Ο Νεφρίτης—Λίθος των Βασιλέων
ΣΕ πολλές γλώσσες το όνομα του νεφρίτου πηγάζει από το πράσινο χρώμα. Ωστόσο, σε καθαρή κατάστασι, ο νεφρίτης είναι λευκός. Ίχνη ακαθαρσίας του προσδίδουν μια σειρά αποχρώσεων ουρανίου τόξου σε τόνους κόκκινου, κίτρινου, μωβ, καφέ, μαύρου και, σπανίως, μπλε. Συχνά είναι γνωστός ως «λίθος της Κίνας,» αλλά δεν υπάρχει απόδειξις ότι εξωρύχθη ποτέ νεφρίτης στην Κίνα.
Ο πιο πολύτιμος νεφρίτης σήμερα, που φέρει τον χαρακτηρισμό «αυτοκρατορικός,» ήταν γνωστός μόνο στην τελευταία δυναστεία της Κίνας, στους Τσινγκ. Πάρα πολύ λίγα αντικείμενα μεγαλύτερα από κουμπιά και κοσμήματα έγιναν από αυτόν τον αυτοκρατορικό νεφρίτη σ’ αυτή την τεράστια χώρα μέχρι δώδεκα περίπου χρόνια προτού εξαλειφθή η αυτοκρατορική Κίνα από την επανάστασι του 1911.
Έχετε αγγίξει ποτέ νεφρίτη; Γνωρίζετε την ψυχρότητά του και τη σκληρή απαλότητά του; Μπορεί να πήτε, «Πώς μπορεί μια ουσία να είναι συγχρόνως και σκληρή και απαλή;»
Σε μια σύγχρονη μέτρησι σχετικής σκληρότητας, που είναι γνωστή ως κλίμαξ του Μως (και κυμαίνεται από τον βαθμό 1 του τάλκη (στεατίτου) μέχρι τον βαθμό 10 του διαμαντιού), ο νεφρίτης βαθμολογείται με 6,75 και 6,50 για τις δύο αυτές ιδιότητές του. Επειδή ο νεφρίτης είναι σκληρός, μπορεί να γυαλισθή πολύ. Η σατινέ επιφάνεια, που προκύπτει, φαίνεται μαλακή στο δέρμα. Όταν γυαλισθή, ο νεφρίτης γλιστρά ανάμεσα στα δάκτυλα και είναι ψυχρός στην αφή.
Η λέξις νεφρίτης εφαρμόζεται σε δύο ορυκτά, τον καθαρό νεφρίτη και τον ιαδεΐτη. Μέσω αλληλεπιδράσεως ασβεστίου, μαγνησίου και ύδατος, ο αμφίβολος νεφρίτης σχηματίζεται πιο κοντά στην επιφάνεια της γης απ’ ό,τι ο ιαδεΐτης. Ο ιαδεΐτης είναι απλώς ένα πυριτικό άλας του μαγνησίου. Ο νεφρίτης, και όχι ο ιαδεΐτης, είναι ο λίθος που εχρησιμοποιείτο στην αρχαία Κινεζική τέχνη.
Ο ιαδεΐτης είναι ένα πυρόξενο, πυριτικό αργίλιο, και δεν χρησιμοποιείτο καθόλου στην Κίνα μέχρι το 1784. Εκείνο το έτος, αυτή η πέτρα, όπως είναι γνωστό, εισήχθη από τη Βιρμανία. Τέσσερα χρόνια πριν απ’ αυτό, στο οροπέδιο Τάου-μάου, 68 μίλια (110 χιλιόμετρα) από το Μογκάουνγκ της Βιρμανίας, ευρέθη ιαδεΐτης στην πραγματική φυσιολογική του σύνθεσι. Πριν απ’ αυτό, μόνο μερικά χαλίκια και πέτρες είχαν βρεθή στην περιοχή κοντά στις εκβολές του ποταμού, σε δευτερεύουσες τοποθεσίες. Τώρα έχει ανακαλυφθή μια πηγή—ορυχείο. Λόγω των μουσσώνων, το λατομείο μπορεί να εργάζεται μόνο μερικούς μήνες το έτος. Από 10.000 πέτρες (στην πραγματικότητα χαλίκια) που βγαίνουν από τη γη της Βιρμανίας, μόνο λίγα είναι πραγματικά καλής ποιότητος.
