Καλαμπόκι—Ένα Αρχαίο Φυτό Εξυπηρετεί τον Σύγχρονο Άνθρωπο

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ονδούρα

ΖΕΣΤΟ ‘ποπ-κορν’ με βούτυρο, χυμώδες γλυκό καλαμπόκι στο κώνο, τραγανιστές, γλυκές τηγανίτες από καλαμπόκι, φρέσκες από τον φούρνο—το καλαμπόκι ή αραβόσιτος, παρασκευασμένο με διαφόρους τρόπους αρέσει πολύ. Αλλά γνωρίζατε ότι σε πολλές χώρες το καλαμπόκι, εισήχθη μόνο πρόσφατα, ενώ σε άλλα μέρη έχει μια πολύ παλιά ιστορία;

Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος ξεκίνησε για το ταξίδι του στα τέλη της δεκαετίας του 1400, το καλαμπόκι ήταν άγνωστο στην Ευρώπη. Ωστόσο, εκαλλιεργείτο τότε εκτεταμένα σ’ ολόκληρη την Αμερικανική ήπειρο, από τον Καναδά ως τη Χιλή. Σήμερα, ύστερα από 500 σχεδόν χρόνια, το καλαμπόκι παράγεται σε μεγάλη κλίμακα σε μέρη όπως είναι η Κίνα, η Γιουγκοσλαβία, η Σοβιετική Ένωσις, η Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής, η Ινδία και η Ρουμανία.

Ίσως πριν από 3.000 χρόνια περίπου, οι πρώτοι καλλιεργηταί του καλαμποκιού ήσαν οι Αμερικανοί Ινδιάνοι, οι Αζτέκοι, οι Ίνκας, οι Μάγιας και άλλοι. Πίστευαν ότι το καλαμπόκι είναι θεός ή θεά και νόμιζαν ακόμη ότι και οι ίδιοι είχαν πλασθή από καλαμπόκι. Κάθε Ινδιάνικη φυλή έχει τις δικές της ιεροτελεστίες, χορούς και τελετουργίες προς τιμήν της θεότητος του αραβοσίτου. Επίσης, όταν πέθαινε ένα άτομο, εθάπτοντο μαζί του μερικά καλαμπόκια, με την πεποίθησι ότι αυτά θα του προμήθευαν τροφή στον άλλο κόσμο.

Τα άτομα που έχουν περιωρισμένη γνώσι για το καλαμπόκι, θα εκπλαγούν όταν μάθουν ότι υπάρχουν ποικιλίες μαύρου καλαμποκιού, ροζ, κόκκινου και άσπρου καλαμποκιού, εκτός από την πιο γνωστή κίτρινη ποικιλία.

Σήμερα δημιουργούνται και νέες ποικιλίες με τεχνητή διασταύρωσι. Για να παράγουν τον εκλεκτό νέο σπόρο, καλύπτουν τους κώνους του αραβοσίτου με σακκούλες, ώστε η ανεπιθύμητη γύρις που περιφέρεται με τον άνεμο να μη γονιμοποίηση τον σπόρο. Για να το γονιμοποιήσουν λαμβάνουν γύρι από το ίδιο φυτό. Έτσι, δημιουργούνται αμιγή είδη. Αργότερα, αυτά μπορούν να διασταυρωθούν με μια διαφορετική αμιγή ποικιλία. Μερικές φορές γίνεται και τρίτη διασταύρωσις για να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα από τους γονείς φυτά. Ο σπόρος αυτών των διασταυρώσεων είναι πολύ παραγωγικός, έχει όμως το μειονέκτημα ότι ο νέος σπόρος για κάθε καλλιέργεια πρέπει ν’ αγορασθή.

