Παπάγια—Πεπόνι Πάνω σε Δένδρο
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα» στη Βραζιλία
ΣΤΗ Βραζιλία ονομάζονται μαμάο. Σε μέρη της Καραϊβικής είναι γνωστά ως φρούτα μπόμπα. Οι Μεξικάνοι τα λέγουν μέλον ζαπότε, και οι κάτοικοι της Αυστραλίας και των νησιών της Νοτίου Θαλάσσης παπάου (καρίκη ή παπάγια). Αλλά άλλοι προτιμούν το Λατινικό όνομα, Καρίκα παπάγια. Οποιοδήποτε και αν είναι το τοπικό όνομα, θα τα βρήτε όλα ή τουλάχιστον μερικά από τα 20 είδη τους, μόνο σε τροπικές και ωρισμένες υποτροπικές περιοχές, στις οποίες περιλαμβάνεται η Χαβάη, η Ταϊβάν (Φορμόζα), το Κουήνσλαντ και η νότια Φλώριδα.
Είναι νόστιμα φρούτα, σχήματος πεπονιού, που παρέχουν ωρισμένα οφέλη για την υγεία. Κάπως σαν τα μηλοπέπονα, στρογγυλά ή σε σχήμα αχλαδιού, ζυγίζουν 11 κιλά (24 πάουντς) το κάθε ένα, έχουν μήκος 7,5 έως 50 εκατοστά (3 ως 20 ίντσες), και αναπτύσσονται σε τσαμπιά 30 ή και περισσότερα κομμάτια μαζί, που βγαίνουν κατ’ ευθείαν από τον κορμό του δένδρου παπάγια.
Αυτό το δένδρο μοιάζει μ’ ένα μικρό φοινικόδενδρο, με πολλά φύλλα στην κορυφή, αλλά χώρια πλάγια κλαδιά, και φθάνει σ’ ένα μέσο ύψος τριών έως τεσσάρων μέτρων (10 ως 13 ποδών). Μολονότι έχει την εμφάνισι δένδρου, στην πραγματικότητα είναι ένα ποώδες φυτό, με σαρκώδες μάλλον παρά ξυλώδη κορμό. Μερικοί το ονομάζουν «γιγαντιαίο φυτό.» Τα πολύ λοβοειδή φύλλα του θυμίζουν φύλλα σύκου ή σφενδάμνου, μολονότι τα φύλλα της παπάγιας μερικές φορές καλύπτουν κατά μήκος απόστασι 60 εκατοστών (2 ποδών) και υποβαστάζονται από κούφια κοτσάνια.
Τα φυτά παπάγια αναπτύσσονται στο πλήρες μέγεθός των σε διάστημα λιγότερο του ενός έτους. Η ανάπτυξις αρχίζει από τους μαύρους, στρογγυλούς, ζαρωμένους σπόρους που μοιάζουν με μπιζέλια και βρίσκονται στο κούφιο μέρος του φυτού. Και τα φυτά είναι έτοιμα να καρποφορήσουν σε οποιαδήποτε περίοδο στη διάρκεια του έτους. Συνήθως το δένδρο παπάγια είναι θηλυκό, παράγοντας πάντοτε άφθονους στρογγυλούτσικους καρπούς. Αλλά υπάρχουν επίσης και αρσενικά φυτά με διγενή άνθη, τα οποία παράγουν κυλινδρικούς καρπούς πάνω σε μεγάλα κοτσάνια. Αυτά μπορούν να ζήσουν πέντε ή περισσότερα έτη.
Μολονότι οι παπάγιες έχουν περίπου την ίδια γεύσι και το ίδιο σχήμα με τα κοινά πεπόνια, ο φλοιός τους είναι λείος. Όταν ωριμάζη ο φλοιός τους, από πράσινος γίνεται κίτρινος σε διάστημα περίπου εννέα μηνών. Ο καρπός στο εσωτερικό συνήθως είναι κίτρινος ή πορτοκαλοκίτρινος, μερικές φορές χρώματος κιτρινοκόκκινου, και έχει πάχος περίπου 2,5 εκατοστών (1 ίντσα). Έχει πολύ λίγες ίνες και η χαρακτηριστική του γεύσις, που δεν μοιάζει με τη γεύσι κανενός άλλου καρπού, είναι ελαφρώς γλυκειά, μ’ ένα ευχάριστο άρωμα.
