυνατούς ανέμους, η κορυφή θα ταλαντεύεται πολύ λίγο. Ήδη, στη διάρκεια ενός ισχυρού ανέμου το επίπεδον του «εναερίου λοβού» μετακινήθηκε μόνον πέντε περίπου ίντσες. Μερικοί ερευνηταί ισχυρίζονται ότι η μετακίνησις μπορεί να είναι μέχρι εικοσιτέσσερις ίντσες σ’ αυτό το επίπεδο στη διάρκεια θυέλλης με δύναμι κυκλώνος. Αυτό μπορεί να σας φαίνεται πολύ έως ότου ακούσετε φήμες σχετικά με τον πύργο τηλεπικοινωνιών του Οστάνκινο στη Μόσχα (ύψους 1.748 ποδών ή 533 περίπου μέτρων) που ταλαντεύθηκε κατά αρκετά πόδια στη διάρκεια ισχυρών ανέμων!

Το μυστικό της ικανότητος του ΚΕ Πύργου ν’ αντιστέκεται σε δυνατούς ανέμους διεπιστώθη ότι βρίσκεται στο τελικό του σχέδιο και σχήμα. Όπως σχολίασε ο ειδικός για τις αεροδυναμικές σήραγγες, ο Δρ. Άλαν Ντάβενπορτ, αφού έκανε τον έλεγχο ανέμου σε διάφορα πρότυπα της κατασκευής: «Χρειάσθηκαν [αρκετά] χρόνια για ν’ ανακαλύψωμε ότι το σχήμα ενός δένδρου, που βαθμιαίως λεπτύνεται από μια ευρεία βάσι, είναι το καλύτερο που χρειάζεται για ν’ αντισταθή στον άνεμο.» Ο άνθρωπος συνεχίζει να μαθαίνη ότι η δημιουργία αντανακλά μεγάλη Νοημοσύνη.

Χρήσις και Σκοπός

Αλλά γιατί οικοδομήθηκε αυτή η πανύψηλη στήλη; Δεν ήταν μια πολύ δαπανηρή επιχείρησις αν ο μόνος σκοπός που θα εξυπηρετούσε ήταν να διεκδικήση τον τίτλο του υψηλότερου αυτοστηριζόμενου οικοδομήματος του κόσμου; Η πρώτη απάντησις που δίνεται είναι ότι επρόκειτο να είναι κυρίως πύργος τηλεπικοινωνιών. Μια αιτία γι’ αυτό είναι ότι το Τορόντο, όπως όλες οι πόλεις που έχουν πολλούς ουρανοξύστες, αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα στη μετάδοσι των τηλεοπτικών προγραμμάτων: διπλή εικόνα στις οθόνες των τηλεοράσεων, που οφείλεται στα ελαφρώς καθυστερημένα κύματα που δημιουργούνται όταν οι ατραποί των κυμάτων αυτών επηρεάζονται από τα ψηλά κτίρια. Ελπίζεται ότι η κεραία αυτού του πύργου είναι αρκετά ψηλή ώστε να ελαττώνη τα ενοχλητικά «παράσιτα.» Έχει σχεδιασθή, επίσης, έτσι ώστε μπορεί ν’ αυξήση την «εμβέλεια» μερικών σταθμών κατά 50 τοις εκατό.

Δείχνοντας τη χρήσι άλλων συστημάτων επικοινωνίας, ο Νόρμαν Τζ. ΜακΜίλλαν, εισηγητής και πρόεδρος του Καναδικού Εθνικού Συστήματος, τόνισε τα εξής: «Με τις εγκαταστάσεις μικροκυμάτων, ο Πύργος θα συντελέση στην επιτάχυνσι της ροής κατά μήκος του Καναδά όλων των τύπων ζωτικής επικοινωνίας επιχειρήσεων, πληροφοριών που δίνονται από ηλεκτρονικούς εγκεφάλους, μετεωρολογικών χαρτών και πληροφοριών, πληροφοριών που δίνονται για κλείσιμο θέσεων σε τραίνα και αεροπλάνα, ακόμη και στη ροή εκθέσεων της χρηματιστηριακής αγοράς.» Ανέφερε, επίσης, και τα βελτιωμένα συστήματα επικοινωνίας για δημοτικές υπηρεσίες ως οφέλη που προκύπτουν από τον πύργο.

