Μια Μέρα με τα Πτηνά στη Λίμνη Νακούρου

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Κένυα

«ΤΟ πιο ωραίο θέαμα πουλιών στη γη.» «Ένας ορνιθολογικός παράδεισος.» «Το Σερενγκέτι του παρατηρητού των πουλιών.» Πώς θα μπορούσα ν’ αρνηθώ μια ευκαιρία να επισκεφθώ μια τέτοια περιοχή; Το μέρος αυτό είναι η Λίμνη Νακούρου, που καλύπτει 25 περίπου τετραγωνικά μίλια (65 τετραγωνικά χιλιόμετρα) στη Ριφτ Βάλλεϋ της Ανατολικής Αφρικής. Αυτή η αβαθής αλκαλική λίμνη έγινε γνωστή διεθνώς για τα φλαμίνγκος της, που μερικές φορές ανέρχονται σε εκατομμύρια. Αυτό είναι «θέαμα» πραγματικά.

Ένας φίλος μου που μένει στο Ναϊρόμπι, πρωτεύουσα της Κένυας, προσεφέρθη ευγενικά να πάρη την οικογένεια μου μια μέρα για να δούμε τα πτηνά στη Λίμνη Νακούρου. Ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί και αφού κάναμε μια διαδρομή λιγώτερη από 100 μίλια (181 χιλιόμετρα) φθάσαμε στη λίμνη. Τα πουλιά πετούσαν ήδη στα ζεστά ρεύματα του αέρα που υψώνοντο από την ηλιόλουστη γη.

Προχωρήσαμε σε μια υψηλή, πλεονεκτική θέσι στη δυτική όχθη της λίμνης. Από εκεί μπορούσαμε να δούμε ολόκληρη τη λίμνη. Φαινόταν απίστευτο πώς μια τόσο ρηχή λίμνη, που δεν είχε βάθος περισσότερο από 12 πόδια (3,7 μέτρα) μπορούσε να συντηρήση μια τόσο μεγάλη συλλογή πουλιών.

Εκτός από τα 1.125.000 φλαμίνγκος που έχουν μετρηθή μια φορά (και υπολογίζεται ότι φθάνουν σε 2.000.000), υπάρχουν εκατοντάδες άλλα είδη πουλιών στη Νακούρου. Μολονότι υπάρχει μια αλυσίδα από λίμνες νατρίου στη Ριφτ Βάλλεϋ, η Λίμνη Νακούρου έχει χημικά και φυσικά χαρακτηριστικά, που παράγουν με ιδεώδη τρόπο την κυανοπράσινη χλωροφύκη με την οποία τρέφονται τα φλαμίνγκος και τα ψάρια. Αυτά, μαζί μ’ έναν πολύπλοκο συνδυασμό από τα αλατούχα και αλκαλικά στοιχεία, αιωρούμενες θρεπτικές ουσίες, εισροή δροσερού νερού, έκθεσι στο ηλιακό φως και εξάτμισι, κάνουν τη Λίμνη Νακούρου πολύ κατάλληλη για να συντηρήση αυτόν τον «ορνιθολογικό παράδεισο.» Η λίμνη είναι επίσης σημαντική για την επιβίωσι των αποδημητικών πουλιών που έρχονται από πολύ μακρυά, όπως είναι οι ακτές του Αρκτικού Ωκεανού. Μερικοί απ’ αυτούς τους ταξιδιώτες του κόσμου είναι γνωστό ότι περνούν περισσότερον καιρό στη λίμνη κάθε χρόνο, από όσο περνούν στα μέρη που γεννήθηκαν.

Μολονότι δεν ισχυριζόμεθα ότι είμεθα ορνιθολόγοι, δεν ήταν δύσκολο ν’ αναγνωρίσωμε ένα γεράκι σκαρφαλωμένο επάνω σ’ ένα στύλο στα ανοιχτά. Καθώς παρατηρούσαμε το πουλί με τα κιάλια, φαινόταν ότι είχε μήκος από την κορυφή του κεφαλιού ως την ουρά περίπου 20 ίντσες (51 εκατοστά). Τα αρπακτικά πουλιά, όπως οι αετοί, έχουν μια δική τους χάρι που οφείλεται είτε στην ωραία εμφάνισί τους, είτε στον δραματικό τρόπο που πετούν.

