Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Γιατί Πρέπει να Είμαι Παράδειγμα για τα Μικρότερα Αδέλφια Μου;
Ο ΝΤΑΡΙΛ είναι το μεγαλύτερο παιδί στην οικογένεια. Σε κάποια ιδιαίτερα δύσκολη χρονική περίοδο, άφησε τους βαθμούς του να πέσουν. Οι γονείς του αντέδρασαν πολύ γρήγορα. Ο Ντάριλ θυμάται: «Με ενθάρρυναν να βελτιώσω τη σχολική μου εργασία, όχι μόνο επειδή αυτό θα έβγαινε σε καλό για μένα, αλλά κι επειδή θα έβγαινε σε καλό και για τις μικρότερες αδελφές μου, για να τους δείξω ότι είναι σημαντικοί οι καλοί βαθμοί».
Αν είσαι το μεγαλύτερο παιδί στην οικογένειά σου, αναμφίβολα ξέρεις πώς είναι να σου λένε: ‘Να δίνεις το καλό παράδειγμα στα μικρότερα αδέλφια σου!’ Συχνά όμως, αυτό προξενεί αγανάκτηση. Στο βιβλίο τους Raising Siblings (Πώς να Ανατρέφεις Αδέλφια), η Κάρολ και ο Άντριου Κάλανταϊν λένε: «Επίσης, τα πρωτότοκα παραπονιούνται για τις συγκριτικά μεγάλες προσδοκίες που έχουν γι’ αυτά οι γονείς τους. Νιώθουν την πίεση που ασκούν πάνω τους οι γονείς προκειμένου αυτά να διαπρέψουν, να πετύχουν. Χαρακτηριστικές νουθεσίες στα πρωτότοκα είναι: ‘Εσύ τώρα είσαι μεγάλος και δεν αρμόζει να κάνεις κάτι τέτοιο’, ‘Θα έπρεπε να είσαι πιο μυαλωμένος’».
Γιατί όμως περιμένουν οι γονείς τόσο πολλά από το μεγαλύτερο παιδί; Μήπως είναι υπερβολικά αυτά που περιμένουν;
Γιατί Πρέπει να Είσαι Παράδειγμα
Από αρχαιοτάτων χρόνων, οι προσδοκίες που είχαν οι γονείς από τα πρωτότοκα παιδιά, ειδικά τους γιους, υπήρξαν μεγάλες. Επειδή αποτελούσαν την αρχή των αναπαραγωγικών δυνάμεων των πατέρων τους, οι πρωτότοκοι γιοι στους Βιβλικούς χρόνους απολάμβαναν συχνά ξεχωριστή αγάπη. (Γένεσις 49:3, ΜΝΚ· Δευτερονόμιον 21:17, ΜΝΚ) Και ο ίδιος ο Ιεχωβά αποκάλεσε το έθνος Ισραήλ ‘πρωτότοκό’ του, προκειμένου να εκφράσει τη βαθιά αγάπη που είχε γι’ αυτούς. (Έξοδος 4:22) Όμως, και οι προσδοκίες ήταν μεγάλες για τον πρωτότοκο γιο, επειδή αυτός τελικά διαδεχόταν τον πατέρα του ως κεφαλή της οικογένειας.
Δεν πρέπει λοιπόν να σε εκπλήσσει το ότι οι γονείς ακόμα έχουν την τάση να περιμένουν πολλά από το μεγαλύτερο παιδί τους—και δικαιολογημένα. Πρώτα απ’ όλα, αν είσαι το μεγαλύτερο παιδί, θα έχεις προφανώς εκπαιδευτεί περισσότερο από τα αδέλφια σου όσον αφορά τις δουλειές του σπιτιού, τις ηθικές αξίες και τις αρχές της Αγίας Γραφής. Δεν θα πρέπει να περιμένει κανείς να τους μεταδώσεις όσα έχεις μάθει;
Έτσι λοιπόν, οι γονείς ενός 14χρονου αγοριού του είπαν να βοηθήσει τις μικρότερες αδελφές του να μάθουν τις δουλειές του σπιτιού. Ο ίδιος θυμάται: «Οι γονείς μου μού εξήγησαν ότι είχα εκπαιδευτεί περισσότερο και είχα μεγαλύτερη πείρα από τις αδελφές μου επειδή είμαι ο μεγαλύτερος».
