Ο Βιομηχανικός Τρόπος Ζωής μια Αποτυχία;
ΑΠΕΤΥΧΕ ο βιομηχανικός τρόπος ζωής; Μερικοί βρίσκουν εύκολο ν’ απαντήσουν Ναι σ’ αυτή την ερώτησι. Οι αποδείξεις των προσφάτων ετών δείχνουν σαφώς ότι τα βιομηχανικά έθνη έχουν περιέλθει σε μεγάλη ανησυχία.
Εν τούτοις, ρωτήστε τα γηραιότερα άτομα που συνήθιζαν να πίνουν νερό από το πηγάδι ή από την πηγή όποιον καιρό ήθελαν, αν το προτιμούν αυτό ή μήπως προτιμούν τις σύγχρονες εσωτερικές σωληνώσεις με τη «στιγμιαία» προμήθεια νερού; Γνωρίζετε πολλούς ανθρώπους οι οποίοι θα συνέχιζαν να χρησιμοποιούν μια εξωτερική τουαλέττα αν είχαν διαθέσιμη εσωτερική τουαλέττα;
Θα προτιμούσαν πολλοί άνθρωποι λάμπες πετρελαίου αν είχαν ηλεκτρικά φώτα; Θα ήθελαν να πλένουν ρούχα κτυπώντας τα στα βράχια ή στίβοντάς τα σε σανίδα με τα χέρια, αν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αντιθέτως πλυντήριο; Θα ήθελαν να περπατήσουν μίλια για να μιλήσουν σύντομα σε κάποιον αντί να σηκώσουν το ακουστικό του τηλεφώνου και να επικοινωνήσουν αμέσως;
Για να ζεστάνουν νερό για ένα λουτρό, πολλοί άνθρωποι μετέφεραν κάδους νερού απ’ έξω, το ζέσταιναν πάνω σε φωτιά με ξύλα και γέμιζαν μια σκάφη. (Πολλοί το κάνουν ακόμη.) Ρωτήστε έναν ηλικιωμένο αν του αρέση αυτό, αν θα προτιμούσε να ενεργή έτσι παρά ν’ ανοίξη μια βρύση ζεστού νερού σ’ ένα σύγχρονο δωμάτιο λουτρού.
Στον σημερινό κόσμο λίγοι άνθρωποι θα προτιμούσαν να επιστρέψουν στους παλαιούς τρόπους σ’ αυτά τα ζητήματα. Χωρίς αμφιβολία, λοιπόν, ο βιομηχανικός τρόπος ζωής έχει φέρει αλλαγές που πολλοί άνθρωποι προτιμούν. Να γιατί ήλπιζαν τόσο πολύ ότι ένας θαυμάσιος τρόπος ζωής θα προέκυπτε από τη «Βιομηχανική Επανάστασι» που άρχισε περίπου το έτος 1600.
Νόμιζαν ότι τα μηχανήματα που μείωναν την εργασία, οι ανέσεις, η ταχυτέρα μεταφορά και επικοινωνία θα βελτίωναν διαρκώς τη ζωή. Έτσι, πολλοί χαιρέτησαν την τεχνολογία με ενθουσιασμό. Και όταν εφευρέθηκαν τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα, τα τηλέφωνα, τα ηλεκτρικά φώτα και τα ραδιόφωνα, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι επείθοντο ότι είχε πράγματι ανατείλει μια λαμπρή νέα εποχή.
Στις περασμένες λίγες δεκαετίες η πορεία αυτή ανέκτησε ταχύτητα. Ήλθε σε ύπαρξι η τηλεόρασις, οι υπολογισταί, ο αυτοματισμός, οι δορυφόροι του διαστήματος, τα αεριωθούμενα και περίεργα μηχανήματα πολλών ειδών.
Μολονότι τα οφέλη των μηχανημάτων έγιναν έκδηλα, τα βαθύτερα προβλήματα αρχικά δεν έγιναν έκδηλα. Τα προβλήματα εφαίνοντο σχετικώς μικρότερα. Αλλά κατόπιν άρχισαν να μεγαλώνουν.
