«Το Αγαπημένο μου Φωτομοντέλο»

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Σουηδία

ΕΙΝΑΙ τέλη καλοκαιριού στα βόρεια της Σουηδίας. Μόλις δύει ο ήλιος. Κάθομαι αναπαυτικά στο αυτοκίνητό μου, που το έχω παρκάρει στο τέλος ενός μονοπατιού με δέντρα, κοντά σ’ ένα βάλτο. Κοιτάζω βαριεστημένα τις σημύδες στην άλλη μεριά του βάλτου. Ξαφνικά, βλέπω μια μεγάλη καστανή αρκούδα να βγαίνει από το δάσος και να έρχεται προς το μέρος μου με βαριά και άγαρμπα βήματα.

»Στα γρήγορα βγαίνω αθόρυβα από το αυτοκίνητο. Με τη φωτογραφική μηχανή γύρω από το λαιμό μου, σέρνομαι κατά μήκος του βάλτου για να βρω μια καλή οπτική γωνία. Η αρκούδα σταματάει και κοιτάζει προς το μέρος μου. Ρίχνω μια ματιά στο αυτοκίνητο που, από το σημείο που βρίσκομαι, μπορώ να το φτάσω σε δέκα δευτερόλεπτα αν τρέξω γρήγορα. Η αρκούδα σηκώνει το μεγάλο της κεφάλι, οσφραίνεται, κουνάει το τεράστιο σώμα της και φτερνίζεται. Το στομάχι μου σφίγγεται.

»Καθώς συνεχίζει να έρχεται προς το μέρος μου, κατευθύνομαι αργά και αθόρυβα προς το αυτοκίνητο. Σταματάει ξανά και τώρα με βλέπει. Ξαφνικά, μ’ ένα δυνατό φτέρνισμα αρχίζει να έρχεται προς το μέρος μου. Σηκώνω γρήγορα τη φωτογραφική μου μηχανή. Για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου πιάνω το βλέμμα της στο σκόπευτρο. Πατάω το κουμπί κι ύστερα τρέχω γρήγορα πίσω στο αυτοκίνητο.

»Τι πετυχημένη φωτογραφία! Ήταν τόσο καλή που τα σουηδικά ταχυδρομεία τη χρησιμοποίησαν σαν βάση για το σχέδιο ενός γραμματόσημου».

Μ’ αυτόν τον τρόπο περιγράφει ο Μπέρτιλ Πέτερσον, φωτογράφος της φύσης, μια από τις συναντήσεις του με τις καστανές αρκούδες.

«Είναι το αγαπημένο μου φωτομοντέλο», λέει ο ίδιος και συνεχίζει: «Η συνάντηση μ’ αυτό το ωραίο και επιβλητικό ζώο στα πυκνά σουηδικά δάση είναι εξαιρετικά σπάνια. Πολύ λίγοι έχουν καταφέρει να το δουν έστω για λίγο και ακόμα λιγότεροι έχουν καταφέρει να το φωτογραφίσουν».

Προσεκτικό Πλάσμα

«Ξεχάστε οποιεσδήποτε απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες η αρκούδα είναι ένα τεράστιο, αργόστροφο και ‘χαζοχαρούμενο’ πλάσμα», εξηγεί ο Μπέρτιλ. «Είναι άγρυπνη και προσεκτική και εύκολα ξεγελάει τον άνθρωπο στο δάσος. Μπορεί να επιτεθεί και να παλέψει, ακόμα κι αν δεν είναι όρθια, όπως λένε μερικές ιστορίες. Μερικές φορές σηκώνεται όρθια για να βολιδοσκοπήσει την κατάσταση. Συνήθως απομακρύνεται ή κρύβεται σε κάποια συστάδα ώσπου να περάσει ο κίνδυνος. Με την οξεία ακοή και την ευαίσθητη όσφρηση που έχει, μπορεί να σε εντοπίσει πολύ πριν εσύ αντιληφθείς καν ότι βρίσκεται εκεί».

«Τι θα πρέπει να κάνω αν τύχει και αντικρίσω κάποια αρκούδα στο δάσος;» ρωτάω. «Κατ’ αρχή, να μην πανικοβληθείς. Μια αρκούδα σπάνια επιτίθεται αν δεν την προκαλέσουν. Απομακρύνσου με προσοχή. Αν γρυλίσει, βιάσου, γιατί αυτός είναι ο δικός της τρόπος για να σου πει ότι είσαι ανεπιθύμητος.

»Ποτέ μην παίρνεις μαζί σου στο δάσος ένα σκυλί χωρίς το λουρί του. Το σκυλί μπορεί να αρχίσει να γαβγίζει στην αρκούδα, να την ενοχλεί και, αν φοβηθεί, να τρέξει—ενώ η αρκούδα βρίσκεται ακριβώς πίσω του—κατευθείαν σ’ εσένα! Τα υπόλοιπα τα φαντάζεσαι και μόνος σου».

Πραγματική «Υπναρού»

«Πώς περνάει το χειμώνα το φωτομοντέλο σου;» ρωτάω.

«Μέσα στην υπόγεια φωλιά του», απαντάει ο Μπέρτιλ.

«Α ναι, βρίσκεται σε χειμερία νάρκη», προσθέτω. «Όχι, απλώς κοιμάται», εξηγεί εκείνος. «Αρκεί να δώσεις μια κλωτσιά σε κάποια αρκούδα που κοιμάται και θα πειστείς ότι δεν βρίσκεται σε χειμερία νάρκη. Το πιθανό είναι ότι θα ξυπνήσει όπως ξυπνάει ο άνθρωπος και θα δραστηριοποιηθεί. Μερικές αρκούδες που κοιμούνταν ξύπνησαν από τα ηλεκτρικά πριόνια που έκοβαν δέντρα και εξαφανίστηκαν αμέσως από την περιοχή».

