Η Ζωή μου σαν Αυστραλιανής Ιθαγενούς
Αφήγηση από την Τζάνετ Στρέιντζ
ΟΙ ΠΑΙΔΙΚΕΣ μου αναμνήσεις αφορούν τη ζωή μου μαζί με τη μητέρα μου στην άνυδρη Πεδιάδα Νούλλαρμπορ της Νότιας Αυστραλίας. Για τους λευκούς η Νούλλαρμπορ, που σημαίνει «άδεντρη» είναι αφιλόξενη. Αλλά για μένα ήταν το σπίτι μου.
Ήμουν η μικρότερη από τις τέσσερις κόρες. Το φυλετικό μου όνομα είναι Ναμπονάνγκου αλλά η τοπική εκκλησιαστική ιεραποστολή με ονόμασε Τζάνετ. Κάθε μέρα εμείς τα παιδιά πηγαίναμε μαζί με τη μητέρα μας για να βρούμε τροφή. Μαζεύαμε άγρια μούρα και κυνηγούσαμε μικρά ζώα. Με άνεση μπορούσαμε να μιμούμαστε τις φωνές των ζώων και των πουλιών και να ακολουθούμε τα ίχνη μιας σαύρας.
Για να μας μάθει η μητέρα μας πώς ν’ ακολουθούμε τα ίχνη άφηνε μια σαύρα κι εμείς ακολουθούσαμε τα ίχνη της. Εγώ ήμουν καλή σ’ αυτό, και μπορούσα μάλιστα να πω αν κάποιο ζώο πήγαινε γρήγορα. Αλλά δεν ήμουν τόσο καλή όσο η Μητέρα μου. Θυμάμαι που επισκεφθήκαμε έναν άλλο καταυλισμό και την άκουσα να λέει, «Ο Τάδε και ο Τάδε είναι εδώ.» Μπορούσε να ξεχωρίζει τις πατημασιές του καθενός ανάμεσα στις πολλές άλλες, αλλά εγώ δεν μπορούσα να δω καμιά διαφορά.
Το νερό ήταν πάντα ένα πρόβλημα. Αλλά επιζήσαμε με το να θυμόμαστε μερικούς νερόλακκους, τινάζοντας τη δροσιά από τα δέντρα, μαζεύοντας το νερό που είχε συγκεντρωθεί στις διχάλες των δέντρων ή κτυπώντας ελαφρά τις ρίζες του δέντρου Καζουαρίνα.
Καλλιεργούσαμε τη γη μας αλλά με διαφορετικό τρόπο από τους λευκούς. Προσπαθούσαμε να ζούμε με τη γη· αυτοί φαίνονταν να ζουν εις βάρος της. Είχα μάθει να τη διατηρώ σε καλή κατάσταση και ποτέ να μην την καταστρέφω. Δεν κόβαμε τα δέντρα ούτε σπάζαμε τα κλαδιά χωρίς σοβαρή αιτία, και επιδιώκαμε τον πολλαπλασιασμό κάθε ζωντανού είδους, παίρνοντας προφυλακτικά μέτρα ενάντια στην εξαφάνισή τους. Σαν παράδειγμα, στις εποχές της ελλείψεως τροφής μερικές φυλές σκόρπιζαν σπόρους για τις άγριες γαλοπούλες.
Οι ιθαγενείς φυλές ταξίδευαν πάντα σε αναζήτηση νέας κατοικίας, καλύπτοντας απέραντες εκτάσεις και κατευθύνονταν από το κλίμα, τον καιρό, τις εποχές, τις ομαδικές αποδημίες, το σπόριασμα των φυτών και την καρποφορία των δέντρων. Η ζωή μας εξαρτιόταν από τη συνεχή μετακίνηση. Στα ταξίδια αυτά οι άνδρες πήγαιναν μπροστά και ακολουθούσαν οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες και τα παιδιά.
