Όταν Διερράγη το Φράγμα Τήτον
ΜΠΟΡΕΙΤΕ να φαντασθήτε τον εαυτό σας να ψαρεύη σ’ ένα ήσυχο ποτάμι τη μια στιγμή και την άλλη στιγμή να σκαρφαλώνη στην πλαγιά μιας χαράδρας για να γλυτώση από ένα υδάτινο τοίχο ύψους 300 ποδών (91 μέτρων); Αυτό ακριβώς συνέβη στον Ποταμό Τήτον, στις 5 του παρελθόντος Ιουνίου. Οι αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων σχετικά μ’ αυτά που συνέβησαν όταν διερράγη το φράγμα Τήτον, είναι μια ‘αληθινή ιστορία πιο παράξενη κι από παραμύθι.’ Επί παραδείγματι, προσέξτε τι συνέβη σε μια ομάδα που είχε πάει για ψάρεμα:
Ο καταγάλανος ουρανός έδειχνε ότι το Σάββατο θα ήταν ιδανικό για ψάρεμα στον Ποταμό Τήτον που πολλοί τον θεωρούν ως «τον καλύτερο ποταμό για πέστροφες στην πολιτεία Άινταχο.» Κι έτσι, στις 11 π.μ. περίπου η πενταμελής συντροφιά έρριξε τη λαστιχένια βάρκα της στο ποτάμι ακριβώς κάτω από το Φράγμα Τήτον. Από εκεί προχώρησαν λίγο πιο κάτω και αγκυροβόλησαν.
Είχαν ήδη παρατηρήσει ότι «το νερό είχε πάρει ένα γαλακτώδες χρώμα» όταν ξαφνικά ένας άνδρας τους φώναξε από την κορυφή της βαθειάς χαράδρας. Τους προειδοποίησε ότι ήταν πιθανόν να φούσκωναν τα νερά επειδή υπήρχε «μια μικρή διαρροή στο φράγμα.» Η παρέα προχώρησε ακόμη πιο πέρα, αλλά συγκλονίσθηκαν όταν είδαν ένα συγγενή τους στο χείλος τής χαράδρας να πυροβολή με το πιστόλι του στον αέρα και να χειρονομή σαν τρελλός.
Αυτό, σε συνδυασμό με τα νερά που ανέβαιναν με ραγδαία ταχύτητα, τους έκανε ν’ αντιληφθούν ότι κάτι αλλόκοτο συνέβαινε. Μια γυναίκα από τη συντροφιά αφηγείται τα εξής: «Αρχίσαμε να κωπηλατούμε σαν τρελλοί προς την ακτή και μόλις φθάσαμε εκεί αρχίσαμε να σκαρφαλώνωμε γρήγορα στον τοίχο της χαράδρας. Στράφηκα πίσω και φώναξα στους άλλους να εγκαταλείψουν τη βάρκα. Σκαρφάλωσα σ’ ένα υψηλό σημείο και σταμάτησα να πάρω αναπνοή όταν είδα ένα μεγάλο μετάλλινο δοχείο διαμέτρου περίπου 50 ποδών (15 μέτρων) να κατεβαίνη με πάταγο στο ρεύμα του ποταμού. Τα κύματα το έσπρωχναν σαν να ήταν φελλός. Πραγματικά αυτό με συνεκλόνισε.»
Μόλις η παρέα έφθασε στην κορυφή, ένας τεράστιος υδάτινος τοίχος πλημμύρισε τη χαράδρα—μια άβυσσος βάθους 300 ποδών!
Ο όγκος του νερού, που ωνομάσθηκε η Πλημμύρα του Τήτον, εξακολούθησε να κινήται γρήγορα. Ένας νεαρός ψαράς πνίγηκε κι ένας άλλος παρασύρθηκε βίαια από το νερό, αλλά κατώρθωσε να ταξιδέψη με το ρεύμα του νερού περίπου πέντε μίλια (8 χιλιόμετρα) κι ύστερα πιάσθηκε από ένα δένδρο. Τον περιμάζεψαν από το δένδρο ύστερ’ από αρκετές ώρες.
Πολλά ρολόγια σταμάτησαν αυτομάτως στις 11:57 π.μ. επειδή το ηλεκτρικό ρεύμα διεκόπη. Και για τους περισσοτέρους από τους εκατό χιλιάδες κατοίκους της περιοχής του Άινταχο, ο χρόνος φαινόταν σαν να σταμάτησε. Όταν ησύχασε η πλημμύρα, διεπιστώθη ότι είχαν χαθή ένδεκα άτομα και χιλιάδες είχαν μείνει άστεγοι. Οι ζημίες σε ιδιοκτησίες υπολογίζονται από 400 εκατομμύρια δολλάρια μέχρι 1 δισεκατομμύριο! Γιατί τόσο εκτεταμένη καταστροφή; Εξ αιτίας της πενταπλής «επιθέσεως» της πλημμύρας.
