Επιτόκια—Το Ασυγκράτητο Τρενάκι

ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ, υψηλότερα, υψηλότερα το τρενάκι ολοένα και ανεβαίνει. Μετά κατηφορίζει απότομα με θόρυβο—για να ανηφορίσει και πάλι. Βρίσκεται τώρα εκτός ελέγχου; Και πάλι μια πτώση και πάλι ένα ανέβασμα. Φαινομενικά, κάθε νέα άνοδος είναι πιο βίαιη από την προηγούμενη. Μήπως συμμετέχετε σ’ αυτή τη διαδρομή; Αν είστε απ’ αυτούς που επηρεάζονται από τις αυξήσεις των επιτοκίων, τότε συμμετέχετε.

Η διαδρομή άρχισε χιλιάδες χρόνια πριν. Το Δευτερονόμιον 23:19, 20 αναφέρεται σ’ έναν καλπασμό επιτοκίων 34 αιώνες πριν. Εννιά αιώνες αργότερα, οι Έλληνες προχώρησαν από το 10 τοις εκατό στο 12 τοις εκατό. Τα επιτόκια των Ρωμαίων του πρώτου αιώνα αυξήθηκαν ραγδαία από το 4 μέχρις το 50 τοις εκατό με βάση το πού ζούσαν οι άνθρωποι στην κοινωνία αυτή. Και, βέβαια, ο καλπασμός συνεχίζεται σήμερα.

Τόκος και Χρέος—για Άτομα

Σ’ όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι βρίσκονται σ’ αυτόν τον καλπασμό του επιτοκίου. Για παράδειγμα, το μέσο επιτόκιο για δάνειο καινούργιου αυτοκινήτου στις εμπορικές τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών το 1973 ήταν 10,21 τοις εκατό. Μέχρι το 1982, τα επιτόκια είχαν φτάσει κατά μέσο όρο στο 16,83 τοις εκατό, απλά και μόνο για να κατέβουν στο 12,95 τοις εκατό το 1985.

Το να αγοράσει κανείς ένα καινούργιο σπίτι στις ΗΠΑ ήταν το ίδιο ανησυχητικό. Ο ρυθμός των επιτοκίων για μια συμβατική υποθήκη σπιτιού για ένα καινούργιο σπίτι πήγε από το 7,66 τοις εκατό το 1971 στο 16,71 τοις εκατό το 1981. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1984 είχε πέσει στο 13,20 τοις εκατό. Όμως πώς επηρεάζει ο γρήγορος αυτός καλπασμός τον δανειζόμενο; Για παράδειγμα, η εξόφληση δανείου για σπίτι 50.000 δολαρίων προς 8 τοις εκατό τόκο θα κόστιζε 132.080 δολάρια σε 30 χρόνια. Ωστόσο, το ίδιο αυτό δάνειο των 50.000 δολαρίων προς 15 τοις εκατό θα εξακοντιζόταν στο συγκλονιστικό ποσό των 227.602 δολαρίων. Δεν σας φαίνεται λιγάκι δαπανηρή αυτή η διαδρομή;

Μήπως η αβεβαιότητα αυτής της διαδρομής έκανε τον δανεισμό να επιβραδυνθεί; Όπως φαίνεται, όχι. Το Δελτίο της Ομοσπονδιακής Αποταμίευσης αναφέρει ότι, στις ΗΠΑ, το ποσό δανείων με δόσεις που χρωστούσαν άτομα το 1970 ανήλθε σε 105,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 1980 το ποσό αυτό είχε τριπλασιαστεί στα 313,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Και σύμφωνα με την εφημερίδα Δη Γουώλ Στρητ Τζώρναλ, τα χρέη με δόσεις είχαν αυξηθεί σε 418 περίπου δισεκατομμύρια δολάρια τον Μάιο του 1984. Καθώς τα χρέη αυξάνουν τόσο γρήγορα, είναι ασφαλής ο καλπασμός αυτός του επιτοκίου;

Έχει αναπτυχθεί μια ανησυχητική τάση. Το 1973, οι χρεοκοπίες που κηρύχτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερέβηκαν συνολικά τον αριθμό των 173.000. Ως το 1982, οι χρεοκοπίες είχαν φτάσει στις 527.811. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι στη διάρκεια της περιόδου αυτής των αυξημένων χρεοκοπιών, υπήρξε σημαντική αύξηση στα επιτόκια.