Τα Προβλήματα Μεγαλώνουν
Μέχρι την έλευσι της Βιομηχανικής Επαναστάσεως, η γεωργία ήταν ο συνήθης τρόπος ζωής των ανθρώπων. Υπήρχαν μικρές κωμοπόλεις, αλλά πολύ λίγες μεγάλες πόλεις. Ακόμη και οι λίγες πόλεις που υπήρχαν είχαν μια αγροτική γεύσι, χωρίς μεγάλα πολυώροφα κτίρια.
Η έλευσις, όμως, της βιομηχανικής εποχής τις άλλαξε. Για να παραχθούν μηχανήματα έπρεπε να γίνουν εργοστάσια. Για να επανδρωθούν τα εργοστάσια, οι εργαζόμενοι έπρεπε να μετοικήσουν κοντά στον τόπο της εργασίας των, επειδή δεν υπήρχαν τότε μέσα ταχείας μεταβάσεως για την εργασία των. Έτσι, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι άφηναν τα αγροκτήματα και μετοικούσαν στις πόλεις. Τελικά, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι συνωστίστηκαν στις πόλεις σ’ όλο τον κόσμο.
Επί παραδείγματι, στην Ιαπωνία πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχαν περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι που ασχολούντο με τη γεωργία. Τώρα αυτός ο αριθμός κατήλθε στα 6,5 εκατομμύρια περίπου. Ενώ κάποτε 400.000 περίπου νέοι απόφοιτοι του σχολείου κάθε χρόνο παρέμεναν στο αγρόκτημα για να συνεχίσουν το οικογενειακό επάγγελμα, τώρα παραμένουν μόνον 20.000 περίπου τον χρόνο. Εν τούτοις, ο πληθυσμός της Ιαπωνίας έχει υπερβή τα 100.000.000.
Μια άλλη συγκλονιστική αλλαγή έλαβε χώρα. Πριν από τη Βιομηχανική Επανάστασι, πολλοί τεχνίται μπορούσαν να αντλούν κάποια ικανοποίησι από την εργασία των, επειδή, σε κάποιο βαθμό, περιελάμβανε πρωτοβουλία και δημιουργικότητα εκ μέρους των. Αλλά στα εργοστάσια εκυριάρχησαν τα μηχανήματα και έδωσαν την ταχύτητα. Πολλοί εργάται το θεώρησαν αυτό ως ένα είδος δουλείας στα μηχανήματα.
Επίσης, τα μηχανήματα συχνά αντικατέστησαν εργάτες των οποίων η εργασία δεν ήταν πια αναγκαία. Αυτοί οι εκτοπισθέντες εργάται δεν μπορούσαν πάντοτε να μάθουν νέες τέχνες.
Μια Καταστρεπτική Στροφή
Ενώ μεγάλωναν αυτά τα προβλήματα επικρατούσε η γνώμη ότι η επιστήμη και η τεχνολογία θα εύρισκε λύσεις. Έτσι, γύρω στην αρχή του εικοστού αιώνος, ενομίζετο ακόμη ότι το ανθρώπινο γένος εισήρχετο σε μια «χρυσή εποχή.»
Τότε ήλθε ένα συντριπτικό κτύπημα. Τα ίδια τα μηχανήματα, που υπετίθετο ότι θα βοηθούσαν τον άνθρωπο, εστράφησαν εναντίον του στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από το 1914-1918. Σχεδόν δέκα εκατομμύρια άνθρωποί φονεύθηκαν. Νέα μηχανήματα, όπως είναι τα πολυβόλα, τα υποβρύχια, τα τανκς (τεθωρακισμένα), τα αεροπλάνα και άλλα συνετέλεσαν πολύ σ’ αυτή τη σφαγή.
