Κίνδυνος: Τα Πολλά από ένα Είδος

ΤΟ περιοδικό Βιοεπιστήμη (στην Αγγλική) προειδοποίησε τελευταίως: «Ένα άλλο φάσμα, το φάσμα μιας εκτεταμένης επιδημικής ασθενείας, κυνηγά την ‘πράσινη επανάστασι’.» Πώς συμβαίνει αυτό;

Όταν καλλιεργούνται μεγάλες περιοχές με μια οικογένεια σιτηρών, ολόκληρη η συγκομιδή εκτίθεται σ’ ένα σοβαρό κίνδυνο. Αν επρόκειτο να προσβληθή από ένα νέον τύπο εντόμου ή ασθένειας φυτών, μπορεί να επηρεασθή όλη η επιφάνεια της γης που φυτεύθηκε μ’ αυτό το είδος των σιτηρών. Αλλ’ όταν υπάρχη ποικιλία τύπων σιτηρών, αυτό συνήθως δεν συμβαίνει.

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι αυτή είναι μια μεγάλη πιθανότης με τα νέα υψηλής αποδόσεως σιτηρά. Αυτοί οι νέοι τύποι έρχονται από μια πολύ στενή γενετική βάσι. Το Ίδρυμα Ροκφέλλερ αναφέρει ότι από ένα ιδιαίτερο γένος προήλθε ολόκληρη οικογένεια σίτων που σήμερα καταλαμβάνει την περισσότερη καλλιεργούμενη επιφάνεια στην Ασία παρά οποιοσδήποτε άλλος τύπος.

Εν τούτοις, επειδή οι νέοι τύποι έχουν μεγάλη απόδοσι σ’ αυτούς δίδεται προτίμησις. Οι γεωργοί θέλουν ν’ αποκτήσουν χρήματα. Καλλιεργούν οτιδήποτε τους αποδίδει χρήμα γρήγορα. Έτσι καλλιεργούν ολοένα και περισσότερα από το είδος υψηλής αποδόσεως και αντικαθιστούν τα εντόπια μικροτέρας αποδόσεως σιτηρά. Εν τούτοις, επειδή οι νέες ποικιλίες, δεν έχουν αναπτυχθή στην τοπική περιοχή, έχουν μια άγνωστη ανοχή για ωρισμένες ασθένειες.

Λόγω τούτου ένα άρθρο του περιοδικού Νιού Σάιεντιστ του Λονδίνου προειδοποιεί: Αν οι λίγοι νέοι τύποι επρόκειτο να υποστούν μια ασθένεια, τα αποτελέσματα θα ήσαν καταστροφικά. Πολύ δύσκολα θα μπορούσε να τους αντικαταστήση κανείς για ένα χρονικό διάστημα, επειδή χρειάζεται χρόνος για ν’ αναπτυχθούν νέα γένη ανθεκτικά σε μια νέα ασθένεια. Το άρθρο συνεπέραινε ότι η δυνατότης καταστροφής δυνατόν να πολλαπλασιασθή αντί να ελαττωθή με την επιζήμια ανάμιξι του ανθρώπου στη φυσική δημιουργία.

Έχει Συμβή Προηγουμένως;

Μήπως, όμως, αυτός ο φόβος είναι μόνον θεωρητικός; Όχι, καθόλου. Έχει συμβή προηγουμένως σε εσοδείες που είχαν γενετική βάση πάρα πολύ στενή.

Ένα παράδειγμα τούτου ήταν η επιδημία που έπληξε την παραγωγή πατατών κατά τη διάρκεια της τελευταίας εκατονταετηρίδος. Έγινε γνωστή ως η πρώην ασθένεια της ερυσίβης. Κατά το 1845 μια σοβαρή εμφάνισι της ασθενείας αντιμετώπισε η Ευρώπη. Ακολούθησαν το 1846 περισσότερες απώλειες στην Ευρώπη και μια συμφορά στην Ιρλανδία.

