Το Πρόβλημα των Φυλακών—Ποια Είναι η Απάντησις;
ΣΤΙΣ 16 Αυγούστου του περασμένου έτους πήρα ένα τηλεφώνημα στο γραφείο μου στο Μπρούκλυν της Νέας Υόρκης. Ανεγνώρισα τη φωνή ενός παλιού φίλου που έλεγε: «Πώς θα σου φαινόταν να δώσης μερικές ομιλίες στις φυλακές Αγγόλα κάτω στη Λουιζιάνα;»
«Πώς θα μου φαινόταν; Θα το ήθελα πάρα πολύ!» Ήμουν χαρούμενος γι’ αυτή την ευκαιρία.
Πριν από ένα χρόνο περίπου είχα διαβάσει για ένα πολύ επιτυχημένο πρόγραμμα αποκαταστάσεως και ήθελα να το δω από κοντά.a Έγιναν διευθετήσεις για να πάω αεροπορικώς εκεί στις 4 Νοεμβρίου 1976.
Ενδιαφέρομαι πάρα πολύ για τις φυλακές και τις προσπάθειες για αποκατάστασι των φυλακισμένων. Αυτό κυρίως οφείλεται στο γεγονός ότι πέρασα σχεδόν δυο χρόνια μέσα στη φυλακή, τη δεκαετία του 1940. Δεν φυλακίσθηκα για αδικοπραγία, αλλά λόγω της συνειδήσεως μου που δεν μου επέτρεπε να πάρω όπλα στον πόλεμο.
Οι φυλακές από παλαιά είχαν προβλήματα—ίσως το μεγαλύτερο σύγχρονο πρόβλημα να είναι η υπερπλήρωσις των φυλακών. Διάβασα αυτό το άρθρο στο Ποστ του Ντένβερ, πέρυσι: «Η ανοικοδόμησις φυλακών απειλεί να γίνη η ταχύτερα αναπτυσσόμενη επιχείρησις της δεκαετίας του 1970. . . . 524 νέες εγκαταστάσεις ή επεκτάσεις είναι τώρα υπό μελέτη.»—25 Απριλίου 1976.
Αλλά μήπως η ανοικοδόμησις περισσοτέρων κτιρίων φυλακών θα λύση το πρόβλημα; Το να στέλλωνται στη φυλακή οι εγκληματίες είναι μήπως ο καλύτερος τρόπος μεταχειρίσεως τους;
Ενδιαφέρουσα για μένα ήταν η συζήτησις που διεξήγετο τα λίγα τελευταία χρόνια ως προς το ποιος πρέπει να είναι ο πραγματικός σκοπός των φυλακών.
Τιμωρία ή Αποκατάστασις;
Το επίμαχο ζήτημα είναι: Πρέπει οι φυλακές να είναι κατά πρώτο λόγο τόπος τιμωρίας για τους φυλακισμένους ή τόπος αναμορφώσεως; Μια ματιά στην ιστορία, όμως, αποκαλύπτει ότι υπάρχουν τελείως διαφορετικές λύσεις.
Στα παλιά χρόνια δεν υπήρχαν οι φυλακές, όπως τις γνωρίζομε. Τότε οι εγκληματίες εκτελούντο ή ετιμωρούντο με σωματική τιμωρία. Αυτή μπορεί να περιελάμβανε μαστίγωμα, σημάδεμα ή ακρωτηριασμό και ύστερα ο εγκληματίας αφήνετο ελεύθερος.
Αργότερα, στη διάρκεια του δεκάτου ογδόου και δεκάτου ενάτου αιώνος, η θανατική ποινή επεβάλλετο σε λιγώτερα εγκλήματα και η σωματική τιμωρία σιγά-σιγά κατηργείτο. Τότε επεκράτησε η συνήθεια να στέλνουν τους εγκληματίες στη φυλακή. Οι φυλακές ήταν τόπος γεμάτος από ζωύφια, ακαθαρσίες και ανθρώπους, όπου τα τρόφιμα ήσαν πολύ λίγα και οι φυλακισμένοι εργάζονταν πάρα πολλές ώρες. Πολλοί, πέθαιναν εξ αιτίας των τρομερών συνθηκών. Ο πρώτιστος σκοπός αυτών των φυλακών ήταν η τιμωρία.