Όταν το νερό έφθασε σε μια απότομη στροφή του ποταμού, το υδάτινο τείχος δεν ακολούθησε τον ρου του ποταμού, αλλά ένα μέρος του «πήδησε» από την όχθη και κατευθύνθηκε προς τα δυτικά. Το νερό επίσης ξεχύθηκε μέσα από τις μικρές κοιλάδες προς τη λοφώδη περιοχή και διαχωρίσθηκε σε πέντε διακλαδώσεις ή «βραχίονες.» Κατά φυσική συνέπεια, ένας τεράστιος «βραχίων» ώρμησε προς νότον ακολουθώντας την κοίτη του Ποταμού Σνέικ (στον οποίον χύνεται ο Ποταμός Τήτον).
Αλλά τι συνέβη όταν τα νερά ώρμησαν έξω από τη χαράδρα, στις ανοιχτές κοιλάδες; Ο Ντάρελλ Σίνγκλετον, πρεσβύτερος εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά, είναι ιδιοκτήτης ενός αγροκτήματος τέσσερα μίλια (6 χιλιόμετρα) πιο κάτω από το φράγμα. Ήταν στο κτήμα του τότε και λέγει τα εξής:
«Παγίδευσε Τα Πάντα»
«Φορτώναμε κάποιο μηχάνημα στο φορτηγάκι κατασκηνώσεως όταν τηλεφώνησε η κόρη μας από το Ρέξμπεργκ. Είπε ότι το Φράγμα Τήτον έπαθε διαρροή και όλοι ειδοποιήθηκαν ν’ απομακρυνθούν. Της απήντησα ότι πιθανώς κάποιος θα είχε ανησυχήσει υπερβολικά λόγω κάποιας μικρής διαρροής που προξενήθηκε από το ξεχείλισμα της δεξαμενής. Μου είπε ότι συνέβαινε κάτι πιο σοβαρό απ’ αυτό. Τελικά είπα ότι μόλις έκλεινα το τηλέφωνο θ’ απομακρυνόμαστε και της είπα να κάνη κι εκείνη το ίδιο.
«Δεν ανησυχούσα πάρα πολύ, αλλ’ αποφασίσαμε να πάμε ως το φράγμα με το αυτοκίνητο για να δούμε μόνοι μας τι συνέβαινε. Όταν φθάσαμε, είδαμε ανθρώπους που σαν τρελλοί απομακρύνοντο από το φράγμα. Μια ματιά μάς επιβεβαίωσε γι’ αυτό που συνέβαινε. Κάτω από τη χαράδρα, ένας τεράστιος όγκος νερού με σκούρο καφετί χρώμα, απλωνόταν προς την κοιλάδα. Στην άκρη του νερού υπήρχε ένα σύννεφο από σκόνη. Τα αντικείμενα εξαφανίζοντο στο διάβα της πλημμύρας.
«Ξεκινήσαμε για την επιστροφή, ειδοποιώντας τους ανθρώπους που συναντούσαμε στον δρόμο μας. Σ’ ένα σπίτι δίσταζαν να φύγουν, αλλά πείσθηκαν όταν άρχισαν να πέφτουν οι κολώνες του ηλεκτρικού ρεύματος. Ήμαστε σε απόστασι 2 μιλίων από το σπίτι μας όταν είδαμε ένα υδάτινο τείχος ύψους πάνω από 30 πόδια (9 μέτρα) να πλημμυρίζη τον τόπο μας. Παγίδευσε τα πάντα. Ένα αίσθημα απογνώσεως μας κατέλαβε—παντού επικρατούσε η καταστροφή.
«Αργότερα, γύρω στις 5 μ.μ. γυρίσαμε πίσω στο κτήμα μας. Η πλημμύρα είχε παρασύρει το σπίτι μας σε απόστασι 150 γυαρδών (137 μέτρα) όπου τελικά κατέρρευσε. Καταστράφηκαν επίσης και όλα τα άλλα κτίσματά μας και ο γεωργικός μας εξοπλισμός. Η βάρκα μου και το φορτηγάκι, δεμένα ακόμη μαζί, ευρίσκοντο πάνω στα δένδρα.»