Μόλις αποφασίσαμε να συνεχίσωμε τη διαδρομή μας μέσα από το Εθνικό Πάρκο της Λίμνης Νακούρου, αντιληφθήκαμε ένα άλλο είδος της οικογενείας των αετών. Ένας ψαραετός ήταν σκαρφαλωμένος επάνω σ’ ένα ξερό κορμό δένδρου. Το άσπρο κεφάλι του, το στήθος του, η ράχη και η ουρά του, η καστανόχρωμη κοιλιά του και οι μαύρες φτερούγες του έδιναν μια μεγαλοπρεπή εμφάνισι. Η διαπεραστική κραυγή του ψαραετού είναι ένας από τους χαρακτηριστικούς ήχους στη Λίμνη Νακούρου. Ο ασυνήθιστος τρόπος αυτού του πουλιού να ρίχνη πίσω το κεφάλι του, όταν βάζη τη φωνή, φαίνεται να προσθέτη στην άγρια φωνή του που μοιάζει με τη φωνή του γλάρου. Μπορεί να ιδήτε τον ψαραετό να βυθίζεται από ύψος κάπου 30 πόδια (9 μέτρα) στο νερό για ένα γεύμα ή μπορείτε να τον δήτε να κυνηγάη άλλα ψαροφάγα πουλιά με την ελπίδα να μοιρασθή τη λεία τους. Γι’ αυτό το πράγμα, σε μια αλκαλική λίμνη σαν κι αυτή, ο ψαραετός μπορεί να στραφή για το συμπόσιο του σε άλλα πουλιά που ζουν στο νερό σαν ένα μέσον για τη δίαιτα του, και ιδίως στα φλαμίνγκος που είναι εύκολο να τα πιάση. Αλλ’ ο ψαραετός ουσιαστικά είναι ψαροφάγος. Τα νύχια των ποδιών του βοηθούν το πουλί να πιάνη τα ψάρια που γλιστρούν στο νερό.

Καθώς παρατηρούσαμε τη λίμνη από την υψηλή, πλεονεκτική θέσι μας, ήταν απόλαυσις να βλέπωμε μια τέτοια ποικιλία πουλιών σ’ όλη την όχθη της λίμνης και να περπατούν στο νερό. Παραδείγματος χάριν, με γυμνό μάτι μπορούσαμε ν’ αναγνωρίσωμε τον «πένθιμο» πελαργό μαραμπού. Στεκόταν, σαν εργολάβος κηδειών, ανάμεσα στο μεγαλύτερο φλαμίνγκος και στο μικρότερο φλαμίνγκος, καθώς και στους λευκούς πελεκάνους.

Όταν κοιτάξαμε με τα κιάλια, είδαμε μερικά από τα τριάντα εννέα είδη καλοβατικών πτηνών (που βαδίζουν στο νερό) που είναι συνήθη στη λίμνη. Ποικίλλουν από τον αδραχτά (ιμαντόπους) με τα μακρυά και λεπτά πόδια ως τον μικρούλη νεροκότσυφα ύψους πέντε ιντσών (13 εκατοστών). Οι μικροί νεροκότσυφες, γεννιούνται στη Σκανδιναβία και τη Σιβηρία. Ακούγαμε με ευχαρίστησι όταν αυτοί οι μικροσκοπικοί διηπειρωτικοί ταξιδιώτες κελαηδούσαν και τερέτιζαν ενώ λιάζονταν στον Αφρικανικό ήλιο.

Πάνω από το κεφάλι μας μέτρησα τριάντα πουλιά σ’ ένα σύννεφο από λευκούς πελεκάνους να πετούν γύρω. Ανάμεσα τους ήταν ένας αετός του Βερρώ, που ξεχώριζε για το χαριτωμένο πέταγμα του και το μαύρο πτέρωμα με άσπρες κηλίδες στο πίσω μέρος και στις φτερούγες. Ένας συνάδελφος που παρατηρούσε τα πουλιά είπε ότι αυτό το μεγαλοπρεπές πουλί περιορίζει την τροφή του κυρίως στον ύρακα, τον δασύποδα της Αγίας Γραφής. (Λευιτ. 11:5) Ο ύρακας αφθονεί στα βράχια των δυτικών κρημνών που υψώνονται από την όχθη της λίμνης. Την ώρα που παρατηρούσαμε τον κυνηγό αετό να πετά, είδαμε δυο αετούς να επιτίθενται σ’ ένα γύπα που ήταν σ’ ένα δέντρο του κρημνού, επειδή χωρίς αμφιβολία αυτό το αρπακτικό πουλί πλησίαζε επικίνδυνα τη φωλιά τους. Ένα άλλο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό γι’ αυτόν τον αετό είναι ότι, όπως είναι γνωστό, πολλαπλασιάζεται στην Κένυα σε ύψος 11.000 ως 13.500 πόδια (3.353 ως 4.114 μέτρα).