Τόκος και Χρέη—για τις Κυβερνήσεις

Οι Ισραηλίτες είχαν λάβει εντολή να μην επιβαρύνουν τους άλλους Ισραηλίτες με τόκο αν θα είχαν ανάγκη για βοήθεια. (Έξοδος 22:25) Οι αναπτυσσόμενες χώρες του Τρίτου Κόσμου εξάπαντος έχουν ανάγκη για να ενισχύσουν την οικονομία τους. Οι πλουσιότερες χώρες σ’ όλο τον κόσμο έχουν προσφέρει βοήθεια με παροχή δανείων.

Αλλά μήπως όλα αυτά τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για την κάλυψη αναγκών; Το περιοδικό Τάιμ της 2 Ιουλίου 1984, παραθέτει τα λόγια του προέδρου της Αργεντινής, Ραούλ Αλφονσίν, καθώς συζητούσε για τα δισεκατομμύρια δολάρια που δάνεισαν στη χώρα του. Δήλωσε: «Το πιο εξοργιστικό χαρακτηριστικό των ξένων δανείων για τους Αργεντινούς είναι ότι τα χρήματα αυτά δεν καταβλήθηκαν για την επέκταση της οικονομίας και για τη δημιουργία κεφαλαίου. Εντελώς το αντίθετο».

Περαιτέρω αναφέρθηκε ότι οι χώρες της Βραζιλίας και της Παραγουάης συνεργάστηκαν για το κτίσιμο του μεγαλύτερου φράγματος του κόσμου, του Ιταϊπού.a Το φράγμα επρόκειτο να παράγει ηλεκτρισμό και για τις δυο αυτές αναπτυσσόμενες χώρες. Εννιά χρόνια έχουν διατεθεί στην κατασκευή· και αφού στοίχισε 18 δισεκατομμύρια δολάρια το Ιταϊπού, μόνο η Παραγουάη έχει λάβει μια μικρή ποσότητα ηλεκτρισμού. Η Βραζιλία δεν έχει λάβει καθόλου.

Ο υπουργός βιομηχανίας και εμπορίου της Βραζιλίας, ο κύριος Γιοάο Καμίλο Πέννα, δήλωσε πρόσφατα: «Έχουμε μισοτελειωμένα έργα αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων με μηδέν βαθμό χρησιμότητας».

Οι πιο μεγάλοι δανειζόμενοι της Λατινικής Αμερικής στα μέσα του 1984 ήταν η Βραζιλία με 93,1 δισεκατομμύρια δολάρια και το Μεξικό με 89,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Επιπρόσθετα, η Αργεντινή, με τον ασυγκράτητο πληθωρισμό τού 568 τοις εκατό, αγωνιζόταν να εξοφλήσει τα χρέη της. Οι 29 εκατομμύρια κάτοικοι της Αργεντινής αντιμετώπισαν το διεθνές κυβερνητικό τους χρέος των 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η αύξηση των επιτοκίων αναμενόταν να κοστίσει στους Αργεντινούς περίπου 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 1984.

Το περιοδικό Τάιμ της 2ας Ιουλίου 1984 κάνει την εξής παρατήρηση: «Οι Νοτιοαμερικανοί ηγέτες τονίζουν ότι γενικά εξαιτίας των πληρωμών των τόκων, οι οικονομικοί τους πλουτοπαραγωγικοί πόροι απορροφούνται από χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ με ρυθμό περίπου 30 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Αυτό έχει γίνει ένα είδος αντίστροφης εξωτερικής βοήθειας όπου οι φτωχοί δίνουν στους πλούσιους».

Η αύξηση των επιτοκίων επηρεάζει επίσης και τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με το Στατίστικαλ Άμπστρακτς οφ δη Γιουνάιτεντ Στέιτς, το 1984, η ποσότητα των χρημάτων που δανείστηκε η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξακολουθεί να αυξάνει. Τα χρήματα που δανείστηκε, δηλαδή το δημόσιο χρέος, αυξήθηκε από 43 δισεκατομμύρια δολάρια το 1940 στο εκπληκτικό ποσό του 1,1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων το 1982. Απλώς ο τόκος γι’ αυτό το χρέος αυξήθηκε από ένα δισεκατομμύριο δολάρια το 1940 σε 117 δισεκατομμύρια δολάρια το 1982.

