Ο Πληθωρισμός Σφίγγει τη Λαβή Του
«ΠΡΕΠΕΙ ν’ αναγνωρίσωμε ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο . . . με τον πληθωρισμό,» διακήρυξε το περιοδικό Μπίζνες Γουήκ. Και πρόσθεσε: «Επί πλέον, χάνομε αυτό τον πόλεμο.»
Ο «πόλεμος» κατά του πληθωρισμού χανόταν με την έννοια ότι, άσχετα με τα μέτρα που έχουν ληφθή μέχρι τώρα, ο πληθωρισμός έχει σφίξει τη λαβή του στην οικονομία του κόσμου.
Σαν αποτέλεσμα, έχει χαθή η εμπιστοσύνη στο χρήμα—δηλαδή, στο χαρτονόμισμα. Αυτό φαίνεται από την τιμή του χρυσού. Ιστορικά, ο χρυσός αντιπροσώπευε το «χρήμα» εσχάτης λύσεως, και εκτιμάτο περισσότερο σε καιρούς δυσκολιών. Έτσι, αποτελεί ένα είδος «βαρόμετρου» των οικονομικών συνθηκών. Πριν από 10 περίπου χρόνια, η τιμή του χρυσού ήταν 35 δολλάρια (Η.Π.) η ουγγιά. Αλλά το 1979 ξεπέρασε τα 444 δολλάρια η ουγγιά! Αυτό αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο μέρος της χαμένης εμπιστοσύνης στο χαρτονόμισμα, και δείχνει πόσο άγριος έχει γίνει ο πληθωρισμός.
Σ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι τιμές ήσαν σχετικά σταθερές. Αλλά μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έγιναν πιο ασταθείς. Στη συνέχεια, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο πληθωρισμός έγινε μέρος της καθημερινής ζωής. Στα πρόσφατα χρόνια, έχει γίνει τόσο συνηθισμένος, ώστε ακόμη και στη διάρκεια οικονομικής κάμψεως ο πληθωρισμός επιμένει.
Στη διάρκεια ενός μηνός στο 1979, ο πληθωρισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθε κατά 12 τοις εκατό από το ποσοστό του προηγουμένου έτους, 15 τοις εκατό στην Ιαπωνία, 18 τοις εκατό στη Βρεταννία και πάνω από 10 τοις εκατό στη Γαλλία. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, που έχει μια από τις πιο σταθερές οικονομίες, αντιμετώπισε ένα άλμα 10 τοις εκατό εκείνο το μήνα.
Οι Φιλιππίνες αναφέρουν ότι από το 1966 η τιμή των τροφίμων, των ενδυμάτων και των καυσίμων έχουν υπερτετραπλασιασθή. Η τιμή της κυριότερης τροφής της Ιαπωνίας, του ρυζιού, αυξήθηκε πάνω από 500 τοις εκατό σε δύο δεκαετίες. Η Βραζιλία παραδέχθηκε ότι ο πληθωρισμός το 1970 θα ανήρχετο περίπου κατά 40 τοις εκατό, όπως το 1978. Εκεί, όπως παρατήρησε, το περιοδικό Αντιμινιστραθάο ε Σερβίθος, «68 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι, δεν μπορούν ούτε να σκεφθούν καν ν’ αγοράσουν ένα απλό ηλεκτρικό σίδερο» επειδή πρέπει να δαπανούν τα χρήματα τους για αναγκαία πράγματα.
Μερικές Αφρικανικές χώρες έχουν αναλογίες πληθωρισμού πάνω από 100 τοις εκατό σ’ ένα μόνο έτος. Η αναλογία πληθωρισμού στο Ισραήλ έφθασε περίπου σ’ αυτό το επίπεδο πέρυσι, και από τότε που ιδρύθηκε, δηλαδή πριν από 30 και πλέον χρόνια, ο τιμοκατάλογος του καταναλωτή αυξήθηκε πάνω από 5.000 τοις εκατό!
Η κατάστασις στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει τι μπορεί να συμβή με το πέρασμα των ετών λόγω του πληθωρισμού. Το δολλάριο που άξιζε 100 σεντς το 1898, τώρα αξίζει μόνο 12 σεντς.