Γιατί δεν δοκιμάζετε να φάτε παπάγια για πρόγευμα ή για επιδόρπιο; Μερικοί την απολαμβάνουν ωμή—όταν είναι ώριμη, φυσικά—με ζάχαρη ή χωρίς ζάχαρη, ή με λεμόνι. Πολλοί Βραζιλιάνοι την προτιμούν σε φρουτοσαλάτα, μαζί με μπανάνα, μάνγκο και ανανά. Ή, φτιάχνουν ένα γευστικό ποτό ανακατεύοντας τον ώριμο καρπό σ’ ένα ‘μίξερ’ μαζί με ανανά ή άλλα φρούτα. Άλλοι προτιμούν την παπάγια σαν σάλτσα που γίνεται όταν βράσουν άγουρους καρπούς και προσθέσουν ζάχαρη και ίσως ξυσμένη καρύδα.
Η πράσινη σάρκα του καρπού όταν γίνεται σιρόπι είναι πολύ γευστική επίσης. Άλλοι χρησιμοποιούν την άγουρη παπάγια ως λαχανικό (κάτι σαν κολοκύθι), ιδιαίτερα στο στιφάδο. Χρησιμοποιείται επίσης για πίττες, δροσιστικά ποτά και παγωτά. Κομπόστα επίσης γίνεται από τον πράσινο καρπό, είτε κόβοντας τον σε κύβους είτε ξύνοντας τον. Κόψτε τον καρπό σε κύβους και αφήστε τους στο νερό με λίγο ασβέστη (τυλιγμένο σ’ ένα ρούχο) μέχρι την επόμενη μέρα. Κατόπιν, ξεπλύνετε τους κύβους και μαγειρέψετέ τους με ζάχαρη ή για γεύσι καραμέλας, με καμένη ζάχαρη. Ο ασβέστης σκληραίνει το εξωτερικό μέρος, κάνοντάς το όπως τα ζαχαρωμένα φρούτα. Δυστυχώς, οι παπάγιες καταστρέφονται εύκολα και είναι δύσκολο να εξαχθούν, εκτός αν είναι κονσερβοποιημένες ή ως χυμός σε αναψυκτικά ποτά.
Φαρμακευτικές Ικανότητες
Το φυτό παπάγια μερικές φορές ονομάζεται «φαρμακευτικό δένδρο.» Και ασφαλώς η ονομασία αυτή είναι εύλογη, επειδή κάθε μέρος του έχει φαρμακευτικές ικανότητες. Ο κούφιος σαρκώδης κορμός είναι πλούσιος σε βιταμίνες A, B και C, καθώς επίσης σε ασβέστιο, φώσφορο και σίδηρο. Στον κορμό του θηλυκού δένδρου βρίσκονται 11⁄2 τοις εκατό πρωτεΐνες και 7 ως 10 τοις εκατό ζάχαρη. Ο γαλακτώδης χυμός στα κοτσάνια, στα φύλλα και στους άγουρους καρπούς είναι αρκετά ανθελμιστικός (πράγμα που σημαίνει ότι καταστρέφει τα παράσιτα των εντέρων). Επίσης, οι μικροί μαύροι σπόροι ‘χωνεύουν’ και κατόπιν απομακρύνουν όλα τα είδη των ανεπιθύμητων παρασίτων που βρίσκονται στα έντερα. Η παπάγια βοηθεί στη χώνεψι των πρωτεϊνών του κρέατος, των αυγών, του γάλακτος, των οσπρίων και παρομοίων τροφών και, έτσι, προωθεί την κατάλληλη λειτουργία του παγκρέατος. Επί πλέον, η παπάγια ελαφρύνει τη χώνεψι, προστατεύει κατά της μολύνσεως, βοηθεί τους διαβητικούς και τους ηπατιτικούς, και χρησιμοποιείται για να διυλίζη το κρασί και τη μπύρα.
Αλλά, πιθανόν να διερωτηθήτε, Τι είναι εκείνο που κάνει την παπάγια τόσο αξιόλογη σαν φάρμακο; Δεν είναι μόνο οι βιταμίνες και τα ανθρακικά άλατα. Αυτό είναι αλήθεια. Έχετε ποτέ ακούσει για το ένζυμο παπαΐνη; Είναι ένα ένζυμο που κάνει την παπάγια τόσο μοναδική στη χώνεψι των πρωτεϊνών. Η παπαΐνη, που βρίσκεται στην παπάγια, είναι παρόμοια με το ένζυμο πεψίνη των ζώων. Η φαρμακευτική βιομηχανία έχει πολύ ωφεληθεί από την παπαΐνη. Παρεμπιπτόντως, το μεγαλύτερο ποσόν παπαΐνης βρίσκεται κάτω από το φλοιό των άγουρων καρπών. Έτσι, ενώ η παπάγια κρέμεται ακόμη στο δένδρο, μεγάλα χαράγματα γίνονται στον φλοιό της. Ο άσπρος χυμός διαρρέει, όπως συμβαίνει με την εξαγωγή του λατικού (λάτεξ) από την καστιλλοΐα την ελαστικοφόρο, και συγκεντρώνεται σε δοχεία. Αυτές οι χαράξεις επαναλαμβάνονται κάθε τρεις ή πέντε ημέρες. Καθώς οι παπάγιες ωριμάζουν, η ροή βαθμηδόν λιγοστεύει και σταματά όταν είναι εντελώς ώριμες. Ο αποξηραμένος χυμός τότε είναι έτοιμος για αποστολή.
