Ποια Είναι η Άποψις της Βίβλου;
Ενόργανη Μουσική—Είναι Κατάλληλη στη Χριστιανική Λατρεία;
Η ΜΟΥΣΙΚΗ εξαίρεται στην Αγία Γραφή από τη Γένεσι μέχρι την Αποκάλυψι. Όπως λέγει το βιβλίο Όξφορντ Κομπάνιον του Μιούζικ: «Σε όλη την αρχαία ιστορία του Εβραϊκού λαού . . . διαπιστώνομε ότι η μουσική αναφέρεται πιο συχνά απ’ ό,τι αναφέρεται στην ιστορία οποιουδήποτε άλλου λαού. Όλα τα είδη των δημοφιλών εύθυμων γεγονότων συνοδεύονται από μουσική.» Εκφραζόμενος με τον ίδιο τρόπο, ο μουσικολόγος Κουρτ Σακς μάς λέγει ότι «μεταξύ των βιβλίων όλου του κόσμου, εξαιρέσει ολίγων, μόνον η Αγία Γραφή μπορεί να ισχυρισθή ότι προσδίδη μεγαλύτερη σπουδαιότητα για την ιστορία της μουσικής.»—Η Άνοδος της Μουσικής στον Αρχαίο Κόσμο (The Rise of Music in the Ancient World).
Απόδειξις τούτου είναι το γεγονός ότι από τα πρώτα κεφάλαια της Γενέσεως, στο εδάφιο 4:21, μαθαίνομε ότι ο Ιουβάλ «ήτο πατήρ πάντων των παιζόντων κιθάραν και αυλόν.» Στις ημέρες των αρχαίων πατριαρχών το τραγούδι και η χρήσις μουσικών οργάνων ήσαν συνήθη πράγματα. (Γεν. 31:27) Ιδιαιτέρως εχρησιμοποιείτο το τύμπανο σε περιπτώσεις ευθυμίας.—Έξοδ. 15:20· Κριτ. 11:34.
Εφόσον η μουσική έπαιξε θαυμάσιο ρόλο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ευθυμίας, μαθαίνομε ότι οι Ισραηλίται έκαναν καλή χρήσι μουσικών οργάνων όταν ευφραίνοντο στον Θεό τους τον Ιεχωβά. Ο ψαλμωδός, ο Βασιλεύς Δαβίδ έψαλλε: «Εξεγέρθητι, δόξα μου· εξεγέρθητι, ψαλτήριον και κιθάρα· θέλω εξεγερθή το πρωί.» Παρώτρυνε άλλους να ‘υμνούν τον Ιεχωβά εν κιθάρα· εν ψαλτηρίω δεκαχόρδω να ψαλμωδούν εις αυτόν.’ (Ψαλμ. 57:8· 33:2, ΜΝΚ) Είναι ενδιαφέρον να σημειωθή ότι ο Δαβίδ ήταν ο πιο γνωστός μουσικός της Αγίας Γραφής. Ήταν ένας πολύ επιδέξιος κιθαρωδός· ωργάνωσε τη μουσική λατρεία του ναού, περιλαμβανομένων χιλιάδων τραγουδιστών και ατόμων που έπαιζαν όργανα, και είχε μάλιστα τη φήμη ότι εφεύρε νέα μουσικά όργανα!—1 Σαμ. 16:16-18· 1 Χρον. 25:1-31· 2 Χρον. 7:6· 29:27.