Οι εργαζόμενοι, των οποίων οι μισθοί συμβαδίσουν απλώς με τον πληθωρισμό, πλήττονται με δύο τρόπους
Ωστόσο, δεν έχουν αυξηθή και οι μισθοί; Ναι, έχουν αυξηθή. Και για πολλούς εργαζόμενους οι αυξήσεις του μισθού τους ήσαν μεγαλύτερες από την αναλογία πληθωρισμού, έτσι ώστε το βιοτικό τους επίπεδο βελτιώθηκε.
Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει και με πολλούς άλλους εργαζόμενους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, παραδείγματος χάρι, οι μισοί περίπου εργαζόμενοι διαπιστώνουν ότι ο πληθωρισμός αυξάνει, γρηγορότερα από τα εισοδήματα τους, και αυτό σημαίνει μείωσι στο βιοτικό τους επίπεδο.
Επί πλέον, πολλοί φτωχοί και άτομα με σταθερά εισοδήματα έχουν πληγή περισσότερο. Προσέξτε μόνο ένα παράδειγμα, το παράδειγμα ενός συνταξιούχου δασκάλου στην πόλι της Νέας Υόρκης, ο οποίος είπε:
«Η παρούσα ετήσια Κρατική μου σύνταξις είναι 4.439 δολλάρια [κάτω από το επίπεδο φτώχειας στις Ηνωμένες Πολιτείες]. Είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα σας εκπλήξη το γεγονός ότι δυσκολευόμαστε να συντηρηθούμε, παρά τις ηρωικές μας προσπάθειες στον τομέα της οικονομίας.
«Δεν έχομε αυτοκίνητο. Δεν έχομε δικό μας σπίτι. Νοικιάζομε το ίδιο μικρό διαμέρισμα στο οποίο ζούμε εδώ και 35 χρόνια. Δεν πηγαίνομε διακοπές. Δεν ταξιδεύομε. Δεν τρώμε έξω. Ψωνίζομε διαρκώς μόνο στις εκπτώσεις, και αγοράζομε μόνο τα πιο αναγκαία πράγματα.
«Δεν καπνίζομε. Ποτέ δεν πίνομε—ούτε ακόμη και μια μπύρα, Έχομε να πάμε στο θέατρο ή ακόμη και σ’ ένα γειτονικό κινηματογράφο από τότε που συνταξιοδοτήθηκα, δηλαδή πριν από 21 και πλέον χρόνια.
«Δεν διασκεδάζομε. Δεν δαπανούμε χρήματα για δώρα σε φίλους η συγγενείς, Αρκούμεθα στις συνηθισμένες ευχετήριες κάρτες για σημαντικές περιπτώσεις. Δεν αγοράζομε πια τακτικά εφημερίδα.
«Η σύζυγός μου κι εγώ είμαστε εβδομήντα πέντε χρονών περίπου. Κανείς από μας δεν είναι σε θέσι ούτε μπορεί να εργασθή.»
Το Δολλάριο των Η.Π. Μικραίνει
Οι εργαζόμενοι, των οποίων οι μισθοί συμβαδίζουν απλώς με τον πληθωρισμό, πλήττονται επίσης. Γιατί; Διότι ο πληθωρισμός πλήττει με δυο τρόπους. Όχι μόνο οι αυξανόμενες τιμές μειώνουν την αξία των χρημάτων που με δυσκολία αποκτήθηκαν, αλλά οι αντίστοιχες αυξήσεις στους μισθούς θέτουν τους εργαζόμενους σε υψηλότερες φορολογικές κλάσεις, εκθέτοντάς τους σε μεγαλύτερη φορολογία. Το αποτέλεσμα είναι καθαρή απώλεια αγοραστικής δυνάμεως.
Επίσης, ο πληθωρισμός συχνά πλήττει και τα άτομα που αποταμιεύουν χρήματα και τα βάζουν στην τράπεζα. Σε μια χώρα, ο τόκος της τράπεζας ήταν το ήμισυ περίπου της αναλογίας του πληθωρισμού. Στο τέλος, λοιπόν, του έτους, ο τραπεζικός λογαριασμός, περιλαμβανομένου και του τόκου, άξιζε λιγότερο απ’ ό,τι στην αρχή του έτους. Εκείνο που χειροτέρεψε τα πράγματα ήταν ότι ο τόκος φορολογείτο.
Οι άνθρωποι χρεώνονται ολοένα περισσότερο
Η χρηματική πίεσις έχει οδηγήση σε μια τεράστια αύξησι προσωπικών χρεών κάθε είδους. Μια αιτία είναι ότι οι. άνθρωποι δεν θέλουν να προσπαθήσουν ν’ αποταμιεύσουν χρήματα προτού αγοράσουν τα πράγματα που θέλουν. Χρεώνονται, λοιπόν, για να τα πάρουν.
