Γαιάνθρακας—Παραμένει ένα Φλέγον Ζήτημα
ΠΑΡΑ τις βελτιώσεις που έγιναν τα τελευταία αυτά χρόνια του 20ού αιώνα, το να είναι κανείς ανθρακωρύχος εξακολουθεί να θεωρείται ένα από τα πιο επικίνδυνα επαγγέλματα της χώρας. Εργαζόμενοι εκατοντάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, με χιλιάδες τόννους γαιάνθρακα, βράχου και χώματος έτοιμα να πέσουν από την οροφή και ασταθή άοσμα αέρια έτοιμα να εκραγούν—αυτές είναι οι συνθήκες. Έχει υπολογιστεί ότι στην Αμερική μόνο πάνω από 114.000 άντρες έχουν σκοτωθεί στα ορυχεία από το έτος 1910. Επιπλέον ενάμισι εκατομμύριο άτομα έχουν μείνει ανάπηροι από τις συνθήκες των ανθρακωρυχείων από το έτος 1930 και μετά. Ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με τα ανθρακωρυχεία αναφέρεται πως είναι παραπάνω από 1.000 άτομα το χρόνο. Μία από τις αιτίες είναι ο τρομερά μαύρος πνεύμονας, μία ασθένεια που προκαλείται από τη σκόνη του γαιάνθρακα.
«Οι Άνθρωποι Είναι Φτηνότεροι από τον Γαιάνθρακα»
Παρ’ όλο που οι συνθήκες εργασίας κάτω από το έδαφος έχουν βελτιωθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια, οι συνθήκες ασφάλειας εξακολουθούν να είναι ένα φλέγον ζήτημα. «Οι ιδιοκτήτες των ανθρακωρυχείων», έγραψε ένας συγγραφέας, «παραδοσιακά αντιτίθενται στις πρόσθετες δαπάνες για μεγαλύτερα μέτρα ασφάλειας σαν απειλή για την παραγωγή και για το κέρδος τους». «Για τους ιδιοκτήτες, οι άνθρωποι είναι φτηνότεροι από τον γαιάνθρακα», κατάγγειλαν μερικοί επικριτές. «Οι μεγάλες εταιρίες θα θυσίαζαν τη ζωή μας μάλλον παρά τα χρήματά τους», πρόσθεσε ένας δυσαρεστημένος ανθρακωρύχος.
Εκτός από τη μεγάλη πρόοδο που έγινε στο να γίνει το επάγγελμα του ανθρακωρύχου ασφαλέστερο απ’ όσο στο παρελθόν, ακόμη μεγαλύτεροι πρόοδοι έχουν γίνει στην ίδια την εξώρυξη του γαιάνθρακα. Αντί να στέλνονται άντρες και αγόρια μέσα στη γη με κασμάδες και φτυάρια, τεράστιες, μεγάλες μηχανές βγάζουν από τα τοιχώματα του ορυχείου μέχρι 12 τόννους άνθρακα το λεπτό. Φτυαρίζουν προς τα έξω τον άνθρακα και τον βάζουν πάνω στους ιμάντες του μεταφορέα για να τον φέρει στην επιφάνεια.
Για να εμποδιστεί η κατάρρευση της οροφής, πάνω στους ανθρακωρύχους καθώς η μηχανή κατατρώγει τον γαιάνθρακα ανοίγοντας το δρόμο της μέσα από τη γη, ισχυρά υδραυλικά γεωτρύπανα ανοίγουν βαθιές τρύπες στο βράχο της οροφής, στο άνοιγμα των οποίων βιδώνονται μπάρες για να εμποδίσουν την κατακρήμνιση. Για να περιορίζουν τη σκόνη του γαιάνθρακα και για να προλαμβάνεται στον δυνατό βαθμό ο μαύρος πνεύμονας και οι κίνδυνοι της έκρηξης, οι ανθρακωρύχοι ψεκάζουν τα τούνελ και τους τόπους εργασίας με κονιοποιημένο ασβεστόλιθο.
Ωστόσο για κάθε σύγχρονη συσκευή που αναπτύσσεται και για κάθε μηχανή που σχεδιάζεται για να κάνει την εξαγωγή του γαιάνθρακα ευκολότερη και ασφαλέστερη, οι ανθρακωρύχοι έχουν υποστεί μία ερημωτική παρενέργεια—την ανεργία. Εκεί που προσλαμβάνονταν πέντε ανθρακωρύχοι για να εξορύττουν ένα τόννο γαιάνθρακα, τώρα, με τις πιο ισχυρές μηχανές που λειτουργούν μέσα στη γη, τέσσερις απ’ αυτούς τους άντρες μπορούν να εγγραφούν στους καταλόγους ανεργίας. Σε ορισμένες περιοχές, τους έπληξε μεγάλη φτώχεια. Οι κοινότητες των ανθρακωρύχων έχουν καταντήσει φτωχές.
