Οι Ήπειροι Κάτω από τα Πόδια Σας—Μήπως Μετακινούνται;
ΕΧΕΤΕ προσέξει ποτέ στον χάρτη του Ατλαντικού Ωκεανού, πόσο ταιριάζει η ανατολική ακτή της Νοτίου Αμερικής με τη δυτική ακτή της Αφρικής; Αν προσαρμόσετε την προεξοχή τής Βραζιλίας στον Κόλπο της Γουινέας στην Αφρική, η παράλιος γραμμή από τη Γουιάνα ως την Αργεντινή ενώνεται εκπληκτικά με τη γραμμή από τη Γκάνα ως το Κέηπτάουν. Οι δυο ήπειροι φαίνονται σαν κομμάτια από ένα γιγαντιαίο παιγνίδι συναρμολογήσεως.
Όταν το παρατηρήσατε αυτό, ίσως να πέρασε από το μυαλό σας η σκέψις ότι κάποτε η Νότιος Αμερική και η Αφρική μπορεί να ήσαν πραγματικά ενωμένες και, κατά κάποιον τρόπο, χωρίσθηκαν και απομακρύνθηκαν. Αν σκεφθήκατε έτσι, πιθανόν απορρίψατε την ιδέα ως παράλογη, απλώς μια περίεργη σύμπτωσι.
Αλλά γνωρίζατε ότι οι περισσότεροι γεωλόγοι εξετάζουν τώρα αυτή την ιδέα σοβαρά; Από το 1960 γίνεται γενικώς αποδεκτή η θεωρία που υποστηρίζει την άποψι ότι οι ήπειροι πραγματικά κινούνται εδώ κι εκεί πάνω από τον ρευστό μανδύα μέσα στο φλοιό της γης.
Η Θεωρία της Μετακινήσεως των Ηπείρων
Τη θεωρία αυτή διετύπωσε πρώτος, όχι κάποιος γεωλόγος, αλλά ένας μετεωρολόγος στη Γερμανία ονόματι Άλφρεντ Βέγκενερ. Ισχυρίσθηκε ότι όχι μόνον η Νότιος Αμερική και η Αφρική ήσαν κάποτε ενωμένες, αλλά όλες οι ήπειροι είχαν αποτελέσει μέρος μιας και μόνης γιγαντιαίας ηπείρου. Ωνόμασε αυτή την υποθετική αρχαία ήπειρο Πανγαία. Διεπίστωσε ότι η προσαρμογή των ηπείρων ήταν καλύτερη όταν εχρησιμοποιούντο τα περιγράμματα των ηπειρωτικών υφαλοκρηπίδων αντί των παραλίων γραμμών που υπάρχουν τώρα.
Σήμερα οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν υπολογιστές για να μετακινήσουν και να στρέψουν τα περιγράμματα των ηπείρων πάνω στη σφαίρα για να επιτύχουν την καλύτερη συναρμολόγησι. Σε μια τυπική ανακατασκευή της υποτιθεμένης αρχαίος υπερηπείρου, η νοτιοανατολική ακτή της Βορείου Αμερικής ταιριάζει με τη βορειοδυτική ακτή της Αφρικής. Η Ευρασία περιστρέφεται γύρω από την Ισπανία ώστε η δυτική ακτή της Ευρώπης να εισχωρή στη Νέα Γη και τη Γροιλανδία. Η Ανταρκτική ταιριάζει με τη νοτιοανατολική Αφρική και η Αυστραλία προσκολλάται στην αντίθετη πλευρά της.