Πιο πρόσφατα, έλαβε χώρα μια αλλαγή στη νοοτροπία. Τον περασμένο αιώνα άρχισε ν’ αναπτύσσεται η ιδέα ότι ο κύριος σκοπός των φυλακών έπρεπε να είναι η αποκατάστασις ή αναμόρφωσις των φυλακισμένων. Το 1970, η Τακτική Υπηρεσία Αναμοφώσεως Φυλακισμένων του τότε Προέδρου Νίξον συνεπέρανε ότι το πρόγραμμα της αναμορφώσεως των φυλακισμένων έπρεπε να γίνη το κύριο σημείο της μελλοντικής πολιτικής των φυλακών.
Αλλά πρόσφατα οι προσπάθειες αναμορφώσεως έφθασαν σε κρίσι. Αυτή η ξαφνική αλλαγή απόψεως μου κίνησε το ενδιαφέρον.
Τι θα Λεχθή για την Αποκατάστασι;
Μια επικεφαλίδα στον Εθνικό Παρατηρητή της 4ης Ιανουαρίου 1975 έλεγε: «Ύστερα από 150 χρόνια Προσπαθείας για την Αναμόρφωσι των Εγκληματιών, ακόμη και οι Αναμορφωταί Παραδέχονται ότι . . . Η ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΙΣ ΑΠΕΤΥΧΕ»
Το περιοδικό Επιστήμη έγραψε: «Η απογοήτευσις για την ‘αναμόρφωσι,’ τουλάχιστον στις σημερινές μορφές της, είναι τόσο μεγάλη ώστε έκαμε πολλούς εξέχοντες κοινωνικούς επιστήμονες και εγκληματολόγους να εγκαταλείψουν δημοφιλείς θεωρίες σχετικά μ’ αυτό το ζήτημα σε ελάχιστα μόλις χρόνια.»—23 Μαΐου 1975.
Το Νιούζγουηκ κατέληξε: «Η επικρατούσα άποψις μεταξύ πολλών αξιωματούχων των φυλακών φαίνεται να είναι ότι . . . η βασική λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος πρέπει να γίνη η ποινή δια της φυλακίσεως του εγκληματία και η προστασία της κοινωνίας από τις αδικοπραγίες του.»—10 Φεβρουαρίου 1975.
Ως κάτοικος της Νέας Υόρκης, επιδοκιμάζω ολόψυχα την ανανεωμένη έμφασι στην προστασία της κοινωνίας από τους εγκληματίες. Ο Τόμας Μαλόνεϋ, Δήμαρχος του Ουίλλμινγκτον του Ντελαγουαίρ, δυστυχώς είχε απόλυτο δίκιο όταν είπε: «Πολίτες είναι τώρα φυλακισμένοι μέσα στα σπίτια τους, με αλυσίδες, κλειδαριές, αμπάρες και κιγκλιδώματα, ενώ οι εγκληματίες βρίσκονται έξω και τριγυρίζουν ελεύθεροι.»
Πολλοί θα χειροκροτούσαν τη συγκέντρωσι του ενδιαφέροντος πρωταρχικά στα δικαιώματα των αθώων θυμάτων του εγκλήματος. Είναι φανερό ότι η αποτυχία να κάνωμε τους εγκληματίες υπεύθυνους για τις πράξεις τους, τους έκανε πιο αδιόρθωτους εγκληματίες. Φυσικά, αυτό εγείρει ένα μεγάλο ερώτημα; Είναι δυνατόν να τιμωρηθή ο όλο και μεγαλύτερος αριθμός των εγκληματιών με ποινές φυλακίσεως;
Το Πρόβλημα της Στεγάσεώς τους
Είναι γεγονός ότι οι προσπάθειες να συντριβή το έγκλημα είχαν σαν αποτέλεσμα να υπερπληρωθούν οι φυλακές των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τον Ιανουάριο του 1973 ως τον Ιανουάριο του 1977, ο πληθυσμός μόνο των ομοσπονδιακών και κρατικών φυλακών των Ηνωμένων Πολιτειών, ανήλθε κατά 45 τοις εκατό, από 195.000 σε 283.000! Η Γουώλ Στρητ Τζώρναλ λέγει: «Οι περισσότερες πολιτείες ήδη στριμώχνουν τους φυλακισμένους σε κάθε γωνιά και κοίλωμα των τειχών των διαθεσίμων φυλακών. Οι κατάδικοι κοιμούνται σε ράφια πάνω από τις τουαλέττες, σε μπάνια και σε γυμναστήρια.»—20 Ιουλίου 1976.
