Φλαμίγκοι—Παντού Μαζί!

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ισπανία

ΓΝΩΣΤΟ και όμως μυστηριώδες, αδέξιο και όμως κομψό, έντονα μοναχικό και όμως αθεράπευτα κοινωνικό—ο φλαμίγκος είναι ένα γοητευτικό πουλί.

Είναι γνωστό σχεδόν σε όλους, και η μοναδική σιλουέτα του εμφανίζεται σε αιγυπτιακά ιερογλυφικά (συμβόλιζε το κόκκινο χρώμα), σε αρχαίες ζωγραφιές που βρέθηκαν σε σπηλιές και σε σύγχρονα έργα τέχνης. Αλλά οι φλαμίγκοι εξακολουθούν να κρύβουν κάποια μυστήρια. Οι τόποι αναπαραγωγής τους είναι ασυνήθιστα απομακρυσμένοι και αρκετοί από τους μεγαλύτερους που υπάρχουν ανακαλύφτηκαν μόλις τα τελευταία 50 χρόνια. Ακόμη, το αρσενικό και το θηλυκό είναι τόσο όμοια που οι ειδικευμένοι ορνιθολόγοι μπορούν να τα ξεχωρίσουν μόνο με τη βοήθεια ενός οπτικού διαγνωστικού μέσου.

Αυτά τα μακριά, κοκαλιάρικα πόδια και ο επιμήκης λαιμός—τον οποίο στρέφει ολόγυρα και κουλουριάζει κάτω από το φτερό του λες και είναι από λάστιχο—συντελούν στην αδέξια εικόνα που παρουσιάζει. Αλλά όταν σκόπιμα τσαλαβουτάει στα ρηχά ή ψάχνει κάτω από το νερό για μικρά οστρακόδερμα με τα οποία τρέφεται, έχει μια αδιαμφισβήτητη κομψότητα, κομψότητα που μετατρέπεται σε μαγευτική ομορφιά καθώς πετάει.

Ελάχιστα από τα θεάματα που προσφέρει η φύση μπορούν να συγκριθούν με ένα σμήνος φλαμίγκους που σκίζουν τον αέρα. Το κόκκινο και το μαύρο στα φτερά τους κάνουν ζωηρή αντίθεση με το ροζ ή το λευκό του σώματός τους.a Καθώς το κοπάδι ανυψώνεται αργά στον αέρα φαίνεται σαν να ανεμίζουν ταυτόχρονα μυριάδες πολύχρωμες βεντάλιες. Και, όταν πλέον πετούν, οι γεμάτες χάρη σιλουέτες τους και οι ρυθμικές κινήσεις τους τούς αναδεικνύουν σε χορευτές μπαλέτου του φτερωτού κόσμου.

Δυστυχώς δεν είναι και τόσο εύκολο να δει κάποιος ένα τέτοιο θέαμα. Οι φλαμίγκοι είναι κοινωνικά πουλιά, αλλά προτιμούν το είδος τους για συντροφιά—αποτελούν χαρακτηριστική περίπτωση αυτού που λέμε «παντού μαζί». Αποφεύγουν συστηματικά τις κατοικημένες περιοχές και συνήθως συναθροίζονται σε μεγάλους αριθμούς μόνο σε απομακρυσμένες αλμυρές λίμνες ή σε βαλτώδεις εκτάσεις.

Αξιοπρόσεκτες Συνήθειες

Το Ξύπνα!, προκειμένου να μάθει περισσότερα για τα συναρπαστικά αυτά πουλιά, πήρε συνέντευξη από τον Μανουέλ Ρεντόν, διευθυντή του καταφυγίου Φουέιντε ντε Πιεϊντρά, στη Μάλαγα της Ισπανίας.

Είναι οι φλαμίγκοι τόσο λεπτεπίλεπτοι όσο δείχνουν; «Κάθε άλλο. Ζουν σε αφιλόξενες υφάλμυρες λίμνες ψηλά στις Άνδεις όπου κανένα άλλο πουλί δεν τολμάει να πάει. Στις αφρικανικές λίμνες όπου συχνάζουν, το νερό είναι τόσο ζεστό και καυστικό που θα έκαιγε το δικό σας δέρμα, αλλά το δερματώδες πετσί των ποδιών των φλαμίγκων τα προφυλάσσει από τη βλάβη».