Η βοήθειά σου στο να εκπαιδευτούν τα μικρότερα αδέλφια σου μπορεί να είναι ιδιαίτερα αναγκαία, εξαιτίας των οικονομικών πιέσεων που αντιμετωπίζουν τώρα πολλοί γονείς. Συχνά, οι μητέρες όπως και οι πατέρες πρέπει να δουλεύουν σε κοσμικές εργασίες, που τους αφήνουν λιγότερο χρόνο για να περνάνε στο σπίτι. Κι αν ζεις σε οικογένεια μ’ ένα μόνο γονέα, ο γονέας σου μπορεί να παλεύει με την ένταση που προκαλεί η προσπάθεια να παίζει το ρόλο δύο γονέων. Το να θέτεις το παράδειγμα για τους μικρότερους στην οικογένεια μπορεί να συμβάλλει κατά πολύ στο να ελαφρύνει το φορτίο. Επιπρόσθετα, ο γονέας σου γνωρίζει ότι το να θέτεις το καλό παράδειγμα για τα μικρότερα αδέλφια σου θα σε βοηθήσει να αναπτυχθείς σε υπεύθυνο ενήλικο άτομο.
Να Είσαι Υπεύθυνο Άτομο Απέναντι στα Αδέλφια σου
Είναι αλήθεια ότι μπορεί να μη νιώθεις άνετα με το να αποτελείς παράδειγμα. Όπως το έθεσε μια νεαρή: «Είναι πολύ δύσκολο να είμαι η μεγαλύτερη, επειδή έχω περισσότερα προνόμια και περισσότερες ευθύνες». Το γεγονός είναι πάντως ότι τα αδέλφια σου επηρεάζονται από τη συμπεριφορά σου. Συχνά μιμούνται την ομιλία, το ντύσιμο και τη διαγωγή σου. Όπως είπε κάποιος νεαρός για το μεγαλύτερο αδελφό του: «Μου αρέσει να κάνει πρώτος εκείνος διάφορα πράγματα. Μπορώ έτσι να δω πώς πρέπει αυτά να γίνονται». Συνεπώς, αυτά που κάνεις και λες είναι πολύ σημαντικά! Όπως τονίζουν οι συγγραφείς του βιβλίου Raising Siblings: «Το σύνθημα που περνάνε οι γονείς στα πρωτότοκα είναι το να είναι υπεύθυνα άτομα».
Η Μαριάμ, η μεγαλύτερη αδελφή του Μωυσή, ήταν ένα καλό παράδειγμα σχετικά με την ανάληψη ευθυνών απέναντι σ’ έναν αδελφό. Θα θυμάσαι ότι οι γονείς του Μωυσή αψήφησαν τη διαταγή του βασιλιά που έλεγε να εκτελεστούν όλα τα νεογέννητα αγόρια, και έκρυψαν το βρέφος Μωυσή μέσα σ’ ένα καλάθι από πάπυρο, ή αλλιώς σ’ ένα κιβώτιο. Η Μαριάμ παρακολουθούσε αυτό το κιβώτιο καθώς έπλεε στον ποταμό Νείλο, και είδε την κόρη του Φαραώ να το περιμαζεύει άθικτο. Με θάρρος, η Μαριάμ πλησίασε την κόρη του Φαραώ και κανόνισε να θηλάσει το παιδί η ίδια του η μητέρα. Χάρη στις θαρραλέες ενέργειες που έκανε αυτή προς όφελος του αδελφού της, που ήταν μωρό, ο Μωυσής, όχι μόνο επέζησε αλλά όταν μεγάλωσε έγινε ο απελευθερωτής του Ισραήλ!—Έξοδος 2:1-10.