Τώρα, όλ’ αυτά αποτελούν την αιτία για να τοποθετηθή στο ψηλότερο μέρος του πύργου το περίπλοκο σύστημα της κεραίας που στοίχισε πάνω από 3 εκατομμύρια δολλάρια. Έχει σχεδιαστή έτσι ώστε να μεταδίδη για οκτώ κανάλια της τηλεοράσεως και ένδεκα ραδιοφωνικούς σταθμούς FM.

Ο πύργος είναι, επίσης, ιδεώδης για μερικές μορφές επιστημονικής ερεύνης. Πιστεύεται ότι «θα μπορούσε να συντελέση στην αποκάλυψι μερικών μυστηρίων που φέρουν σε αμηχανία τους μηχανικούς οικοδόμους και τους ερευνητάς του περιβάλλοντος.» Ο ΚΕ Πύργος θα συνεργασθή με το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, το Εθνικό Συμβούλιον Ερεύνης και Περιβάλλοντος του Καναδά σ’ ένα πρόγραμμα ενορχηστρώσεως του πύργου. Η εφημερίς Στάρ του Τορόντο αναφέρει ότι ανακλητέες κεραίες ιστίου μήκους 15 και 30 ποδών θα καρφωθούν στον πύργο σε τέσσερα επίπεδα «για να συμβάλλουν στην ασφάλεια των αεροσκαφών» και να μετρούν «τις ταχύτητες του ανέμου και τη μόλυνσι του αέρος.» Περιέγραφε ένα πρόγραμμα αξίας 200.000 δολλαρίων που θα χρησιμοποιή περίπου 100 όργανα για να ελέγχη πράγματα όπως είναι η οικοδομική πίεσις. Οι πληροφορίες που θα δίνουν τα όργανα θα επεξεργάζωνται από ηλεκτρονικούς εγκεφάλους καθώς θα λαμβάνωνται ενδείξεις κάθε τρεις ώρες.

Επί πλέον, οι σχεδιασταί του πιστεύουν ότι αυτό το οικοδόμημα που φαίνεται σαν να εξακοντίζεται, θα γίνη μεγάλο τουριστικό κέντρο, ένας «πύργος ανθρώπων,» όταν ανοίξη για το κοινό, πράγμα που σχεδιάζεται, για τις αρχές του 1976. Ο εναέριος λοβός των επτά επιπέδων που αποτελείται από αλουμίνιο και γυαλί, θα προσφέρη στους τουρίστες δύο καταστρώματα παρατηρήσεως (ένα εσωτερικό από τζάμι κι’ ένα εξωτερικό) και μια περιστροφική τραπεζαρία, όλα με μια φαντασμαγορική θέα—ένα πανόραμα βάθους 75 μιλίων (120 χιλιομέτρων)! Και θα υπάρχη αφθονία χώρου: 70.000 τετραγωνικά πόδια. Το εστιατόριο θα έχη χωρητικότητα 400 καθημένων και τα επίπεδα παρατηρήσεως θα χωρούν άλλους 600. Θα μπορήτε να φθάσετε εκεί με έναν από τους τέσσερις ανελκυστήρες που θ’ ανέρχωνται με θαλάμους των οποίων οι πρόσθιες θύρες θ’ αποτελούνται από γυαλί κι’ έτσι θα προσφέρουν μια συγκινητική θέα καθώς ο επιβάτης θ’ ανέρχεται ένα τέταρτο του μιλίου σ’ ένα περίπου λεπτό! Και αν αυτό δεν σας αρκή, ένας εσωτερικός ανελκυστήρας θα σας ανεβάση στην υπόλοιπη στήλη, στην υψηλότερη περιοχή παρατηρήσεως σε ύψος 1.500 ποδών (457 μέτρων).