Στους εναπομένοντες ανθρακωρύχους που δουλεύουν εγείρεται ένα νέο ζήτημα. Τα τεράστια αυτά μηχανικά τέρατα ήταν δαπανηρά και οι ιδιοκτήτες των ανθρακωρυχείων κάνουν άσχημους μορφασμούς στη σκέψη ότι θα τα δουν να κάθονται έστω και για ένα λεπτό. Θα ήθελαν να δουλεύουν οι ανθρακωρύχοι 24 ώρες το 24ωρο, εφτά μέρες την εβδομάδα. Οι ανθρακωρύχοι αντέδρασαν, αρνούμενοι να εργαστούν τις Κυριακές. Έγινε ένα από τα κύρια ζητήματα στην απεργία των ανθρακωρύχων το 1981. Αυτή τη φορά οι ιδιοκτήτες των ανθρακωρυχείων θυμήθηκαν την απεργία που είχε γίνει τρία χρόνια πριν και η οποία είχε διαρκέσει 111 μέρες και υποχώρησαν.
Καθώς το 1984 έφτανε στο τέλος του στην Αγγλία, βρήκε το έθνος στις ωδίνες του χειρότερου ξεσπάσματος βιομηχανικής βίας στη μεταπολεμική ιστορία—που είχε να κάνει με όλο τον τομέα του γαιάνθρακα. Εφτά χιλιάδες ανθρακωρύχοι που απεργούσαν έδωσαν πραγματική μάχη με τρεις χιλιάδες Βρετανούς αστυνομικούς στους δρόμους της πόλης όπου κηρύχτηκε «ανοιχτός πόλεμος». Πίσω από οδοφράγματα ηλεκτροκολόνων οι ανθρακωρύχοι πετούσαν πέτρες, τούβλα, και μπουκάλια και ακόμη ναρκοπαγίδες για να τραυματίσουν τα άλογα της αστυνομίας. Έριχναν καπνογόνα, ρουλεμάν, παλιοσίδερα και πατάτες με πρόκες και έβλεπαν τις φλόγες να τυλίγουν τα αυτοκίνητα που πυρπολούσαν.
«Αυτές ήταν σκηνές ωμότητας που ήταν σχεδόν απίστευτες», είπε ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Ανθρακωρύχων, ο οποίος κάλεσε να γίνει η απεργία. Εκατοντάδες πληγώθηκαν σ’ αυτές τις συγκρούσεις. Από τα μέσα του Μαρτίου 1984, η απεργία έπληξε το έθνος. Στη διάρκεια του έτους εκείνου, η εργασία διακόπηκε σε 132 από τα 175 ανθρακωρυχεία της Βρετανίας και προκάλεσε διακοπή εργασίας σε 130.000 ανθρακωρύχους, κοστίζοντας στην κυβέρνηση πάνω από 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Τελικά, τον Μάρτιο του 1985 η απεργία τερματίστηκε.
Ας δούμε τον τρόπο που βγάζουν τον γαιάνθρακα. Οι γεωλόγοι στις Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν από πολλά χρόνια ότι τεράστια αποθέματα γαιάνθρακα, δισεκατομμύρια τόννοι, βρίσκονται σε τεράστια στρώματα μόλις 15-60 μέτρα (50-200 πόδια) κάτω από την επιφάνεια της γης. Καθώς η Βιομηχανική Επανάσταση προόδευε μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και οι απαιτήσεις για γαιάνθρακα στη βιομηχανία αυξήθηκαν, αναπτύχθηκαν οι μέθοδοι ανόρυξης του γαιάνθρακα. Ανατινάξεις χαλάρωναν το έδαφος πάνω από τα στρώματα του γαιάνθρακα, και μετά πήγαιναν τεράστια φορτηγά τα οποία φόρτωναν τον άνθρακα και έφευγαν.
Οι άνθρωποι που ζούσαν σ’ αυτές τις περιοχές, ωστόσο, θυμούνταν την εποχή που τα βουνά και οι λόφοι ήταν γεμάτοι άνθιση και πρασινάδα. Αλλά τώρα μεγάλες, ισχυρές μηχανές, τόσο μεγάλες ώστε μπορούσαν να βγάλουν μέχρι 325 τόννους γης με ένα και μόνο χτύπημα, κατέτρωγαν τις βουνοπλαγιές, καταβρόχθιζαν μεγάλα κομμάτια γης. Τα υπόγεια ποτάμια άλλαξαν ρουν. Τα πηγάδια στέρεψαν. Τα άγρια ζώα έψαξαν να βρουν νέες περιοχές δασών, και η διάβρωση του εδάφους προχώρησε με αστραπιαία ταχύτητα, καθώς οι ανθρακωρύχοι έφευγαν για να βρουν νέα αποθέματα, αφήνοντας βαθιές, άσχημες χαράδρες στη γη.