Νιώθεις κι εσύ ότι έχεις παρόμοια ευθύνη απέναντι στα αδέλφια σου; Αντί να αγανακτείς μ’ αυτά, προσπαθείς να είσαι ο στενός τους σύντροφος και φίλος; (Παροιμίαι 17:17) Λόγου χάρη, μπορείς να κάνεις πολλά με το να τους προσφέρεις βοήθεια και συμβουλή για την επίλυση προβλημάτων. Ίσως ένα από τα αδέλφια σου δεν καταφέρνει να τα πάει καλά με κάποιον στο σχολείο. Ένα άλλο μπορεί να ανησυχεί για κάτι που πρόκειται να γίνει—μια μετακόμιση σε καινούριο μέρος, την πρώτη μέρα του σχολείου, μια επίσκεψη στο γιατρό—και μπορεί να χρειάζεται λίγη ενθάρρυνση και υποστήριξη. Συχνά συμβαίνει να έχεις ήδη περάσει μια παρόμοια κατάσταση και να βρίσκεσαι σε θέση να μοιραστείς τη γνώση και την πείρα σου. Όπως είπε μια έφηβη για τη μεγαλύτερη αδελφή της: «Είναι σαν οδηγός για μένα. Καταλαβαίνει τι περνάω, επειδή τα έχει ήδη περάσει κι εκείνη».
Υπάρχει όμως ο κίνδυνος να το παρακάνεις.
Να Γνωρίζεις Μέχρι πού Φτάνουν τα Όριά σου!
«Νομίζει ότι είναι η εξουσία», είπε ένας 15χρονος για το μεγαλύτερο αδελφό του. «Αρχίζουμε να φιλονικούμε, κι εκείνος ορμάει πάνω από το τραπέζι και μου δίνει χαστούκια. Δεν τα πάμε καθόλου καλά». Μια έφηβη αναφέρει ένα παρόμοιο πρόβλημα που έχει στις σχέσεις της με τις μικρότερες αδελφές της. «Κάθομαι μαζί τους και τους δείχνω μερικά εδάφια», αναφέρει. «Αλλά εκείνες θυμώνουν! Μερικές φορές οι φιλονικίες μας γίνονται τόσο βίαιες που καταλήγουμε να παίζουμε ξύλο».
Δυστυχώς, μερικές φορές οι νεαροί μπερδεύουν το ρόλο τους ως παραδείγματος με το ρόλο του αφεντικού. Μολονότι μπορείς να γίνεις φίλος και σύμβουλος των μικρότερων αδελφών σου, δεν θα γίνεις ποτέ γονέας τους! Σίγουρα, θα αγανακτήσουν με οποιεσδήποτε προσπάθειες κάνεις να τους φερθείς ως γονέας με το να τους διαπαιδαγωγήσεις ή να τους δασκαλέψεις. Είναι δουλειά των γονέων σου να τους ‘ανατρέφουν με τη διαπαιδαγώγηση και τη νουθεσία του Ιεχωβά’—κι όχι δική σου! (Εφεσίους 6:4, ΜΝΚ) Ενώ λοιπόν δυο συμβουλευτικά λόγια μπορούν να είναι πολύ καλά, αν συναντήσεις αντίδραση, ίσως θα ήταν σοφό από μέρους σου να υποχωρήσεις και να αφήσεις τους γονείς σου να χειριστούν το ζήτημα.
