Τα Χρήματά Σας—Είναι Ασφαλή στην Τράπεζα;
‘Τη Δευτέρα το πρωί άρχισαν να μπαίνουν στη σειρά. Αψήφησαν το δριμύ κρύο και περίμεναν πέντε ολόκληρες ώρες. Οι ήρεμες διαβεβαιώσεις των διευθυντών της τράπεζας, των οικονομολόγων και των πολιτικών ηγετών απλώς επέτειναν την αίσθηση του πανικού. Σ’ όλο το έθνος, και στην ουσία σ’ όλο τον κόσμο, ένα ολοένα και μεγαλύτερο πλήθος από ανθρώπους πολιορκούσαν τις τράπεζες, με την ίδια απαίτηση—ΔΩΣΤΕ ΜΑΣ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΜΑΣ!’
Θα μπορούσαν αυτά να είναι ειδήσεις που θα διαβάζατε κάποτε στο κοντινό μέλλον; Η Δη Γουώλ Στρήτ Τζώρναλ πρόσφατα παρέθεσε ένα απόσπασμα του οικονομολόγου Άλαν Γκρήνσπαν που είπε ότι «Η πιθανότητα για μια επικίνδυνη [τραπεζική] κατάρρευση είναι η μεγαλύτερη στα τελευταία πενήντα χρόνια». Πώς συμβαίνει αυτό;
Πού Έχουν Πάει τα Χρήματα
Θυμηθείτε πόσο προσεχτικά σας έλεγξαν την τελευταία φορά που κάνατε αίτηση για ένα μικρό τραπεζικό δάνειο. Το εκπληκτικό όμως είναι ότι οι τράπεζες δεν είναι πάντοτε τόσο προσεχτικές όταν έχουν να κάνουν με μεγάλες ποσότητες χρημάτων. Για παράδειγμα, το Μεξικό, με τις αξιόλογες πετρελαιοπηγές του, εύκολα πήρε 57 δισεκατομμύρια δολάρια δάνειο. Κατόπιν ήρθε η παγκόσμια πλημμυρίδα των πανύψηλων επιτοκίων και η μείωση στις τιμές του πετρελαίου. Το Μεξικό ήρθε στο χείλος της χρεοκοπίας. Ένας μικροπανικός ανάμεσα στους επενδυτές τραπεζών συνέβη καθώς απλώθηκαν φήμες ότι το Μεξικό θα μπορούσε να αθετήσει την πληρωμή των τεράστιων αυτών δανείων. Λήφθηκαν μέτρα έκτακτης ανάγκης ώστε να χορηγηθούν περισσότερα χρήματα στο έθνος αυτό. Ενώ μια κρίση, ίσως έχει αποφευχθεί, σε άλλα έθνη, όπως η Πολωνία και η Βραζιλία, υπάρχουν επίσης δυσκολίες για την πληρωμή των πανύψηλων οφειλών τους.
Δισεκατομμύρια περισσότερα χρήματα επενδύονται στις επιχειρήσεις. Στα χρόνια που πέρασαν οι μεγάλες επιχειρήσεις χρηματοδοτούσαν τους οργανισμούς πουλώντας ομόλογα (μακροπρόθεσμα δάνεια) στο κοινό. Αλλά όταν τα επιτόκια αυξήθηκαν, οι επενδυτές πούλησαν τις ομολογίες και επένδυσαν τα χρήματά τους σε πιο επικερδείς τομείς. Οι επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα βραχυπρόθεσμα δάνεια των τραπεζών με το υψηλότερο επιτόκιο. Οι τράπεζες, όμως, θα μπορούσαν να χάσουν μια περιουσία αν οι επιχειρήσεις αυτές χρεοκοπούσαν. Η πρόσφατη χρεοκοπία της Ντρήσντέηλ Γκάβερμεντ Σεκιούριτης Κορπορέισον είναι ένα λυπητερό παράδειγμα του πόσο ευάλωτες είναι οι τράπεζες—τους κόστισε 285 εκατομμύρια δολάρια!