Αλλά μια άλλη αυξανόμενη αιτία γι’ αυτό το χρέος είναι ότι, λόγω του απότομου πληθωρισμού, περισσότεροι άνθρωποι τώρα δανείζονται χρήματα απλώς για να συντηρήσουν ό,τι έχουν. Και το περιοδικό Αμερικάνα Άννιουαλ του 1979 έγραψε επίσης: «Εκείνοι που κάποτε δανείζονταν σπάνια, και μόνο για ν’ αγοράσουν πράγματα μεγάλης αξίας, μερικές φορές διαπίστωσαν ότι με τα χρήματα που δανείζονται πληρώνουν τα αναγκαία της ζωής.»
Έπειτα, υπάρχουν εκείνοι που δεν βλέπουν καμμιά προοπτική για το μέλλον μπροστά τους και, έτσι, υιοθετούν την άποψι ‘ας φάγωμε, ας πίωμε και ας ευφρανθούμε,’ προσπαθώντας ν’ απολαύσουν ό,τι μπορούν προτού να είναι πολύ αργά. Όπως είπε ένα τέτοιο άτομο: «Με διακατέχει η άποψις της δευτέρας παρουσίας.» Μερικοί άλλοι ακόμη δανείζονται πολλά χρήματα χωρίς καμμιά πρόθεσι να τα επιστρέψουν, πράγμα που ισοδυναμεί με κλοπή.
Το περιοδικό Γιουνάιτεντ Στέητζ Νιουζ εντ Ουώρλντ Ρηπόρτ χαρακτήρισε την τάσι των ανθρώπων να χρεώνωνται σαν «ένα παλιρροϊκό κύμα» το οποίο «ενσπείρει μια καινούργια ανησυχία στους οικονομολόγους.» Είπε επίσης: «Ποτέ προηγουμένως οι άνθρωποι δεν βασίζονταν τόσο πολύ στα δάνεια.» Οποιαδήποτε σοβαρή οικονομική κάμψις θα μπορούσε να καταστρέψη εκατομμύρια απ’ αυτούς τους ανθρώπους.
Γιατί υπάρχει τόσος πολύς πληθωρισμός σήμερα;
Τι είναι εκείνο που προκαλεί αυτό το βίαιο είδος πληθωρισμού σ’ όλο τον κόσμο σήμερα; Οι αυθεντίες δεν συμφωνούν σε κάθε άποψι του προβλήματος. Αλλά οι περισσότεροι απ’ αυτούς συμφωνούν ότι μια από τις κύριες αιτίες είναι το να δαπανά κανείς περισσότερα χρήματα απ’ όσα βγάζει και να χρεώνεται για να χρηματοδοτήση αυτή τη δαπάνη. Όπως ανέφερε το περιοδικό Τάιμς του Λονδίνου: «Τι είναι ο πληθωρισμός, τέλος πάντων; . . . Είναι μια λέξις που χρησιμοποιούν οι οικονομολόγοι για την υπερκατανάλωσι· για τον τρόπο διαβιώσεως πέρα από το εισόδημά σας· για να περιγράψουν την ενέργεια που κάνετε όταν ξοδεύετε περισσότερα απ’ όσα βγάζετε.»
Όταν οι κυβερνήσεις δαπανούν περισσότερα χρήματα απ’ όσα παίρνουν από φόρους, πρέπει να «δημιουργούν» χρήματα για να καλύπτουν το έλλειμμα. Το περιοδικό Χάρπερς το εξηγεί αυτό ως εξής: «Το χρέος που δημιουργείται από τις κυβερνητικές δαπάνες, το οποίο δεν θα καλυφθή από τους φόρους, καλύπτεται από τη δημιουργία καινούργιων δολλαρίων.» Η Γουώλ Στρητ Τζώρναλ επίσης, ανέφερε:
«Γενικά, το μεγαλύτερο μέρος της ανερχόμενης πιέσεως στις τιμές, . . . είναι στην κυριολεξία ο πληθωρισμός. Δηλαδή, ο πληθωρισμός προκαλείται από μια πελώρια επέκτασι των χρηματικών αποθεμάτων από χρόνια υπερβολικών κυβερνητικών ελλειμμάτων, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από τη δημιουργία χρημάτων και πιστώσεων, το σύγχρονο ισοδύναμο της . . . λειτουργίας τυπογραφικών πιεστηρίων.»