Οι Ιρλανδοί είχαν στραφή στη μαζική καλλιέργεια πατατών, με επικρατέστερη την καλλιέργεια μιας ποικιλίας. Η ερυσίβη ερήμωσε αυτή τη συγκομιδή. Η Παγκόσμιος Εγκυκλοπαιδεία Βιβλίου λέγει τι συνέβη: «Η πείνα από πατάτες της δεκαετίας του 1840 προκάλεσε την χειρότερη καταστροφή στην Ιρλανδική ιστορία . . . περίπου 750.000 άτομα πέθαναν από λιμοκτονία και ασθένειες. Κατά τη διάρκεια εκείνων των ετών, εκατοντάδες χιλιάδων άτομα εγκατέλειψαν την Ιρλανδία.»

Ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα συνέβη σ’ αυτόν τον αιώνα, προ είκοσι περίπου ετών. Οι παραγωγοί βρώμης στις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να παράγουν μια νέα ποικιλία βρώμης υψηλής αποδόσεως. Αυτή περιελάμβανε διασταυρώσεις σε μια οικογένεια βρώμης που ονομαζόταν Βίκτορυ. Αυτές οι ποικιλίες διαδόθηκαν και καλλιεργήθηκαν σε μεγάλη έκτασι. Αλλά έπειτα συνέβη αύξησις σ’ έναν ιδιαίτερο μύκητα που κατέστρεφε ένα μεγάλο ποσοστό της βρώμης. Εντός δύο ετών, αυτός ο μύκης ξαπλώθηκε τόσο πολύ, ώστε ο τύπος της βρώμης Βίκτορυ δεν μπορούσε πλέον να καλλιεργήται ασφαλώς.

Κατά τη δεκαετία του 1930 καλλιεργήθηκε μια ποικιλία σίτου που ονομαζόταν γένος Χοπ. Αυτή υποσχόταν να λύση το πρόβλημα απωλειών από τη σκωρία των μίσχων. Σε λίγα έτη ολόκληρες περιοχές των Δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, από το Τέξας μέχρι της Βορείου Ντακότας, φυτεύθηκαν με αυτή την ποικιλία. Αλλά κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1940 εμφανίσθηκε ένας νέος και δηλητηριώδης μύκης. Όλα τα σιτάρια αρτοποιίας και σκληρού σίτου που καλλιεργούνταν στις Ηνωμένες Πολιτείες επλήγησαν από αυτόν. Ο νέος μύκης ξαπλώθηκε γρήγορα στις μεγαλύτερες σιτοκαλλιεργούμενες εκτάσεις και κατέστρεψε ένα μεγάλο ποσοστό από τις εσοδείες. Επί πολλά έτη η δράσις αυτού του μύκητος είχε ως αποτέλεσμα τη σχεδόν ολοσχερή καταστροφή των εσοδειών σκληρού σίτου στις Βόρειες Μεγάλες Πεδιάδες.

Πλέον Πρόσφατες Αποτυχίες

Το 1971 οι Τάιμς της Νέας Υόρκης έφεραν αυτήν την επικεφαλίδα: «Ένας Θρίαμβος της Γενετικής Απειλεί με Καταστροφή.» Το επακόλουθο άρθρο έλεγε για τους βελτιωμένους τύπους υβριδικού αραβοσίτου που εισήχθησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το έτος 1950. Αυτοί οι τύποι υπερδιπλασίασαν την παραγωγή αραβοσίτου κατά αίηκερ.

Αλλά έπειτα, κατά το 1970, ήλθε μια απροσδόκητη προσβολή από μια νέα δηλητηριώδη ασθένεια που ωνομάσθηκε η ερυσίβη των φύλλων του νοτίου αραβοσίτου. Εξέθετε το τρωτόν του ειδικού αραβοσίτου που εκαλλιεργείτο από πλείστους γεωργούς. Μεταξύ του Ιουλίου και του καιρού του θερισμού κατά το 1970 περίπου 700 εκατομμύρια μπούσελς αραβοσίτου καταστράφηκαν! Αυτή η ποσότης αντιστοιχούσε με το 15 τοις εκατό ολόκληρης της συγκομιδής του αραβοσίτου, αξίας περίπου ενός δισεκατομμυρίου δολλαρίων!