Αλυσιδωτές Αντιδράσεις;
Έτσι οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι οι παράγοντες αυτοί θα μπορούσαν όλοι μαζί να φέρουν ένα φαινόμενο από παγκόσμιες αλυσιδωτές αντιδράσεις. Υποθέστε ότι ένα ξένο έθνος, ή ένας αριθμός από γιγαντιαίες επιχειρήσεις, αθετεί να καταβάλει τις υποχρεώσεις του. Αυτό θα μπορούσε να καταλήξει, σε μια ή δύο χρεοκοπίες μεγάλων τραπεζών. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να τρομοκρατήσει τους καταθέτες άλλων τραπεζών, οι οποίοι θα έκαναν να ξεσπάσει μια μανία αναλήψεως των χρημάτων από τις τράπεζες. Εφόσον οι τράπεζες κρατούν μόνο μια μέτρια ποσότητα σε μετρητά στα χέρια τους, αυτό θα μπορούσε να καταλήξει σε μαζική κρίση ρευστότητας. Οι τραπεζίτες θα ζητούσαν απελπισμένα μετρητά. Αυτή η αλυσιδωτή αντίδραση θα μπορούσε να επεκταθεί σε κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας!
Παρόλ’ αυτά οι τραπεζίτες λένε ότι μια τέτοια ιστορία είναι απίθανη. Ο Ντέηβιντ Ροκφέλερ, πρώην πρόεδρος της Τσέης Μανχάταν Μπανκ, ισχυρίστηκε σε μια πρόσφατη συνέντευξη ότι το τραπεζικό σύστημα «είναι πολύ υγιές». Αλήθεια, «οι τράπεζες κάνουν πολλές επιχειρήσεις μεταξύ τους, έτσι υπάρχει τρομαχτική αλληλοεξάρτηση». Αλλά αυτός πιστεύει ότι «είναι τελείως απίθανο» να υπάρξει ένα παγκόσμιο φαινόμενο από αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα οδηγούσαν σε κατάρρευση του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος. Εφόσον η επιτυχία του τραπεζικού συστήματος στηρίζεται πάνω στην εμπιστοσύνη του κοινού, είναι ευνόητο που οι ηγέτες των τραπεζών μιλούν με τόση αισιοδοξία.
‘Αλλά ασφαλώς κάποιο έθνος δεν θα επέτρεπε στις μεγάλες του τράπεζες να κλείσουν’, θα μπορούσατε να πείτε. Όμως αυτό ακριβώς έκανε η κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας! Η κατάρρευση της Μπάνκο Αμπροζιάνο τράβηξε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης εξαιτίας της στενής σχέσης που είχε με το Βατικανό. Όταν η τράπεζα αυτή που ήταν διαβόητη για τα σκάνδαλά της χρεοκόπησε, η Τράπεζα της Ιταλίας, προς κατάπληξη και τρόμο των Ευρωπαϊκών τραπεζιτών, απέσυρε την υποστήριξή της. Οι τραπεζίτες φοβούνται ότι αυτό θα μπορούσε να καθιερώσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο.
«Ειρήνη και Ασφάλεια» στον Οικονομικό Κόσμο;
Η Δη Νιου Γιορκ Τάιμς της 10 Οκτωβρίου 1982, ισχυρίστηκε «αυτοί που ξέρουν τα πράγματα προλέγουν ότι ο φόβος μιας κατάρρευσης του διεθνούς νομισματικού συστήματος θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη σε συμφωνία». Στη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης της δεκαετίας του 1930, όμως, τα έθνη απέφυγαν τη συνεργασία και, απεναντίας «επιδίωξαν να γλιτώσουν από την παρατεταμένη παγκόσμια οικονομική θύελλα χωρίς να νοιαστούν για τα βλαβερά αποτελέσματα των πράξεων τους στις άλλες χώρες». Και μικρές ενδείξεις υπάρχουν ότι τα έθνη έχουν αλλάξει διάθεση. Οι κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν πανύψηλους πληθωρισμούς, για παράδειγμα, επέτρεψαν να ανυψωθούν τα επιτόκια, ανεξάρτητα από τα ερημωτικά αποτελέσματα που θα είχε αυτό στα φτωχότερα έθνη.
Παρόλ’ αυτά, η Βίβλος πράγματι προλέγει ότι σύντομα οι εξέχοντες ηγέτες θα εξαγγείλουν «Ειρήνη και ασφάλεια!» (1 Θεσσαλονικείς 5:3) Εκείνο που εναπομένει να δούμε είναι σε ποιο βαθμό αυτό θα περιλάβει κάποιο είδος παγκόσμιου οικονομικού μπαλώματος. Στο μεταξύ, πώς πρέπει να αντιμετωπίζει κανείς την κλονιζόμενη παγκόσμια οικονομία;