Οι περισσότεροι άνθρωποι στην περιοχή του Γουίλφορντ, που πλημμύρισε πρώτη, είχαν προειδοποιηθή μόλις δέκα λεπτά προηγουμένως. Μερικοί έβλεπαν το νερό να έρχεται κατ’ επάνω τους. Ο τρομακτικός θόρυβος των δένδρων που ξερριζώνοντο προειδοποίησε άλλους. Μια γυναίκα είδε «ένα σπίτι από τούβλα να ανυψώνεται στον αέρα σαν πλαστικό κουκλόσπιτο.»
Απομακρυνθήτε Αμέσως!
Επάνω ακριβώς στο διάβα της πλημμύρας βρίσκεται μια σειρά από μικρές πόλεις. Η πρώτη ήταν η Σούγκαρ Σίτυ. Ευτυχώς όλοι απομακρύνθηκαν πριν το υδάτινο μέτωπο, που είχε φθάσει πλάτος έξη μιλίων (10 χιλιομέτρων) καταστρέψη την πόλι. Ξερριζωμένα δένδρα, ξυλεία, βαρέλια, ακόμη και αυτοκίνητα και γεωργικά εργαλεία, συνετρίβοντο στα κτίρια.
Είναι λυπηρό το ότι επέπλεαν επίσης πολλά ψόφια ζώα. Χιλιάδες ζώα βρέθηκαν στον δρόμο της πλημμύρας. Σε πολλές περιπτώσεις οι κάτοχοί τους μόλις που πρόφθασαν ν’ ανοίξουν τις μάνδρες τους και να δώσουν στα ζώα την «ευκαιρία διαφυγής.» Μερικά τα κατάφεραν, αλλά τα περισσότερα όχι.
Αστυνομικοί των πόλεων και της πολιτείας έκαναν την εξής προειδοποίησι πριν από την πλημμύρα: ‘Απομακρυνθήτε αμέσως!’ Η επόμενη πόλις το Ρέξμπεργκ μόλις που πρόλαβε, διότι σύντομα πολλά από τα κτίριά της σκεπάσθηκαν με το νερό ως τη στέγη.
Καθώς το ρεύμα κατευθύνετο προς νότο, κάθε μικρή κοινότης, η μια κατόπιν της άλλης, έκανε ό,τι μπορούσε για ν’ απομακρυνθή. Πολλοί τα είχαν χάσει. Επειδή ήταν αδύνατο να υπολογίσουν οι υπεύθυνοι την ταχύτητα του νερού, οι προειδοποιήσεις για αναμενομένους κινδύνους ήσαν συχνά ανακριβείς. Η διακίνησις και η επικοινωνία εμποδίσθηκαν επίσης λόγω της διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος και της καταρρεύσεως μερικών γεφυρών.
Μερικές Πόλεις Αμύνονται
Οι Καταρράκτες Άινταχο ήταν η μεγαλύτερη πόλις στο διάβα του χειμάρρου. Εκατοντάδες εθελοντές ανταποκρίθηκαν στις εκκλήσεις για επείγον έργο. Ήταν παράξενο θέαμα να τους βλέπης να στοιβάζουν δραστήρια σάκκους με άμμο στις όχθες του Ποταμού Σνέικ κάτω από τον λαμπρό ήλιο. Την Κυριακή, όταν έφθασε ο όγκος της πλημμύρας, είχε ύψος δέκα εννέα πόδια (6 μέτρα). Εν τούτοις, όλες οι γέφυρες άντεξαν—η πλημμύρα είχε τεθή υπό έλεγχο. Οι εθελοντές που είχαν εργασθή όλη την προηγούμενη μέρα και νύχτα είχαν νικήσει!
Αλλά η κατάστασις δεν ήταν ίδια στην περιοχή του κάτω ποταμού. Παρά τις γενναίες προσπάθειες των εθελοντών, η επίμονη παλίρροια ξεχύθηκε σε μερικές κοινότητες. Σχεδόν 75 μίλια (120 χιλιόμετρα) από το φράγμα, υπήρχε ακόμη ένας μανιασμένος χείμαρρος!
Τελικά, τη νύχτα της Δευτέρας, τα νερά άρχισαν να υποχωρούν· η Πλημμύρα του Τήτον είχε τελειώσει την πορεία της. Αναστατωμένες κοινότητες προσπαθούσαν στην κυριολεξία να συλλέξουν τα συντρίμμια. Πολλοί ήσαν ευγνώμονες που είχε συμβή στη διάρκεια της ημέρας και όχι νύχτα, οπότε πολλοί θα είχαν καταληφθή εξ απροόπτου. Ωστόσο, παντού οι άνθρωποι είχαν την ίδια απορία: Πώς συνέβη ένα τέτοιο πράγμα;
Η Μικρή Αρχή
Έχετε ακούσει την ιστορία για το μικρό αγόρι στην Ολλανδία που, όταν ανακάλυψε μια τρύπα σ’ ένα φράγμα, την κρατούσε κλειστή επί ώρες με το δάχτυλό του ώσπου έφθασε βοήθεια; Τον έκαναν «ήρωα» και του απέδωσαν τη σωτηρία μιας γειτονικής πόλεως! Παρομοίως, μια ρωγμή προκάλεσε την τραγωδία του Φράγματος Τήτον. Αλλά η βοήθεια ήλθε πολύ αργά.