Έτσι, όπλα μαζικής σφαγής έγιναν διαθέσιμα για πρώτη φορά στην ιστορία—άμεσον αποτέλεσμα της Βιομηχανικής Επαναστάσεως. Η βιομηχανική εποχή συνέβαλε επίσης στον πόλεμο μ’ έναν άλλο τρόπο: ένας από τους λόγους της συγκρούσεως, ήταν ότι οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις προκαλούσαν η μια την άλλη να τεμαχίσουν τον κόσμο για ακατέργαστες ύλες και αγορές για τις αυξανόμενες βιομηχανίες των.
Στο βιβλίο Υπόσχεσις Μεγαλείου, ο Πόλεμος 1914-1918, ο Βρεταννός συγγραφεύς Ρίτσαρντ Ρης σ’ ένα κεφάλαιο σημειώνει: «Ο πόλεμος του 1914-1918 έφερε σε φως δύο γεγονότα: πρώτον, ότι η τεχνολογική ανάπτυξις είχε φθάσει σε σημείο που μπορούσε να συνεχίση χωρίς συμφορά μόνο σ’ ένα ενοποιημένο κόσμο και, δεύτερον, ότι οι υπάρχουσες πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις στον κόσμο έκαμαν την ενοποίησί του αδύνατη.»
Αυτό αλήθευε, επειδή, λίγο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα βιομηχανικά έθνη ενασχολήθησαν σ’ έναν άλλο αγώνα εξοπλισμών, που έφθασε στο ζενίθ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, από το 1939 έως το 1945. Αναπτύχθηκαν ακόμη πιο ειδεχθή όπλα μαζικής καταστροφής περιλαμβανομένων των ατομικών βομβών. Ως αποτέλεσμα, η σφαγή ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Υπολογίζεται ότι 55.000.000 άτομα φονεύθηκαν! Και μέχρι σήμερα, η βιομηχανία παράγει πιο μεγάλα καταστρεπτικά όπλα από κάθε άλλη φορά. Σήμερα τα έθνη δαπανούν περίπου 240 δισεκατομμύρια δολλάρια το έτος για εξοπλισμούς.
Η βιομηχανική εποχή δημιούργησε ένα ‘Τέρας από το οποίο δεν μπορεί ν’ απαλλαγή’ και το οποίον εστράφη κατά των εφευρετών του. Αυτό ανεγνωρίσθη στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε μια ενδιαφέρουσα επιστολή γραμμένη από τον Όρβιλ Ράιτ, ο οποίος, μαζί με τον αδελφό του Γουίλμπουρ, ήσαν οι πρωτοπόροι της αναπτύξεως του αεροπλάνου. Αυτή η επιστολή εγράφη στον Χένρυ Φορντ πατέρα, πρωτοπόρο της μαζικής παραγωγής αυτοκινήτων. Ο Ράιτ παρετήρησε:
«Ο Γουίλμπουρ κι εγώ νομίζαμε ότι το αεροπλάνο θα επέσπευδε την παγκόσμιο ειρήνη. Μέχρι τώρα φαίνεται, ότι έχει γίνει το αντίθετο.
«Υποπτεύομαι ότι όταν εισήγαγες τη μαζική παραγωγή—μια από τις μεγάλες εφευρέσεις των εποχών—δεν μπορούσες να σκεφθής ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθή τριάντα-πέντε χρόνια αργότερα για να κατασκευάζουν τανκς για παγκόσμια καταστροφή.
«Φαίνεται ότι κανένα ωφέλιμο πράγμα δεν μπορεί να εισαχθή χωρίς να το χρησιμοποιήση κάποιος με άσχημο τρόπο.»
Περισσότερα Προβλήματα
Αυτοί οι άνθρωποι ελάχιστα αντιλαμβάνοντο ότι αυτές και άλλες εφευρέσεις θα έφερναν ακόμη περισσότερη ταραχή στα χρόνια που ακολούθησαν. Επί παραδείγματι, στα πολύ βιομηχανοποιημένα έθνη της Ευρώπης και στα Αμερικανικά συστήματα μεταφοράς αυτές οι εφευρέσεις γίνονται ολοένα περισσότερο δυσμεταχείριστες και αναξιόπιστες.