Οι μητέρες θήλαζαν τα μικρά τους μέχρι τα έξι και παραπάνω χρόνια τους. Σε καιρούς μεγάλης ξηρασίας, σε μερικές φυλές μια έγκυος μητέρα υποχρεωνόταν να κάνει έκτρωση με ορισμένα βότανα γιατί, αντίθετα από άλλες φυλές, δεν υπήρχαν γαλακτοφόρα ζώα για να λύσει το πρόβλημα της προμήθειας γάλατος. Για τον ίδιο λόγο, αν πέθαινε μια μητέρα, μπορούσαν να σκοτώσουν και το μωρό της. Αυτό θα μπορούσε να γίνει και στην περίπτωση παραμορφωμένων μωρών ή του ενός από δίδυμα. Δυστυχώς αυτό συνέβαινε.
Τα παιδιά των ιθαγενών φυλών ήταν σκληραγωγημένα—έπρεπε να ξέρουν να επιζούν. Όταν μεγάλωναν αρκετά, είχαν καθορισμένες δουλειές. Κάθε μέλος της φυλής κουβαλούσε και κάτι—τα κορίτσια κρατούσαν τα μωρά και τα αγόρια μάζευαν καλάμια και ραβδιά για να σκάβουν.
Ο «Εκπολιτισμός» του Λαού Μου
Γύρω στην ηλικία των πέντε χρόνων, άρχισαν να γίνονται αλλαγές στη ζωή μου. Η κυβέρνηση διάλεξε τη γη της φυλής μας για πυρηνικές δοκιμές και έκανε τη φυλή μας να μετακινηθεί πολύ νότια. Στα χρόνια που ακολούθησαν, εξαρτιόμασταν όλο και περισσότερο από τις ελεημοσύνες που μοίραζαν οι εκκλησιαστικές ιεραποστολές από τσάι, αλεύρι, ζάχαρη και λαχανικά. Προσπάθειες έγιναν για να «εκπολιτίσουν» και να μορφώσουν πολλά από τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα παιδιά ημι-Ιθαγενών, εκείνα που είχαν λευκούς πατέρες. Εγώ ανήκα σ’ αυτά τα παιδιά.
Έξυπνη σ’ αυτά τα πράγματα η μητέρα μου θέλησε να λάβω κάποια μόρφωση, αλλά όχι στα ιεραποστολικά σχολεία. Ο λόγος για τη προτίμηση αυτή ήταν ότι θα έπαιρναν τα παιδιά από τους γονείς τους και θα τα έβαζαν σ’ αυτά τα σχολεία για να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν και θα τα εμπότιζαν με τα πιστεύω μιας ορισμένης θρησκείας. Επειδή πιστευόταν ότι η επαφή και η επιρροή των γονέων εμπόδιζε το πρόγραμμα αυτό, συχνά τα έπαιρναν μακρυά τα παιδιά. Αυτό είχε συμβεί με τη μεγαλύτερη αδελφή μου, και η μητέρα μου δεν ήθελε να συμβεί και μ’ εμένα. Μερικές φορές, τα παιδιά έφευγαν από την ιεραποστολή, και κείνοι έρχονταν να τα βρουν ή έστελναν την αστυνομία να το κάνει αυτό. Γι’ αυτό, όταν ήρθε κάποιος ξένος στον καταυλισμό η μητέρα με έκρυψε κάτω από μια κουβέρτα, που ούτε ν’ αναπνεύσω δεν μπορούσα μέχρις ότου μάθαμε το σκοπό του.
Λόγω αυτού του προβλήματος η μητέρα μου με ανέθεσε σε μια εκ φύσεως ευγενική λευκή γυναίκα η οποία είχε φροντίσει κι άλλα παιδιά των Ιθαγενών. Τα είχε μάθει να διαβάζουν και να γράφουν και είχε ενθαρρύνει την επαφή με τους γονείς. Όταν ήμουν 12 χρόνων, όμως, η γηραιή αυτή κυρία πέθανε. Η μητέρα μου έκλαψε γι’ αυτό.
