Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Υπάρχει Τίποτα που Μπορώ να Παρακολουθήσω στην Τηλεόραση;

Αγαπητή Εταιρία Σκοπιά:

Έχω ένα ερώτημα. Υπάρχει τίποτα στην τηλεόραση το οποίο να μπορώ να παρακολουθήσω και να μην επηρεαστώ με άσχημο τρόπο;—Μόνικα

Η ΜΟΝΙΚΑ δεν είναι η μόνη που κάνει αυτή την ερώτηση. Δεκάδες επιστήμονες, εκπαιδευτές και γονείς αναρωτιούνται το ίδιο πράγμα. Δυστυχώς, το να δώσεις απάντηση δεν είναι και τόσο απλό ζήτημα.

Κατ’ αρχή ούτε οι ειδικοί, όπως τους αποκαλούν, δε συμφωνούν πάντοτε ως προς το αν η τηλεόραση βοηθάει ή βλάπτει. Μερικοί λένε ότι εμποδίζει το διάβασμα. Άλλοι λένε ότι διεγείρει το ενδιαφέρον για το διάβασμα. Μερικοί υποστηρίζουν τον έλεγχο των προγραμμάτων της τηλεόρασης. Άλλοι λένε ότι είναι επιβλαβής η τηλεόραση ανεξάρτητα από το τι παρακολουθείς. Και οι διαμάχες συνεχίζονται και συνεχίζονται. Παρ’ όλ’ αυτά, εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η τηλεόραση βλάπτει φαίνεται ότι έχουν περισσότερο δίκιο. Γι’ αυτό ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικούς από τους πιθανούς κινδύνους της τηλεόρασης.

Η Τηλεόραση Κάνει τη Βία Γοητευτική

Μέσα σε λίγα μόνο χρόνια, η τηλεόραση έχει γίνει πάρα πολύ δημοφιλής. Πράγματι, «είναι περισσότεροι οι Αμερικανοί εκείνοι που έχουν τηλεόραση από εκείνους που έχουν ψυγεία ή εσωτερικές υδραυλικές εγκαταστάσεις». Η μανία αυτή έχει αρχίσει να καταλαμβάνει ακόμη και τα φτωχότερα έθνη. Η Αιθιοπία, για παράδειγμα, αναφέρεται ότι έχει μόνο 27.000 τηλεοπτικές συσκευές για έναν πληθυσμό 35 εκατομμυρίων. Κι όμως αυτό δεν εμπόδισε την Αιθιοπία από τού να εξαγγείλει τον εγκαινιασμό έγχρωμης τηλεόρασης! Τι είναι, εκείνο λοιπόν, που κάνει τόσο αρεστή την τηλεόραση σε όλο τον κόσμο;

Μια έκθεση από την Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή του Γενικού Χειρουργού αποκάλεσε την τηλεόραση «ένα θέαμα ήχου και φωτός που συγκινεί τις [κυρίαρχες] αισθήσεις της όρασης και της ακοής». Σαν αποτέλεσμα, «τραβά την προσοχή σαν το μαγνήτη. Νήπια μέχρι ηλικίας 6 μηνών την παρακολουθούν με προσήλωση· μικρά παιδιά κάθονται μπροστά της επί ώρες κάθε φορά». Σε μια έρευνα σε έφηβους, το 53 τα εκατό παραδέχτηκε ότι παρακολουθεί θεάματα που ούτε καν τους αρέσουν! Για κάποιο λόγο, η τηλεόραση φαίνεται να έχει σχεδόν υπνωτιστικό αποτέλεσμα πάνω σε μερικούς ανθρώπους.