Με τέτοια έμφασι που δίνεται στη μουσική τόσο στην κοσμική όσο και στη θρησκευτική ζωή των Εβραίων, ήταν φυσικό να κάνουν τη μουσική ένα εξέχον χαρακτηριστικό της τυπικής των λατρείας. Βρίσκομε έναν κατάλογο οργάνων που χρησιμοποιήθηκαν όταν ο Δαβίδ προσπάθησε για πρώτη φορά να φέρη την κιβωτό της διαθήκης στην Ιερουσαλήμ και ένα ελαφρώς διαφορετικό κατάλογο όταν τελικά επέτυχε να το κάνη αυτό. Και τι χορωδία και ορχήστρα είχε ο Βασιλεύς Σολομών στον καιρό της αφιερώσεως του ναού που είχε οικοδομήσει στον Ιεχωβά! Υπήρχαν μουσικοί που έπαιζαν κύμβαλα, κιθάρες και άλλα έγχορδα όργανα, καθώς επίσης και 120 ιερείς που σάλπιζαν με σάλπιγγες. Ευαρεστούσε τον Ιεχωβά όλη αυτή η μουσική; Ασφαλώς, διότι μόλις ύμνησαν κι ευχαρίστησαν τον Θεό με όργανα, η δόξα του Ιεχωβά γέμισε τον ναό. (1 Χρον. 13:8· 15:28· 2 Χρον. 5:11-14) Δεν απορούμε, λοιπόν, που λέγεται ότι κανένα έθνος της αρχαιότητος δεν έκανε τόση εκτεταμένη χρήσι της μουσικής στη λατρεία των όπως οι Εβραίοι!
Παρ’ όλη αυτή την ευρεία χρήσι της μουσικής στην εξύμνησι του Ιεχωβά, τόσο επί ατομικής βάσεως όσο και στην ωργανωμένη λατρεία του ναού, υπάρχουν μερικά άτομα και θρησκευτικές ομάδες που αντιτίθενται ισχυρά στη χρήσι της ενόργανης μουσικής στη Χριστιανική λατρεία. Δεν είναι γενικώς γνωστό το γεγονός ότι Διαμαρτυρόμενοι μεταρρυθμισταί όπως ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο Ιωάννης Καλβίνος και ο Τζων Νοξ αντετίθεντο στη χρήσι της ενόργανης μουσικής η οποία θα συνώδευε τα άσματα στις εκκλησιαστικές λειτουργίες. Σύμφωνα μ’ αυτούς, το όργανο ήταν «ένα διακριτικό γνώρισμα του Βάαλ» και η ενόργανη μουσική δεν χρειαζόταν στη Χριστιανική λατρεία όπως ακριβώς δεν εχρειάζοντο «το θυμίαμα και τα κηροπήγια.» Μολονότι οι ακόλουθοί των γενικά έχουν υιοθετήσει την ενόργανη μουσική στις θρησκευτικές τους λειτουργίες, υπάρχουν ακόμη αρκετές μικρότερες ομάδες που αντιτίθενται στη χρήσι της ενόργανης μουσικής στη Χριστιανική λατρεία.
Ποιες αντιρρήσεις εγείρουν ή ποια επιχειρήματα επικαλούνται για να υποστηρίξουν τη θέσι των; Στηρίζονται πολύ στο γεγονός ότι δεν αναφέρεται στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές ότι οι πρώτοι Χριστιανοί έκαναν χρήσι ενόργανης μουσικής στη λατρεία των. Αλλ’ αυτό καθ’ εαυτό δεν αποδεικνύει τίποτε. Οπωσδήποτε η χρήσις ενόργανης μουσικής δεν είναι ζωτική στη Χριστιανική λατρεία. Οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνος ίσως να χρησιμοποιούσαν ενόργανη μουσική στις συνάξεις των για λατρεία, αλλ’ απλώς δεν θεώρησαν ότι ήταν αναγκαίο ν’ αναφέρουν αυτό το γεγονός. Ή πάλι, θα μπορούσε πολύ καλά η χρήσις της ενόργανης μουσικής να εθεωρείτο τόσο ασήμαντη ώστε ούτε επεβάλλετο, αλλά ούτε και απηγορεύετο.