Καθώς προχωρούσε το πρωινό, ήμαστε ανυπόμονοι να ιδούμε από κοντά τα πουλιά που είναι στις όχθες της λίμνης. Γι’ αυτό προχωρούσαμε με το αυτοκίνητο κατά μήκος της δυτικής όχθης και ανταμειφθήκαμε με τις λεπτομέρειες που είδαμε στον Αφρικανικό πελεκάνο. Αυτό το πουλί, ξεχωρίζει από τον φαλακροκόρακα, διότι έχει μακρύ λαιμό μ’ ένα χαρακτηριστικό «κόμπο.» Εδώ κι εκεί βλέπαμε επίσης μια Αφρικανική χουλιαρομύτα (λευκορωδεός ο ευρυρόαμφος).

Μια Άποψις από τη Γωνία του Πελεκάνου

Σε λίγο φθάσαμε στη Γωνία του Πελεκάνου. Και πολύ κατάλληλα ονομάζεται έτσι! Είδαμε εδώ εκατοντάδες λευκούς πελεκάνους. Ήταν απόλαυσις να κωπηλατούν μεγαλοπρεπώς κατά μήκος της λίμνης, συνήθως κατά μοίρες, δηλαδή σαν μικροί στόλοι. Μετρήσαμε δώδεκα σε μια παράταξι. Σ’ αυτόν τον «υδάτινο αερολιμένα» φαινόταν να γίνωνται αδιάκοπες απογειώσεις και προσγειώσεις.

Η απογείωσις ενός πελεκάνου είναι καταπληκτικά επιδέξια, μολονότι λίγο βαρειά στην εμφάνισι. Αυτό το βαρύ πουλί υψώνεται από το νερό χτυπώντας τις μεγάλες φτερούγες του, ενώ τα μεμβρανώδη πόδια του πιτσιλίζουν ακόμη την επιφάνεια του νερού τρεις, τέσσερις, πέντε ή έξη φορές προτού ανεβή στον αέρα. Η εμφάνισίς του στο πέταγμα, με το κεφάλι προς τα πίσω, συγκεντρώνει όλη τη χάρι και το μεγαλείο. Όταν αυτά τα πουλιά προσγειώνοντο, μας θύμιζαν τα υδροπλάνα των περασμένων χρόνων.

Οι πελεκάνοι δείχνουν ενστικτώδεις ικανότητες στο ψάρεμα. Μερικές φορές ψαρεύουν ομαδικά και συγκεντρώνονται σ’ ένα ημικύκλιο για να οδηγήσουν ένα κοπάδι ψαριών στα ρηχά νερά.

Στη Γωνία του Πελεκάνου είχαμε επίσης την ωραία ευκαιρία να ιδούμε μερικές εκατοντάδες φλαμίνγκος. Πιο πολλά σε αριθμούς ήσαν τα μικρά φλαμίνγκος με το ροζ πτέρωμά τους. Τα μεγαλύτερα φλαμίνγκος έχουν ύψος περίπου 4 πόδια (1,2 μέτρα). Κυρίως, έχουν πιο λευκό πτέρωμα με μαύρο και ζωηρό κόκκινο στις φτερούγες. Όταν τα φλαμίνγκος πετούν, τεντώνουν τον μακρύ λαιμό τους προς τα εμπρός και τα μακρυά και λεπτά πόδια τους προς τα πίσω. Η δίαιτα τους αποτελείται κυρίως από χλωροφύκη που υπάρχουν στα πλούσια μεταλλικά νερά. Τα ράμφη αυτών των πουλιών έχουν ένα δίχτυ από λεπτές και σκληρές τρίχες ανάμεσα από τις οποίες ρουφούν το νερό με τη γλώσσα και καταπίνουν τα χλωροφύκη που συγκρατούνται από το δίχτυ.

Τα φλαμίνγκος είναι πραγματικά η δόξα της Λίμνης Νακούρου. Όταν τα πουλιά συγκεντρώνωνται σε μια περιοχή που έχει πλάτος λίγες εκατοντάδες γυάρδες και μήκος ίσως μισό μίλι (0,8 χιλιόμετρα), είναι αδύνατο να πετάξη μόνο του ένα πουλί και πρέπει να γίνη ένας ελιγμός σε ομαδικό σχηματισμό για να υψωθούν στον αέρα. Αφού φάγουν όλη την ημέρα, τα πουλιά πετούν ομαδικά και το βράδυ πηγαίνουν σε άλλο μέρος της λίμνης ή μια άλλη κοντινή λίμνη. Αυτό το γεγονός είναι το θέαμα που ελκύει από όλο τον κόσμο εκείνους που αγαπούν τα πουλιά.