Όταν ο Βέγκενερ διετύπωσε για πρώτη φορά αυτή την επαναστατική θεωρία το 1912, διήγειρε συγκεχυμένα αισθήματα μεταξύ των γεωλόγων. Κάθε θεωρία που αντιτίθεται στις επικρατούσες απόψεις της επιστήμης, γίνεται δεκτή με επιφυλάξεις. Η θεωρία περί μετακινήσεως των ηπείρων αντιμετώπισε υποδοχή ψυχρότερη του συνήθους, ίσως επειδή ο δημιουργός της δεν ήταν μέλος του κύκλου των γεωλόγων. Μολονότι υπήρχαν μερικές σοβαρές ενδείξεις που υπεστήριζαν τη θεωρία, «απεδείχθη» μαθηματικώς ότι ο φλοιός της γης ήταν πολύ ισχυρός για να επιτρέπη οποιαδήποτε πλαγία κίνησι των ηπείρων. Και ηγέρθη το ερώτημα, Από πού θα προήρχετο αυτή η δύναμις που ωθούσε τις ηπείρους προς τη μια ή προς την άλλη κατεύθυνσι; Κανείς δεν μπορούσε να υποστηρίξη κάτι που ν’ αντέχη σε ανάλυσι. Σιγά-σιγά, η θεωρία αγνοήθηκε από φημισμένους επιστήμονες.
Απόδειξις της Θεωρίας: Η Συμφωνία
Γιατί λοιπόν οι γεωλόγοι άλλαξαν γνώμη για τη μετακίνησι των ηπείρων; Κατ’ αρχήν, επειδή σιγά-σιγά συσσωρεύθηκαν μερικές ενδείξεις που ήταν δύσκολο να ερμηνευθούν με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Μεταξύ αυτών ήταν η ομοιότης μεταξύ των γεωλογικών σχηματισμών και των απολιθωματικών κοιτασμάτων σε ηπείρους οι οποίες τώρα βρίσκονται σε μεγάλη απόστασι η μια από την άλλη, καθώς επίσης και η περιπλάνησις των μαγνητικών πόλων της γης.
Σαν παράδειγμα της γεωλογικής συμφωνίας, αναφέρεται η διαδοχή των ιζηματογενών κοιτασμάτων, τα οποία σχηματίσθηκαν στη διάρκεια της λεγομένης Παλαιοζωϊκής περιόδου και εμφανίσθηκαν αργότερα, όταν ανυψώθηκαν στις οροσειρές. Στρώματα κόκκινου αμμόλιθου, γκρίζου σχιστόλιθου και στρώματα άνθρακος βρίσκονται στο συγκρότημα των Απαλαχίων Ορέων της Βορείου Αμερικής που εκτείνονται ως την ανατολική Γροιλανδία. Βρίσκονται επίσης στα υψίπεδα των Βρεταννικών Νήσων. Όμοια ιζηματογενή στρώματα βρίσκονται στην οροσειρά Κιόλεν της Σκανδιναβίας και κατά μήκος της οροσειράς του Άτλαντος στη βορειοδυτική Αφρική. Όλοι αυτοί οι πετρώδεις σχηματισμοί πιστεύεται ότι αποτελούσαν μέρος ενός συνεχούς συγκροτήματος ορέων στη θεωρητική μητρική ήπειρο Πανγαία, των οποίων υπολείμματα βρίσκονται τώρα ευρέως διαχωρισμένα σε τρεις ηπείρους.
Η ομοιότης των απολιθωμάτων που βρίσκονται σ’ αυτά τα στρώματα και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, χρησιμοποιείται ως ένα ακόμη επιχείρημα υπέρ της θεωρίας. Τα απολιθώματα ψαριών αφθονούν, καθώς επίσης τα χερσαία φυτά, ακόμη και δάση υψηλών δένδρων φτέρης και μεγάλης κλίμακος δένδρα. Ένα άλλο παράδειγμα που αναφέρεται συχνά για τη συμφωνία των απολιθωμάτων, είναι αυτό του μεσόσαυρου, ενός μικρού δεινόσαυρου που έζησε στη διάρκεια της λεγομένης Παλαιοζωικής περιόδου. Τα απολιθώματά του βρίσκονται, στη νοτιοδυτική Αφρική και στη Βραζιλία, αλλά δεν έχουν βρεθή σε άλλα μέρη της γης. Αν η Νότιος Αμερική και η Αφρική ήσαν ενωμένες εκείνη την εποχή, τότε η κατοικία του μεσόσαυρου ήταν μια συνεχόμενη έκτασις.
