Χέρι—‘Το Πιο Λεπτοκαμωμένο κι Επιδέξιο Όργανο’
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ήταν κρίσιμη. Ένα νεαρό κορίτσι κειτόταν στην είσοδο του νοσοκομείου, με την κύρια αρτηρία του δεξιού της ποδιού κομμένη, σ’ ένα ατύχημα με μοτοσικλέτα. Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχαν διαθέσιμα χειρουργικά εργαλεία για να σταματήσουν το αίμα που έτρεχε από την πληγή. Τι μπορούσε να κάνει ο γιατρός;
«Χρησιμοποίησα το χέρι μου σαν λαβίδα», γράφει ο καθηγητής Νέιπιερ στο βιβλίο του Hands (Χέρια), «κι έσφιξα την αρτηρία με τον αντίχειρα και με το δείκτη, όσο πιο καλά μπορούσα. Τελικά, πήρα ένα κομματάκι κλωστή, ήταν το μόνο που μπόρεσα να βρω, την πέρασα γύρω από την αρτηρία και την έδεσα. Το αίμα σταμάτησε να τρέχει. . . . Τίποτ’ άλλο εκτός από τα χέρια δεν θα μπορούσε να ενεργήσει τόσο γρήγορα και αποτελεσματικά σ’ αυτή την κρίσιμη κατάσταση. Πολύ λίγοι ασθενείς . . . καταλαβαίνουν ότι στη διάρκεια της εγχείρησης, ένα δάχτυλο που βρίσκεται στη σωστή θέση έχει σώσει τη ζωή τους».
Τέτοιες ενέργειες θα ήταν αδύνατες αν δεν υπήρχε η εφιππιοειδής άρθρωση του αντίχειρα. (Βλέπε εικόνα.) Αυτή είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να μπορεί να κάνει όλες σχεδόν τις κινήσεις που κάνει και η σφαιροειδής ενάρθρωση του ώμου, αλλά αντίθετα με τη δεύτερη, η εφιππιοειδής άρθρωση δεν χρειάζεται να έχει γύρω της μύες που να την υποστηρίζουν. Έτσι, ο αντίχειρας μπορεί να κάνει λεπτές κινήσεις, σε συνεργασία με τις άκρες των δαχτύλων.
Προσπαθήστε να πιάσετε ένα μικρό αντικείμενο ή ακόμη και να γυρίσετε τις σελίδες αυτού του περιοδικού, χωρίς να χρησιμοποιήσετε τον αντίχειρά σας. Ένας Νοτιοαφρικανός γιατρός είπε: «Έχω βάλει πολλούς πληγωμένους αντίχειρες σε νάρθηκα κι όταν ξανάρχονται οι ασθενείς, συνήθως μου λένε ότι δεν είχαν συνειδητοποιήσει πόσο χρειάζονται τον αντίχειρά τους».
Το ανθρώπινο χέρι, που περιλαμβάνει και τον αντίχειρα, είναι ένα εργαλείο που μπορεί να κάνει αμέτρητες δουλειές. Χωρίς το χέρι, πώς θα γράφατε γράμματα, πώς θα παίρνατε φωτογραφίες, πώς θα καρφώνατε μια πρόκα, πώς θα παίρνατε τηλέφωνο ή πώς θα περνούσατε την κλωστή στη βελόνα; Χάρη στο χέρι, οι πιανίστες παίζουν υπέροχα κομμάτια, οι ζωγράφοι ζωγραφίζουν όμορφες εικόνες και οι χειρουργοί κάνουν λεπτές εγχειρήσεις. «Οι πίθηκοι, επειδή έχουν κοντό αντίχειρα και μακριά δάχτυλα, μειονεκτούν σ’ ό,τι αφορά τις λεπτές κινήσεις του χεριού που απαιτούν επιδεξιότητα», δηλώνει η The New Encyclopædia Britannica (Η Νέα Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια).
Υπάρχει κι άλλη μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στο χέρι του ανθρώπου και στο χέρι του πιθήκου. Περίπου το ένα τέταρτο της κινητικής περιοχής του ανθρώπινου εγκεφάλου ασχολείται αποκλειστικά με τους μύες των χεριών σας. Η ανθρώπινη κινητική περιοχή, εξηγεί το Textbook of Medical Physiology (Εγχειρίδιο Φυσιοπαθολογίας) του καθηγητή Γκάιτον, «είναι αρκετά διαφορετική από εκείνη των κατώτερων ζώων» και χάρη σ’ αυτήν ο άνθρωπος έχει «μια ξεχωριστή ικανότητα να χρησιμοποιεί το χέρι, τα δάχτυλα και τον αντίχειρα για να κάνει δουλειές που απαιτούν μεγάλη επιδεξιότητα».