Στην διάρκεια ωρών συνωστισμού στις μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές, η κυκλοφορία υφίσταται υπερβολική συμφόρησι. Εκατομμύρια άνθρωποι που μεταβαίνουν ή επιστρέφουν από την εργασία των αντιμετωπίζουν βραδεία κίνησι, μόλυνσι, ενοχλήσεις και σπατάλη χρόνου. Ακόμη και ο εναέριος χώρος γύρω από τις μεγαλύτερες πόλεις γίνεται πιο συμφορητικός με τη μεγάλη κίνησι αεροπλάνων.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού το αυτοκίνητο έφθασε να είναι ένα από τα πιο θανάσιμα όπλα που επενοήθησαν ποτέ. Από τον καιρό της εφευρέσεως του αυτοκινήτου, περισσότεροι ήσαν οι Αμερικανοί που φονεύθηκαν με αυτοκίνητο παρά εκείνοι που χάθηκαν στους εθνικούς πολέμους.
Στο βιβλίο Κιβωτός II, οι συγγραφείς Ντένις Παϊρέτζες και Πωλ Έρλιχ αναφέρουν:
«Η ιστορική κίνησις στη μεταφορά μακράς-αποστάσεως από το τραίνο μέχρι το λεωφορείο και από το αυτοκίνητο μέχρι το αεροπλάνο ερμηνεύεται ομοίως ως πρόοδος. Από οικολογικής απόψεως, όμως, κάθε βήμα αντιπροσώπευε οπισθοδρόμησι, επειδή καθένα είναι λιγώτερο αποδοτικό στη χρήσι ενεργείας . . .
«Πράγματι, είναι αμφίβολον ότι η επανάστασις στις μεταφορές ηύξησε ουσιαστικά την ποιότητα της ζωής όπως μετράται με την προσωπική ευτυχία. Όταν υπολογισθή το τι εστοίχισαν τα αυτοκίνητα και τα αεροπλάνα στην κοινωνία, στις φυσικές πηγές και στο περιβάλλον ο κόσμος μπορεί ν’ αντιληφθή ότι η πρόοδος έπρεπε να είχε σταματήσει στα ποδήλατα, τα τραίνα, τα τραμ και τα ιστιοφόρα πλοία.»
Μια Μάταιη Ελπίδα
Ελπίζετο ότι με την αυξανόμενη βιομηχανοποίησι, αι κακές συνθήκες ζωής θα εξαλείφοντο. Αλλ’ αυτή η ελπίδα απεδείχθη ότι είναι μάταιη. Πάντοτε υπήρχαν εκατομμύρια πτωχών, και μάλιστα πολύ πτωχών ανθρώπων στις βιομηχανικές χώρες.
Ο κυβερνητικός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ινδιάνας Χέρμπερτ Μύλλερ παρατηρεί: «Μια αυξανόμενη αφθονία υλικών αγαθών έκαμε πιο καταφανή μια στοιχειώδη αποτυχία του βιομηχανικού συστήματος· από την αρχή απέτυχε να προμηθεύση σε πολλούς εργάτας τις ελάχιστες ανάγκες για μια ευπρεπή ζωή—επαρκή δίαιτα, επαρκή ιατρική φροντίδα, ευπρεπή σπίτια, ευχάριστο περιβάλλον. Οι συνθήκες της ζωής ήσαν πιο φρικτές στις νέες βιομηχανικές πόλεις . . . οι φτωχογειτονιές παρέμεναν, υπεράνω όλων στην πλούσια Αμερική, και μαζί μ’ αυτές άλλες ρίζες κακών που χειροτέρευαν.»