Οι Περιπλανώμενοι Μαγνητικοί Πόλοι
Ακόμη πιο πειστική απόδειξι έχει προέλθει από τη μελέτη του μυστηριώδους φαινομένου της περιπλανήσεως των πόλων. Η πεποίθησις ότι οι μαγνητικοί πόλοι της γης μετατοπίζονται, βασίζεται στις μετρήσεις του μαγνητισμού πυριγενών πετρωμάτων. Όταν ένα πύρινο πέτρωμα ψύχεται μέσα σε μαγνητικό πεδίο, ελαττούται ο μαγνητισμός του, επειδή τα μόρια των μαγνητικών ορυκτών των πετρωμάτων παρατάσσονται κατά την κατεύθυνσι του μαγνητικού πεδίου. Αυτό δείχνει την κατεύθυνσι του μαγνητικού πεδίου της γης κατά τον καιρό που σχηματίσθηκε το πέτρωμα σαν μια «παγωμένη πυξίδα.»
Ίσως τώρα θα νομίζαμε ότι όλες αυτές οι απολιθωμένες πυξίδες θα έδειχναν προς βορράν, αλλά περιέργως, τα πετρώματα διαφορετικών γεωλογικών εποχών δείχνουν μαγνητισμό σε πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις. Είναι σαν ο μαγνητικός πόλος της γης να περιπλανάτο ευρέως και ασκόπως σ’ όλη τη γη—απ’ αυτό προέρχεται η έκφρασις «περιπλάνησις των πόλων.»
Εν τούτοις, όταν οι κατευθύνσεις τακτοποιούνται στη σειρά κατά την προφανή διαδοχή των ηλικιών των πετρωμάτων, διαπιστώνεται ότι ο πόλος ακολουθεί συγκεκριμένη πορεία από εποχή σε εποχή. Επίσης, όταν μετράται ο μαγνητισμός των πετρωμάτων άλλων τόπων της ιδίας ηπείρου, διαπιστώνεται ότι ακολουθούν με συνέπεια την ίδια πορεία.
Αυτή η ανακάλυψις έφερε τους γεωφυσικούς σε αμηχανία. Μολονότι κανείς δεν γνωρίζει τι είναι εκείνο που δημιουργεί το μαγνητικό πεδίο της γης, φαίνεται ότι κατά κάποιο τρόπο πρέπει να σχετίζεται με την περιστροφή της γης και είναι δύσκολο να φαντασθούμε ότι ο μαγνητικός πόλος μπορεί να ξεφύγη πολύ από τον γεωγραφικό πόλο, ασφαλώς όχι πολύ μακριά από τον ισημερινό όπως έδειξαν οι πυξίδες των πετρωμάτων. Φυσικά η περιπλάνησις των μαγνητικών κατευθύνσεων θα μπορούσε να εξηγηθή εξ ίσου καλά, αν ο πόλος παρέμενε σταθερός ενώ οι ήπειροι περιεφέροντο πάνω στη σφαίρα, αλλ’ αυτό φαινόταν ακόμη πιο δύσκολο να το πιστέψωμε.
Αυτό που ανέτρεψε την ισορροπία μεταξύ των δύο απίστευτων εξηγήσεων, ήταν η ανακάλυψις ότι οι μετρήσεις του μαγνητισμού σε διαφορετικές ηπείρους δείχνουν συνήθως εντελώς διαφορετικές πορείες για τον πόλο. Αυτό δεν θα μπορούσε να εξηγηθή από τις κινήσεις του πόλου, επειδή η γη έχει μόνον ένα βόρειο πόλο και δεν μπορεί να πηγαίνη σε πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις συγχρόνως. Αυτό φάνηκε στους γεωλόγους ως ισχυρή ένδειξις ότι οι ήπειροι είχαν πραγματικά κινηθή ανεξάρτητα η μια από την άλλη, σε απόστασι πολλών χιλιάδων μιλίων.