Αν ζήτε σε τροπικές χώρες ή τις επισκεφθήτε, θα εκτιμήσετε πολύ περισσότερο την παπάγια, επειδή, σε τέτοιες χώρες, μπορεί να προσβληθήτε από παράσιτα, όπως είναι οι νηματοσκώληκες, που επικάθηνται στο λεπτό καθώς και στο παχύ σας έντερο. Ωστόσο, η παπαΐνη επιτίθεται και διαλύει την κερατίνη επιδερμίδα των περισσοτέρων κοινών παρασίτων. Η παπαΐνη είναι αβλαβής και είναι το φθηνότερο φάρμακο κατά των ελμίνθων (σκωλήκων) στις τροπικές χώρες. Αν δεν θέλετε να φάτε παπάγια όταν είναι ακόμη πράσινη και μάλλον πικρή, γιατί να μη μασήσετε και να καταπιήτε ένα κομμάτι φύλλου ή μια κουταλιά από σπόρους μετά από κάθε γεύμα; Αυτή η σκέψις μπορεί να μην είναι τόσο ευχάριστη, αλλά οπωσδήποτε, θα μπορούσε να προστατεύση τον οργανισμό σας κατά των εισβολέων παρασίτων. Οι σπόροι έχουν μια οξεία γεύσι, κάτι παρόμοιο με το κάρδαμο ή το ρεπάνι.
Όταν φάτε ένα βαρύ, πλούσιο σε πρωτεΐνες γεύμα, φάτε μια φέτα ώριμης παπάγιας. Μπορεί να σας προστατεύση από δυσπεψία. Αν είσθε σεις ο μάγειρας, τυλίξτε το κρέας ωμό την παραμονή σ’ ένα από τα μεγάλα φύλλα της παπάγιας. Θα εκπλαγήτε όταν δείτε πόσο τρυφερό γίνεται. Οι κυνηγοί και οι νοικοκυρές στην ενδοχώρα της Βραζιλίας το κάνουν αυτό προ πολλού. Όταν σκοτώνουν ένα ηλικιωμένο ζώο, τυλίγουν το σκληρό κρέας του σε φύλλα παπάγιας και την άλλη μέρα είναι τόσο τρυφερό όσο το κρέας ενός μικρού ζώου. Ένα ηλικιωμένο κοτόπουλο μπορεί να μαλακώση με τον ίδιο τρόπο τρίβοντάς το με χυμό παπάγιας. Γι’ αυτή την αιτία, τα περισσότερα εμπορικά προϊόντα που μαλακώνουν το κρέας, περιέχουν παπαΐνη.
Υπάρχουν επίσης κι άλλα οφέλη. Μήπως κανείς στην οικογένεια σας υποφέρει από κατάρρουν κάθε λίγο και λιγάκι; Τότε, ψήστε τα λουλούδια της παπάγιας μαζί με νερό, προσθέστε καμμένη ή καφέ ζάχαρι, και σουρώστε το σιρόπι. Θα γίνη ένα καλό αντιβηχικό φάρμακο. Στη Βραζιλία, πολλοί άνθρωποι βάζουν ένα κομμάτι από φύλλα παπάγιας στις πληγές για να επισπεύση την επούλωσι. Προσδένουν απλώς το φύλλο ακριβώς πάνω στην πληγή ή στο τραύμα. Επίσης, η πολτοποιημένη παπάγια χρησιμοποιείται για τη θεραπεία κηλίδων του δέρματος.
Τώρα που «γνωρίζετε» καλύτερα τις παπάγιες, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσωμε πού μπορείτε να τις βρήτε. Μολονότι ονομάζονται «πεπόνια,» δεν αναπτύσσονται σε βέργες πεπονιάς στο έδαφος. Αντιθέτως, κοιτάξτε ψηλά για να τα βρήτε, διότι αυτά τα «πεπόνια» βρίσκονται πάνω σε δένδρα.