Δάμασμα του Νίγηρος

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Νιγηρία

ΤΟ ΝΑ παρατηρή κανείς έναν ισχυρό άγριο ίππο ενώ καλπάζει ελεύθερος σαν τον άνεμο είναι ένα θέαμα που εμπνέει. Έτσι επίσης και ένας ισχυρός ποταμός είναι κάτι ωραίο. Αλλά όπως ακριβώς ένας άγριος ίππος είναι περιωρισμένης χρησιμότητος στον άνθρωπο, έτσι επίσης είναι και ένας ποταμός που δεν έχει δαμασθή.

Έτσι κατά το έτος 1964 η Νιγηρία άρχισε να θέτη σ’ ενέργεια ένα τολμηρό σχέδιο για να δαμάση τον Νίγηρα, τον τρίτο μεγαλύτερο ποταμό της Αφρικανικής ηπείρου. Ο Νίγηρ ρέει μέσα από πέντε χώρες της Δυτικής Αφρικής. Ξεκινώντας από τη Γουινέα, ελίσσεται μέσα από την Μάλι και τη Δημοκρατία του Νίγηρος, κατά μήκος των βορείων συνόρων της Δαχομέης, και ρέει εκατοντάδες μίλια μέσα από τη Νιγηρία προτού χυθή στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Ο κύριος σκοπός ήταν να δεσμευθή το δυναμικόν του ποταμού σε ηλεκτρική ενέργεια, εφόσον άλλες πηγές, όπως οι εγκαταστάσεις ατμού και ντήζελ, δεν μπορούσαν να επαρκέσουν στις αυξανόμενες απαιτήσεις της Νιγηρίας για ηλεκτρική ενέργεια. Επομένως, έπειτα από πολλή έρευνα, αποφασίσθηκε να κατασκευασθή ένα φράγμα στη Νήσο Καϊνζί επί του Νίγηρος, περίπου 630 μίλια μέσα στο εσωτερικό από τις εκβολές του στον Ατλαντικό. Στις 20 Φεβρουαρίου 1964, το συμβόλαιο της εργασίας κατακυρώθηκε στον Ιμπρετζίλο, έναν Ιταλικό οίκο κατασκευών. Αυτοί έφθασαν στον τόπο τον Μάρτιο του 1964 και το έργο άρχισε αμέσως.

Πολλοί απορούσαν μήπως ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος άρχισε στη Νιγηρία στις 6 Ιουλίου 1967, επηρέαζε τα έργα. Αλλά εφόσον το σχέδιο είχε προχωρήσει τότε, και όλη η εργασία εγίνετο έξω της περιοχής των πολεμικών επιχειρήσεων, οι κατασκευές εξακολούθησαν σύμφωνα με το πρόγραμμα.

Η δαπάνη του έργου είχε υπολογισθή σε $221.200.000. Ποιος θα πλήρωνε αυτόν τον τεράστιο λογαριασμό; Η Νιγηρία δεν ήταν σε θέσι να πληρώση περισσότερα από το ένα τρίτο της δαπάνης. Η Παγκόσμιος Τράπεζα συνεφώνησε να προμηθεύση ένα ίσον ποσόν, και η Ιταλία, η Βρεττανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ολλανδία συνεφώνησαν να χρηματοδοτήσουν το υπόλοιπο. Έτσι, το σχέδιο πραγματικά μετεβλήθη σε διεθνές. Ο Καναδάς επρομήθευσε τεχνική βοήθεια. Τα μηχανήματα και τα δομικά υλικά ήλθαν από τη Σουηδία, την Αυστρία, τη Νορβηγία, τη Βρεττανία και την Ιταλία.