Παρ’ όλ’ αυτά τα δίκτυα τηλεόρασης φυσικά θέλουν να παρακολουθείτε τα δικά τους προγράμματα. Και έχουν ανακαλύψει ότι υπάρχει ένας εξασφαλισμένος τρόπος για να κρατούν το ακροατήριο κολλημένο στη συσκευή του: Η απεικόνιση βίας—πολλής βίας. Οι άνθρωποι δε χορταίνουν να βλέπουν συγκρούσεις αυτοκινήτων, εκρήξεις, μαχαιρώματα, πυροβολισμούς και χτυπήματα καράτε. Σύμφωνα με έναν υπολογισμό, ένα νεαρό άτομο στις Ηνωμένες Πολιτείες θα παραστεί μάρτυρας σε 18.000 φόνους πάνω στην τηλεοπτική συσκευή, μέχρις ότου γίνει 14 ετών, για να μην αναφέρουμε τους καβγάδες και τις πράξεις βανδαλισμού. Μπορεί όμως κανείς να έχει ένα τέτοιο σταθερό διαιτολόγιο και να μην υποστεί βλάβη;

«Συντριπτική» Μαρτυρία

Μόλις λίγα χρόνια πριν, ο Βρετανός ερευνητής Γουίλιαμ Μπέλσον και η ομάδα του εξέτασαν από κοντά 1.565 Βρετανούς έφηβους. Δεν εξεπλάγη κανείς που βρήκαν ότι, τα αγόρια τα οποία είχαν αναπτυχθεί με τα βίαια τηλεοπτικά θεάματα είχαν μεγαλύτερη έφεση «να εμπλέκονται σε βία σοβαρού είδους». Επίσης συμπέραναν ότι η τηλεοπτική βία μπορεί να διεγείρει «τις βλαστήμιες και τη χρήση κακής γλώσσας, την επιθετικότητα στα αθλήματα ή στο παιχνίδι, την απειλή για χρήση βίας σ’ ένα άλλο αγόρι, το γράψιμο συνθημάτων σε τοίχους, [και] το σπάσιμο παραθύρων». Το Εθνικό Ινστιτούτο Διανοητικής Υγείας (ΗΠΑ) παρόμοια συμπέρανε ότι υπάρχει «συντριπτική» μαρτυρία ότι η τηλεοπτική βία γεννάει βία.a

‘Όμως κι εγώ έχω παρακολουθήσει μερικά από αυτά τα σόου με τους πυροβολισμούς και τα κυνηγητά με αυτοκίνητα’, θα μπορούσατε να πείτε. ‘Αυτό δε σημαίνει ότι μου περνάει από το μυαλό μου να βλάψω κάποιον άλλο’. Κι όμως μια από τις πιο δυσάρεστες ανακαλύψεις στη μελέτη του Μπέλσον ήταν ότι η έκθεση σε τηλεοπτική βία δεν «άλλαζε τη συνειδητή στάση των αγοριών απέναντι» στη βία. Προφανώς το σταθερό διαιτολόγιο βίας περιέκοπτε όχι τις συνειδητές αλλά τις υποσυνείδητες αναστολές των αγοριών απέναντι στη βία.

Η Βίβλος λέει στο εδάφιο Ψαλμός 11:5: ‘Ο ίδιος ο Ιεχωβά εξετάζει τον δίκαιο καθώς και τον κακό, και οποιονδήποτε αγαπάει τη βία η ψυχή Του εξάπαντος τον μισεί’. Έτσι τα τηλεοπτικά προγράμματα που παρακολουθείς εσύ, δείχνουν ότι σου αρέσει η ειρήνη ή η βία;b—Ματθαίος 5:9.