Οι άλλες «ρίζες κακών» όπως είναι το έγκλημα, η μόλυνσις, ο συνωστισμός, η τοξικομανία, η φτώχεια και η πείνα έχουν πράγματι χειροτερεύσει. Έτσι, οι ασθένειες έχουν συνδεθή με τις πιέσεις της βιομηχανικής ζωής, όπως είναι οι καρδιακές ασθένειες, οι διανοητικές διαταραχές και ο καρκίνος.
Ο Καθηγητής Μύλλερ αναφέρει μια αιτία γι’ αυτές τις συμφορές: «Γιατί όλη αυτή η αμέλεια ή ακόμη και η περιφρόνησις των στοιχειωδών ανθρωπίνων αξιών; Η άμεση απάντησις μου φαίνεται ότι είναι προφανής: ωφείλετο στην εξυψωμένη ελεύθερη ιδιωτική επιχείρησι που δημιούργησε το βιομηχανικό σύστημα, προς χάριν ιδιωτικού κέρδους.» Αναφέρει ότι οι «ήρωες» της Βιομηχανικής Επαναστάσεως «διακρίθηκαν με την εκμετάλλευσι, την αρπαγή και την απάτη σε κολοσσιαία κλίμακα.»
Η ιδιοτελής απληστία για κέρδη και δύναμι έπληξε τον βιομηχανικό τρόπο ζωής. Αυτή είναι συχνά η αιτία για την οποία νέες εφευρέσεις εξαπλώνονται άσχετα με τις συνέπειες. Έτσι, μολονότι ένα νέο μηχάνημα ή μια νέα μέθοδος φαίνεται ότι βοηθεί σε μια περιοχή, μπορεί να δημιουργή προβλήματα σε μια άλλη. Ως συντάκτης του περιοδικού Χάρπερ, ο Τζων Φίσερ αναφέρει:
«Είμαι πεισμένος ότι η τεχνολογία έχει λίγη ωφελιμότητα και είναι πολύ αναξιόπιστη. Όταν λύνη ένα πρόβλημα, συχνά δημιουργεί δύο νέα προβλήματα—και οι παρενέργειές των είναι συνήθως δύσκολο να προβλεφθούν . . .
«Κάθε φορά που βλέπει κανείς τα θαύματα της σύγχρονου τεχνολογίας, βρίσκει ένα δευτερεύον προϊόν—άσκοπο, απρόβλεπτο και συχνά θανατηφόρο . . .
«Επί πλέον, η τεχνολογία εργάζεται καλύτερα για πράγματα, που κανείς δεν χρειάζεται, όπως είναι η συλλογή λίθων σελήνης ή η κατασκευή υπερηχητικών μεταφορικών αεροπλάνων. Όσες φορές προσπαθούμε να την εφαρμόσωμε σε κάτι σοβαρό, συνήθως αποτυγχάνει.»
Ακόμη χειρότερα, τα προβλήματα που δημιουργεί η τεχνολογία θέτουν τώρα σε κίνδυνο ακόμη και την ύπαρξι της ανθρώπινης οικογενείας. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης ανέφεραν το συμπέρασμα ενός ομίλου επιστημόνων: «Οι πιέσεις και οι εντάσεις που παράγονται από την ταχύτητα της τεχνολογικής προόδου όχι μόνο υπερβαίνουν τις δυνάμεις προσαρμογής του ανθρώπου—και τις σωματικές και τις διανοητικές—αλλά θέτουν σε κίνδυνο ακόμη και την επιβίωσί του.»
Απαιτείται Δραστική Αλλαγή
Τι χρειάζεται να γίνη για να λυθούν όλα τα συγκλονιστικά προβλήματα που αυξάνουν κάθε χρόνο που περνά; Στο βιβλίο Μια Έρευνα στην Ανθρώπινη Προσδοκία, ο Ρόμπερτ Χέιλμπρονερ λέγει: «Πιστεύω ότι η μακροπρόθεσμη λύσις δεν απαιτεί τίποτε λιγώτερο από τη βαθμιαία εγκατάλειψι της θανατηφόρου τεχνικής, των μη ευχάριστων τρόπων ζωής, και της επικίνδυνης νοοτροπίας του βιομηχανικού πολιτισμού.»