Κατασκευή

Με τον καιρό, το εργατικό δυναμικό που βρισκόταν στο φράγμα ανήλθε σε 5.700 άτομα. Ένα στρατόπεδο εγκατεστάθη σε απόστασι εννέα μιλίων από την τοποθεσία της εργασίας, και ηύξησε σ’ ένα πληθυσμό 20.000 ανθρώπων, δηλαδή σε μια κανονική πόλι! Ήταν καλά εφωδιασμένη με σχολεία, καταστήματα, εγκαταστάσεις αναψυχής, φωτισμό οδών, παροχή νερού, σύστημα αποχετεύσεως καθώς και με νοσοκομείο.

Το κύριο τμήμα του φράγματος είναι το τσιμεντένιο κτίριο. Αυτό έχει μήκος 1.800 ποδών και ύψος 215 ποδών πάνω από τα θεμέλια, περίπου το ύψος ενός εικοσαωρόφου κτιρίου! Σ’ αυτό το τμήμα είναι ο υπερχειλιστήρ ο οποίος έχει τέσσερες πελώριες πύλες που λειτουργούν με υδραυλική πίεσι, διαστάσεων πενήντα επί πενήντα ποδών. Αυτές χρησιμοποιούνται για να απελευθερώνουν το υπερβάλλον ποσόν νερού και να ρυθμίζουν την κάθοδο του ρεύματος του ποταμού.

Στη βάσι του φράγματος, στην πλευρά της καθόδου του ρεύματος, είναι η ηλεκτρική εγκατάστασις. Δώδεκα σήραγγες εισαγωγής διοχετεύουν νερό από τη δεξαμενή σ’ αυτή την εγκατάστασι. Εδώ το νερό προκαλεί την περιστροφή τεραστίων υδροστροβίλων των οποίων ο καθένας παράγει ρεύμα ισχύος 110.000 ίππων. Ή ηλεκτρική απόδοσις παρέχεται μέσω εναέριων γραμμών στον σταθμό διανομής που βρίσκεται σε μικρή απόστασι από το φράγμα προς το κάτω μέρος του ρεύματος. Από εκεί στέλλεται στη διαδρομή της να ικανοποιήση τις ανάγκες της Νιγηρίας για ηλεκτρική ενέργεια.

Σε κάθε πλευρά του φράγματος από σκυρόδεμα μήκους 1.800 ποδών υπάρχουν πελώρια φράγματα παραγεμισμένα με πέτρα και χώμα. Εκείνο που είναι προς τα δεξιά έχει μήκος 8.000 ποδών και ένα όμοιο προς την αριστερή όχθη έχει μήκος 4.000 ποδών. Αυτά συμπληρώνουν το κύριο τμήμα του φράγματος. Εν τούτοις, πέρα από το τμήμα της αριστεράς όχθης υπάρχει ένα φράγμα χαμηλού ύψους το οποίον έχει ολικόν μήκος 2^3/4 μίλια!

Για το κύριο φράγμα, περιλαμβανομένου του υπερχειλιστήρος, έχουν χρησιμοποιηθή 800.000 κυβικές υάρδες τσιμέντο. Η εγκατάστασις ηλεκτρικής ενεργείας απήτησε άλλες ακόμη 175.000 κυβικές υάρδες. Και τα παραγεμισμένα φράγματα κατασκευάσθηκαν από 9.000.000 κυβικές υάρδες υλικού. Αν αυτό το υλικό εξαπλώνετο επάνω σε μια περιοχή ενός τετραγωνικού μιλίου, θα εσχημάτιζε ένα ύψωμα της γης ύψους σχεδόν εννέα ποδών!

Η πρώτη ηλεκτρική ενέργεια ελήφθη από το φράγμα στις 22 Δεκεμβρίου 1968, και ο τέταρτος υδροστρόβιλος εγκατεστάθη κατά το τέλος του Φεβρουαρίου 1969. Έτσι, σε χρονικό διάστημα μικρότερο των 5 ετών αφότου άρχισαν τα έργα, στις 15 Φεβρουαρίου 1969 άνοιξε επισήμως το φράγμα. Με τον καιρό ένα σύνολο δώδεκα υδροστροβίλων θα έχη εγκατασταθή εδώ και η ενέργεια που θα παράγεται θα είναι περισσότερη από διπλάσια από την ποσότητα που παρήγετο στη Νιγηρία προ της κατασκευής του φράγματος!