Ο νεφρίτης υπήρξε λίθος και άλλων βασιλέων εκτός από τους Κινέζους αυτοκράτορες. Παραδείγματος χάριν, ο προτελευταίος τσάρος πασών των Ρωσιών, ο Αλέξανδρος ο III, βρίσκεται σε μια σαρκοφάγο από νεφρίτη σε χρώμα πράσινο του σπανακιού με μαύρες πιτσιλιές. Στον νεφρίτη σε χρώμα σπανακιού, η θάλασσα του σκούρου πράσινου διακόπτεται σε κανονικά διαστήματα από μόρια μαύρου γραφίτου, που είναι «ο μόλυβδος» των μολυβιών μας.
Ένας ηγέτης μιας άλλης ακόμη εποχής και ενός άλλου τόπου έβλεπε με δυσπιστία έναν Ισπανό, τον Ερνάνδο Κορτές, ο οποίος προτιμούσε τον χρυσό από τον νεφρίτη. Αν ερωτάτο, αυτός ο ηγέτης, ο φημισμένος Αζτέκος Μοντεζούμα, θα είχε θέσει τον νεφρίτη, τον καλλαΐτη (περουζέ) και τα πράσινα φτερά του πτηνού σουρουκούα πάνω από τον χρυσό. Η πέτρα που χρησιμοποιούσε ήταν ιαδεΐτης, ο οποίος διεκρίνετο από τον ιαδεΐτη της Βιρμανίας μόνο από ίχνη διοψινθίου, ενός συνθέτου πυριτικού άλατος. Το Ξοκιμίλκο στο Μεξικό, που είναι τώρα γνωστό για τους επιπλέοντες κήπους του, ελέγετο ότι είναι το κυριώτερο κέντρο λιθογλυπτικής εργασίας των Αζτέκων.
Οι Αζτέκοι βασιλείς εύρισκαν στον νεφρίτη μια μόνιμη ανάμνησι του χρώματος του εξαιρετικού πτηνού σουρουκούα. Στην άλλη άκρη της γης, οι αυτοκράτορες της Κίνας ωνόμαζαν τον ιαδεΐτη φέι τσούι, τη λέξι που χρησιμοποιούσαν για ένα άλλο πτηνό, την αλκυόνα.
Από πού εύρισκαν οι Κινέζοι τον νεφρίτη τους προτού εισαχθή ιαδεΐτης τον 18 αιώνα από τη Βιρμανία; Επί δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια, τα μυθικά «δάκρυα του δράκοντος» εφέροντο σε πλάκες 14 ποδών (τεσσάρων μέτρων) από την Έρημο της Τάκλα Μάκαν, του Κοτάν Γιαρκάντ στο Κινεζικό Τουρκεστάν. Έτσι, ιαδεΐτη (νεφρίτη) πρέπει να είδε ο Μάρκο Πόλο στο Κοτάν το 1272 και κατόπιν τον περιέγραψε ως «ίασπι και χαλκηδών.» Κάποια ποσότης νεφρίτου προήρχετο επίσης από μια πηγή που εξακολουθεί να υπάρχη μέχρι σήμερα, τη Λίμνη Βαϊκάλη στη Σιβηρία.
Ναι, ο ιαδεΐτης, η ‘πράσινη πέτρα’—πουναμόου στη γλώσσα των Μαορί, κιαουξέιν στη γλώσσα των Βιρμανών και τσαλτσιχουίτλ στη νεκρή γλώσσα των Αζτέκων—είναι ο βασιλικός λίθος της Κίνας. Το αρχαίο Κινεζικό εικονόγραμμα για τον ιαδεΐτη αποτελείται από τρεις οριζόντιες γραμμές και μια κάθετη γραμμή, που αναπαριστά τρεις πλάκες ιαδεΐτου περασμένες σε μια κλωστή. Σήμερα, με την εξαίρεσι μιας κουκκίδας, ο χαρακτήρας για τον ιαδεΐτη είναι ο ίδιος που χρησιμοποιείται και για τη λέξι βασιλεύς. Η κουκκίδα διακρίνει το αθάνατο πολύτιμο πετράδι [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων] από τον θνητό μονάρχη [Απεικόνιση κινεζικών χαρακτήρων].