Απ’ αυτή την άποψη, το να γνωρίζεις μέχρι πού φτάνουν τα όριά σου μπορεί να σε γλιτώσει από το να έρθεις σε διαμάχη με τους γονείς σου. Κάποιο από τα μικρότερα αδέλφια σου μπορεί να ζητήσει τη συμβουλή σου σ’ ένα ζήτημα, το οποίο δεν έχεις την απαιτούμενη εμπειρία να χειριστείς. Ή μπορεί να σου εμπιστευτεί κάτι κακό που έκανε, για το οποίο οι γονείς σου έχουν δικαίωμα να λάβουν γνώση. Αντί να προσπαθήσεις να πάρεις το ζήτημα στα χέρια σου, θυμήσου τα λόγια του εδαφίου Παροιμίαι 11:2, ΜΝΚ: ‘Έχει εμφανιστεί η αλαζονεία; Τότε θα έρθει η ατίμωση· αλλά η σοφία είναι με τους μετριόφρονες’. Φρόντισε, με μετριοφροσύνη, να μάθουν οι γονείς σου για αυτή την κατάσταση· μάλιστα, θα ήταν καλό να ενθαρρύνεις τον αδελφό ή την αδελφή σου να τους πλησιάσει ο ίδιος ή η ίδια.
Ένας νεαρός τονίζει και κάποιον άλλο τομέα στον οποίο θα πρέπει να θυμάσαι μέχρι πού φτάνουν τα όριά σου, λέγοντας: «Μου αρέσει που είμαι ο μεγαλύτερος, αλλά μερικές φορές είναι δύσκολο να κάνεις τα πάντα σωστά». Αντί να νιώθεις ότι έχεις στις πλάτες σου ένα καταπιεστικό φορτίο, πρέπει να αναγνωρίζεις ότι «όλοι μας κάνουμε πολλά σφάλματα». (Ιακώβου 3:2, ΝΔΜ) Μόνο ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειο παράδειγμα! (1 Πέτρου 2:21) Μην παίρνεις λοιπόν τον εαυτό σου πολύ στα σοβαρά.
Τα Οφέλη
Το να πασχίζεις να θέτεις το καλό παράδειγμα για τα μικρότερα αδέλφια σου φέρνει προβλήματα, αλλά φέρνει και αμοιβές. Πρώτα απ’ όλα, με το να δείχνεις ότι είσαι υπεύθυνο άτομο θα ωριμάσεις γρηγορότερα και αναμφίβολα θα κερδίσεις και επιπρόσθετα προνόμια. (Λουκάς 16:10) Θα αναπτύξεις ικανότητες και επιδεξιότητα που θα αποδειχτούν ανεκτίμητες αργότερα, αν κάνεις δικά σου παιδιά. Επίσης, δεν θα πρέπει να παραβλέψει κανείς την επίδραση που μπορεί να έχει το δικό σου παράδειγμα στα μικρότερα αδέλφια σου, υποκινώντας τα να γίνουν υπεύθυνοι, θεοφοβούμενοι ενήλικοι.
Δείχνοντας θερμό, στοργικό ενδιαφέρον στα αδέλφια σου, μπορεί να κερδίσεις σε μόνιμη βάση την αγάπη και το σεβασμό τους. Είναι αλήθεια ότι θα σε εκνευρίζουν κατά καιρούς. Αλλά, όπως παραδέχεται μια έφηβη: «Υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο είμαι αληθινά ευγνώμων, κι αυτό είναι το ότι έχω δυο αδελφές που μου μιλάνε για προσωπικά προβλήματα και με σφίγγουν στην αγκαλιά τους όταν το χρειάζομαι». Αυτός ο δεσμός αγάπης, από τη στιγμή που θα σφυρηλατηθεί, μπορεί να κρατήσει μια ολόκληρη ζωή. Αξίζει τον κόπο να κάνεις τις προσπάθειες που χρειάζεται για να θέτεις το καλό παράδειγμα.
[Εικόνα στη σελίδα 24]
Να βοηθάς τα μικρότερα αδέλφια σου να μάθουν να κάνουν διάφορα πράγματα
[Εικόνα στη σελίδα 25]
Η μεγαλύτερη αδελφή μπορεί να προξενεί αγανάκτηση αν φέρεται σαν αφεντικό