Λέγεται ότι η δαπάνη της κατασκευής είχε ανέλθει στα 55 εκατομμύρια δολλάρια όταν το έργο βρισκόταν στο στάδιο της αποπερατώσεως. Στις 5 Ιουνίου 1976, γύρω στις 8 π.μ. εκλήθησαν εργάτες στην τοποθεσία του έργου. Επί αρκετές ημέρες είχε προκαλέσει την προσοχή των εργατών μια επίμονη διαρροή. Τώρα απ’ αυτή τη διαρροή έτρεχαν λασπώδη νερά και παρουσιάσθηκε και άλλη μια διαρροή. Επειδή η δεξαμενή πίσω από το φράγμα ήταν γεμάτη για πρώτη φορά, η ύπαρξις αυτών των διαρροών ήταν ανησυχητική.
Απεφάσισαν να χρησιμοποιήσουν δύο εκσκαφείς, για να σπρώξουν χαλίκια στη μεγάλη ρωγμή στο πρόσθιο μέρος του φράγματος. Αλλά τότε σχηματίσθηκε μια απειλητική δίνη (που έδειχνε την δύναμι της ροής) στην πλευρά που υπήρχε η δεξαμενή του φράγματος. Επιπλέον, ο μεγαλύτερος εκσκαφέας βυθίσθηκε στο χώμα του φράγματος οπότε οι δύο χειριστές έδεσαν τα οχήματα μαζί και προσπάθησαν να τα κινήσουν προς τα πίσω πάνω στην πλαγιά. Σύντομα ο επόπτης τούς σταμάτησε και τους προέτρεψε ν’ αφήσουν τις μηχανές τους και να φύγουν για να σωθούν. Η διαρροή έβγαζε πολύ περισσότερο νερό και δημιουργούσε μια μεγάλη τρύπα πίσω μέσα στο φράγμα.
Μεγάλοι εκσκαφείς μεταφέρθηκαν τώρα στην κορυφή του φράγματος για να σπρώξουν χαλίκια προς τη δίνη στην πλευρά της δεξαμενής. Παρ’ όλ’ αυτά, η ρωγμή μεγάλωνε και οι δύο εγκαταλελειμμένοι εκσκαφείς που εχρησιμοποιούντο προηγουμένως, έπεσαν δεμένοι μαζί, στον βρυχώμενο χείμαρρο. Σύντομα απομακρύνθηκαν από το φράγμα όλοι οι άνδρες και τα εργαλεία. Η μάχη για να σταματήσουν τη διαρροή είχε χαθή.
Ένας αυτόπτης μάρτυς περιγράφει τι συνέβη εν συνεχεία: «Εγνώριζα ότι θα δημιουργείτο πλημμύρα, αλλά δεν φαντάσθηκα ότι θα ήταν τέτοια· έμοιαζε σαν να ξεχύθηκε ο ωκεανός. Τα πάντα πλημμύρισαν αμέσως. Κάθε φορά που έπεφτε ένα κομμάτι (μεγάλο χωμάτινο τμήμα του φράγματος) ήταν σαν να εκρηγνύετο βόμβα. Μια έκρηξις από λάσπη.»
Αλλά πώς δημιουργήθηκαν οι ρωγμές παρά την τεχνική πρόοδο στις κατασκευές; Πέντε εβδομάδες αργότερα, γράφει η Εντζηνήαριν Νιους—Ρέκορντ της 15ης Ιουλίου 1976, μια επιτροπή ειδικών «κατωνόμασε πέντε πιθανές αιτίες για τη θραύσι του φράγματος, ύψους 305 ποδών [93 μέτρων].» Οι επικρατέστερες απόψεις αποδίδουν την καταστροφή στην κακή κατασκευή αυτού που αποκαλείται «παραπέτασμα από ρευστοκονίαμα.» Τι σημαίνει αυτό;
Όταν υπάρχη υποψία ότι το είδος του βράχου κάτω από τις πλευρές ή στις πλευρές του φράγματος (όπως τα τοιχώματα της χαράδρας), είναι πορώδες, ανοίγουν σειρές από μεγάλες τρύπες και μέσα σ’ αυτές εισάγουν μπετόν. Αυτός ο τσιμεντένιος τοίχος ή «παραπέτασμα» εμποδίζει το νερό να διαποτίση το έδαφος κάτω ή γύρω από το φράγμα. Προφανώς στο Φράγμα Τήτον, το παραπέτασμα δεν ήταν ισχυρό και σε μια άκρη, όπου το φράγμα συναντούσε τον τοίχο της χαράδρας, τα νερά άρχισαν να διαποτίζουν το έδαφος. Όταν το νερό διέβρωσε την όψι του φράγματος σ’ εκείνη την πλευρά, ήταν απλώς ζήτημα χρόνου να σπάση η αδύνατη πλευρά του φράγματος κάτω από το βάρος της «λίμνης» που είναι πίσω από το φράγμα.