Η μητέρα μου δεν ήθελε να καταστρέψει ό,τι καλό είχε κάνει τόσο καιρό, και γι’ αυτό επέτρεψε να πάω σε μια άλλη οικογένεια λευκών, στο Πόρτ Ογκάστα. Αυτή η οικογένεια ήταν πολύ γνωστή στο λαό μας. Όταν έφτασα εκεί, η κυρία αυτής της οικογένειας μελετούσε τη Βίβλο με τους Μάρτυρες τον Ιεχωβά. Κάθισα και άκουσα, και άρχισα να συνοδεύω την κυρία στις συναθροίσεις που γίνονταν στην Αίθουσα Βασιλείας. Αργότερα άρχισα να μελετώ τη Βίβλο μόνη μου, και, κατόπιν, γίναμε Μάρτυρες του Ιεχωβά.
Με τον καιρό, έγινα κοινωνική λειτουργός ανάμεσα στους Ιθαγενείς. Μου πρόσφεραν ανώτερη εκπαίδευση στο Ίδρυμα Τεχνολογίας αλλά δεν δέχθηκα. Μέχρι τότε είχα στο μυαλό μου ένα διαφορετικό είδος του ‘έργου κοινωνικής πρόνοιας.’ Σαν αφιερωμένη δούλη του Ιεχωβά, δίδασκα όλο τον καιρό τη Βίβλο. Γι’ αυτό το έργο μετακινιόμουνα από μέρος σε μέρος, αναζητώντας τώρα έναν πολύ καλύτερο τρόπο. Επειδή γνώριζα τους Ιθαγενείς, τη γλώσσα και τα προβλήματά τους, έδωσα την προσοχή μου σ’ αυτά.
«Ονειροπολήσεις»
«Τα περισσότερα απ’ αυτά που σας είπα είναι προσωπικές αναμνήσεις. Αλλά οι Ιθαγενείς έχουν κι άλλες αναμνήσεις, φυλετικές αναμνήσεις που ορισμένοι τις αποκαλούν «ονειροπολήσεις.» Αυτές περιλαμβάνουν την ιστορία, τα έθιμα και τη λαογραφία της φυλής. Υπάρχει ένα γνωμικό που λέει «Αυτός που σταματάει να ονειρεύεται είναι ο ίδιος χαμένος.»
Αυτό το είδος «ονειροπολήσεως» συχνά περιλαμβάνει ιστορίες ενός αρχαίου προγόνου που πιστεύεται ότι έχει διασχίσει όλη τη χώρα σχηματίζοντας τα φυσικά χαρακτηριστικά της. Αυτό βοηθάει στο να εξηγηθεί γιατί ένας Ιθαγενής μπορεί να είναι πολύ αδιάφορος έξω από την περιοχή του ή «χώρα» του. Αγαπά τη «χώρα» του και αισθάνεται ξεκούραστα κι’ ευτυχισμένα όταν είναι εκεί, επειδή μόνο εκεί, όπως πιστεύει, βρίσκεται πράγματι ενωμένος με τους προγόνους του. Αυτή η «ονειροπόληση» μεταβιβάζεται από τη μια γενιά στην άλλη με τα τραγούδια, τους χορούς και τις εκδηλώσεις σε ειδικές συγκεντρώσεις που λέγονται κορρόμπορις. Μέχρι σήμερα πολλοί Ιθαγενείς διατηρούν έντονα αυτά τα πιστεύω.
Οι Γλώσσες Μας
Παρά το γεγονός ότι έχουμε κάπου 300 διαφορετικές γλώσσες (διασπασμένες όπως λένε από μια αρχική), οι φυλές των Ιθαγενών μπορούν να συνεννοηθούν θαυμάσια. Μερικές έχουν απλοποιήσει τη γλώσσα τους στη λεγόμενη ιερογλυφική γεωμετρική γραφή. Η γραμματική μας είναι περίπλοκη.
