Εμπορικός Πόλεμος—Πώς σας Επηρεάζει

ΕΝΑΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ιεραπόστολος στην Ιαπωνία έλαβε 2.000 δολάρια από τη μητέρα του το Νοέμβριο του 1985 για να ταξιδέψει στην πατρίδα του όταν θα έπαιρνε τις διακοπές του το επόμενο καλοκαίρι. Αν είχε μετατρέψει αμέσως τα χρήματα, θα είχε πάρει 400.000 γιεν, η ισοτιμία ήταν 200 γιεν το δολάριο. Τουναντίον, αποφάσισε να περιμένει μέχρι τον Ιούλιο του 1986 που θα ήταν έτοιμος να βγάλει τα αεροπορικά του εισιτήρια. Μέχρι τότε όμως η συναλλαγματική ισοτιμία είχε πέσει στα 160 γιεν το δολάριο, και έτσι τα χρήματά του άξιζαν μόνο 320.000 γιεν. Έχασε 80.000 γιεν (περίπου 500 δολάρια) απλώς επειδή κράτησε τα χρήματά του για εφτά μήνες. Τελικά, δεν έφτασαν τα χρήματα που στην αρχή φαίνονταν αρκετά για να βγάλει αεροπορικά εισιτήρια και αυτός και η γυναίκα του.

Η συρρίκνωση του αμερικανικού δολαρίου δεν επηρεάζει μόνο αυτούς που κάνουν διεθνή ταξίδια. Αν πρόσφατα αγοράσατε προϊόντα που έχουν εισαχθεί από την Ιαπωνία ή τη Δυτική Ευρώπη, τότε μάλλον θα έχετε πάρει γεύση από το πρόβλημα. Από μελέτες που έχουν γίνει φαίνεται ότι οι αυξήσεις των τιμών των εισαγόμενων αυτοκινήτων, των φωτογραφικών μηχανών, των ρολογιών, ακόμα και των κρασιών και των τυριών, μέσα στον περασμένο χρόνο κυμάνθηκαν ανάμεσα στο 10 και στο 20 τοις εκατό. Για παράδειγμα, μια καλή ιαπωνική φωτογραφική μηχανή που τον Οκτώβριο του 1985 πουλιόταν για 400 δολάρια, τον Ιούνιο του 1986 στοίχιζε 450 δολάρια, αύξηση 12,5 τοις εκατό. «Οι επιπρόσθετες διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα έχουν πιθανόν σαν αποτέλεσμα αυξήσεις στις τιμές, μεγαλύτερες απ’ αυτές που έχουμε παρατηρήσει μέχρι τώρα», λέει ένας οικονομικός αναλυτής των Η.Π.Α.

Οι ψηλότερες τιμές καταναλωτή αποτελούν μόνο τη μια πλευρά του ζητήματος. Αυτή η εξέλιξη στην οικονομία πιέζει σκληρά τις βιομηχανίες της Ιαπωνίας και της Δυτικής Γερμανίας. Αν και στις Η.Π.Α. η τιμή για την ίδια αυτή φωτογραφική μηχανή πήδηξε από τα 400 στα 450 δολάρια μέσα σε λίγους μήνες, στην πραγματικότητα στο Ιαπωνικό νόμισμα έπεσε από τα 98.000 στα 78.000 γιεν. Έτσι, αναφέρθηκε ότι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές ηλεκτρικών συσκευών στην Ιαπωνία, κάθε φορά που η αξία του δολαρίου πέφτει κατά ένα γιεν, χάνει 30 εκατομμύρια δολάρια. Η επίδραση είναι παρόμοια στο εμπόριο εξαγόμενων προϊόντων όπως είναι τα αυτοκίνητα, ο χάλυβας και τα υφάσματα.

Οι βιομηχανικοί γίγαντες, για να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους, κατάφυγαν σε μεγάλες περικοπές του κόστους και σε περιορισμό των περιθωρίων του κέρδους. Οι μικρότερες επιχειρήσεις, ανίκανες να αντέξουν τη ζημιά, χρεοκόπησαν. Η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στο Τόκιο, Mainichi Shimbun, ανάφερε ότι 292 επιχειρήσεις έπεσαν έξω μεταξύ του Οκτωβρίου του 1985 και του Αυγούστου του 1986. Σαν αποτέλεσμα, οι Ιάπωνες εργάτες έλαβαν τον περασμένο χρόνο τη μικρότερη αύξηση στο μισθό τους μέσα σε 31 χρόνια—κατά μέσο όρο 4,5 τοις εκατό. Και η ανεργία έφτασε στο 2,9 τοις εκατό του εργατικού δυναμικού, το μεγαλύτερο ποσοστό από το 1953. Υπάρχει ο φόβος ότι η αναλογία «μπορεί να αυξηθεί σε 7% με 8%», σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Εργατικών Συνδικάτων.