Τόκος και Χρέη—Η Άποψη της Βίβλου

Το έθνος Ισραήλ των αρχαίων χρόνων παρέμενε οικονομικά σταθερό, ενόσω υπάκουαν στους νόμους του Θεού. Όταν οι νόμοι αυτοί παραβιάζονταν, τότε οι Ισραηλίτες υπέφεραν πραγματικά. Το πέμπτο κεφάλαιο του Νεεμία αναφέρεται στην επιβάρυνση τόκου. Ωστόσο, εξαιτίας της κατάστασης, σ’ αυτή την περίπτωση αυτό ήταν τελείως ανάρμοστο. Τα σπίτια, τα αμπέλια, και τα παιδιά ακόμη χρησιμοποιούνταν σαν τόκος για τα χρήματα που είχαν δανειστεί απλά για να διατηρηθούν οι άνθρωποι στη ζωή, στη διάρκεια περιόδου έλλειψης τροφίμων.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο δεν θα πρέπει να δανείζει ή να δανείζεται χρήματα; Όχι! Το εδάφιο Ψαλμός 37:21 μας λέει, «Δανείζεται ο ασεβής και δεν αποδίδει». Αυτό δεν καταδικάζει τον δανεισμό χρημάτων αλλά τονίζει την απαίτηση που υπάρχει να εξοφλεί ο δανειζόμενος το χρέος του. Ένας Ισραηλίτης θα μπορούσε ακόμη και να πουλήσει τον εαυτό του σε υπηρεσία σαν πληρωμή για το χρέος. (Λευιτικόν 25:39, 40) Σε μια από τις παραβολές του, ο Ιησούς ο ίδιος άφησε να νοηθεί ότι το να πάρει κανείς τόκο για χρήματα που κατατίθενται στην τράπεζα θα ήταν κατάλληλο.—Ματθαίος 25:26, 27.

Οι νόμοι του Θεού που γράφτηκαν για το έθνος Ισραήλ δεν καταδίκαζαν πάντοτε τη χρέωση τόκου. Συχνά ξένοι έμποροι βρίσκονταν στον Ισραήλ. Ο σκοπός του εμπόρου ήταν το ατομικό κέρδος. Φυσικά αναμενόταν απ’ αυτόν να πληρώσει τόκο. (Δευτερονόμιον 23:20) Ωστόσο, ο τόκος δεν θα έπρεπε να χρεωθεί σ’ έναν Ισραηλίτη αδελφό που θα βρισκόταν σε ανάγκη. Οι οικονομικές ατυχίες ίσως να προξενούσαν προσωρινές ανάγκες για ρουχισμό ή τροφή. Το Λευιτικόν 25:37 δηλώνει, «Το αργύριόν σου δεν θέλεις δώσει εις αυτόν επί τόκω, και επί πλεονασμώ δεν θέλεις δώσει τας τροφάς σου».

Ο καλπασμός των επιτοκίων σήμερα προξενεί πολλές ταλαιπωρίες. Καθώς οι ταλαιπωρίες αυτές αυξάνουν σε ένταση, εφαρμόζουν οι δανειστές χρημάτων τις Βιβλικές αρχές σχετικά με τον τόκο; Σας έχουν επηρεάσει οι τιμές των επιτοκίων; Θα καταρρεύσουν οι παγκόσμιες οικονομικές αγορές εξαιτίας κάποιου ανεξέλεγκτου καλπασμού των επιτοκίων; Η υπόμνηση της Βίβλου για μας είναι, «Ό,τι αν σπείρη ο άνθρωπος τούτο και θέλει θερίσει».—Γαλάτας 6:7.

[Υποσημειώσεις]

[Γράφημα/Εικόνα στη σελίδα 9]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Διαγραμματική Απεικόνιση των Επιτοκίων για Δάνεια Υποθήκης Σπιτιών

για τα Έτη 1958-1983

Τοις εκατό

18

17

16

15

14

13

12

11

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

Δεκαετία του 1960

Δεκαετία του 1970

Δεκαετία του 1980

[Γράφημα/Εικόνα στη σελίδα 10]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Κόστος Υποθήκης Σπιτιού 50.000 Δολαρίων επί 30 Χρόνια

Δολάρια Σε Χιλιάδες

250

200

150

100

50

0

Τόκος

Τόκος

Δάνειο

Δάνειο

8%

15%