Άλλες Απολαύσεις μας Περιμένουν

Μολονότι δεν θέλαμε να φύγωμε από τη Γωνία του Πελεκάνου, διαπιστώσαμε ότι είχαμε διατρέξει μόνον τον μισό γύρο της Λίμνης Νακούρου. Κατά μήκος της νοτίας όχθης μάς περίμενε μια άλλη απόλαυσις. Εκεί ήταν ένας αετός των στεππών, σκαρφαλωμένος στον πιο ψηλό κλάδο ενός δέντρου. Όταν τον είδαμε μ’ ένα τηλεσκόπιο, παρατηρήσαμε ότι το γαλαζοκόκκινο ράμφος του πουλιού γινόταν πιο έντονο από κίτρινα στίγματα σε κάθε πλευρά που κάνουν μια καμπύλη γύρω από το κάτω μέρος των ματιών. Κατά τα άλλα, το πουλί είχε χρώμα σκούρο καφέ. Όπως δείχνει το όνομα, ο αετός των στεππών μεγαλώνει στις στέππες της Ασίας.

Παρακολουθούσα έναν σαγιττάριο για να τον φωτογραφίσω, αλλ’ επειδή δεν ήταν εύκολο, γιατί βάδιζε με τα μακρυά του πόδια μέσα στο λιβάδι, ύψωσα τη φωτογραφική μου μηχανή για να φωτογραφίσω ένα άλλον που ήταν ανεβασμένος σ’ ένα δέντρο. Ακριβώς τότε πέταξαν μπροστά μου δύο πελαργοί με κίτρινο ράμφος και φωτογράφισα αυτούς αντί του σαγιττάριο. Αυτές είναι οι συχνές εκπλήξεις αυτών που παρακολουθούν τα πουλιά στη λίμνη Νακούρου.

Προχωρώντας προς την ανατολική πλευρά της λίμνης, αφήσαμε την όχθη του νερού και διασχίσαμε το δάσος και τη Ζούγκλα. Μια φορά σταματήσαμε για να περάσουν από το δρόμο τέσσερις φραγκολίνοι του Τζάκσον. Σε μια κοιλάδα κοντά στο Λάιον Χιλλ διακρίναμε μια οικογένεια από τρεις βούκερους. Οι κόκκινες κηλίδες του δέρματος των στο πρόσωπο και στον λαιμό τους έδιναν την εμφάνισι κατοικίδιων γάλλων. Πότε πότε, ο χαριτωμένος έποψ (τσαλαπετεινός) πετούσε κοντά μας και θυμηθήκαμε ότι ο Μωσαϊκός νόμος τον χαρακτήριζε ως ακάθαρτο πτηνό.—Λευιτ. 11:13, 19· Δευτ. 14:11, 12, 18.

Κανένα καταφύγιο πουλιών δεν είναι πλήρες χωρίς ένα παρατηρητήριο. Στη Λίμνη Νακούρου αυτή η εγκατάστασις υπάρχει για τους επισκέπτες. Τι απόλαυσις ήταν να βλέπωμε τη θελκτική πολύχρωμη αλκυόνα (ψαροφάγο) κουρνιασμένη μόλις λίγες γυάρδες μακρυά! Περιφέρεται πάνω από το νερό προτού πέση σαν πέτρα για να πιάση ένα ψάρι. Ήταν επίσης εκεί η «ιερή» ίβις και η Αιγυπτιακή χήνα. Η εικόνα που επλαισιώνετο από την επένδυσι του κρησφύγετου ήταν υπέροχα έντονη από την παρουσία ενός μικρού κοπαδιού από αντιλόπες που έβοσκαν σε μια πράσινη περιοχή κοντά στο νερό.

Μ’ αυτό τελείωσε η μέρα μας ανάμεσα στα πουλιά στη λίμνη Νακούρου. Αναγνωρίσαμε κάπου τριάντα διάφορα είδη. Λέγουν, όμως, ότι οι ορνιθολόγοι εύκολα διακρίνουν κάπου 120 είδη πουλιών σε επίσκεψι μιας ημέρας σ’ αυτή την περιοχή.

Μολονότι η εκδρομή μας για να δούμε τα πουλιά ήταν σύντομη, ζωντάνεψε την ελπίδα μας για τον καιρό, που είναι πολύ κοντά, όταν ο παράδεισος θα αποκατασταθή σ’ όλη τη γη. Τότε αυτά τα χαριτωμένα δείγματα των έργων του Δημιουργού μας θα στολίζουν τη γη σε μεγάλη αφθονία και θα πετούν μέσα σε καθαρούς και γαλήνιους ουρανούς.