Γι’ αυτή την καταστροφή τον αραβοσίτου, οι Τάιμς της Νέας Υόρκης έκαμαν τα εξής σχόλια:

«Το βασικό τρωτό σημείον προκύπτει από το γεγονός ότι όλοι οι αγρότες θέλουν να καλλιεργούν τις καλύτερες ποικιλίες κάθε εσοδείας ταυτοχρόνως. Η προκύπτουσα ομοιομορφία απειλεί με καταστροφή όταν εμφανισθή κάποιος νέος μεταλλασσόμενος εχθρός, σαν την τελευταία ποικιλία της ερυσίβης των φύλλων του νοτίου αραβοσίτου.

«Καθώς και σε πολλές άλλες περιοχές του συγχρόνου κόσμου, εκείνο που μπορεί να φαίνεται λογικό οικονομικώς για λίγον καιρό, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα για μακρό διάστημα τόσο οικολογικώς όσο και οικονομικώς».

Αλλά, έπαθε τέτοια βλάβη καμμιά από τις νεώτατες ποικιλίες σιτηρών; Ναι! Ήδη επήλθε βλάβη στους τύπους του νέου ρυζιού. Στο βιβλίο Η Κρίσις του Περιβάλλοντος (στην Αγγλική ) εσημειώθη: «Ήδη τα ρύζια τύπου IR-8 είχαν ένα σωρό δυσκολίες από αυτό το πρόβλημα, αλλ’ ακόμη μεγαλύτερες μονοκαλλιέργειες δημιουργούνται.»

«Μονοκαλλιέργεια», είναι η καλλιέργεια ενός μόνον είδους σιτηρών και γενικώς η μη χρησιμοποίησις της γης με οποιονδήποτε άλλον τρόπο. Και μολονότι οι δυσκολίες υφίστανται, εν τούτοις μεγαλύτερες μονοκαλλιέργειες των νέων σιτηρών φαίνεται ν’ αποτελούν τον κανόνα, επειδή οι αγρότες θέλουν ν’ αποκτήσουν χρήματα γρήγορα.

Τον Φεβρουάριο του 1972, νέοι αριθμοί ανακοινώθηκαν από την Εθνική Επιτροπή Τροφίμων και Γεωργίας για την κατάστασι στις Φιλιππίνες. Έδειχναν ότι ένας θανάσιμος ιός των φυτών ονομαζόμενος τούγκρο είχε καταστρέψει περίπου 140.000 αίηκερς ορυζοκαλλιεργειών στις νήσους Λουζόν και Μιντανάο. Ο Πρόεδρος Φερδινάνδος Μάρκος είπε στο Κογκρέσσο των Φιλιππίνων: «Ήταν ένα έτος συμφοράς [το 1971] για την γεωργία των Φιλιππίνων.»

Λόγω καλλιέργειας νέων ρυζιών υψηλής αποδόσεως μετά το 1966 οι Φιλιππίνες είχαν επιτύχει αυτάρκεια και ένα μικρό πλεόνασμα μέχρι του έτους 1970. Αλλά κατά το παρελθόν έτος 1971, τεράστιες εισαγωγές έγιναν αναγκαίες—460.000 τόννων ρυζιού. Και η κυβέρνησις προλέγει ότι η χώρα αντιμετωπίζει μια τεράστια έλλειψι 640.000 τόννων ρυζιού κατά το 1972 και περίπου την ίδια έλλειψι κατά το 1973.

Έτσι η καλλιέργεια ολοένα και μεγαλυτέρων εκτάσεων με ένα είδος και με πολύ στενή γενετική βάσι είναι ένας πολύ επικίνδυνος τρόπος ενεργείας, και μυωπικός. Αλλ’ αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα που συνδέεται με τις νέες ποικιλίες σιτηρών.

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Η αντίθεσις μεταξύ του προσβεβλημένου υβριδικού αραβοσίτου (δεξιά) και του μη επηρεασμένου, καθαρώς γονιμοποιημένου αραβοσίτου (αριστερά)