Μια ακόμη αντίρρησις εγείρεται με βάσι το γεγονός ότι τα μουσικά όργανα ήσαν μέρος μιας τελετουργικής μορφής λατρείας του ναού, την οποία δεν ασκούν πια οι Χριστιανοί. Είναι αλήθεια ότι οι ιερείς εσάλπιζαν με τις σάλπιγγες τον καιρό της αφιερώσεως του ναού του Σολομώντος και οι Λευίτες βοηθούσαν με άσματα και άλλα μουσικά όργανα. Αλλ’ ας σημειωθή ότι αυτή η χρήσις της ενόργανης μουσικής δεν περιελαμβάνετο στις άμεσες εντολές που περιείχε ο νόμος του Μωυσέως, όπως ήταν το θυμίαμα, οι θυσίες, η ειδική ενδυμασία των ιερέων και η σκηνή και τα έπιπλα που ευρίσκοντο σ’ αυτήν. Όλα αυτά τα τυπικά πράγματα παρήλθαν όταν έφθασαν οι πραγματικότητες. Αν η χρήσις των μουσικών οργάνων ήταν και αυτή τυπική, το ερώτημα είναι, Τι εξεικόνιζε;
Ισχυρίζονται επίσης ότι οι πρώτοι Χριστιανοί έπαιρναν ως πρότυπο για τις συναθροίσεις των τη συναγωγή και όχι το ναό· έτσι, οι Χριστιανοί δεν θα χρησιμοποιούσαν μουσικά όργανα, επειδή δεν αναφέρεται πουθενά ότι οι Ιουδαίοι χρησιμοποιούσαν ενόργανη μουσική στις αρχαίες συναγωγές των. Είτε χρησιμοποιείτο ενόργανη μουσική στις αρχαίες συναγωγές είτε όχι, το γεγονός είναι ότι η Χριστιανική λατρεία δεν ελάμβανε ως πρότυπο για κάθε λεπτομέρεια τη συναγωγή. Έτσι, θα μπορούσε να λεχθή ότι οι πρώτοι Χριστιανοί δεν έβρισκαν τίποτε άσχημο στη χρήσι κιθάρων ή άλλων εγχόρδων οργάνων.
Αντιθέτως, θα μπορούσε λογικά να λεχθή ότι αφού οι Ιουδαίοι ήσαν τέτοιος μουσικός λαός και ήσαν συνηθισμένοι ν’ ακούουν μουσική στη διάρκεια της λατρείας των στον ναό, οι εκχριστιανισμένοι Ιουδαίοι θα μπορούσαν να είχαν καταφύγει στη χρήσι ενόργανης μουσικής στους τόπους των Χριστιανικών τους συναθροίσεων.
Είναι αλήθεια ότι θα μπορούσε να εγερθή αντίρρησις αν η μουσική εξυψώνη πλάσματα, περιλαμβανομένων κι εκείνων που παίζουν τα μουσικά όργανα. Αλλά τι βλάβη θα μπορούσε να επέλθη από τη συνετή και μετριοπαθή χρήσι ενόργανης μουσικής η οποία συνοδεύη τα άσματα ή της μουσικής που παίζεται πριν ή μετά από τις συναθροίσεις για λατρεία; Όπως θέτει το ζήτημα μια γνωστή θρησκευτική αυθεντία, η απαγόρευσις της ενόργανης μουσικής στη Χριστιανική «εκκλησιαστική λατρεία αποτελεί ένα λάθος που φθάνει τα όρια του ασκητισμού.» Λόγω ελλείψεως μουσικής εκπαιδεύσεως σήμερα, η ενόργανη μουσική πραγματικά βοηθεί τους λάτρεις να ψάλλουν τις ορθές νότες στον ορθό χρόνο, και κάτι σχετικό είναι η ηχογράφησις μουσικής από τους Χριστιανούς μάρτυρες του Ιεχωβά.
Σχετικά μ’ αυτό, θα μπορούσε να λεχθή ότι η ηχογράφησις των ύμνων της Βασιλείας, όπως διατίθεται από την Εταιρία Σκοπιά, αποτελεί μεγάλη βοήθεια στους Χριστιανούς οι οποίοι επιθυμούν να εκπληρώσουν την εντολή που ανέφερε ο απόστολος Παύλος στα εδάφια Εφεσίους 5:18, 19 (ΜΝΚ); «Και μη μεθύσκεσθε με οίνον, εις τον οποίον είναι ασωτία, αλλά πληρούσθε δια του πνεύματος, λαλούντες μεταξύ σας με ψαλμούς και ύμνους και ωδάς πνευματικάς, άδοντες και ψάλλοντες εν τη καρδία υμών εις τον Ιεχωβά.»
Είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να υπάρξη βάσιμη αντίρρησις στη χρήσι της ενόργανης μουσικής στη Χριστιανική λατρεία όταν αυτή βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της λογικότητος.