Απόδειξις από τους Πυθμένες των Ωκεανών
Νέα απόδειξις που έπεισε οριστικά τους γεωλόγους για τη μετακίνησι των ηπείρων, προήλθε από τον πυθμένα της θάλασσας. Η εξερεύνησις του πυθμένος των ωκεανών άρχισε πραγματικά στο Διεθνές Γεωγραφικό Έτος 1957-58. Οι ωκεανογράφοι χρησιμοποίησαν πολύπλοκα ηχητικά όργανα για να χαρτογραφήσουν τους πυθμένες ωκεανών. Χρονομετρώντας τους ήχους, εξερεύνησαν, όχι μόνο το λασπώδες στρώμα του πυθμένος, αλλά, επίσης, και το βάθος του στρώματος από βασάλτη λίθο που βρίσκεται αποκάτω. Έβγαλαν ένα εκπληκτικό συμπέρασμα για τους πυθμένες των ωκεανών: Συνεπέραναν ότι δεν είναι στερεοί, αλλά φαίνεται να σχηματίζονται συνεχώς σε συγκεκριμένα όρια και απλώνονται σε παγκόσμια κλίμακα.
Ας εξετάσουμε τις ανακαλύψεις που ωδήγησαν σ’ αυτή την εκπληκτική υπόθεσι. Η πρώτη νύξις ήταν μια μακρά οροσειρά στο μέσον του Ατλαντικού Ωκεανού. Αρχίζοντας από εκεί, οι γεωλόγοι έκαναν ένα χάρτη ενός συγκροτήματος οροσειρών που βρίσκονται στην ανοιχτή θάλασσα που κυριολεκτικά περικυκλώνει τη γη. Μια τυπική οροσειρά υψώνεται από τον πυθμένα του ωκεανού, έχει βάθος τριών μιλίων περίπου (5 χιλιόμετρα) και η κορυφή της υψώνεται περίπου δύο μίλια (3 χιλιόμετρα) από τον πυθμένα. Σε κάθε πλευρά της υπάρχει σειρά από λοφώδεις προεξοχές πλάτους εκατοντάδων μιλίων. Ένα εκπληκτικό χαρακτηριστικό είναι μια κοιλάδα που διατρέχει κατά μήκος την κορυφή της οροσειράς διαιρώντας έτσι την οροσειρά σε δυο παράλληλες οροσειρές.
Η ηχοβόλησις από την επιφάνεια ενισχύεται με τη χρήσι οργάνων που μπορούν ν’ ανοίγουν τρύπες στον πυθμένα της θάλασσας. Αυτά ανέβασαν δείγματα βράχου από πολλά μέρη του ωκεανού για επισταμένη εξέτασι και ανάλυσι, μερικά μήκους 1500 ποδών (460 μέτρων). Αυτές οι έρευνες απεκάλυψαν ότι οι οροσειρές αυτές είναι γυμνό διάπυρο πέτρωμα και ότι υπάρχει λίγο ή καθόλου ιζηματογενές στρώμα μέχρι 60 μίλια (97 χιλιόμετρα) σε κάθε πλευρά. Ακόμη, δείχνουν ιζηματογενή στρώματα που αυξάνουν σε πάχος μέχρι ένα μίλι.
Οι μαγνητικές έρευνες στους ωκεανούς κοντά στις οροσειρές, κατέληξαν σε μια ακόμη εκπληκτική αποκάλυψι. Υπάρχουν σειρές πετρωμάτων παράλληλα προς τις οροσειρές, στα οποία ο μαγνητισμός είναι ανάστροφος. Είναι σαν ο βόρειος και ο νότιος πόλος να ήσαν ανεστραμμένοι όταν σχηματίζοντο τα πετρώματα. Αυτή η αναστροφή του μαγνητισμού παρατηρήθηκε και προηγουμένως σε ωρισμένους ποταμούς λάβας ηφαιστείου, αλλά κοντά στις οροσειρές των ωκεανών φαίνεται να υπάρχη συνεχής κανονική και αντίστροφη μαγνητική πόλωσις που ψύχθηκε στον πυθμένα του ωκεανού. Δεν υπάρχει καμμιά εξήγησις γι’ αυτή τη μυστηριώδη αλλαγή· τελικά, κανείς δεν ξέρει γιατί η γη έχει μαγνητικό πεδίο, πολύ δε λιγώτερο γιατί αυτό αντιστρέφεται. Απλώς είναι ένα γεγονός της δημιουργίας που έχει παρατηρηθή.