«Θα πρέπει να γνωρίζει καλά τις εποχές η αρκούδα», συνεχίζω.

«Ναι», λέει ο Μπέρτιλ, κουνώντας καταφατικά το κεφάλι του, «προς το τέλος του Οκτωβρίου, αφού έχει φάει καλά, ετοιμάζει τη φωλιά της, στρώνοντάς τη με κλαδάκια από έλατο και με βρύα. Προσεκτική και έξυπνη καθώς είναι, προτιμάει να περιμένει για να μπει τελικά στη φωλιά κάποια μέρα που θα χιονίζει, ώστε να καλυφτούν γρήγορα τα ίχνη της. Σηκώνεται στα μέσα Απριλίου. Τότε, συνήθως σέρνει το κρεβάτι της μπροστά στην είσοδο και μένει για λίγο εκεί, προτού τελικά αρχίσει την ανοιξιάτικη περιπλάνησή της».

Ο Μπέρτιλ, ενώ μου δείχνει μερικές φωτογραφίες με δυο χαριτωμένα αρκουδάκια που παίζουν, εξηγεί: «Τα αρκουδάκια γεννιούνται μέσα στη φωλιά γύρω στα τέλη Ιανουαρίου. Τότε είναι μικρά σαν αρουραίοι, αλλά μεγαλώνουν γρήγορα κι έτσι όταν σηκωθούν την άνοιξη, είναι αρκετά μεγάλα για να κατρακυλάνε εδώ κι εκεί, να παλεύουν και να παίζουν κοντά στη μητέρα τους».

Τα Χαριτωμένα Αρκουδάκια δεν Είναι για Αγκαλιές

«Όποιος τύχει και δει αυτές τις χαριτωμένες απαλές μπαλίτσες σε κάποιο ξέφωτο θα θέλει προφανώς να παίξει μαζί τους, ακόμα και να τις αγκαλιάσει», βάζω την ιδέα.

«Α, προσοχή!» προειδοποιεί ο Μπέρτιλ. «Η μητέρα αρκούδα δεν θα σε αφήσει ούτε καν να πλησιάσεις τόσο κοντά ώστε να μπορείς να τα δεις! Γι’ αυτόν το λόγο είναι πάρα πολύ δύσκολο να φωτογραφίσεις μια μητέρα με τα αρκουδάκια της. Σε μια περίοδο τεσσάρων χρόνων και σε διαφορετικές περιπτώσεις, προσπαθούσα μάταια να φωτογραφίσω μια οικογένεια αρκούδων από έναν κρυψώνα μέσα σε κάποιο δάσος. Κι έπειτα, μια μέρα του Μαΐου, το ηλιοβασίλεμα, συνέβηκε το εξής:

»Πήγαινα στο μέρος όπου είχα στήσει ενέδρα, που βρισκόταν σε απόσταση 60 μέτρων, όταν ξαφνικά είδα ένα μεγάλο μπόγο κοντά στο ψόφιο ζώο που είχα τοποθετήσει μέσα στη μέση του βάλτου. Ήταν μια αρκούδα! Σύντομα δυο αρκουδάκια, που είχαν γεννηθεί τον περασμένο χρόνο και τώρα τους έμενε άλλος τόσος χρόνος για να ενηλικιωθούν, έκαναν την εμφάνισή τους στην άκρη του βάλτου. Ο άνεμος φυσούσε προς το μέρος μου, πράγμα που με ευνοούσε. Με τις φωτογραφικές μηχανές μου γύρω από το λαιμό μου, σύρθηκα 20 μέτρα προς την άκρη του βάλτου και κουλουριάστηκα πίσω από ένα πεύκο—δυο βήματα από τις αρκούδες. Όταν τα αρκουδάκια πήγαν κοντά στη μητέρα τους, παρακολουθούσαν με περιέργεια καθώς εκείνη έθαβε το ψοφίμι. Στο μεταξύ πήρα αρκετές καλές φωτογραφίες.

»Το ηλιοβασίλεμα, πριν πέσει η αυλαία αυτού του θεάματος, αντίκρισα κάτι που λίγοι άνθρωποι έχουν δει ποτέ. Όταν η μητέρα τέλειωσε το σκάψιμο, τα αρκουδάκια άρχισαν να κολλάνε επάνω της. Τη σκουντούσανε στα πλάγια και μούγκριζαν μονότονα. Ξαφνικά εκείνη κάθησε και άρχισε να θηλάζει τα μικρά της. Ύστερα από λίγο, γύρισε, ακουμπώντας την πλάτη της κάτω, σήκωσε το κεφάλι της και παρακολουθούσε τα μικρά της καθώς τέλειωναν το βραδινό τους γεύμα. Αφού ικανοποιήθηκαν, κουλουριάστηκαν δίπλα της για να κοιμηθούν.

»Έφυγα αργά-αργά για να μη διακόψω αυτή την ειδυλλιακή σκηνή. Έπειτα απ’ αυτή την καταπληκτική εμπειρία, ένιωσα ταπεινά ευγνωμοσύνη για τον γενναιόδωρο Θεό που δημιούργησε αυτά τα υπέροχα ζώα».

[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 24]

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Ενώ οσφραίνεται τον αέρα του δάσους

Προσοχή—μητέρα με τα αρκουδάκια της