Ένας ανθρωπολόγος γράφει: «Έχουν το ρήμα ‘ζω’ με μια έννοια που εμείς οι λευκοί δεν έχουμε. Συγχωνεύει την τελειότητα του Λατινο-Σαξονικού ρήματος με της Κελτικής γλώσσας και ξεπερνάει τη δύναμη και των δυο». Μετά συνεχίζει και λέει για τη γλώσσα της χειρονομίας: «Έχει εξελιχθεί σε σημείο να εφαρμόζεται στην καθομιλουμένη γλώσσα, μια πολύπλοκη λεπτότητα της διανοητικής αναπτύξεως που είναι συγκριτικά σπάνια στα υποδείγματα ανθρώπινης επικοινωνίας.» Ανάμεσα στις φυλές μας, και όταν κυνηγάμε, μιλάμε με νοήματα, επειδή είναι πολύ σπουδαία τότε η ησυχία.
Μια Θλιβερή Ιστορία
Πέρα απ’ αυτά που έμαθα από την πείρα, την εκπαίδευση και την παραδοσιακή «ονειροπόληση», απέκτησα τώρα μια καινούργια μέθοδο εκπαιδεύσεως—αγάπησα το διάβασμα. Από τα βιβλία έμαθα για την ιστορία των πρώτων εμπειριών του λαού μου με τους λευκούς, και δεν μου άρεσε. Μιλούσαν για τον ερχομό του Καπετάνιου Κουκ το 1770 και πώς από το πλοίο του στο Μπότανυ Μπαίυ είδε στην παραλία έναν καπνό ν’ ανεβαίνει. Το σημάδι του καπνού αντιπροσώπευε γύρω στους 300.000 Ιθαγενείς που ζούσαν τότε μια γεμάτη και σχετικά ευτυχισμένη ζωή. Ο αριθμός τους τώρα, μετά από 200 χρόνια, έχει πέσει σε 50.000 Ιθαγενείς και 150.000 ημι-Ιθαγενείς. Οι άλλοι; Είναι μέρος της θλιβερής ιστορίας.
Η λέξη «πολιτισμένος» υπονοεί ότι είναι κανείς ευγενικός, αβρός, ενάντια στη βία και το έγκλημα. Νομίζω ότι ήμασταν πολιτισμένοι. Κάθε φυλή είχε την περιοχή της και σεβόταν τα σύνορα των άλλων. Φροντίζαμε τη γη μας, και ποτέ δεν την εκμεταλλευόμασταν με κακό τρόπο. Κατά καιρούς, οι φυλές συναντιόνταν για δουλειές, αντάλλασσαν πληροφορίες και διευθετούσαν γάμους.
Αλλά οι πρώτοι άποικοι δεν μας έβλεπαν σαν πολιτισμένους. Με το όπλο και την ανεπαρκή κατανόηση της Βίβλου, επιδίωκαν να μας εμποτίσουν με τη δική τους αντίληψη για τον πολιτισμό, που περιλάμβανε την κατοχή, την περίφραξη και την καλλιέργεια της γης—κάτι άγνωστο στους Ιθαγενείς. Όμως οι Ιθαγενείς είχαν σοβαρούς λόγους για τις δικές τους μεθόδους, όπως έδειξε η Κα Μ. Μπέννετ, μέλος του Συμβουλίου για τα Δικαιώματα των Ιθαγενών, που έγραψε:
«Δεν υπάρχουν ντόπια ζώα για να εξημερωθούν, και δεν υπάρχουν ντόπια φυτά να καλλιεργηθούν για τροφή. Δεν μπορείτε να ‘συγκροτήσετε αγέλες’ από καγκουρό ούτε να οργώσετε μ’ αυτά. Δεν μπορείτε στη γόνιμη Κουήνσλαντ να φέρετε και να φυτέψετε ένα δεντράκι που να σας δίνει σ’ όλη σας τη ζωή μια σοδιά από καρύδια, ούτε στην κεντρική Αυστραλία καλλιεργούν νάρδους με τις βροχές ύψους δεκατριών εκατοστών, και αν έρθουν. Μ’ αυτούς τους περιορισμούς, ήταν αδύνατον οι άνθρωποι να είναι βοσκοί, γεωργοί ή οικοδόμοι.»