Εξάπλωσις του Πυθμένος της Θαλάσσης
Οι γεωλόγοι ερμηνεύουν και τις τρεις αυτές παρατηρήσεις με μια και μόνη υπόθεσι, που την ονομάζουν επέκτασι του πυθμένος της θάλασσας. Υποθέτουν ότι οι οροσειρές της ανοικτής θάλασσας σχηματίζονται συνεχώς με την αναπήδησι μάγματος από τον εύπλαστο μανδύα της γης, μέσω σχισμών του φλοιού της γης και ότι ο πυθμένας των ωκεανών απομακρύνεται και από τις δύο πλευρές της σχισμής, καθώς σχηματίζεται. Το νεοσχηματισμένο πέτρωμα είναι καθαρό και το ίζημα συσσωρεύεται σιγά-σιγά και γίνεται αντιληπτό μόνον αφού το νέο πέτρωμα έχει εμφανισθή επί αρκετό διάστημα και έχει απομακρυνθή από την οροσειρά. Οι παράλληλες σειρές της κανονικής και αντίστροφης μαγνητικής πολώσεως προκύπτουν όταν το μάγμα στερεοποιείται για λίγο ενώ οι πόλοι της γης είναι κανονικοί και, κατόπιν, όταν για λίγο είναι ανεστραμμένοι.
Οι ανακαλύψεις δείχνουν ότι προς το παρόν ο πυθμένας του Ατλαντικού Ωκεανού επεκτείνεται λίγο περισσότερο από μια ίντσα (2,5 εκατοστά) ετησίως και του Ειρηνικού Ωκεανού περίπου έξη ίντσες (15 εκατοστά) ετησίως. Αλλ’ αν η γη σχηματίζη νέο φλοιό στον πυθμένα των ωκεανών σ’ αυτή την τεράστια κλίμακα, σε κάποιο άλλο σημείο θα πρέπει ν’ απαλλάσσεται από τον παλαιό της φλοιό. Οπωσδήποτε, η συνολική επιφάνεια της γης δεν αυξάνει. Οι γεωφυσικοί υποθέτουν ότι αυτό συμβαίνει μέσα σε ωρισμένα όρια, όπου ένα μέρος του φλοιού γλιστρά κάτω από ένα άλλο μέρος και κατέρχεται στο θερμό εσωτερικό, όπου λειώνει και απορροφάται και πάλι από τον ρευστό μανδύα. Πιστεύουν ότι αυτό δεν γίνεται με μια ομαλή διαδικασία, αλλά συνοδεύεται από σεισμούς και εκρήξεις ηφαιστείων. Σχηματίζονται βαθειές τάφροι στον ωκεανό και υψηλές οροσειρές κατά μήκος των ορίων απορροφήσεως.
Η Θεωρία των Τεκτονικών Πλακών
Από ένα παγκόσμιο χάρτη των οροσειρών της ανοικτής θάλασσας και των ορίων απορροφήσεως, οι γεωλόγοι διαιρούν ολόκληρη την επιφάνεια της γης σε έξη μεγάλες (και μερικές μικρότερες) πλάκες πετρώματος. Υποστηρίζουν ότι αυτές οι πλάκες σχηματίζονται στις οροσειρές και κινούνται σαν μεταφορεύς δι’ ιμάντος προς τα όρια άλλων πλακών, όπου η μια απ’ αυτές ωθείται κάτω από το μανδύα και διαλύεται. Οι ήπειροι μεταφέρονται πάνω σ’ αυτές τις πλάκες, όπως μια καλύβη Εσκιμώου πάνω σ’ ένα παγόβουνο.