Άλλα Οφέλη

Η λίμνη που δημιουργήθηκε από το φράγμα, εκτάσεως 480 τετραγωνικών μιλιών, εξασφαλίζει ένα καλόν εφοδιασμό ύδατος για άρδευσι. Επίσης, η γη προς το κάτω τμήμα του ρεύματος, που προηγουμένως ήταν άχρηστη λόγω των πλημμυρών, θ’ αναμορφωθή τώρα για τη γεωργία. Ένα άλλο πιθανό κέρδος είναι η αλιευτική βιομηχανία από την οποία ελπίζεται ν’ αποδοθούν περίπου 10.000 τόνοι ιχθύων ετησίως.

Το φράγμα Καϊνζί, επίσης, θα είναι ένα δώρον για τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Ένας βοηθητικός δίαυλος έχει κατασκευασθή με δυο υδροφράκτες ώστε να επιτρέπη τη ναυσιπλοΐα προς τα άνω του φράγματος. Και, επίσης, το φράγμα επιτρέπει τη ρύθμισι και βελτίωσι της ροής προς το κάτω τμήμα του ρεύματος, κι’ έτσι θα επεκτείνη σημαντικά την περίοδο ναυσιπλοΐας. Αυτή η τακτοποίησις θα κάμη δυνατόν ώστε τα ποικίλα προϊόντα που προέρχονται από τη Βόρειο Νιγηρία να φθάνουν ευκολότερα στον ωκεανό και να φορτώνωνται προς τις παγκόσμιες αγορές.

Υπάρχει επίσης η προοπτική του τουρισμού που θα είναι ένα άλλο κέρδος από τη λίμνη. Οι λίμνες του εσωτερικού είναι λίγες στην Αφρική, και σε μια περιοχή που βρίσκεται τόσο μακριά από τον ωκεανό και τις μεγάλες ποσότητες νερού, η λίμνη ασφαλώς θα γίνη μια ελκυστική τοποθεσία.

Μελλοντικά Σχέδια

Καθόσον αυξάνει η ζήτησις για ηλεκτρική ενέργεια, έχει γίνει επεξεργασία για δυο μελλοντικά σχέδια κατασκευών, τα οποία θα ολοκληρώσουν το φράγμα Καϊνζί.

Πρώτον είναι ένα φράγμα προς κατασκευήν πλησίον της Γιέμπα, περίπου 60 μίλια προς τα κάτω του φράγματος Καϊνζί. Η υδροηλεκτρική του απόδοσις θα είναι λίγο μεγαλύτερη από το ήμισυ εκείνης που ελήφθη από τα προσφάτου αποδόσεως έργα. Η λίμνη που θα σχηματισθή λόγω του φράγματος αυτού θα εκτείνεται εφ’ όλης της διαδρομής πίσω προς το Φράγμα Καϊνζί.

Έπειτα υπάρχουν σχέδια για ένα φράγμα, στον Λαιμό Σιρόρο επί του Ποταμού Καντούνα, προς τα ανωτερικά του ρεύματος όπου ο Καντούνα συναντά, τον Νίγηρα. Αυτό το φράγμα θα παράγη σχεδόν την ίδια ηλεκτρική ενέργεια με το προβλεπόμενο Φράγμα της Γιέμπα. Όταν αυτά τα φράγματα συμπληρωθούν, ένα ευφυές και ολοκληρωμένο σύστημα θα βρίσκεται σε λειτουργία που θα παράγη μια μεγάλη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας καθ’ όλο το διάστημα του έτους.

Τέτοια σχεδία κατασκευών θ’ αποτελούν ευεργέτημα για την οικονομία της Νιγηρίας.