Γκάντι—Γιατί Τόσοι Πολλοί Απέβλεπαν σ’ Αυτόν

Ζούμε σε έναν καιρό μιας κρίσης που όλο και βαθαίνει στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ενώ οι κοινωνίες της αφθονίας στη Δύση υποφέρουν από κοινωνικές ασθένειες, όλος ο κόσμος βρίσκεται στη σκιά του πυρηνικού τρόμου. Μήπως η φιλοσοφία της μη βίας του Γκάντι έχει την απάντηση γι’ αυτόν τον κόσμο που σπαράσσεται από διαμάχες; Το άρθρο αυτό, που γράφτηκε από έναν Ινδό δημοσιογράφο εξετάζει τον Γκάντι και τα ιδανικά του για μη χρήση βίας.

ΓΚΑΝΤΙ. Τι σημαίνει αυτό το όνομα για σας; Αν σας αρέσει η ειρήνη και επιθυμείτε να δείτε έναν μη βίαιο κόσμο, ίσως γνωρίζετε ότι ο Γκάντι έχει αποκληθεί ο πατέρας τής μη χρήσης βίας.

Αν είστε ένας από τα πάνω από 730 εκατομμύρια Ινδούς, θα τον θυμάστε σαν Μπαπού, δηλαδή πατέρα, μια τρυφερή εικόνα ενός λεπτεπίλεπτου ανθρώπου με μια ανέμη που έφερε την ανεξαρτησία στην Ινδία. Αν είστε Ινδουιστής, τον θεωρείτε πνευματικό ηγέτη και τον αποκαλείτε Μαχάτμα, δηλαδή «μεγάλη ψυχή». Αλλά ανεξάρτητα από την καταγωγή σας ή τις πεποιθήσεις σας, πιθανόν να αναγνωρίζετε το Γκάντι σαν ηγέτη με ασυνήθιστα χαρίσματα.

Ήταν ένας μικρόσωμος άνθρωπος με κοκκαλιάρικο πρόσωπο και μεγάλα μάτια. Επίσης μια μύτη, πολύ μεγάλη για το πρόσωπό του, ξεπρόβαλλε ανάμεσα από τα στρογγυλά γυαλιά του. Τα βουλιαγμένα μάγουλά του διευρύνονταν από το φαφούτικο χαμόγελό του. Οι περισσότερες εικόνες τον δείχνουν είτε να κάθεται με σταυρωμένα τα πόδια στην ανέμη του ή με ένα ρούχο τυλιγμένο γύρω από τη μέση του και το βαμβακερό σάλι στον ώμο του ενώ χαιρετάει τους επισκέπτες.

Λίγο καιρό μετά τον Α΄ παγκόσμιο Πόλεμο, ο Γκάντι είπε: «Αντιτίθεμαι σε κάθε βία επειδή, όταν φαίνεται να κάνει καλό, το καλό είναι μονάχα παροδικό, το κακό που προξενεί είναι διαρκές».

Ο κόσμος σήμερα είναι σε ακόμη χειρότερη κατάσταση από τότε που ζούσε ο Γκάντι. Δέστε τι συμβαίνει στη Νότια και στην Κεντρική Αμερική, στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και ακόμη και στις Ινδικές κωμοπόλεις και χωριά. Η βία σαν μέσο για την επίλυση των προβλημάτων γίνεται μια ολοένα και βαθύτερη συνήθεια. Όταν τους χτυπάς οι περισσότεροι άνθρωποι ανταποδίδουν. Όταν τους ξαναχτυπάς, τότε μάχονται. Τα πιο πλούσια έθνη αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα επίσης. Εθνικιστικό μίσος, φυλετική βία, έγκλημα, απειλή πυρηνικού πολέμου και κατάχρηση του περιβάλλοντος είναι συνηθισμένα πράγματα. «Αν δεν υιοθετήσει ο κόσμος την κατάργηση της βίας, αυτό θα σημάνει εξασφαλισμένη αυτοκτονία για το ανθρώπινο γένος», παρατήρησε ο Γκάντι. Το μίσος μπορεί να ξεπεραστεί μόνο από την αγάπη, και η κατάργηση της βίας πρέπει να εφαρμοστεί όχι μόνο από τα έθνη και τις ομάδες αλλά επίσης και από το κάθε άτομο, είπε αυτός.

Τι είναι εκείνο, για παράδειγμα, που κινεί κάποιον άνθρωπο να μισεί τον πλησίον του και να ασκεί πάνω του βία απλά και μόνο επειδή το δέρμα του έχει διαφορετικό χρώμα; Ο Γκάντι παρατήρησε: «Κανένας άνθρωπος του Θεού δεν μπορεί να θεωρεί κάποιον άλλον άνθρωπο κατώτερο από τον ίδιο. Πρέπει να θεωρεί όλους τους ανθρώπους αδελφούς αίματος». Εξήντα τρία χρόνια από τότε που το είπε αυτό ο Γκάντι, ο κόσμος εξακολουθεί να μάχεται για τη βασική αντίληψη της ισότητας.

Σε έναν καιρό που οι μεγάλοι ηγέτες και διανοητές είναι σπάνιοι, μερικοί προστρέχουν πίσω στον Γκάντι για απάντηση. Αλλά ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος; Ποια ήταν τα ιδανικά του; Πώς διαμορφώθηκαν; Σ’ αυτούς τους κρίσιμους καιρούς είναι ο δρόμος του Γκάντι η απάντηση;