Καταστρώνονται σχέδια ώστε το έργο αυτό να γίνη το κεντρικό σημείο μιας περιοχής ανασυγκροτήσεως που θα στοιχίση 1,5 δισεκατομμύρια δολλάρια και θα ονομασθή Μητροπολιτικό Κέντρον. Έγινε η πρότασις ν’ αντικατασταθούν οι σιδηροδρομικές γραμμές και οι στρογγυλές αποθήκες ατμομηχανών που υπάρχουν τώρα από ένα ελκυστικό πάρκο κι’ ένα συγκρότημα από κατοικίες και εμπορικά καταστήματα που θα καλύπτουν 190 περίπου έηκερς. Μεταξύ των πολλών ευκολιών που θα προσφερθούν εκεί είναι και ένας τόπος συνελεύσεων. Σύμφωνα με τα σχέδια, ο ίδιος ο πύργος πρόκειται να υψώνεται πάνω από τη λίμνη στην οποία θα καθρεπτίζεται και η οποία θα βρίσκεται σε μια ωραία περιοχή! Μια γέφυρα για πεζούς θα οδηγή στη ροτόντα με τους γυάλινους τοίχους στη βάσι του πύργου. Τώρα, όσον αφορά το πόσα απ’ όλα αυτά τελικά θα πραγματοποιηθούν, ο χρόνος θα δείξη.

Μια άλλη αιτία για το κτίσιμο αυτού του οικοδομήματος είναι τα έσοδα. Βέβαια, αυτός είναι ένας από τους σπουδαιότερους λόγους που εξηγούν την ανάληψι τέτοιων εγχειρημάτων σαν αυτό! Μολονότι το κόστος του πύργου θα φθάση περίπου τα 30 εκατομμύρια δολλάρια, οι σχεδιασταί του οραματίζονται ένα ετήσιο εισόδημα που υπολογίζουν περίπου ότι θα φθάνη τα 6 εκατομμύρια δολλάρια. Το εισόδημα από την ενοικίασι της κεραίας λέγουν, θα υπερβαίνη το ένα εκατομμύριο δολλάρια ετησίως. Τα ενοίκια που θα λαμβάνωνται απ’ εκείνους που θα διευθύνουν το εστιατόριο και τα σαλόνια στον «εναέριο λοβό» και απ’ εκείνους που θα διευθύνουν τα καταστήματα και τα εστιατόρια στη ροτόντα, θα αυξήσουν τα κέρδη. Με τους τουρίστας, που αναμένεται να φθάνουν τα 2 εκατομμύρια ετησίως, τα έσοδα από τη χρήσι του ανελκυστήρος μόνον θ’ ανήρχοντο στα ύψη.

Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι η ανέγερσις αυτού του πύργου απήτησε ευφυΐα, καινοτομία και πεποίθησι. Σκληρές και πολλές ώρες εργασίας, αναθεωρήσεως και απογοητεύσεις είναι όλα μέρος ενός τέτοιου γιγαντιαίου έργου. Η αρχική σύλληψις του σχεδίου απαίτησε ενόρασι, πρωτοβουλία, θάρρος—και μια θετική στάσι. Ελπίζεται ότι πολλά από τα πράγματα που έχουν γίνει γνωστά και πολλά απ’ εκείνα που θα γίνουν γνωστά ακόμη στο μέλλον θα χρησιμοποιηθούν προς όφελος του ανθρώπου. Το πρώτο οικοδόμημα σε μορφή πύργου, εκείνος ο πύργος—ναός της Βαβέλ που άρχισε να κτίζεται με εσφαλμένο ελατήριο, κατέληξε στη δημιουργία ενός προβλήματος επικοινωνίας—σε μια ποικιλία γλωσσών. Η ελπίδα αυτών που ασχολήθηκαν με την κατασκευή του ΚΕ Πύργου είναι ότι το έργο αυτό θα βελτιώση τις επικοινωνίες και θα συμβάλη στην προαγωγή της ανθρωπίνης γνώσεως.