«Οι Πεταλούδες των Θαλασσών»

ΤΙ έρχεται στο νου σας όταν αναφέρει κάποιος τη λέξη «σαλίγκαρος» ή τη λέξη «γυμνοσάλιαγκας»; Οι περισσότεροι, σκεφτόμαστε ένα ζώο γλοιώδες και γλιστερό που δεν έχει πάνω του ούτε ίχνος ομορφιάς, γοητείας ή ελκυστικότητας.

Ωστόσο κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ζει ένα είδος θαλάσσιου γυμνοσάλιαγκα, ένα ζώο που μοιάζει με σαλίγκαρο, το οποίο είναι τόσο όμορφο και πολύχρωμο που το έχουν ονομάσει πεταλούδα των θαλασσών. Μολονότι τα περισσότερα απ’ αυτά τα πλάσματα δεν έχουν όστρακο, ανήκουν στην οικογένεια των μαλακίων, η οποία περιλαμβάνει τα θαλάσσια οστρακοφόρα.

Περί τίνος πρόκειται; Πρόκειται για το γυμνοβράγχιο. Ονομάστηκε έτσι γιατί είναι μαλάκιο χωρίς όστρακο, κι έτσι τα βράγχιά του είναι εκτεθειμένα. Κατά λέξη, το όνομά του θα πει «γυμνά βράγχια».

Οι θαλάσσιοι βιολόγοι δεν γνωρίζουν και πολλά γύρω από τα γυμνοβράγχια, μολονότι έχουν βρεθεί πάνω από 3.000 είδη και έχει προσδιοριστεί η ταυτότητα των περισσοτέρων απ’ αυτά. Το μήκος τους κυμαίνεται από 0,3 ως 30 εκατοστά και είναι από τα ζώα της θάλασσας με τα πιο ζωηρά χρώματα· έχουν χρωστικές ουσίες που παράγουν χτυπητό πορτοκαλί, μπλε, μωβ, κίτρινο και κόκκινο χρώμα.

Ακόμη και οι σωροί των αυγών που κάνουν μερικά απ’ αυτά τα πλάσματα έχουν ωραίο σχήμα και χρώμα. Τα αυγά τους είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να σχηματίζουν κορδέλες διαφόρων σχημάτων, οι οποίες μοιάζουν πολύ με την κορδέλα που θα χρησιμοποιούσατε για να στολίσετε ένα δώρο. Αυτές οι «κορδέλες» τοποθετούνται κάθετα και σχηματίζουν ένα μεγάλο σωρό αυγών που μοιάζει με όμορφο λουλούδι. Τι εμποδίζει τα ψάρια και τα άλλα αρπαχτικά να τσιμπολογήσουν και να φάνε αυτήν την μπουκιά, με την ελκυστική όψη; Στο περίβλημα του αβγού υπάρχει μια ουσία που κάνει τα αβγά άνοστα για τα αρπαχτικά, προστατεύοντάς τα έτσι μέχρις ότου αναπτυχθούν σε πλαγκτονικές προνύμφες.

Τα πλήρως αναπτυγμένα γυμνοβράγχια δεν είναι μόνο λεπτεπίλεπτα και πολύ ευδιάκριτα, αλλά και αργοκίνητα και μαλακά—πράγμα παράδοξο, αν σκεφτεί κανείς ότι το περιβάλλον του ωκεανού συχνά είναι σκληρό, βίαιο και εχθρικό. Γι’ αυτό, ένας θαλάσσιος βιολόγος είπε: «Είναι αξιοθαύμαστο και εκπληκτικό το γεγονός και μόνο ότι υπάρχουν». Ναι, είναι αξιοθαύμαστο το ότι εξακολουθούν να υπάρχουν στο περιβάλλον τους αυτό. Είναι ιδιαίτερα αξιοθαύμαστο το ότι αυτή η μπουκιά που φαίνεται τόσο ορεχτική δεν γίνεται λεία των ψαριών που ελκύονται από τα φανταχτερά χρώματα και τις κυματιστές κινήσεις της.