«Εξωπραγματικός, Λαμπρός και Ρόδινος»

Ασφαλώς δεν υπάρχει καμία βλάβη στο να παρακολουθεί κανείς μη βίαια θεάματα’, θα μπορούσες να σκεφτείς. Ίσως όχι. Ο Δρ Τζωρτζ Γκέρμπνερ παρ’ όλ’ αυτά λέει: «Πολλά πράγματα (στην τηλεόραση) εξιδανικεύονται. Παρουσιάζονται με εξωπραγματικό, λαμπρό και ρόδινο τρόπο». Σημείωσε την επίδραση που είχε όλο αυτό πάνω σε ένα νεαρό: «Ποτέ δεν αφιέρωσα πολλή σκέψη πάνω στο πώς θα επηρεαζόμουν από την τηλεόραση, μέχρι που άρχισα να έχω προβλήματα στο σπίτι . . . Συνειδητοποίησα το λόγο που ήμουν τόσο δυστυχισμένος στις σχέσεις μου με την οικογένεια μου και αυτός ήταν ότι, κάπου στο βάθος του μυαλού μου, δεν ανταποκρίνονταν με την τέλεια οικογενειακή ζωή που έβλεπα στην τηλεόραση».—Περιοδικό Τήην.

Η ζωή κάθε άλλο παρά τέλεια είναι. Σε τέλεια αντίθεση με τους πάνσοφους τηλεοπτικούς γονείς, που ποτέ δε φαίνεται να ανησυχούν για το ενοίκιο ή για τους λογαριασμούς του γιατρού, οι δικοί σου γονείς πιθανόν να έχουν βαριά οικονομικά και συναισθηματικά φορτία για να αντιμετωπίσουν. Γιατί, λοιπόν, να τους παραβάλλεις άδικα με ήρωες που δεν είναι παρά απλά προϊόντα της φαντασίας ενός συγγραφέα; Η συμβουλή της Βίβλου είναι: «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». (Εφεσίους 6:2) Αυτό μπορείς να το κάνεις καλύτερα με το να τους μιλάς και να τους γνωρίσεις μάλλον, παρά με το να απορροφιέσαι στη ζωή φτιαχτών ηρώων.

Μπορεί η Τηλεόραση να σε Οδηγήσει στο Ποτό;

Έχεις ποτέ παρατηρήσει πόσο συχνά ο ευνοούμενος τηλεοπτικός σου ηθοποιός ή η ηθοποιός πίνει ένα οινοπνευματώδες ποτό; Κι όμως παρ’ όλα όσα πίνουν, ελάχιστοι απεικονίζονται να υποφέρουν από ζαλάδα, παραισθήσεις και εξαχρείωση που λέει η Βίβλος ότι συνοδεύει το υπερβολικό ποτό.—Παροιμίαι 23:29-35.

Ο Δρ Τόμας Ραντέκι, ψυχίατρος ο οποίος προεδρεύει στον Εθνικό Συνασπισμό για την Τηλεοπτική Βία, λέει: «Η χρήση του αλκοόλ που διαφημίζεται και εμφανίζεται στα προγράμματα της τηλεόρασης παίζει μεγάλο ρόλο στην αύξηση της κατάχρησης των οινοπνευματωδών ποτών. Το μέσο παιδί θα δει να καταναλώνεται οινόπνευμα 75.000 φορές πάνω στην τηλεοπτική συσκευή προτού φτάσει στη νόμιμη ηλικία για να πίνει». Θα μπορούσε απλά και μόνο η θέα όλης αυτής της εντρύφησης στο αλκοόλ να σε επηρεάσει; Ο Δρ Ραντέκι μας υπενθυμίζει ότι «η κατάχρηση των οινοπνευματωδών ποτών, και η βία, είναι οι δυο πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες αιτίες θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Και τι θα πούμε για εκείνα τα αστραφτερά διαφημιστικά του ενός λεπτού που ονομάζονται εμπορικές διαφημίσεις; Όπως λέει ο συγγραφέας Βανς Πάκαρντ: «Μέχρι τον καιρό που ο μέσος Αμερικανός έφηβος θα έχει τελειώσει το γυμνάσιο θα έχει γίνει στόχος περισσότερων από χιλίων πεντακοσίων ωρών τηλεοπτικών εμπορικών διαφημίσεων». Το εύπιστο κοινό παθαίνει πλύση εγκεφάλου, ώστε να πιστεύει ότι αν κάποιος έχει τον παραμικρό πόνο, θα πρέπει να πάρει αυτό ή εκείνο το φάρμακο. Αν κάποιος δεν είναι ελκυστικός, τότε η λύση είναι το σωστό πλύσιμο του στόματος, η σωστή οδοντόπαστα ή το σωστό αποσμητικό. Ακόμη και το να βρεις μια δουλειά εξαρτάται από τη χρησιμοποίηση του σωστού σαμπουάν! ‘Εγώ δεν επηρεάζομαι από αυτά τα πράγματα^’, μπορεί να πεις. Αλήθεια; Κι όμως πόσα από τα προϊόντα αυτά έχεις αγοράσει ή μπήκες στον πειρασμό να αγοράσεις;