Επειδή οι ξένοι που ήρθαν πρόσφατα παραβίασαν τους παραδοσιακούς μας νόμους, αντιδράσαμε. Τώρα από ακτή σε ακτή και από θάλασσα, σε θάλασσα άρχισαν να γίνονται φρικαλεότητες. Τα όπλα αναμετρήθηκαν με τις λόγχες, και μια φυλή σχεδόν εξαφανίστηκε.
Κι έτσι πήραν τη γη μας. Στο όνομα της προόδου, της αναπτύξεως και του πολιτισμού, τα δάση μας έπεσαν στο τσεκούρι του ξυλοκόπου, και αυτό ελάττωσε τις απαραίτητες βροχές. Εξωτικά ζώα με αιχμηρές οπλές, βοοειδή και πρόβατα κατά εκατομμύρια, αντικατέστησαν τα αθόρυβα καγκουρό, κομματιάζοντας το λεπτό επιφανειακό έδαφος και συμβάλλοντας στο σχηματισμό αμμόλοφων. Η χημική καλλιέργεια αύξησε τη συγκομιδή αλλά κατέστρεψε την οικολογία. Ζώα που είναι σπάνια στην Αυστραλία και σε όλο τον κόσμο έχουν φθάσει σχεδόν σε πλήρη εξαφάνιση. Τεράστια ορυχεία σιδήρου, βωξίτη και άλλα αμαυρώνουν το τοπίο, ενώ η λειτουργία των εγκαταστάσεών τους μολύνουν τη γη, το νερό και τον αέρα.
Εξ αιτίας όλων αυτών, ανάγκασαν τους Ιθαγενείς να στριμωχτούν σαν κοπάδια σε άλλους οικισμούς, ή να ζουν σε πρόχειρες καλύβες στα περίχωρα των πόλεων. Και αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν τελευταία προσβολή είναι ότι τώρα μας επιτρέπουν να μπαίνουμε στα μπαρ τους όπου οι ιδιοκτήτες μας δίνουν την άδεια να πίνουμε αυτό που μας χορηγεί η κυβέρνηση, και ένας νόμος μας έχει αναγνωρίσει τώρα σαν πολίτες σε μια χώρα στην οποία κατοικούσαμε πολύ πριν από κείνους που έκαναν αυτό το νόμο.
Ένα Μέλλον που Προσφέρει Ελπίδα
Σ’ ένα βαθμό, η θρησκεία έχει παίξει κάποιο ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων που μόλις αναφέρθηκαν καθώς οι άποικοι επιζητούσαν να «εκπολιτίσουν» και να εκχριστιανίσουν δήθεν το λαό. Μπορείτε λοιπόν να καταλάβετε τα συναισθήματά μου όταν διάβασα στη Βίβλο ότι στη ‘Βαβυλώνα τη Μεγάλη’, την παγκόσμια αυτοκρατορία της ψεύτικης θρησκείας, «ευρέθη αίμα . . . πάντων των εσφαγμένων επί της γης»; (Αποκάλυψις 18:2, 24) Ή μπορείτε να καταλάβετε τις αντιδράσεις μου καθώς συνέχισα να διαβάζω για το τέλος της που πλησιάζει από τα χέρια του Χριστού Ιησού, ή τη χαρά μου μαθαίνοντας πως η βασιλεία του θα φέρει μια δίκαιη, στοργική κυβέρνηση πάνω στη γη; Μήπως διερωτάστε γιατί θέλω τόσο πολύ να μοιρασθώ αυτά τα καλά νέα με άλλους από το λαό μου;—Αποκάλυψις 18:20.