Εκτός από τις μεγάλες ομοσπονδιακές και κρατικές φυλακές, υπάρχουν χιλιάδες άλλες κομιτειακές και αστικές φυλακές. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης έγραψαν τον περασμένο Ιούνιο ότι 60.000 άνδρες και γυναίκες περνούν ένα χρονικό διάστημα μέσα στις οκτώ φυλακές της Νέας Υόρκης κάθε χρόνο. Και ένας εγκληματολόγος λέγει ότι περισσότερα από δύο εκατομμύρια άτομα περνούν ετησίως από τις φυλακές των Ηνωμένων Πολιτειών!
Το πρόβλημα γίνεται φοβερό όταν σκεφθήτε ότι αναφέρονται στην αστυνομία πάνω από 10 εκατομμύρια σοβαρά εγκλήματα κάθε χρόνο—πάνω από 30 εκατομμύρια τα περασμένα τρία χρόνια! Απλώς δεν υπάρχουν αρκετές εγκαταστάσεις για όλους τους κακοποιούς, ακόμη και γι’ αυτούς που οι αρχές είναι σε θέσι να συλλάβουν. Και ήδη η επιβάρυνσις των φορολογουμένων είναι τρομακτική.
Με έκπληξι διάβασα σε άρθρο των Τάιμς του Σεπτεμβρίου 1976 ότι «κάθε φυλακισμένος στοιχίζει περίπου 12.000 δολλάρια ετησίως μόνο για φρούρησι στις φυλακές της Νέας Υόρκης.» Μ’ αυτή την αναλογία, χρειάζονται 3 δισεκατομμύρια δολλάρια ετησίως μόνο για τη φύλαξι των 250.000 φυλακισμένων στις ομοσπονδιακές και κρατικές φυλακές! Και για την ανοικοδόμησι νέων φυλακών, η δαπάνη της κατασκευής λέγεται ότι θα ανέλθη μέχρι 40.000 δολλάρια για κάθε φυλακισμένο!
Το πρόβλημα των φυλακών πραγματικά είναι μεγάλο, ιδίως αν σκεφθή κανείς την πρόβλεψι κάποιου ειδικού επί των φυλακών ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν 400.000 φυλακισμένοι στα ομοσπονδιακές και κρατικές φυλακές, κατά το μέσον της δεκαετίας του 1980. Ποια είναι η λύσις;
Η Αναμόρφωσις Είναι Επιθυμητή
Ας εξετάσωμε το ζήτημα. Όλοι μας θα χαιρόμαστε να δούμε τους εγκληματίες ν’ αναμορφώνωνται και να γίνωνται νομοταγείς, χρήσιμοι πολίτες. Και μια τέτοια αλλαγή στα άτομα δεν είναι αδύνατη, παρά την αποτυχία των περισσοτέρων αναμορφωτικών προγραμμάτων μέσα στις φυλακές. Συμβαίνει ακριβώς αυτό που είπε πρόσφατα ο Νόρμαν Κάρλσον, διευθυντής του Γραφείου Φυλακών των Η.Π.: «Η αναμόρφωσις έχει υπερεκτιμηθή σαν ιδέα . . . τώρα είμεθα ενήμεροι του γεγονότος ότι δεν μπορούμε ν’ αναμορφώσωμε κανένα—μπορούμε απλώς να τους δώσωμε ευκαιρίες.»
Προσωπικώς είμαι πεπεισμένος ότι η παροχή ορθής ευκαιρίας θα συμβάλη στο να υποκινηθούν μερικοί εγκληματίες ν’ αλλάξουν. Το λέγω αυτό επειδή όταν ήμουν φυλακισμένος στις ομοσπονδιακές φυλακές του Άσλαντ στο Κεντάκυ, είδα πώς μπορεί κανείς να αγγίξη την καρδιά του φυλακισμένου για να αλλάξη ολόκληρη τη ζωή του.
Έτσι, περίμενα ανυπόμονα το ταξίδι του Νοεμβρίου για να δω από κοντά τι επιτυγχάνεται εκεί στις φυλακές Αγγόλα της Λουιζιάνας. Είναι η δεύτερη σε μέγεθος πολιτειακή φυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών, ένα συγκρότημα που καταλαμβάνει 18.000 έηκερς. Μία είδησις στον τύπο του 1975 έλεγε ότι σχεδιάσθηκε για 2.600 φυλακισμένους, αλλά στεγάζει 4.409.
Η Πέμπτη, 4 Νοεμβρίου, ήλθε γρήγορα και ξεκίνησα για τον προορισμό μου.
[Υποσημειώσεις]
a Ξύπνα! 22 Σεπτεμβρίου, 1975.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]
«Πολλοί θα χειροκροτούσαν τη συγκέντρωσι του ενδιαφέροντος πρωταρχικά στα δικαιώματα των αθώων θυμάτων του εγκλήματος.»