Η Έρευνα για το Κακό από τον Αυγουστίνο Μέχρι τον Καλβίνο

ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ του Περί Πολιτείας του Θεού, ο θεολόγος του πέμπτου αιώνα Αυγουστίνος, υποστήριξε ότι ο άνθρωπος, όχι ο Θεός, είναι υπεύθυνος για την ύπαρξη του κακού. Ο Αυγουστίνος έγραψε: «Ο Θεός, ο πρωτουργός της ανθρώπινης φύσης, όχι των ελαττωμάτων, δημιούργησε τον άνθρωπο ευθύ· αλλά ο άνθρωπος, επειδή η ίδια του η θέληση ήταν διεφθαρμένη και δικαίως καταδικασμένη, γέννησε διεφθαρμένα και καταδικασμένα παιδιά . . . Και επομένως, εξαιτίας της κακής χρήσης της ελεύθερης βούλησης, προήλθε όλη αυτή η σωρεία του κακού».

Η κακή χρήση της ελεύθερης βούλησης ίσως να εξηγεί μεγάλο μέρος, αν όχι το περισσότερο, του κακού που έχει πλήξει την ανθρωπότητα. Ωστόσο, θα μπορούσε η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου να φέρνει την ευθύνη για μια καταστροφή σαν εκείνη στο Σαν Ραμόν; Δεν είναι αλήθεια ότι πολλές καταστροφές προκαλούνται από περιστάσεις που ξεπερνούν τον έλεγχο του ανθρώπου; Και ακόμα στην περίπτωση που ο ίδιος ο άνθρωπος διάλεγε με τη θέλησή του το κακό, γιατί ένας Θεός αγάπης θα επέτρεπε στο κακό να συνεχίζεται;

Τον 16ο αιώνα, ο Γάλλος προτεστάντης θεολόγος Ιωάννης Καλβίνος, όπως και ο Αυγουστίνος, πίστευε ότι υπάρχουν εκείνοι που είναι «προορισμένοι [από τον Θεό] να είναι τέκνα και κληρονόμοι της ουράνιας βασιλείας». Όμως, ο Καλβίνος προχώρησε το ζήτημα ακόμη περισσότερο, επιχειρηματολογώντας ότι ο Θεός προόρισε επίσης ορισμένα άτομα να είναι «αποδέκτες της οργής του»—καταδικασμένοι σε αιώνια κατάκριση!

Το δόγμα του Καλβίνου είχε τρομακτικές προεκτάσεις. Αν κάποιος υπόφερε οποιοδήποτε είδος δυστυχίας, δεν θα έδειχνε αυτό ότι ανήκε στους καταδικασμένους; Επιπλέον, δεν θα ήταν ο ίδιος ο Θεός υπεύθυνος για τις πράξεις εκείνων που προόρισε; Επομένως, ο Καλβίνος άθελά του κατάστησε τον Θεό Δημιουργό της αμαρτίας! Ο Καλβίνος είπε ότι «ο άνθρωπος αμαρτάνει με τη συναίνεση μιας άμεσης και προδιατεθειμένης θέλησης».—Ομολογία Πίστεως, από τον Ιωάννη Καλβίνο.

Ωστόσο, οι έννοιες της ελεύθερης βούλησης και του προορισμού αποδείχτηκαν απελπιστικά ασυμβίβαστες. Το μόνο που μπόρεσε να κάνει ο Καλβίνος για να γεφυρώσει αυτήν την απογοητευτική αντίφαση ήταν να ισχυριστεί ότι «μια τέτοια άκρα σαφήνεια ξεπερνάει πράγματι τα όρια της ανώριμης διανοίας μας και η μικρότητά μας δεν μας επιτρέπει να κατανοήσουμε μια τόσο μεγάλη σοφία», όπως είναι ο προορισμός.

[Εικόνες στη σελίδα 6]

Αυγουστίνος

Ιωάννης Καλβίνος