Ποιο είναι το κύριο πρόβλημά τους; «Χωρίς αμφιβολία είναι η ανεύρεση ενός κατάλληλου μέρους για αναπαραγωγή. Χρειάζονται μια ήρεμη, ρηχή αλμυρή λίμνη που να διαθέτει μικρά νησιά όπου θα μπορούν να χτίσουν τις φωλιές τους. Στις μέρες μας αυτά τα μέρη είναι εξαιρετικά δυσεύρετα. Μάλιστα, σε όλη τη δυτική Μεσόγειο, τώρα έχουμε μόνο δυο τέτοιους τόπους: έναν στην Ισπανία και έναν στη Γαλλία.b

»Εδώ, στο Φουέιντε ντε Πιεϊντρά, αντιμετωπίζουν μια άλλη δυσκολία. Η λίμνη όπου αναπαράγονται ξεραίνεται πάρα πολύ γρήγορα κάτω από τον καυτό ανδαλουσιανό ήλιο—προτού μεγαλώσουν αρκετά τα μικρά ώστε να μπορούν να πετάξουν».

Τι γίνεται αν η λίμνη ξεραθεί εντελώς; «Εδώ και μερικά χρόνια αναγκαζόμαστε να εφοδιάζουμε τεχνητά τη λίμνη με νερό προκειμένου να μη χαθεί ολόκληρη η αποικία αναπαραγωγής. Έχουμε διαπιστώσει ότι είναι αρκετό να διατηρούμε καλυμμένη με νερό μια έκταση 60 στρεμμάτων, παρ’ όλο που αυτό σημαίνει ότι οι ενήλικοι φλαμίγκοι είναι υποχρεωμένοι να τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά από κάποιες λιμνοθάλασσες που βρίσκονται πολλά χιλιόμετρα μακριά. Οι φλαμίγκοι περνούν τον περισσότερο χρόνο τους κάνοντας διαδρομές για να βρουν τροφή και να ταΐσουν τα μικρά τους, ενώ αφήνουν τα μικρά στη φροντίδα λίγων ενήλικων πουλιών—πρόκειται πράγματι για έναν ‘παιδικό σταθμό’».

Τι άλλο έχετε ανακαλύψει; «Χάρη στα αναγνωριστικά σημάδια που βάζουμε στα πουλιά μάθαμε πολλά πράγματα ακόμη σχετικά με τη μανία τους για περιπλάνηση. Οι φλαμίγκοι δεν μεταναστεύουν ακριβώς, αλλά ταξιδεύουν από τον έναν τόπο σίτισης στον άλλον, ανάλογα με τα γούστα τους. Έτσι, το ένα πουλί μπορεί να περάσει το καλοκαίρι στην Ισπανία και το χειμώνα στη Βόρεια Αφρική, ενώ κάποιο άλλο κάνει ακριβώς το αντίθετο. Θα μπορούσατε να τους αποκαλέσετε εκδρομείς, αν και οι περιπλανήσεις τους προφανώς συνδέονται περισσότερο με τα αποθέματα τροφής παρά με την ευχαρίστηση.

»Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι οι φλαμίγκοι, όταν τους παρέχεται λίγη βοήθεια και προστασία, ευημερούν. Πριν από τη δεκαετία του 1980 πολλαπλασιάζονταν εδώ σποραδικά μόνο και σε σχετικά μικρούς αριθμούς. Περιορίζοντας την ανθρώπινη παρέμβαση στο ελάχιστο δυνατό και διατηρώντας ένα στοιχειώδες επίπεδο νερού στη λίμνη, ωσότου τα μικρά είναι σε θέση να πετάξουν, παρατηρήσαμε μεγάλη αύξηση στον αριθμό τους. Το 1988 ανατράφηκαν εδώ σχεδόν δέκα χιλιάδες νεοσσοί».

Θαύμα της Δημιουργίας

Ελάχιστοι είναι αυτοί που είδαν φλαμίγκους σε ελεύθερη κατάσταση και θα λησμονήσουν αυτή την εμπειρία. Και, χάρη στην προτίμηση των φλαμίγκων για τις απομακρυσμένες περιοχές και στην αφοσίωση όσων αγωνίζονται για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, υπάρχουν ακόμη μερικά ευνοημένα μέρη στον κόσμο όπου μπορεί να δει κανείς μεγάλα κοπάδια στο φυσικό τους περιβάλλον.

Η γη θα ήταν ένα φτωχότερο μέρος χωρίς αυτά τα θαύματα της δημιουργίας που συναρπάζουν τα μάτια και ανυψώνουν το πνεύμα. Πράγματι, μπορεί να λεχτεί ότι αυτά τα πουλιά που είναι «παντού μαζί» υψώνουν τη φωνή τους μαζί με τα ‘φτερωτά πτηνά’ που αινούν το όνομα του Ιεχωβά.—Ψαλμός 148:10, 13.

[Υποσημειώσεις]

[Ευχαριστία για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 25]

Photos top and bottom: Zoo de la Casa de Campo, Madrid