Αυτή η θεωρία ονομάζεται των θεωρία τεκτονικών πλακών. Τόσον η θεωρία της μετακινήσεως των ηπείρων όσο και η θεωρία της επεκτάσεως του πυθμένος της θάλασσας, αποτελούν μέρος αυτής της ευρύτερης θεωρίας.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα για το πώς αυτή η θεωρία χρησιμοποιείται για να εξηγήση δεδομένα χαρακτηριστικά του φλοιού της γης. Η Αμερικανική πλάκα, που μεταφέρει τόσο τη Βόρειο όσο και τη Νότιο Αμερική, καθώς επίσης το δυτικό ήμισυ του Ατλαντικού Ωκεανού, θεωρητικά σχηματίζεται στην οροσειρά που βρίσκεται ανοικτά στον Ατλαντικό και κινείται προς τα δυτικά. Κατά μήκος της δυτικής ακτής της Νοτίου Αμερικής, μια μικρότερη πλάκα, που εγείρεται στον ανατολικό Ειρηνικό, πέφτει επάνω στην Αμερικανική πλάκα και βυθίζεται κάτω απ’ αυτήν. Αυτό υποτίθεται ότι προξενεί μια βαθειά τάφρο στον ωκεανό έξω από τις ακτές της Νοτίου Αμερικής και ανυψώνει τις οροσειρές των Άνδεων στις υψηλότερες κορυφές της Αμερικής. Η συντριβή της πλάκας του ωκεανού προκαλεί συχνούς σεισμούς κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού. Σύμφωνα με τη θεωρία, όταν το ελαφρύτερο πέτρωμα, που μεταφέρεται κάτω στον μανδύα, λειώνη, ανυψώνεται μέσα από ρωγμές στον ηπειρωτικό φλοιό που βρίσκεται πάνω της και σχηματίζει τα ηφαίστεια στις Κορδιλλιέρες των Άνδεων.
Ένας λεπτομερής χάρτης των οροσειρών που βρίσκονται μέσα στις θάλασσες, δείχνει ότι στην πραγματικότητα δεν είναι συνεχείς, αλλά διασχίζονται από πολλά ρήγματα σε ορθές γωνίες. Οι δύο θεωρητικές πλάκες γλιστρούν οριζοντίως κατά μήκος αυτών των μεταβαλλομένων ρηγμάτων όπως ονομάζονται. Οι γεωλόγοι υποστηρίζουν ότι η τριβή απ’ αυτή την κίνησι είναι μια άλλη αιτία σεισμών. Ένα από τα μακρύτερα απ’ αυτά τα μεταβαλλόμενα ρήγματα, βρίσκεται μεταξύ της Αμερικανικής πλάκας και της πλάκας του Ειρηνικού, κατά μήκος της δυτικής ακτής της Βορείου Αμερικής. Κατά μήκος αυτής της γραμμής, που είναι πολύ γνωστή στους Καλιφορνέζους ως το ρήγμα του Αγίου Ανδρέου, η πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά κατά της πλάκας της Αμερικής κατά δύο περίπου ίντσες (5 εκατοστά) ετησίως. Οι προκύπτουσες πιέσεις προξενούν συχνούς σεισμούς.
Η πόλις του Σαν Φρανσίσκο κείται εγκαρσίως προς αυτό το ρήγμα και η ακτή της Καλιφόρνιας προς τον νότο, βρίσκεται δυτικά απ’ αυτό, στην πλάκα του Ειρηνικού. Έτσι, αν η τωρινή κίνησις δεν διακοπή, προλέγεται ότι κάποτε, στο μακρινό μέλλον, η τοποθεσία του Λος Άντζελες θα βρεθή κοντά στην περιοχή του σημερινού Σαν Φρανσίσκο.
Οι αποδείξεις ότι μερικοί τόποι είχαν κάποτε πολύ διαφορετικό κλίμα από το σημερινό, θεωρούνται επίσης από τους γεωλόγους ότι ταιριάζουν με τη θεωρία της μετακινήσεως των ηπείρων. Στην υποτιθεμένη Πανγαία, οι σημερινές ήπειροι ήσαν πολύ πιο νότια, εκτός από την Ανταρκτική. Η Βόρειος Αμερική και η Ισπανική Χερσόνησος ήσαν στον ισημερινό. Η Νότιος Αμερική, η Αφρική, η Ινδία και η Αυστραλία ήσαν όλες συσπειρωμένες γύρω από την Ανταρκτική στις νότιες πολικές περιοχές.
Θ’ Αποδειχθή η Θεωρία;
Οι επιστήμονες ικανοποιούνται όταν διατυπώνουν μια θεωρία που προφανώς συγκεντρώνει σε μια ενοποιημένη εικόνα πολλά διαφορετικά πληροφοριακά στοιχεία. Αυτό πιστεύουν ότι έκαμε η θεωρία των τεκτονικών πλακών στην επιστήμη της γεωλογίας. Αλλά μήπως αυτό σημαίνει ότι είναι επομένως, η οριστική και ορθή απάντησις; Όχι, κατ’ ανάγκην.