Ανταπόκρισις και Αντίδρασις
Στη διάρκεια της καταστροφής χιλιάδες άνθρωποι προθυμοποιήθησαν να βοηθήσουν τα θύματα της πλημμύρας. Η ανταπόκρισις των Μαρτύρων του Ιεχωβά σ’ ολόκληρες τις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες χαρακτηρίσθηκε «εκπληκτική.» Ένα θύμα αφηγείται μια συγκινητική περίπτωσι. «Την αυγή της Κυριακής, όταν ξύπνησα, υπήρχε ένα φορτηγό φορτωμένο με τρόφιμα, ρουχισμό και κλινοσκεπάσματα, σταθμευμένο έξω από το σπίτι με δυο αδελφούς συμμάρτυρες που εκάθοντο στην καμπίνα του οδηγού και εκοιμούντο. Ωδηγούσαν σχεδόν σ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας.»
Πράγματι, από τη Γιούτα απεστάλη ένα φορτηγό πενήντα πέντε ποδών με εφόδια κι ένα άλλο μεγάλο φορτωμένο καμιόνι έφθασε από την Καλιφόρνια. Ένας από τους λήπτες λέγει τα εξής: «Ήλθε τόσο μεγάλη βοήθεια που δεν ξέραμε τι να τα κάνωμε όλ’ αυτά. Γνωρίζαμε ότι οι αδελφοί τα έστελναν αυτά για όσους είχαν ανάγκη, γι’ αυτό τα μοιρασθήκαμε με γείτονες και άλλους ανθρώπους που ευρίσκοντο στην ίδια κατάστασι μ’ εμάς.» Σύντομα αυτοί που κατηύθυναν το έργο της περιθάλψεως των Μαρτύρων χρειάσθηκε να πουν: «Φθάνει!»
Αναπωλώντας την τριήμερη δοκιμασία βλέπει κανείς εκπληκτικές αντιθέσεις. Η πλειονότης των ανθρώπων συνεργάσθηκαν κι έδειξαν καλωσύνη προς τους άλλους. Μερικοί μάλιστα διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να σώσουν άλλους. Εξ άλλου, οι υπεύθυνοι της τάξεως σύντομα αντιμετώπισαν το σοβαρό πρόβλημα της λεηλασίας. Κι επειδή η αστυνομία της πολιτείας ήλεγχε την πρόσβασι στην πληγείσα περιοχή, προφανώς αυτή η απάνθρωπη κλοπή διεξήγετο από ‘γείτονες’ των θυμάτων.
Αντίθεσις υπήρξε επίσης και στις απόψεις για την απώλεια υπαρχόντων. Όπως είναι φυσικό, πολλοί εξέφρασαν φόβο και ανησυχία για το μέλλον. Μια γυναίκα, όμως, είπε με σκεπτικό ύφος: «Ήταν μια τρομερή εμπειρία, αλλά είμαι πολύ χαρούμενη που οι άνθρωποι που αγαπώ περισσότερο είναι ασφαλείς. Τώρα νομίζω ότι οι άνθρωποι αντιλήφθηκαν ότι εκείνο που αξίζει δεν είναι τα υλικά αποκτήματα, αλλά οι άνθρωποι.»
Αλλά όποιο μάθημα κι αν έδωσε η κατάρρευσις του Φράγματος Τήτον, άφησε εν τούτοις τα σημάδια της—και στη γη και στους διασωθέντες—Από συνεργάτη.
[Εικόνα στη σελίδα 7]
Κατόπιν αδείας του Τμήματος του Εσωτερικού των Η.Π., Γραφείον Εγγειοβελτιώσεων
Το γιγαντιαίο χάσμα που έμεινε στο φράγμα μετά τη θραύσι του φράγματος