Τι θ’ απαιτούσε αυτό; Ο Χέιλμπρονερ προσθέτει: «Αυτό σημαίνει ταχεία αναδιοργάνωσι του τρόπου παραγωγής με τρόπους που δεν μπορούν να προλεχθούν, αλλά που θα φαίνονταν να σημαίνουν το τέλος των γιγαντιαίων εργοστασίων, των πελωρίων γραφείων, ίσως και του αστικού κόμπλεξ.»
Ο ψυχαναλυτής Έρικ Φρομ αναφέρει ότι οι παρούσες ασθένειες της βιομηχανικής κοινωνίας μπορούν να τύχουν χειρισμού «μόνον αν το όλο σύστημα όπως υπήρξε στη διάρκεια των τελευταίων 6.000 ετών ιστορίας μπορέση να αντικατασταθή με ένα εκ θεμελίων διαφορετικό.» (Τα πλάγια γράμματα δικά μας)
Νομίζετε ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι μπορούν να επιτύχουν μια τέτοια αλλαγή, αντικαθιστώντας «το όλο σύστημα»; Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να πη ότι δεν είχαν τον χρόνο να το κάμουν αυτό προηγουμένως. Αντιθέτως, η συγκέντρωσίς των σε ιδιοτελές συμφέρον εις βάρος των άλλων, δείχνει ότι αυτές οι οριστικές αλλαγές όπως απαιτούνται απελπισμένα δεν θα έλθουν με το θέλημα ανθρώπου.
Σημαίνει μήπως αυτό ότι αυτές οι αλλαγές δεν θα έλθουν ποτέ; Αντιθέτως. Οι δραστικές αλλαγές που απαιτούνται, ο εντελώς νέος τρόπος ζωής που χρειάζεται για να προμηθεύση ειρήνη, ασφάλεια και ευτυχία στο ανθρώπινο γένος είναι αναπόφευκτος!
Ποιος θα εκπληρώση αυτή τη δραστική αλλαγή; Ο Δημιουργός του Ανθρωπίνου Γένους, ο Ιεχωβά Θεός. Έδωσε την εγγύησί του ότι θα «διαφθείρη τους διαφθείροντας την γην,» και ότι «θέλει κατασυντρίψει και συντελέσει» το παρόν σύστημα πραγμάτων—Αποκάλ. 11:18· Δαν. 2:44.
Το παρόν δυσάρεστο σύστημα πραγμάτων θ’ αντικατασταθή με μια κυβέρνησι για όλη τη γη, τη βασιλεία του Θεού που θα κυβερνά από τον ουρανό. (Ματθ. 6:10) Στη γη, σ’ ένα εντελώς νέο σύστημα, δεν θα επιτραπή στα μηχανήματα να καθορίζουν την ποιότητα της ζωής. Σε όποια χρήσι κι αν τεθούν, θα είναι για το καλό του ανθρώπου. Επίσης, αφού ο άνθρωπος αρχικά ετέθη σ’ ένα όμοιο με κήπο πάρκο, ένα παράδεισο, βρίσκει μεγαλύτερη ευτυχία όταν περιβάλλεται από τη φυσική δημιουργία, όχι από τσιμέντο, ατσάλι, μόλυνσι και θόρυβο. Και ο Ιησούς Χριστός υπεσχέθη την αποκατάστασι του παραδείσου.—Λουκ. 23:43.
Επομένως, εκείνοι οι οποίοι πραγματικά δέχονται τον Λόγο του Θεού αποβλέπουν στο εγγύς τέλος του απλήστου βιομηχανικού πολιτισμού του ανθρώπου και στην αντικατάστασί του μ’ ένα ευσεβές σύστημα που θα συμβάλλη στην αιώνια ευτυχία του ανθρώπου.