Τι Μπορώ να Παρακολουθώ;

Βέβαια η πιθανότητα να πετάξουν τις τηλεοπτικές τους συσκευές οι περισσότεροι άνθρωποι είναι κάτι το εξωπραγματικό. Εκτός από αυτό, όπως υποδεικνύει ο συγγραφέας Βανς Πάκαρντ, «οι γονείς που τοποθετούν τις τηλεοπτικές τους συσκευές στη σοφίτα προφανώς αντιδρούν υπερβολικά». Γιατί; Ο Πάκαρντ παρατηρεί: «Μεγάλο μέρος των τηλεοπτικών προγραμμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να είναι ανταμειφτικό . . . Υπάρχουν συχνά τα προγράμματα νωρίς το βράδι που δείχνουν υπέροχα επιτεύγματα στη φωτογραφία και τη φύση στη λειτουργία της—από τις δραστηριότητες των νυχτερίδων, των καστόρων, των βισώνων μέχρι των φυσητήρων φαλαινών. Η τηλεόραση δείχνει εκπληκτικά μπαλέτα, όπερες και μουσική δωματίου. Επίσης η τηλεόραση είναι πάρα πολύ καλή στην κάλυψη σημαντικών γεγονότων . . . Κατά καιρούς η τηλεόραση δείχνει πολύ ωραίες παραγωγές θεατρικών έργων». Στον τόπο που ζεις εσύ παρουσιάζει η τηλεόραση τέτοια προγράμματα; Τότε το κλειδί για να παρακολουθείς τηλεόραση εκ του ασφαλούς είναι να είσαι επιλεκτικός. Τα πνευματικά υγιή τηλεοπτικά προγράμματα μπορεί να προσφέρουν χαλάρωση και γνήσια διασκέδαση για πολλούς ανθρώπους.

Αναμφίβολα οι γονείς σου ενδιαφέρονται για τα πράγματα που παρακολουθείς και πόσο χρόνο δαπανάς στην παρακολούθηση αυτή. Γιατί να μην προτείνεις να γίνει μια οικογενειακή συζήτηση σχετικά με την τηλεόραση και πώς να την ελέγχεις καλύτερα; Μερικές οικογένειες το έχουν κάνει κανόνα τους να ανοίγουν την τηλεοπτική συσκευή μόνο όταν υπάρχει κάτι αξιόλογο για να δουν. Επιπλέον, μερικοί ειδικοί συστήνουν οι γονείς να παρακολουθούν την τηλεόραση μαζί με τα παιδιά τους. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να σε βοηθήσουν να διακρίνεις τις εσφαλμένες ή τις εξωπραγματικές απόψεις που σε διδάσκει η τηλεόραση. Έτσι η παρακολούθηση της τηλεόρασης γίνεται υπόθεση της οικογένειας.

Και να θυμάσαι: Η τηλεοπτική συσκευή είναι ένα εκπληκτικό μέσον, αλλά τα προγράμματα μπορούν να είναι επικίνδυνα. Μάθε να τα ελέγχεις. Αλλιώς, μπορεί αυτά να ελέγχουν εσένα.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι το να βλέπεις βία στην τηλεοπτική συσκευή μπορεί να σε κάνει βίαιο