Παρά τις φαινομενικά τεράστιες επιτυχίες της θεωρίας, υπάρχουν ακόμη πολλά πληροφοριακά στοιχεία που δεν ταιριάζουν μ’ αυτήν. Οι γεωλόγοι λογομαχούν για την ερμηνεία των λεπτομερειών. Καθώς συνεχίζεται η έρευνα, μερικές απ’ αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να απαντηθούν με τρόπο που εναρμονίζεται με τη θεωρία. Εξ άλλου, μπορεί να παραμείνουν γεγονότα που να μην ταιριάζουν καθόλου με τη θεωρία.
Στη σημερινή μορφή της θεωρίας αναγνωρίζεται ένα κύριο αδύνατο σημείο. Οι δυνάμεις που αναγκάζουν το μάγμα ν’ αναπηδήση κατά μήκος των οροσειρών, δεν έχουν εξηγηθή. Μερικοί γεωλόγοι είναι ικανοποιημένοι με τη γενική δήλωσι ότι υπεύθυνα γι’ αυτό είναι τα ρεύματα μεταφοράς μέσα στο μανδύα της γης. Αλλά τι υποκινεί τη μεταφορά και γιατί η μέθοδός της αλλάζει; Όταν αυτή η θεωρία εξετασθή λεπτομερώς, καταρρέει. Ένα κύμα μεταφοράς του αέρος ή του ύδατος δημιουργείται γύρω από ένα κεντρικό άξονα, όχι γύρω από ένα μακρύ λεπτό στρώμα που θα σχημάτιζε μια οροσειρά. Είναι ακόμη πιο δύσκολο να φαντασθούμε πώς μπορούν να προκύψουν οι μετατοπίσεις από τα ρεύματα μεταφοράς κατά μήκος των μεταβαλλόμενων ρηγμάτων.
Οι Καθηγηταί Φλιντ και Σκίννερ του Πανεπιστημίου Γέιλ συνιστούν προσοχή στο βιβλίο τους Φυσική Γεωλογία (Physical Geology):
«Η θεωρία των τεκτονικών πλακών φαίνεται να προμηθεύει τις απαντήσεις σε τόσο πολλές ερωτήσεις, ώστε μπαίνομε στον πειρασμό να πιστεύομε ότι αυτή είναι η από μακρού αναζητούμενη ενοποιητική θεωρία που εξηγεί τη λιθόσφαιρα [τα στερεά εξωτερικά μέρη της γης, περιλαμβανομένου και του φλοιού]. Αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Και άλλες θεωρίες εφαίνετο ότι έδιναν μεγάλες υποσχέσεις, αλλά με το πέρασμα του χρόνου αποδείχθηκαν ανακριβείς. Η θεωρία των τεκτονικών πλακών είναι ακόμη μόνο θεωρία.»
Είτε αυτή η θεωρία των τεκτονικών πλακών επιβιώση από τη δοκιμή του χρόνου και αποδειχθή σωστή είτε όχι, έχομε άφθονες αποδείξεις της μεγάλης δυνάμεως και σοφίας του Δημιουργού της γης. Ο ψαλμωδός έγραψε γι’ αυτόν: «Κατ’ αρχάς, συ, Ιεχωβά, την γην εθεμελίωσας, και έργα των χειρών σου είναι οι ουρανοί.» (Ψαλμ. 102:25, ΜΝΚ) Οι ερωτήσεις που έθεσε ο Ιεχωβά στον Ιώβ πριν από χιλιάδες χρόνια, παραμένουν ακόμη αναπάντητες από τους σύγχρονους γεωλόγους: «Πού ήσο ότε εθεμελίονον την γην; Απάγγειλον, εάν έχης σύνεσιν. Τις έθεσε τα μέτρα αυτής, εάν εξεύρης; Ή τις ήπλωσε στάθμην επ’ αυτήν; Επί τίνος είναι εστηριγμένα τα θεμέλια αυτής; Ή τις έθεσε τον ακρογωνιαίον λίθον αυτής;»—Ιώβ 38:4-6.