Επιπρόσθετα, οι νευροχειρουργοί έχουν ανακαλύψει άλλη μια περιοχή του ανθρώπινου εγκεφάλου, που την ονομάζουν «περιοχή των επιδεξιοτήτων του χεριού». Τα επιδέξια χέρια απαιτούν αισθητήρια κύτταρα. Αυτές οι μικροσκοπικές νευρικές απολήξεις αφθονούν στο ανθρώπινο χέρι και ειδικά στον αντίχειρα. Ένας γιατρός, που έδωσε συνέντευξη στο Ξύπνα! είπε σχετικά: «Όταν οι άνθρωποι χάνουν έστω και ελάχιστη από την ικανότητα αίσθησης που υπάρχει στο άκρο του αντίχειρά τους, δυσκολεύονται να τοποθετήσουν μικρά αντικείμενα, όπως οι βίδες». Οι βραχίονές σας έχουν άλλου είδους αισθητήρια κύτταρα, τα οποία σας καθιστούν ικανούς να κινείτε τα χέρια σας προς τη σωστή κατεύθυνση, ακόμη κι όταν είναι κατασκότεινα γύρω σας. Έτσι, όταν είστε ξαπλωμένος στο κρεβάτι τη νύχτα, μπορείτε να ξύσετε τη μύτη σας χωρίς να χτυπήσετε το πρόσωπό σας.
Ακόμη και μια απλή ενέργεια, όπως το να πιάσετε ένα ποτήρι νερό, είναι κάτι που προκαλεί θαυμασμό. Αν το κρατήσετε χαλαρά, μπορεί να σας πέσει. Αν το σφίξετε δυνατά, μπορεί να το σπάσετε και να κόψετε τα δάχτυλά σας. Πώς καταφέρνετε να το κρατάτε, πιέζοντάς το ακριβώς όσο πρέπει; Τα αισθητήρια της πίεσης στο χέρι σας, στέλνουν μηνύματα στον εγκέφαλό σας, ο οποίος δίνει στη συνέχεια τις κατάλληλες οδηγίες στους μύες του τεντωμένου σας μπράτσου και του χεριού σας.
Σε λίγο, χωρίς να χρειαστεί να κοιτάξετε, το ποτήρι φτάνει και ακουμπάει απαλά στα χείλη σας. Στο μεταξύ, εσείς μπορεί να παρακολουθείτε κάποιο τηλεοπτικό πρόγραμμα ή να είστε συγκεντρωμένοι σε κάποια συζήτηση με τους φίλους σας. Ο Δρ Μίλερ δηλώνει, στο βιβλίο του The Body in Question (Το Σώμα υπό Συζήτηση): «Το γεγονός ότι το ποτήρι φτάνει στα χείλη χωρίς να πέσει πάνω στο πρόσωπο, αποτελεί αναγνώριση της φοβερής ικανότητας που έχει το τεντωμένο άκρο να υπολογίζει το βάρος. Και το γεγονός ότι το ποτήρι παραμένει στο στόμα, παρ’ όλο που χάνει βάρος καθώς αδειάζει, δείχνει πόσο έγκαιρα ανανεώνεται η μεταδιδόμενη πληροφορία».
Δεν απορούμε λοιπόν που το ανθρώπινο χέρι έχει κάνει τους σκεπτόμενους ανθρώπους να μένουν εκστατικοί! Ο φημισμένος επιστήμονας Σερ Ισαάκ Νεύτων έγραψε: «Ακόμη κι αν δεν υπήρχε καμιά άλλη απόδειξη, ο αντίχειρας και μόνο θα με έπειθε για την ύπαρξη του Θεού». Και ο καθηγητής Νέιπιερ λέει: «Μπορούμε να στείλουμε ανθρώπους στο φεγγάρι, αλλά, παρ’ όλες τις φοβερές μας ικανότητες στη μηχανική και στην ηλεκτρονική, δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα τεχνητό δείκτη που να μπορεί και να αισθάνεται και να κάνει νοήματα». Η The New Encyclopædia Britannica (Η Νέα Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια) δηλώνει ότι το χέρι του ανθρώπου είναι προφανώς «το πιο λεπτοκαμωμένο κι επιδέξιο βιολογικό όργανο» και κάνει τον άνθρωπο να «ξεχωρίζει απ’ όλα τα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά που υπάρχουν».
[Εικόνα στη σελίδα 5]
Η εφιππιοειδής άρθρωση του αντίχειρα είναι μοναδική σε σύγκριση με τις αντίστοιχες αρθρώσεις των δαχτύλων
[Εικόνα στη σελίδα 6]
Το ανθρώπινο χέρι, που περιλαμβάνει και τον αντίχειρα, είναι εργαλείο που μπορεί να κάνει αμέτρητες δουλειές
[Εικόνα στη σελίδα 6]
Τα αισθητήρια κύτταρα του χεριού σας και του άνω άκρου σας καθιστούν τον εγκέφαλο ικανό να συγχρονίζει περίπλοκες ενέργειες