Τώρα μπορούμε να ρίξωμε μια ματιά από πιο κοντά στο αναπτυσσόμενο φυτό. Το φυτό είναι δίκλινο, δηλαδή, οι στήμονες και ο ύπερος (τα αρσενικά και θηλυκά αναπαραγωγικά μέρη) βρίσκονται σε ξεχωριστά λουλούδια. Όταν τα φυτά στεφανώνωνται από μια φούντα από αρσενικά λουλούδια, χρυσαφένια από τη γύρι, τότε λέγεται ότι το καλαμπόκι είναι σε άνθησι. Ο αέρας διασκορπίζει τη γύρι, γονιμοποιώντας έτσι τα θηλυκά λουλούδια που φύονται κατά μήκος του μίσχου του φυτού. Συνήθως υπάρχουν δύο ή τρία τέτοια λουλούδια σε κάθε φυτό, που υποστηρίζονται από πλατειά πράσινα φύλλα που μερικές φορές φθάνουν τα τρία πόδια περίπου (ένα μέτρο) σε μήκος.

Όταν γονιμοποιηθούν τα λουλούδια, αρχίζουν ν’ αναπτύσσονται στον κώνο οι κόκκοι του καλαμποκιού. Ύστερα, πριν ωριμάσουν τα καλαμπόκια, βγαίνουν κι άλλες ρίζες από τις άκρες των κατωτέρων ριζών με τους κόμπους και απλώνονται κάτω από το έδαφος καρκινοειδώς.

Για να επιτύχετε μια καλή σοδειά, όταν δεν αγοράζετε διασταυρωμένους σπόρους, είναι αναγκαίο να προτιμήσετε σπόρους ενιαίου μεγέθους και σχήματος από δυνατά φυτά και άριστους κώνους. Αυτοί οι σπόροι πρέπει να φυτευθούν βαθιά σε φρέσκο χώμα, πλούσιο σε μαυρόχωμα, άζωτο και υγρασία. Το καλαμπόκι επίσης χρειάζεται άφθονο ηλιακό φως. Απαιτείται προσεκτική καλλιέργεια διότι, μολονότι μπορεί να επιζήση σε οποιοδήποτε σχεδόν έδαφος, το καλαμπόκι θ’ αποδώση με αφθονία όταν οι συνθήκες αναπτύξεώς του είναι οι πλέον ευνοϊκές. Όταν τα φυτά έχουν φθάσει στο ένα τρίτο περίπου του ύψους των, το χωράφι όπου είναι φυτεμένο το καλαμπόκι πρέπει να καθαρισθή από τα ζιζάνια και το χώμα γύρω από τη βάσι κάθε φυτού πρέπει να ανασκαφθή για να υποστηρίξη το φυτό και να του παράσχη τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. Όταν ο φλοιός αρχίση να γίνεται από πράσινος, σταχτοκίτρινος, είναι καιρός να θερισθούν τα ώριμα καλαμπόκια. Σε πολλά μέρη, τη συγκομιδή του καλαμποκιού ακολουθεί νέα καλλιέργεια φασολιών ή άλλων οσπρίων για ν’ αντικατασταθούν τα θρεπτικά στοιχεία που παίρνει το καλαμπόκι από το έδαφος.

Αξίζει πραγματικά τον κόπο η καλλιέργεια αυτού του δημητριακού; Ασφαλώς. Σκεφθήτε για μια στιγμή μερικά από τα πρόσθετα προϊόντα που παράγονται από το καλαμπόκι—μαγειρικό λάδι, σάλτσα για σαλάτα, μαργαρίνη, σιρόπι και καραμέλα. Μερικά οινοπνευματώδη ποτά γίνονται από χυλό καλαμποκιού που έχει υποστή ζύμωσι. Οι σπόροι, τα στελέχη και τα φύλλα χρησιμοποιούνται ως τροφή για τα βοοειδή και άλλα κατοικίδια ζώα. Επίσης, εκτός από τις τροφές, παράγονται και πολλά άλλα είδη από παράγωγα του αραβοσίτου—σαπούνι, καλλυντικά, γλυκερίνη, εκρηκτικά, φαρμακευτικά είδη, κόλλα για γραμματόσημα και φακέλλους, σβηστήρες, σόλες για παπούτσια, σφουγγάρια, χαρτί κ.λ.π.

Αληθινά, έχομε πολλούς λόγους να εκτιμούμε αυτό το θαυμάσιο φυτό. Παρέχει ακόμη μια απόδειξι ότι ο αληθινός Θεός έχει προμηθεύσει άφθονη ποικιλία για τις ανάγκες του ανθρώπου.