Τα Αποτελέσματα της Ανισορροπίας του Εμπορικού Ισοζυγίου

Αλλά γιατί έπεσε το δολάριο; Για να το θέσουμε απλά, αυτό οφείλεται στον εμπορικό πόλεμο που διεξάγεται στον κατεξοχήν ανταγωνιστικό κόσμο των διεθνών συναλλαγών. Μερικές χώρες καταφέρνουν να εξάγουν περισσότερα αγαθά απ’ ό,τι εισάγουν, με αποτέλεσμα να έχουν πλεόνασμα στο εμπορικό τους ισοζύγιο. Για παράδειγμα, το ετήσιο πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου του Καναδά φτάνει τα 18,6 δισεκατομμύρια δολάρια και η Ιαπωνία το 1986 έκανε εξαγωγές προϊόντων που άξιζαν 82,7 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερο από τα προϊόντα που εισήγαγε.

Από την άλλη μεριά, χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες εισάγουν τώρα πολύ περισσότερα αγαθά απ’ ό,τι εξάγουν. Είναι εύκολο να διακρίνουμε τις επιπτώσεις που έχει αυτή η κατάσταση στην οικονομία μιας χώρας. Το επακόλουθο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ανεργίας και διαταράσσει την οικονομική σταθερότητα μιας χώρας.

Αντιλαμβανόμενοι ότι η παγκόσμια οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αξιοπιστία της οικονομίας των Η.Π.Α., οι υπουργοί οικονομικών και οι μεγαλοτραπεζίτες των πέντε μεγάλων βιομηχανικών χωρών συναντήθηκαν το Σεπτέμβριο του 1985 και συμφώνησαν να υποτιμήσουν το αμερικανικό δολάριο έναντι των κύριων νομισμάτων του κόσμου. Αυτό έγινε με τη σκέψη ότι αν η αξία του δολαρίου ήταν χαμηλότερη, τα προϊόντα των Η.Π.Α. θα ήταν φτηνότερα και πιο ανταγωνιστικά στις άλλες χώρες. Αυτό θα προωθούσε τις εξαγωγές των Η.Π.Α. Μέσα στην ίδια τη χώρα, θα μειωνόταν η ζήτηση για εισαγόμενα προϊόντα, μια και αυτά θα στοίχιζαν ακριβότερα. Το σίγουρο αποτέλεσμα, θεωρητικά, θα ήταν να μειωθεί το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου των Η.Π.Α.

Από τότε που εφαρμόστηκε το σχέδιο, η αξία του αμερικανικού δολαρίου έχει πέσει περίπου κατά 20 τοις εκατό έναντι του μάρκου, του γιεν, του φράγκου και άλλων μεγάλων νομισμάτων. Αλλά μήπως αυτό αντίστρεψε την πορεία της ανισορροπίας του εμπορικού ισοζυγίου; «Παρά τις προσαρμογές που έγιναν στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, το διμερές έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου δεν θα μειωθεί φέτος», είπε ο Μάλκομ Μπάλντριτζ, υπουργός εμπορίου των Η.Π.Α., σε μια ομιλία που απεύθυνε σε κορυφαίους Ιάπωνες επιχειρηματίες και κυβερνητικούς τον περασμένο χρόνο.

Στην πραγματικότητα, τα εισαγόμενα προϊόντα συνεχίζουν να είναι το ίδιο ελκυστικά στους Αμερικανούς καταναλωτές, όπως ήταν πάντοτε. Για παράδειγμα, οι εκθέσεις δείχνουν ότι το 1986 οι εισαγωγές ιαπωνικών αυτοκινήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ίδιες με τις εισαγωγές του 1985. Αφού η τιμή του κάθε αυτοκινήτου ανέβηκε αλλά ο συνολικός αριθμός των εισαγόμενων αυτοκινήτων παρέμεινε ο ίδιος, η φυσική συνέπεια ήταν να αυξηθεί η αξία των εισαγωγών σε δολάρια αντί να μειωθεί. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου των Η.Π.Α. έκανε ένα άλμα από το σύνολο των 118 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 1985 στο ρεκόρ των 175 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 1986, ενώ σχεδόν το ένα τρίτο αυτού του τεράστιου ελλείμματος οφείλεται στις συναλλαγές με την Ιαπωνία!

Αυτό που συμβαίνει στην Ιαπωνία και στις Ηνωμένες Πολιτείες συμβαίνει και σε άλλα μέρη. Ο εμπορικός πόλεμος μας επηρεάζει όλους. Ποια είναι η αιτία; Τι μπορεί να γίνει γι’ αυτό; Και υπάρχει κάποια μόνιμη λύση;

[Εικόνα στη σελίδα 3]

Γιατί η τιμή μιας καλής ιαπωνικής φωτογραφικής μηχανής αυξήθηκε από 400 σε 450 δολάρια μέσα σε λίγους μήνες;