Ψηφίστηκαν νόμοι που απαιτούσαν από τους ανθρακωρύχους να αφήνουν τις τοποθεσίες στην κατάσταση που τις βρήκαν. Έπρεπε να απομακρύνουν το χώμα που έβγαζαν προκειμένου να βγάλουν τον γαιάνθρακα και να φτιάχνουν το τοπίο όπως ήταν πριν. Αν ξερίζωναν δέντρα, θα έπρεπε να ξαναφυτέψουν άλλα. Αν θα κατέστρεφαν τη χλωρίδα, θα έπρεπε να ξαναφυτέψουν άλλη. Αν το νερό που θα έβγαινε από το έδαφος θα περιείχε τώρα οξύ έτσι ώστε να ψοφούν τα ψάρια, θα έπρεπε το οξύ να εξουδετερωθεί προτού επαναφερθεί το νερό στα ρυάκια. Οι απαιτήσεις είναι πολλές και η αποκατάσταση του περιβάλλοντος είναι δαπανηρή, αλλά οι περισσότεροι από τους ανθρακωρύχους υπακούνε στους νόμους. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμη εκείνοι οι οποίοι χτυπούν και φεύγουν, αφήνοντας τη γη οικτρά σημαδεμένη.
Γαιάνθρακας—Και Όξινη Βροχή
Κατόπιν ήρθαν οι βροχές—όξινες βροχές! Είναι το πιο πρόσφατο φλέγον ζήτημα σχετικά με τον γαιάνθρακα. Όταν καίγεται ο γαιάνθρακας, τότε απελευθερώνεται διοξείδιο του θείου και οξείδιο του αζώτου. Όταν οι καπνοδόχοι των εργοστασίων που καίνε γαιάνθρακα και οι άλλες βιομηχανίες εκτοξεύουν τα απόβλητά τους στον αέρα, τότε το διοξείδιο του θείου και το οξείδιο του αζώτου μπορούν να μετατραπούν σε θειικό και νιτρικό οξύ, που μεταφέρονται από τα ρεύματα του αέρα σε μεγάλες αποστάσεις μερικές φορές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και κατόπιν πέφτουν στη γη με το χιόνι ή τη βροχή.
«Πολλοί επιστήμονες», γράφει το Νέα των ΗΠΑ και Παγκόσμιες Ειδήσεις, «πιστεύουν ότι η όξινη βροχή και η όξινη ομίχλη αφαιρούν τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες από το έδαφος και από τα φύλλα των δέντρων». Το πρόβλημα της όξινης βροχής δεν περιορίζεται μόνο στη Βόρεια Αμερική. «Στην Ευρώπη», συνεχίζει η είδηση, «η χωρίς προηγούμενο ελάττωση των δασότοπων που είναι τόσο ζωτικοί για τη ζωή αποκαλείται ‘δασικός θάνατος’ . . . Η ερήμωση απλώνεται σ’ όλη τη Γερμανία, την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σουηδία. Στην Ελβετία, η ελάττωση των δασών έχει δημιουργήσει νέες ανησυχίες σχετικά με χιονοστιβάδες πάνω σε απογυμνωμένες πλαγιές βουνών».
Οποιοσδήποτε είχε το χόμπυ να διατηρεί ψάρια σε ένα ενυδρείο γνωρίζει καλά ότι όταν το νερό είναι πολύ όξινο μπορεί να σκοτώσει τα ψάρια. Και όταν πέφτει βροχή που περιέχει 700 φορές περισσότερο οξύ από το φυσιολογικό, όπως μετρήθηκε λίγα χρόνια πριν σε μια από τις ανατολικές πολιτείες, το αποτέλεσμα θα είναι καταστροφή για τα ψάρια. «Εκατοντάδες λίμνες στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης και χιλιάδες λίμνες στη Σκανδιναβία και στον Καναδά είναι τόσο όξινες ώστε τα ψάρια δεν μπορούν να ζήσουν πια σ’ αυτές», αναφέρει το περιοδικό Γκουντ Χαουζκίπιν Ιουνίου 1984.
Και έτσι μια κατακραυγή ακούγεται σ’ όλο τον κόσμο. Η όξινη βροχή είναι ένα διογκούμενο πρόβλημα. Οι περιβαλλοντολόγοι και η βιομηχανία βρίσκονται σε πλήρες αδιέξοδο μπροστά στο πρόβλημα.
Παρ’ όλα αυτά, ο γαιάνθρακας επανεμφανίζεται σαν πηγή ενέργειας. Πολλές βιομηχανίες επανέρχονται στον γαιάνθρακα για να κινούν τις γεννήτριες και τους στροβίλους τους. Πολλά πράγματα μπορούν να γίνουν από τον γαιάνθρακα—πετρέλαιο, βενζίνη, κούκλες, αρώματα, ασπιρίνες, ζαχαρίνη, νάυλον, πλαστικά, και μια σειρά από άλλα υποπροϊόντα.
Γι’ αυτό, φαίνεται ότι ο γαιάνθρακας, με όλα του τα φλέγοντα ζητήματα, θα υπάρχει για πολύ καιρό.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]
Κατόπιν ήρθαν οι βροχές—οι όξινες βροχές. Και στο πέρασμά τους πεθαμένα δάση, νεκρές λίμνες
[Εικόνα στη σελίδα 18]
Τεράστιες μηχανές βγάζουν 12 τόννους το λεπτό
[Εικόνα στη σελίδα 18]
Εισάγονται μπάρες για να εμποδιστούν οι κατακρημνίσεις