Πολλά από τα γυμνοβράγχια με το μαλακό σώμα είναι τέλεια σχεδιασμένα για να τρέφονται με θαλάσσιες ανεμώνες και με υδροειδείς που είναι συγγενικά είδη. Αυτοί οι οργανισμοί, με τους οποίους τρέφονται τα γυμνοβράγχια, έχουν στα πλοκάμια τους κνιδοκύτταρα για να αναισθητοποιούν τη λεία τους και για να προστατεύονται από τα περισσότερα αρπαχτικά. Το γυμνοβράγχιο ωστόσο, είναι απρόσβλητο από το τσίμπημά τους.Όταν αυτός ο θαλάσσιος γυμνοσάλιαγκας, φάει τα κνιδοκύτταρα που είναι υπεύθυνα για το δηλητηριώδες τσίμπημα της ανεμώνας ή του υδροειδή, το καλοσχεδιασμένο πεπτικό του σύστημα προωθεί μερικούς απ’ αυτούς τους δηλητηριώδεις οργανισμούς σε άλλα μέρη του σώματός του, μεταβάλλοντάς τους σε αμυντικά μέσα ενάντια στους επιδρομείς που θα επιθυμούσαν να γευτούν τον Κ. Γυμνοβράγχιο.

Άλλα γυμνοβράγχια προστατεύονται εκκρίνοντας βλέννα η οποία μυρίζει άσχημα στον άνθρωπο και πιθανόν να κόβει την όρεξη των ψαριών και των άλλων αρπαχτικών. Ένα από τα είδη, το sea lemon (σίι λέμον), είναι εφοδιασμένο με ειδικό αδένα ο οποίος παράγει ένα γλοιώδες, όξινο έκκριμα, που περιλαμβάνει θειικό οξύ κι έτσι χρησιμεύει ως αμυντικό μέσο για προστασία από τα αρπακτικά.

Έχουν παρατηρηθεί ψάρια τα οποία, αφού άρπαξαν ένα γυμνοβράγχιο, το έφτυσαν «αηδιασμένα». Η παρατήρηση αυτής της συμπεριφοράς έχει οδηγήσει τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι ο συνδυασμός των ζωηρών χρωμάτων με την αηδιαστική γεύση και/ή το τσίμπημα στο στόμα, δίνουν ένα καλό μάθημα, κάνοντας έτσι το ζωηρόχρωμο θαλάσσιο γυμνοσάλιαγκα να μοιάζει με πρόσκληση σε άνοστο γεύμα. Πρόκειται στ’ αλήθεια για έναν πολύ ισχυρό αμυντικό μηχανισμό!

Μερικά γυμνοβράγχια ωστόσο, βρίσκουν ευχαρίστηση στο να χρησιμοποιούν έναν άλλο αμυντικό μηχανισμό· κολυμπάνε και ξεφεύγουν από τον πιθανό κίνδυνο που προέρχεται από έναν επίμονο εχθρό. Άλλα έχουν την ικανότητα, όταν τους γίνεται επίθεση, να αποβάλλουν μέρη του σώματός τους και να ξεφεύγουν. Αργότερα αυτά τα μέρη αναπτύσσονται και πάλι.

Αν κάποιος παρατηρήσει την εύθραυστη ομορφιά που έχει το γυμνοβράγχιο μέσα στο περιβάλλον του, στον ωκεανό και μάθει ορισμένα πράγματα σχετικά με τα μέσα που χρησιμοποιεί για να συνεχίσει να επιβιώνει, μένει ακόμη μια φορά έκθαμβος μπροστά στη μεγάλη φαντασία, τη σοφία, και τη δημιουργική ικανότητα του Ιεχωβά Θεού. (Αποκάλυψις 4:11) Ο ψαλμωδός το διατύπωσε αυτό καλά, όταν έγραψε: «Πόσον μεγάλα είναι τα έργα σου, Κύριε [Ιεχωβά (ΜΝΚ)]. Τα πάντα εν σοφία εποίησας· η γη είναι πλήρης των ποιημάτων σου· αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος· εκεί είναι ερπετά αναρίθμητα, ζώα μικρά μετά μεγάλων».—Ψαλμός 104:24, 25.

[Εικόνες στις σελίδες 16, 17]

Απέναντι:Spanish shawl (σπάνις σόολ)

Επάνω: Mexican goddess (μέξικαν γκόντες) και αυγά

Κάτω: Head of lettuce (χεντ οβ λέτις)

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Επάνω: Αυγά του spanish dancer (σπάνις ντάνσερ)

Κάτω: Pugnacious aeolio (παγκνέσιους εόλιο)