Ένα παράδειγμα αυτής της πηγής πληθωρισμού είναι το εσωτερικό χρέος των Ηνωμένων Πολιτειών. Στα τελευταία 18 χρόνια, η κυβέρνησις είχε έλλειμμα τα 17 χρόνια. Μολονότι χρειάσθηκαν 167 χρόνια για να φθάση το χρέος τα πρώτα 100 δισεκατομμύρια δολλάρια, τώρα αυξάνει μ’ αυτή την αναλογία κάθε χρόνο! Το σύνολο αναμένεται να ξεπεράση σύντομα το ένα τρισεκατομμύριο δολλάρια. Και ο τόκος γι’ αυτό το χρέος ανέρχεται περίπου σε 60 δισεκατομμύρια δολλάρια το έτος τώρα, η τρίτη κατά σειρά μεγαλύτερη κυβερνητική δαπάνη. Όλα αυτά σημαίνουν περισσότερα χρήματα για την απόκτησι εμπορευμάτων και υπηρεσιών, ανεβάζοντας τις τιμές τους σαν σε πλειστηριασμό.
Εκείνο που χειροτερεύει την κατάστασι είναι το πρόβλημα του πετρελαίου. Μόνο λίγα έθνη παράγουν περισσότερο πετρέλαιο απ’ όσο χρησιμοποιούν. Αυτά τα έθνη έχουν συνασπισθή στον ΟΠΕΚ, τον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών. Έχουν υπερδεκαπλασιάσει την τιμή του πετρελαίου την τελευταία δεκαετία. Επειδή πάρα πολλά πράγματα—η βενζίνη, το πετρέλαιο θερμάνσεως, τα πλαστικά, τα χημικά προϊόντα και άλλα—βασίζονται στο πετρέλαιο, οι τιμές τους αυξάνονται αντιστοίχως.
Εξ αιτίας αυτών των παραγόντων, μερικά έθνη τώρα έχουν χρεωθή τόσο πολύ ώστε διατηρούνται οικονομικά στη ζωή μόνο με περισσότερες και μεγαλύτερες πιστώσεις. Μερικές απ’ αυτές τις χώρες δεν μπορούν ακόμη να πληρώσουν τον τόκο του χρέους τους από δικά τους αποθέματα, πολύ λιγότερο το ίδιο το χρέος.
Μερικοί οικονομολόγοι αναρωτιώνται αν ο πληθωρισμός έχη γίνει αθεράπευτος
Μπορεί ο πληθωρισμός να θεραπευθή; Αρκετοί οικονομολόγοι αναρωτιώνται αν η κατάστασις έχη γίνει αθεράπευτη. Τη συγκρίνουν μ’ έναν ηρωινομανή, που έχει προχωρήσει πάρα πολύ και ζητά όλο και περισσότερη ηρωίνη για να αισθάνεται άνετα. Αν εξακολουθήση έτσι, τα ναρκωτικά θα τον φονεύσουν. Αν σταματήση, οι συνέπειες της λήψεως ναρκωτικών μπορεί ακόμη να συντομεύσουν τη ζωή του.
Για να σταματήση ο πληθωρισμός, πρέπει να περικοπή σημαντικά η υπερβολική δαπάνη των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων και των ατόμων. Αλλ’ αυτό θα σήμαινε ότι οι άνθρωποι θα αγόραζαν λιγότερα πράγματα, κι’ έτσι οι επιχειρήσεις θα παρήγαγαν λιγότερα. Αυτό θα άφηνε ανέργους πολλούς ανθρώπους, και έτσι θα σημειώνετο μια σοβαρή κάμψις ή κρίσις. Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα έχει τώρα εμπλακή σε τέτοιο υψηλό βαθμό παραγωγής από την υπερβολική δαπάνη, ώστε μερικοί παρατηρητές ισχυρίζονται ότι ήδη είναι πολύ αργά για να γίνουν σημαντικές περικοπές χωρίς να προκληθή εξ ίσου μεγάλη βλάβη απ’ όση θα προκαλούσε ο ίδιος ο πληθωρισμός.
[Διάγραμμα στη σελίδα 7]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
1898 1979
$1 = $.12
Το Δολλάριο των Η.Π. Μικραίνει