Σήμερα ο λαός μου φαίνεται να είναι ξεριζωμένος και χωρίς σκοπό. Η μέθη, οι καυγάδες και οι διαπληκτισμοί είναι συχνοί. Δεν ανήκουμε πια στο παρελθόν, ούτε είμαστε ικανοποιημένοι με το παρόν. Αλλά το μέλλον φαντάζει με ελπίδα για πολλούς από μας—την ελπίδα να δούμε σύντομα την «φανέρωσιν των υιών του Θεού,» όταν όλη η ανθρώπινη κτίση—λευκοί και Ιθαγενείς, καθώς και άνθρωποι απ’ όλες τις φυλές—‘θα ελευθερωθούν από τη δουλεία της φθοράς και θα μεταβούν στην ελευθερία της δόξης των τέκνων του Θεού’ κάτω από την κυβέρνηση της βασιλείας του Θεού.—Ρωμαίους 8:18-21.
Η επιθυμία μου είναι να πλησιάσω τους συμπατριώτες Ιθαγενείς μ’ αυτή τη μεγαλειώδη ελπίδα. Σαν Ιθαγενής, πιστεύω ότι είμαι η πιο κατάλληλη γι’ αυτό γιατί, όπως είναι ευνόητο, οι Ιθαγενείς δεν εμπιστεύονται εύκολα τους λευκούς. Τα περασμένα χρόνια, πολλοί αυτοθυσιαστικοί λευκοί δούλοι του Ιεχωβά όπως οι Ντες Πάτερσον, Κόλι Μαπλς και Μπεν Μπρίκελ ταξίδευσαν τεράστιες αποστάσεις για να φέρουν αυτή την ελπίδα στο λαό. Υπάρχουν ιστορίες που δείχνουν πόσες πολλές στερήσεις δοκίμασαν κάνοντάς το αυτό, και επίσης τους ομίλους οι οποίοι γεμάτοι από εκτίμηση συγκεντρώνονταν ν’ ακούσουν το άγγελμα της βασιλείας του Θεού. Η επιθυμία μου, καθώς και του συζύγου μου, είναι να συνεχίσουμε το έργο που αρχίσαμε πριν από χρόνια.
Σ’ όλη τη χώρα μερικοί από το λαό μου αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα του αγγέλματος της βασιλείας και ανταποκρίνονται σ’ αυτό. Διακρίνουν καθαρά ότι η άποψη που είναι κοινή στους λευκούς, τους Ιθαγενείς και τους περισσότερους άλλους λαούς στη γη είναι λαθεμένη. Ότι, δηλαδή η Αυστραλία ανήκει στους Ιθαγενείς επειδή αυτοί πρώτοι την ανακάλυψαν ή στους λευκούς επειδή αυτοί την κατάκτησαν; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ανήκει στον Ιεχωβά Θεό επειδή αυτός τη δημιούργησε.—Αποκάλυψις 4:11.
Ο Ιεχωβά είναι Εκείνος που μπορεί να πει σε ποιον ανήκει η Αυστραλία και όλη, η άλλη γη. Είμαι ευτυχισμένη που οι Ιθαγενείς μας αντιπροσωπεύονται ανάμεσα σ’ εκείνους που εκτιμούν αυτή την αλήθεια.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 21]
Προσπαθούσαμε να ζούμε με τη γη· οι λευκοί φαίνονταν να ζουν εις βάρος της
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 21]
Μιλάμε με νοήματα μεταξύ μας οι φυλές και όταν κυνηγάμε
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 22]
Άρχισαν να γίνονται πολλές φρικαλεότητες. Τα όπλα αναμετρήθηκαν με τις λόγχες, και μια φυλή σχεδόν εξαφανίστηκε
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 23]
Ανήκει η Αυστραλία στους Ιθαγενείς επειδή αυτοί πρώτοι την ανακάλυψαν; Ή στους λευκούς επειδή αυτοί την κατέκτησαν; Σε κανέναν. Ανήκει στον Ιεχωβά Θεό επειδή αυτός τη δημιούργησε
[Εικόνες στη σελίδα 20]
Ιθαγενή Ζώα της Αυστραλίας
Καγκουρώ
Πλατύπους
Φασκωλόμυς
Κοάλα